Επτά μεταπολιτευτικοί μύθοι

Το θέμα είναι ότι πρέπει να αποφασίσουμε να ακολουθούμε ενιαίο πλαίσιο για την οικονομία. Κεντρικά σχεδιασμένη και σοσιαλιστική (όπως λέει το ΚΚΕ) ή ευρωφιλελεύθερη και ευρωκαπιταλιστική (για να φτιάξω δικούς μου όρους που να χαρακτηρίζουν την ελεύθερη οικονομία στα πλαίσια του ευρώ). Προφανώς δεν διαθέτουμε ούτε τους πόρους, αλλά ούτε και το πολιτικό προσωπικό και τις ικανότητες να κάνουμε και τα δύο μαζί.

Το ευρωπαϊκό οικονομικό μοντέλο είναι ένα μείγμα φιλελεύθερου καπιταλισμού και σοσιαλισμού. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον να αναζητήσουμε ποια θέση θέλουμε να έχουμε σε ένα τέτοιο μοντέλο. Πόσο φιλελεύθερη θέλουμε να είναι η οικονομία μας και ποια έκταση θέλουμε να έχει ο κρατικός παρεμβατισμός. Αλλά για να μπορέσουμε να συζητήσουμε, πρέπει πρώτα να συμφωνήσουμε ως προς το περιεχόμενο των εννοιών. Όταν μέτρα κρατικού παρεμβατισμού βαφτίζονται νεοφιλελεύθερα, δεν μπορεί να γίνει συζήτηση. Το μόνο που θα γίνει είναι ανταλλαγή συνθημάτων.
 
Συλλογικές συμβάσεις, βουλγαροποίηση μισθών με πρόσχημα την ανταγωνιστικότητα, κατάργηση διαιτησίας, απελευθέρωση απολύσεων... Ή νομίζουμε ότι ιδιωτικός τομέας είναι μόνο οι ΕΕ; Ρωτήστε κάποιον ταμία σούπερ μάρκετ ας πούμε τι έχει αλλάξει στη ζωή του τα τελευταία χρόνια.

Ποιο από τα παραπάνω είναι νεοφιλελεύθερο;
Η κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων είναι ένα μέτρο καθαρού κρατικού παρεμβατισμού, μόνο νεοφιλελεύθερο δεν είναι. Η δε μείωση των μισθών δεν έχει καμία σχέση με τον νεοφιλελευθερισμό, είναι ένα απλό αποτέλεσμα της κρίσης. Αυτό καθαυτό το γεγονός ότι το κράτος ορίζει κατώτατο μισθό στον ιδιωτικό τομέα είναι ένα μη φιλελεύθερο μέτρο. Νεοφιλελεύθερο μέτρο θα ήταν η κατάργηση του κατώτατου μισθού, όπως συμβαίνει π.χ. στη Δανία, την Αυστρία κ.ο.κ.

Η απελευθέρωση των απολύσεων είναι πράγματι ένα νεοφιλελεύθερο μέτρο, αλλά είναι ένα μέτρο στο οποίο ανισταθήκαμε σθεναρά και εξακολουθούμε να αντιστεκόμαστε, χαρακτηρίζοντας μάλιστα ακατανόητη την επιμονή του ΔΝΤ στην εφαρμογή του. Η εκτόξευση της ανεργίας δεν προκλήθηκε από απελευθέρωση των απολύσεων, αλλά από το κλείσιμο επιχειρήσεων, κυρίως επειδή δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στο τεράστιο φορολογικό και γραφειοκρατικό κόστος.

Δεν υποστηρίζω ότι ο ταμίας του σουπερμάρκετ δεν έχει δεινοπαθήσει. Προφανώς και έχει δεινοπαθήσει. Δεν διαφωνούμε εδώ. Η διαφορά μας είναι ότι εσύ το αποδίδεις στην εφαρμογή νεοφιλελεύθερων πολιτικών, εγώ στην επιμονή της ελληνικής πολιτικής ελίτ να προστατεύσει μια κρατικοδίαιτη εκλογική πελατεία και έναν κρατικοδίαιτο κορπορατισμό, εφαρμόζοντας πολιτικές που ουδεμία σχέση έχουν με τον νεοφιλελευθερισμό.
 
Οι απολύσεις δεν έχουν καμμιά σχέση με νεοφιλελευθερισμό. Αυτό που έχει σχέση είναι η δυνατότητα του ιδιώτη να απολύει προσωπικό είτε γιατί δεν κάνει την δουλειά του επαρκώς είτε γιατί η επιχείρηση δεν πάει καλά. Κανείς επιχειρηματίας δεν απολύει μαζικά κόσμο ενώ τον χρειάζεται για να βγάλει τον φόρτο εργασίας.
 

SBE

¥
Το οποίο μας πάει στον επόμενο μύθο, που δεν είναι μεταπολιτευτικός αλλά γενικός: ότι ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα και ειδικά οι σχέσεις εργοδοτών-υπαλλήλων πάσχουν λόγω των μνημονίων.
Ενώ πρώτα οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι ήταν τύπος και υπογραμμός, εφαρμοζόταν η εργασιακή νομοθεσία στο έπακρο, όλοι πληρώνονταν στην ώρα τους ό,τι έλεγε η συλλογική σύμβαση, κανένας εργοδότης δεν έδινε αποδείξεις μισθοδοσίας με πλαστά στοιχεία ότι δήθεν είχε πληρώσει τις σωστές εργοδοτικές εισφορές, κανένας εργοδότης δεν είπε ποτέ σε κανέναν να δουλεύει με μπλοκάκι κλπ κλπ.
 
Το οποίο μας πάει στον επόμενο μύθο, που δεν είναι μεταπολιτευτικός αλλά γενικός: ότι ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα και ειδικά οι σχέσεις εργοδοτών-υπαλλήλων πάσχουν λόγω των μνημονίων.
Ενώ πρώτα οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι ήταν τύπος και υπογραμμός, εφαρμοζόταν η εργασιακή νομοθεσία στο έπακρο, όλοι πληρώνονταν στην ώρα τους ό,τι έλεγε η συλλογική σύμβαση, κανένας εργοδότης δεν έδινε αποδείξεις μισθοδοσίας με πλαστά στοιχεία ότι δήθεν είχε πληρώσει τις σωστές εργοδοτικές εισφορές, κανένας εργοδότης δεν είπε ποτέ σε κανέναν να δουλεύει με μπλοκάκι κλπ κλπ.

Δεν θα είχες ακούσει την Κατσέλη (10/12/2010)* να λέει ότι τέτοιου είδους παρατυπίες γίνονταν μέχρι τώρα στη ζούλα, ενώ τουλάχιστον τώρα θα γίνονται νόμιμα.

* Εντάξει, δεν μπορώ να το ψάξω τώρα, αλλά το είχα σημειώσει όταν το άκουσα.
 

pidyo

New member
Το ευρωπαϊκό οικονομικό μοντέλο είναι ένα μείγμα φιλελεύθερου καπιταλισμού και σοσιαλισμού.

Τέκνικλυ, είναι μάλλον φάουλ η χρήση του όρου σοσιαλισμός εδώ όταν μια ανάρτηση πριν υπερασπιζόσουν την ορολογική ακρίβεια σε ό,τι αφορά τον νεοφιλελευθερισμό (ιδίως από τη στιγμή που δίνεις την εντύπωση ότι μιλάς περισσότερο για έναν θεωρητικό φιλελευθερισμό παρά για τον υπαρκτό νεοφιλελευθερισμό). :)
 
Τέκνικλυ, είναι μάλλον φάουλ η χρήση του όρου σοσιαλισμός εδώ όταν μια ανάρτηση πριν υπερασπιζόσουν την ορολογική ακρίβεια σε ό,τι αφορά τον νεοφιλελευθερισμό (ιδίως από τη στιγμή που δίνεις την εντύπωση ότι μιλάς περισσότερο για έναν θεωρητικό φιλελευθερισμό παρά για τον υπαρκτό νεοφιλελευθερισμό). :)

Προτιμάς να γράψω «αντιφιλελεύθερου κρατικού καπιταλισμού»; ΟΚ.
Δεν καταλαβαίνω όμως γιατί είναι φάουλ. Πολλά στοιχεία της ευρωπαϊκής οικονομίας έχουν σοσιαλιστικό χαρακτήρα. Το κοινωνικό κράτος, πρώτα απ' όλα. Όλες οι ευρωπαϊκές οικονομίες είναι μεικτές. Καμία δεν είναι αμιγώς φιλελεύθερη. Και φυσικά, καμία δεν είναι αμιγώς σοσιαλιστική. Αν με ψέγεις ότι υπονοώ πως το μείγμα είναι 50-50%, να διευκρινίσω ότι δεν υπονοούσα κάτι τέτοιο. Το ευρωπαϊκό μείγμα δεν είναι 50-50, κλίνει σαφώς προς την πλευρά του φιλελεύθερου καπιταλισμού παρά προς την πλευρά του σοσιαλισμού. Ευτυχώς.
(Στην Ελλάδα, βέβαια, τα πράγματα είναι διαφορετικά, και αυτό κτγμ αποτελεί τη βασική πηγή της κακοδαιμονίας μας.)

Επίσης, αν υπερασπίζομαι την ορολογική ακρίβεια, που λες, δεν το κάνω επειδή μου αρέσει να μιλάω για αφηρημένα, θεωρητικά σχήματα, αλλά γιατί με ενοχλεί, για πολύ πρακτικούς, υπαρκτούς λόγους, η παραπειστική χρήση των εννοιών, διότι οδηγεί τελικά στην πλήρη αδυναμία συνεννόησης. Στην Ελλάδα, όταν κάποιος χρησιμοποιεί την έννοια «νεοφιλελευθερισμός» σπανίως αναφέρεται στο πλέγμα των ιδεών που συνιστά ο (νεο)φιλελευθερισμός, δηλαδή στο πρωτείο του ατόμου και των ατομικών δικαιωμάτων. Τη χρησιμοποιεί εννοώντας την πηγή όλων των δεινών μας: το κακό το ριζικό μας, τους ξένους που μας μισούν κλπ. Είναι ένας μπαμπούλας, μια λέξη που έχει χάσει το περιεχόμενό της.

Έτσι, φτάνουμε στο σημείο να χαρακτηρίζεται επέλαση του νεοφιλελευθερισμού, και μάλιστα του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, η εφαρμογή μέτρων που είναι ακραιφνώς αντιφιλελεύθερα (όπως η αύξηση της φορολογίας στην ιδιοκτησία και την κατανάλωση ή οι οριζόντιες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις), την ίδια στιγμή που δεν εφαρμόζονται ή εφαρμόζονται με το σταγονόμετρο μέτρα που θα ήταν πράγματι φιλελεύθερα (άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων, ιδιωτικοποιήσεις κλπ).

Όταν οι έννοιες χάνουν το περιεχόμενό τους, τα επιχειρήματα υποκαθίστανται από συνθήματα και ο πραγματικός διάλογος καθίσταται αδύνατος. Τελικά καταλήγουμε στο είδος του πολιτικού διαλόγου που κυριαρχεί στην Ελλάδα σήμερα (και όχι μόνο σήμερα): ad hominem επιθέσεις, συνωμοσιολογία, ανταλλαγή συνθημάτων.
 

pidyo

New member
Προτιμάς να γράψω «αντιφιλελεύθερου κρατικού καπιταλισμού»; ΟΚ.
Δεν καταλαβαίνω όμως γιατί είναι φάουλ. Πολλά στοιχεία της ευρωπαϊκής οικονομίας έχουν σοσιαλιστικό χαρακτήρα.

Όπου γράφεις για σοσιαλισμό και σοσιαλιστικό χαρακτήρα, θα ήταν ακριβέστερο να μιλάς για σοσιαλδημοκρατία. Ο σοσιαλισμός σχετίζεται πρωτίστως με την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, θεωρητικά μιλώντας πάντα.
 
Όπου γράφεις για σοσιαλισμό και σοσιαλιστικό χαρακτήρα, θα ήταν ακριβέστερο να μιλάς για σοσιαλδημοκρατία.

Μα η σοσιαλδημοκρατία είναι ακριβώς ένα μείγμα φιλελευθερισμού και σοσιαλισμού. Ανάμεσα στο 100% φιλελεύθερο άκρο, όπου το κράτος δεν συμμετέχει καθόλου στην οικονομία, και το 100% σοσιαλιστικό άκρο, όπου το κράτος είναι ο μοναδικός εργοδότης, υπάρχουν πολλά ενδιάμεσα μείγματα. Τέτοια ακριβώς παρατηρούμε στην Ευρώπη. Πού κάνω λάθος;
 

pidyo

New member
Μα η σοσιαλδημοκρατία είναι ακριβώς ένα μείγμα φιλελευθερισμού και σοσιαλισμού. Ανάμεσα στο 100% φιλελεύθερο άκρο, όπου το κράτος δεν συμμετέχει καθόλου στην οικονομία, και το 100% σοσιαλιστικό άκρο, όπου το κράτος είναι ο μοναδικός εργοδότης, υπάρχουν πολλά ενδιάμεσα μείγματα. Τέτοια ακριβώς παρατηρούμε στην Ευρώπη. Πού κάνω λάθος;

Η σοσιαλδημοκρατία, τουλάχιστον στη μεταπολιτευτική Ευρώπη, δεν μπορεί να οριστεί ως μείγμα φιλελευθερισμού και σοσιαλισμού. Εξάλλου δεν καταλαβαίνω πώς μπορεί να υπάρξει τέτοιο μείγμα, τουλάχιστον ως προς το κεντρικό ζήτημα της κατοχής των μέσων παραγωγής. Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία ήταν ένας τρίτος δρόμος, που επιδίωκε, εντός του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, να λειτουργήσει αναδιανεμητικά, να προστατεύσει συλλογικά και ατομικά δικαιώματα, να βελτιώσει την πρόσβαση σε υπηρεσίες κλπ.

Κατά τη γνώμη μου λοιπόν στην Ευρώπη παρατηρούμε ένα μείγμα φιλελευθερισμού και σοσιαλδημοκρατίας, το οποίο διολισθαίνει όλο και περισσότερο προς τον πρώτο πόλο και δη προς την οικονομίστικη εκδοχή του, τον νεοφιλελευθερισμό. Το ξέρω πως θα έχεις τη σοβαρή ένσταση ότι δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για φιλελευθερισμό με μια τόσο ισχυρή γραφειοκρατία (σε ευρωπαϊκό επίπεδο) και μια τόσο ισχυρή κρατική παρέμβαση. Στην ένσταση αυτή θα αντέτεινα πως δεν γνωρίζω ούτε ένα ιστορικό παράδειγμα νεοφιλελεύθερης οικονομίας χωρίς ισχυρή κρατική παρέμβαση. Η απορρύθμιση φαίνεται να απαιτεί ένα ισχυρό χέρι, και δεν εννοώ το αόρατο της αγοράς.
 

nickel

Administrator
Staff member
Μια κι ο Panadeli αναφέρεται στον παραπλανητικό τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται ο όρος νεοφιλελευθερισμός, το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε για τον σοσιαλισμό, ιδίως όταν τον πιπιλίζαμε όλα αυτά τα χρόνια στην ονομασία του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κόμματος. :-)
 
Υπήρχαν κι αυτοί που επέμεναν ότι τίποτα το σοσιαλιστικό δεν υπήρξε ποτέ στην πολιτική του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κόμματος.
 
Η σοσιαλδημοκρατία, τουλάχιστον στη μεταπολιτευτική Ευρώπη, δεν μπορεί να οριστεί ως μείγμα φιλελευθερισμού και σοσιαλισμού. Εξάλλου δεν καταλαβαίνω πώς μπορεί να υπάρξει τέτοιο μείγμα, τουλάχιστον ως προς το κεντρικό ζήτημα της κατοχής των μέσων παραγωγής.

Γιατί σου φαίνεται περίεργο; Εμένα μου φαίνεται πολύ απλό.
Καθαρός φιλελευθερισμός: 100% κατοχή των μέσων παραγωγής από ιδιώτες. Το κράτος δεν παρεμβαίνει καθόλου στην οικονομία.
Καθαρός σοσιαλισμός: 100% κατοχή των μεσων παραγωγής από το κράτος. Όλες οι οικονομικές δραστηριότητες πραγματοποιούνται από το κράτος.
Δεν μπορείς να φανταστείς τίποτε ενδιάμεσο ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα;
Παραδείγματα: μπορεί το κράτος να ενεργοποιείται σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας (στην ενέργεια, ας πούμε, ή στις τηλεπικοινωνίες, ή στην εκμετάλλευση συγκεκριμένων φυσικών πόρων κ.ο.κ.) και να αφήνει τους υπόλοιπους τομείς ελεύθερους στους ιδιώτες. Ή μπορεί να παρεμβαίνει έμμεσα ή άμεσα σε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες, επιβάλλοντας ρυθμίσεις. Εξάλλου, ο σοσιαλισμός δεν αφορά μόνο την κατοχή των μέσων παραγωγής, αλλά τον γενικότερο βαθμό παρέμβασης του κράτους στην οικονομία. Ας πούμε, μπορείς να έχεις μεν υψηλό ποσοστό κατοχής των μέσων παραγωγής από ιδιώτες, αλλά το κράτος να παρεμβαίνει ισχυρά στη λειτουργία της ιδιωτικής οικονομίας, π.χ. επιβάλλοντας υψηλή φορολογία ή πλαφόν στις τιμές των προϊόντων ή περιορισμούς σε εισαγωγές και εξαγωγές κ.ο.κ. Όλες αυτές οι παρεμβάσεις αντίκεινται στον κλασικό φιλελευθερισμό (ή στον νεοφιλελευθερισμό, όπως είθισται να αποκαλείται σήμερα). Στον βαθμό που οι παρεμβάσεις στοχεύουν στην αναδιανομή πόρων υπέρ των αδυνάτων, μπορούν να χαρακτηριστούν σοσιαλιστικές (αν θες να το δεις με μαρξιστικούς όρους, επιστρέφουν στο προλεταριάτο μέρος της υπεραξίας που είχε υποκλέψει ο καπιταλιστής επιχειρηματίας). Στον βαθμό που στοχεύουν στην προστασία κάποιων ευνοούμενων ομάδων (επιχειρηματιών ή συνδικάτων), μπορούν να χαρακτηριστούν κορπορατιστικές. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι νεοφιλελεύθερες.

Το ξέρω πως θα έχεις τη σοβαρή ένσταση ότι δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για φιλελευθερισμό με μια τόσο ισχυρή γραφειοκρατία (σε ευρωπαϊκό επίπεδο) και μια τόσο ισχυρή κρατική παρέμβαση. Στην ένσταση αυτή θα αντέτεινα πως δεν γνωρίζω ούτε ένα ιστορικό παράδειγμα νεοφιλελεύθερης οικονομίας χωρίς ισχυρή κρατική παρέμβαση.

Παραδείγματα φιλελεύθερων οικονομιών χωρίς ισχυρή κρατική παρέμβαση αποτελούν οι ΗΠΑ του 19ου αιώνα, όπως και ορισμένες ασιατικές οικονομίες του 20ού αιώνα (Χονγκ Κονγκ, Σιγκαπούρη, Ταϊβάν). Επίσης, τη δεκαετία του '80, οι ΗΠΑ του Ρίγκαν και η Μεγάλη Βρετανία της Θάτσερ έκαναν μια σαφή στροφή προς τον κλασικό φιλελευθερισμό, περιορίζοντας (αλλά όχι βέβαια εξαλείφοντας) τον κρατικό παρεμβατισμό. Η Ευρώπη, από την άλλη, ακολουθεί μια πορεία σαφώς πιο μακριά από τον νεοφιλελευθερισμό και πιο κοντά στη σοσιαλδημοκρατία, αν θες να το πω έτσι.

Πάντως, ο καπιταλισμός και ο σοσιαλισμός δεν είναι δύο ακραία, αλληλοαποκλειόμενα δίπολα (ώστε να ισχύει αυτό που υπονοείς, πως όταν κάτι κινείται εντός του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής δεν νοείται να είναι σοσιαλιστικό). Μάλιστα, όταν χρησιμοποιεί κανείς τη λέξη καπιταλισμός, είναι καλό να διευκρινίζει τι ακριβώς εννοεί. Διότι υπάρχει μεν ο φιλελεύθερος καπιταλισμός (free enterprise capitalism, δηλ. ο καπιταλισμός σύμφωνα με τις αρχές του κλασικού φιλελευθερισμού: ελεύθερη αγορά, ανταγωνισμός κλπ), αλλά υπάρχει και ο κορπορατιστικός καπιταλισμός, που απέχει πολύ από τον φιλελεύθερο καπιταλισμό, όπως και ο κρατικός καπιταλισμός, που ουδεμία διαφορά έχει από τον σοσιαλισμό. Η βασική διάκριση δεν είναι ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό, αλλά ανάμεσα στον φιλελευθερισμό (πρωτείο του ατόμου: πρώτιστη αξία η προάσπιση των ατομικών ελευθεριών) και τον σοσιαλισμό (πρωτείο του συνόλου: πρώτιστη αξία η προάσπιση του συλλογικού συμφέροντος). Βέβαια, ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα υπάρχουν πάμπολλες ενδιάμεσες καταστάσεις.
 

Palavra

Mod Almighty
Staff member
Φοβερό πάντως, έχουν καταφέρει το χειρότερο μίγμα: απόλυτη ελευθερία στην αγορά με μηδέν ελευθερία του ατόμου.
 

pidyo

New member
Γιατί σου φαίνεται περίεργο;
Απομονώνω μόνο τα σημεία για τα οποία έχω κάτι να πω:

ο σοσιαλισμός δεν αφορά μόνο την κατοχή των μέσων παραγωγής, αλλά τον γενικότερο βαθμό παρέμβασης του κράτους στην οικονομία. Ας πούμε, μπορείς να έχεις μεν υψηλό ποσοστό κατοχής των μέσων παραγωγής από ιδιώτες, αλλά το κράτος να παρεμβαίνει ισχυρά στη λειτουργία της ιδιωτικής οικονομίας, π.χ. επιβάλλοντας υψηλή φορολογία ή πλαφόν στις τιμές των προϊόντων ή περιορισμούς σε εισαγωγές και εξαγωγές κ.ο.κ. Όλες αυτές οι παρεμβάσεις αντίκεινται στον κλασικό φιλελευθερισμό (ή στον νεοφιλελευθερισμό, όπως είθισται να αποκαλείται σήμερα). Στον βαθμό που οι παρεμβάσεις στοχεύουν στην αναδιανομή πόρων υπέρ των αδυνάτων, μπορούν να χαρακτηριστούν σοσιαλιστικές (αν θες να το δεις με μαρξιστικούς όρους, επιστρέφουν στο προλεταριάτο μέρος της υπεραξίας που είχε υποκλέψει ο καπιταλιστής επιχειρηματίας). Στον βαθμό που στοχεύουν στην προστασία κάποιων ευνοούμενων ομάδων (επιχειρηματιών ή συνδικάτων), μπορούν να χαρακτηριστούν κορπορατιστικές. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι νεοφιλελεύθερες.
Μη νεοφιλελεύθερο ≠ σοσιαλιστικό, εκτός αν θες να ξεχειλώσεις τον όρο τόσο που να μην έχει νόημα. Δεν ισχύει ότι κάθε μορφή παρέμβασης του κράτους στην οικονομία είναι σοσιαλιστική και σίγουρα δεν έχουν οργανική σχέση οι παρεμβάσεις αυτές με την υπεραξία της καπιταλιστικής παραγωγής. Ο αναδιανεμητικός ρόλος του μεταπολεμικού ευρωπαϊκού κράτους αντλεί -«αυθαίρετα», δηλαδή πολιτικά- από τον παραγόμενο πλούτο ώστε να αποδώσει πόρους και πρόσβαση σε υπηρεσίες σε ευρύτερα στρώματα πληθυσμού ασχέτως του ρόλου τους στην παραγωγή ή έστω χωρίς άμεση συνάφεια με τον ρόλο αυτό (άρα και την παραγόμενη ανά περίπτωση υπεραξία). Η μόνη πτυχή του μεταπολεμικού σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου που σχετίζεται με τον σοσιαλισμό stricto sensu είναι η προστασία εργασιακών δικαιωμάτων, αλλά ακόμη κι εκεί δεν υπάρχει άμεση σχέση με τις δομές της παραγωγής, αλλά ένα εκ των υστέρων φρένο (ή καπέλο) στην πίεση που υφίστανται οι εργαζόμενοι.

Παραδείγματα φιλελεύθερων οικονομιών χωρίς ισχυρή κρατική παρέμβαση αποτελούν οι ΗΠΑ του 19ου αιώνα, όπως και ορισμένες ασιατικές οικονομίες του 20ού αιώνα (Χονγκ Κονγκ, Σιγκαπούρη, Ταϊβάν). Επίσης, τη δεκαετία του '80, οι ΗΠΑ του Ρίγκαν και η Μεγάλη Βρετανία της Θάτσερ έκαναν μια σαφή στροφή προς τον κλασικό φιλελευθερισμό, περιορίζοντας (αλλά όχι βέβαια εξαλείφοντας) τον κρατικό παρεμβατισμό.
Έχεις εν μέρει δίκιο γιατί θα έπρεπε να έχω εκφραστεί ακριβέστερα και να γράψω ότι είχα κατά νου τον μεταπολεμικό κόσμο. Όσο για τον Ρίγκαν και τη Θάτσερ, νομίζω πως έχει ξαναγίνει η συζήτηση, τόσο ως προς το μέγεθος του κράτους όσο και ως προς τον μεγάλο βαθμό κρατικής παρέμβασης που απαίτησε το μοντέλο αυτό. Στα συγκεκριμένα παραδείγματα διαφωνούμε.

Η βασική διάκριση δεν είναι ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό, αλλά ανάμεσα στον φιλελευθερισμό (πρωτείο του ατόμου: πρώτιστη αξία η προάσπιση των ατομικών ελευθεριών) και τον σοσιαλισμό (πρωτείο του συνόλου: πρώτιστη αξία η προάσπιση του συλλογικού συμφέροντος). Βέβαια, ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα υπάρχουν πάμπολλες ενδιάμεσες καταστάσεις.
Έχω, και πάλι, ένα πρόβλημα ορολογίας με την πρόταση αυτή: χρησιμοποιείς, σωστά για τα δικά μου γούστα, τον όρο φιλελευθερισμός αντί του όρου νεοφιλελευθερισμός εδώ, αλλά εξακολουθείς να χρησιμοποιείς τον κατ' εμέ πιο οικονομικά φορτισμένο (εξίσου οικονομικά φορτισμένο με τον όρο νεοφιλελευθερισμός) όρο σοσιαλισμός. Κατά τα άλλα συμφωνώ ότι η βασική διάκριση είναι αυτή που λες. Και μια από τις μακρές συζητήσεις για τις οποίες έγραφα τις προάλλες ότι προβλέπω να είμαι διαθέσιμος γύρω στο 2046 είναι ότι, αν βάλουμε προς στιγμήν σε μια παρένθεση το οικονομικό πεδίο, φιλελευθερισμός και -for lack of a better term- αριστερά μπορεί και να έχουν λιγότερα να χωρίσουν απ' όσο νομίζουν, αν επιστρέψουν στην πηγή τους. Κι αυτό γιατί αφορμή και των δύο, ιστορικά, ήταν η αντίδραση στην αυθαιρεσία και την καταπίεση με γνώμονα την αυτοοργάνωση και την αυτοπραγμάτωση. Για το πώς κατέληξαν πτυχές και των δύο στο αντίθετο, είπαμε, το 2046. :)
 
Και πού να μπλέξουμε με κείμενα του αναρχικού χώρου που καταφέρονται εναντίον των κρατιστών... :sneaky: :angry:
 
Top