Shakespeare, Σαίξπηρ, Σέξπιρ (what's in a name?): Λεξιλογιακές αναφορές στον Βάρδο

daeman

Administrator
Staff member
...
Γενικές:

The Complete Works of William Shakespeare

Τα έργα του Σέξπιρ / Σαίξπηρ (οι ελληνικοί τίτλοι)

Οι ιδιωματισμοί του Σέξπιρ


Σέξπιρ και μουσική


Γουίλιαμ Σέξπιρ / Γουίλλιαμ Σαίξπηρ = William Shakespeare

σαικσπηρικός

Εγχέσπαλος;

ΚΑΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΑΥΤΟΥ: ΕΓΧΕΣΠΑΛΟΣ!
Η ιδιοτυπία της αγγλικής προφοράς κ’ οι ποικίλες γλωσσικές αντιλήψεις των ελλήνων λογίων και των μεταφραστών του περασμένου αιώνα, έκαναν αγνώριστο ακόμα και τ’ όνομα του Σαίξπηρ. Ήδη, ο Βικέλας στα σαιξπηρικά «Προλεγόμενά» του, στην έκδοση του 1876, θίγει το θέμα: Αλλά και οι ίδιοι οι Άγγλοι—γράφει—«δεν συμφωνούσιν... γράφοντες ποτέ μεν Shakespear, και Shakespeare, ή Shakspeare και Shakspear, ποτέ δε Shakespere ή Shakspere. Συγγνωστέα λοιπόν κατά μείζονα λόγον η παρ’ ημίν ασυμφωνία ως προς την ελληνικήν ορθογραφίαν αυτού». Ο ιστορικός του Νεοελληνικού Θεάτρου Γιάννης Σιδέρης κατέγραψε για το Αφιέρωμα του «Θεάτρου» τις ελληνικές αποδόσεις του ονόματος του Σαίξπηρ. Έχουμε, λοιπόν, κατά χρονολογική σειρά: Αρχαϊκά, Εγχέσπαλος και ακολούθως: Σχακεσπεάρης, Σακεσπήρος, Ουϊλιέλμος Σέξπηρ, Σαιξπείρος, Σακεσπήρ, Σαικεσπήρος, Σεξπίρ, Σέϊξπηρ, Σαιξπήρ, Σεξπήρος, Σαίξπεαρ, Σαίξπιαρ, Σαίξπηρ, Σαίξπειρ, Σαικεσπήρος, Σεξπίρ. Ύστερα από τόσες περιπέτειες, τ’ όνομά του σταθεροποιήθηκε πια: Σαίξπηρ, Ουίλλιαμ Σαίξπηρ.


Θέατρο τόμ. 3, τεύχ. 16 (Ιούλ.-Αύγ. 1964), σ. 10.​

Το σημείωμα είναι ανώνυμο. Είναι όμως σαφές ότι δεν είναι γραμμένο από τον Γιάννη Σιδέρη, αφού τον μνημονεύει σε τρίτο πρόσωπο και συνοψίζει τα ευρήματά του. Μάλλον το έγραψε ο Νίτσος. Το 1964 εορτάζονταν τα τετρακόσια χρόνια από τη γέννηση του Σαίξπηρ. Το περιοδικό Θέατρο συμμετείχε με άρθρα σε όλα τα τεύχη του εκείνης της χρονιάς, και αφιέρωσε ολόκληρο το τεύχος 16 (Ιουλίου-Αυγούστου) στον Σαίξπηρ. Ο Γιάννης Σιδέρης δημοσίευσε μια μεγάλη μελέτη για τον Σαίξπηρ στην Ελλάδα, που απλώθηκε και στα έξι τεύχη της χρονιάς εκείνης. Για λόγους βιβλιογραφικής ακρίβειας, και για όποιον (όποτε…) θελήσει να ανατρέξει (πρόκειται για μελέτη-σταθμό), ιδού τα στοιχεία:

Γιάννης Σιδέρης. «Ο Σαίξπηρ στην Ελλάδα». Θέατρο τόμ. 3 (1964):
τεύχ. 13 (Ιαν.-Φεβ. 1964), σ. 27-33 (Μέρος I: «Πρώτες γνωριμίες με τον ποιητή»)
τεύχ. 14 (Μάρ.-Απρ. 1964), σ. 56-62 (Μέρος II: «Έργα, μεταφράσεις, πρωταγωνιστές»)
τεύχ. 15 (Μάι.-Ιούν. 1964), σ. 21- 28 (Μέρος III: «Φωτισμένοι και στείροι μεταφραστές»)
τεύχ. 16 (Ιούλ.-Αύγ. 1964), σ. 28-38 (Μέρος IV: «Σκηνοθέτες κ’ ερμηνευτές στο ΙΘ΄ αιώνα»)
τεύχ. 17 (Σεπ.-Οκτ. 1964), σ. 35-38 (Μέρος V: «Σκηνοθέτες κ’ ερμηνευτές στον Κ΄ αιώνα»)
τεύχ. 18 (Νοέ.-Δεκ. 1964), σ. 23-35 (Μέρος VI: «Οι σκηνοθεσίες του Φώτου Πολίτη»)

Η αναδίφηση στον Σιδέρη αποδείχθηκε πολλαπλά επωφελής, με πληροφορίες όχι μόνο ιστορικού ενδιαφέροντος αλλά και γλωσσικο-λογοτεχνικού. Απανθίζω μερικές που νομίζω ότι θα ενδιέφεραν τους θαμώνες τούτου εδώ του φόρουμ.

  • Πρώτα πρώτα οι ειδήσεις για το πώς έγινε ο Σ. γνωστός στην Ελλάδα, αρκετά αργοπορημένα, από μεταφράσεις του 19ου αιώνα.
  • Η πρώτη γνωστή αναφορά στον Σ. γίνεται το 1817 από τον Πλ. Πετρίδη σε μετάφραση των Ωρών του Thomson, όπου σε υποσημείωση μνημονεύεται «ο μέγας Σχακεσπεάρης».
  • Το 1819 το περιοδικό Ερμής ο Λόγιος της Βιέννης δημοσιεύει άρθρο με τίτλο: «Σύνοψις της παρούσης καταστάσεως της παιδείας εις Γερμανίαν» (σ. 893-94), όπου μεταξύ άλλων και η είδηση: «Ο κ. Α. Γ. Σλέγελος εξέδωκε θαυμασίαν μετάφρασιν των δραματικών συγγραμμάτων του Σακεσπήρου». Και παρακάτω: «Ο δε Σαιξπήρος εις την Δραματικήν και ο Βηθουήνος εις την Μουσικήν...» όπου Βηθουήνος (με περισπωμένη) είναι ο Μπετόβεν.
  • Ο Σολωμός στον «Διάλογο», στην παθιασμένη του αποστροφή εναντίον των σοφολογιότατων, αναφωνεί (είναι τόσο συγκινητικό που θα μου επιτρέψετε να παραθέσω κάπως εκτεταμένα):
    Χαίρετε λοιπόν θείοι τόνοι! οξεία, βαρεία, περισπωμένη! Χαίρετε θαυμαστά πνεύματα, ψιλό, δασύ!!! τελείες, στιγμές, μεσοστιγμές, υποστιγμές, ερωτηματικές, υποδιαστολές, απόστροφοι, χαίρετε! ο κόσμος τρέμει το κράτος σας, και ουδέ ποιητής ουδέ πεζός ουδέ ιστορικός γράφει λόγον χωρίς να σας υποταχτή· εσείς, τότες πριν γεννηθήτε, εσείς εμπνεύσετε τον Όμηρο... εσείς τον Σέϊκσπηρ, όταν επαράσταινε τον Λέαρ, τον Άμλετ, τον Οτέλλο, τον Μάκβεθ και ανατρίχιαζεν ο κόσμος της Αγγλίας.

  • Ο ίδιος συνέθεσε «Μίμηση του τραγουδιού της Δεσδαιμόνας», ενώ αρκετά αργότερα, το 1876, ο Δημήτριος Βικέλας έκανε μετάφραση «εις το άσμα της Δισδαιμόνας». Το όνομα της Δυσδαιμόνας δεν είχε παγιωθεί ακόμη. Ούτε άλλωστε και της Jessica στον Έμπορο της Βενετίας: το 1874 Γέσικα, το 1905 Ιεσικά, το 1906 Γιεσίκα, το 1927 και πάλι το 1940 Γέτσικα, το 1931-32 Γεσίκα.
  • Πολύ πρώιμη μετάφραση, το 1842, Μακβέθ, τραγωδία συντεθείσα μεν παρά του Άγγλου Σεκεσπίρ, μεταφρασθείσα δε παρά του Κερκυραίου ρήτορος Ανδρέου Βαρώνος Θεοτόκου («ρήτορος» σημαίνει νομικού, και το "βαρώνος" είναι γενική, ο βαρών, του βαρώνος).
  • 1849 Ρωμαίος και Ιουλίσκη, μετάφραση Κ. Φωστηρόπουλου από γαλλική μετάφραση («υπό Πεκατιέ»).
  • 1858 Αμλέτος, κατά μετάφρασιν Περβάνογλου: οι δύο φίλοι του πρίγκιπα ονομάζονται Ροδόκοσμος και Γιλδεστέρνης.
  • Και τέλος το όνομα Σαίξπηρ έχει δώσει ελληνικά όχι μόνο τα επίθετα σαιξπηρικός και σαιξπήρειος αλλά και σαιξπηρισμός (και αντισαιξπηρισμός) και σαιξπηριστής, σαιξπηρογνώστης (ο διευθυντής της Ακροπόλεως Βλάσης Γαβριηλίδης) και σαιξπηρομανής.

Ερρίκος Μπελιές: «Η τύχη με οδήγησε στον Σαίξπηρ»

Τα πολλαπλά διλήμματα του Διονύση Καψάλη όταν μεταφράζει Σαίξπηρ


Πήτερ Ακρόυντ: Σαίξπηρ Η βιογραφία

Bill Bryson's Shakespeare: The World as Stage

Pulp Shakespeare Project

Anonymous: Ποιος έγραψε, λέει, τα έργα του Σέξπιρ;

2016: 400 χρόνια από το θάνατο του Γουίλιαμ Σέξπιρ (ή Σαίξπηρ)




Σκηνές, στίχοι, φράσεις:


Hamlet:

1. To be, or not to be, that is the question [Act III, Scene 1, 1749]

2. A fellow of infinite jest: Άμλετ, 5η πράξη, 1η σκηνή [V, 1, 3515-3519]

3.
Hamlet, Shakespeare [I, 1, 130-136 / I, 3, 564-566 / II, 2, 1354-1355]

4.
Frailty, thy name is woman = Αδυναμία, τ' όνομά σου είναι γυναίκα [I, 2, 350]

5. Neither a borrower nor a lender be... [I, 3, 561]

6.
There are more things in heaven and earth...: Άμλετ, 1η πράξη, 5η σκηνή [I, 5, 919-920]

7.
Your ladyship is nearer to heaven than when I saw you last by the altitude of a chopine [II, 2, 1504-1506]

8. the slings and arrows of outrageous fortune [III, 1, 1751]

9.
Could beauty, my lord, have better commerce than with honesty? [III, 1, 1804]

10. it out-Herods Herod [III, 2, 1894]

11. The lady doth protest too much, methinks [III, 2, 2125]

12. to be great is not to stir without great argument [IV, 4, 2843]

13. When sorrows come, they come not single spies, but in battalions. [IV, 5, ...]


The Tempest:

Shakespeare's The Tempest [I, 2, 85-90, 98-101, 111-115, 304-311, 560-568, 583-597, 628 / V, 1, 2019-2023, 2034-2039, 2411-2423]

Hell is empty and all the devils are here [I, 2, 215-216]

Μπρουνέλ και Κάλιμπαν

Be not afeard; the isle is full of noises [III, 2, 1533]

O, wonder!
How many goodly creatures are there here!
How beauteous mankind is! O brave new world,
That has such people in't!

[V, 1, 2233-2236]

strange bedfellows [II, 2, 1128]

sea-sorrow [I, 2, 170]

Αριήλ ή Άριελ;


Romeo and Juliet:

Romeo and Juliet
But soft, what light through yonder window breaks?
It is the east, and Juliet is the sun.
[II, 2, 847-848]

Poison, I see, hath been his timeless end. [V, 3, 3125]

It is the east, and Juliet is the sun. = Είν' η ανατολή κι είναι η Ιουλιέτα ο ήλιος. [II, 2, 848]

and wish his mistress were that kind of fruit [II, 1, 834]

wild-goose chase [II, 4, 1228]

"When he shall die, take him and cut him out in little stars..." [III, 2, 1739-1743]


Macbeth:

Bring forth men children only (1, vii)

Screw your courage to the sticking place

Commends the ingredients of our poison'd chalice to our own lips (I, 8, )

Out, damned spot! out, I say! ( , , )

Who could refrain that a heart to love, and in that heart courage to make love known? (II, 3, 904-906)


Othello:

Lines from Shakespeare's Othello (I, 2, )

How poor are they that have not patience!
What wound did ever heal but by degrees?
(
II, 3, 1523-1524)

Oh, Desdemona! (Δυσδαιμόνα)

the green-eyed monster (Othello, Merchant of Venice)


King John:

To gild refined gold, to paint the lily
(IV, 2, )

According to the fair play of the world, Let me have audience ( , , )


Richard III:

Teach not thy lips such scorn, for they were made
For kissing, lady, not for such contempt.

(I, 2, )

Was ever woman in this humour woo'd?
Was ever woman in this humour won?

(I, 2, )

Good time of day unto my gracious Lord ( , , )

If something thou wouldst swear to be believed, Swear then by something that thou hast not wronged (IV, 4, )

Ριχάρδος ο Γ', πρ. 4, σκ. 1


King Henry IV, Part 1, Act 5, Scene 2 (V, 2, )

the game is afoot (Henry IV, Part 1, Act I, Scene 3, 615)

And yet we have but trivial argument,
More than mistrust, that shows him worthy death.

(
Henry VI, Part 2, Act III, Scene 1, 1525-1526)


Henry V
(Act IV, Scene 4, )

The game's afoot (Σαίξπηρ - Ερρίκος ο Ε') = Τώρα αρχίζει το κυνήγι
(Act III, scene 1, )



Twelfth Night; or, What You Will
:


Many a good hanging prevents a bad marriage (I, 5, 311)

Τhe Lady Olivia has no folly (III, 1, 30-34)

Απόσπασμα από τη "Δωδέκατη Νύχτα" (II, 2, 32-40 / III, 4, 26-36 / III, 4, 7-9 / V, 1, 217-218, 224-226, 276-277, 331-351)

Better a witty fool than a foolish wit (I, 5, 33)

cakes and ale (II, 3, 816)


As You Like It:

As You Like It = Όπως αγαπάτε / Όπως σας αρέσει

Who ever loved that loved not at first sight? (III, 5, 82)

Sweet are the uses of adversity = Έχει η κακοτυχιά τη γλύκα της (II, 1, 12-14)

I pray you, do not fall in love with me,
For I am falser than vows made in wine [ΙΙΙ, 5, 1725-1726]


But Oh, how bitter a thing it is to look
into happiness through another man’s eyes.
(5, 2, 2286-2287)

All the world's a stage
And all the men and women merely players

(II, 7, 1037-1038)

thrasonical


Julius Caesar:

The fault, dear Brutus, is not in our stars
But in ourselves, that we are underlings.
(1, 2, 231-232)

Friends, Romans, countrymen, lend me your ears

all the conspirators save only he / did that they did in envy of great Caesar

A common slave - you know him well by sight - (I, 3, )

I am constant as the northern star (Act III, Scene 1, )

made of sterner stuff

he would not be a wolf, but that he sees the Romans are but sheep

The Ides of March are come

I will see thee at Philippi, then (οψόμεθα ες Φιλίππους)

He thinks too much. Such men are dangerous (1, 2)

Grievously did she sin, and grievously did she pay

bad soles (Shakespeare, Julius Caesar)


The Taming of the Shrew:

Think you a little din can daunt mine ears? (I, 2, 749)

The door is open, sir; there lies your way (III, 2, 1576)

My tongue will tell the anger of my heart. (IV, 3, 2041)

'For I am he am born to tame you, Kate;
and bring you from a wild Kate to a Kate
conformable as other household Kates.'

(II, 1, 1126-1128)

Η στρίγγλα που έγινε στρίγκλα




The Two Gentlemen of Verona
:

O, how this spring of love resembleth
The uncertain glory of an April day,
Which now shows all the beauty of the sun,
And by and by a cloud takes all away!

(I, 3, 389)

Thou wouldst as soon go kindle fire with snow
As seek to quench the fire of love with words.

(II, 7, 994)

To make a virtue of necessity (την ανάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενος. IV, 1, 1614)


Merchant of Venice

How sweet the moonlight sleeps (V, 1, 2508)

If you prick us, do we not bleed? ( , , )

all that glisters is not gold


Anthony and Cleopatra

Αντώνιος και Κλεοπάτρα, Σαίξπηρ

I am dying, Egypt, dying; only
I here importune death awhile, until
Of many thousand kisses the poor last
I lay upon thy lips

(IV
, 15, 3187-3190)


You common cry of curs: Kοριολανός, 3η πράξη, 3η σκηνή

The tartness of his face sours ripe grapes (Coriolanus, V,4, 3746)


When I did name her brothers, then fresh tears
Stood on her cheeks, as doth the honey-dew
Upon a gather'd lily almost wither'd.
(Titus Andronicus,
III, 1, 1241-1243)

he must needs go that the devil drives
(All’s Well That Ends Well, I, 3, 350)

I hope, upon familiarity will grow more contempt. (The Merry Wives of Windsor, I, 1, 230)

He must have a long spoon that must eat with the devil. (Comedy of Errors IV, 3, 1212)

Condemn the fault and not the actor of it?
(Measure For Measure, II,
2, 789)

Fishes live in the sea, as men do a-land; the great ones eat up the little ones. (Pericles, II, 1, 608)

Some Cupid kills with arrows, some with traps = Ο Έρωτας, άλλους βαρεί με σαϊτιές κι άλλους τους παγιδεύει (Much Ado About Nothing, III, 1)

Tu-whit, tu-whoo (Love's Labour's Lost)

Take but degree away, untune that string, And, hark, what discord follows! [Troilus and Cressida, I, 3, ...]


Όπου εμφανίζεται μέσα σε αγκύλες, π.χ. [III, 1, 1749], η αρίθμηση των στίχων προέρχεται από τα πλήρη κείμενα στο Open Source Shakespeare. Τα υπόλοιπα θα συμπληρωθούν προσεχώς.



Sonnet 18 (Shall I compare thee to a summer's day?)

Σονέτο 54

Sonnet 57

[h=1]Σονέτο 29 του Σαίξπηρ[/h]
Αφροδίτη και Άδωνις
 
Last edited:

daeman

Administrator
Staff member
...
ΣΑΙΚΣΠΕΙΡΟΥ ΔΡΑΜΑΤΑ ΕΜΜΕΤΡΩΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΘΕΝΤΑ ΕΚ ΤΟΥ ΑΓΓΛΙΚΟΥ ΥΠΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΒΙΚΕΛΑ

Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΛΗΡ

ΕΚΔΟΣΙΣ ΤΕΤΑΡΤΗ, ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, ΕΚΔΟΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Δ. ΚΟΛΛΑΡΟΣ, ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ «ΕΣΤΙΑΣ»
44 — Οδός Σταδίου — 44,
1914 (Δρχ. 1,50)


ΣΑΙΚΣΠΕΙΡΟΥ ΤΡΑΓΩΔΙΑΙ ΕΚ ΤΟΥ ΑΓΓΛΙΚΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΘΕIΣΑI ΥΠΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΒΙΚΕΛΑ

ΜΕΡΟΣ Α'.
ΡΩΜΑΙΟΣ ΚΑΙ ΙΟΥΛΙΕΤΑ

ΜΕΡΟΣ Β'. ΟΘΕΛΛΟΣ

ΑΔΕΛΦΟΙ ΔΕΠΑΣΤΑ, ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΑΙ ΚΑΙ ΕΚΔΟΤΑΙ, ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ
ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, 1876



Η ΤΡΙΚΥΜΙΑ, ΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ 5, ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ (1855)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ, ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΕΞΗ, 1913


ΑΜΛΕΤΟΣ

ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΣΑΙΚΣΠΕΙΡΟΥ, ΕΜΜΕΤΡΟΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ ΜΕ ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΑΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ,
ΕΚ ΤΟΥ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ ΑΔΕΛΦΩΝ ΠΕΡΡΗ (1889)


Όσοι λάβουν τον κόπον να κρίνουν το προκείμενον φιλολογικόν έργον δεν θα δυσαρεστηθούν εάν προτάξωμεν ολίγας συντόμους εξηγήσεις ιδίως ως προς το γλωσσικόν μας σύστημα.

Ανήκομεν απ' αρχής εις την σχολήν, η οποία πρεσβεύει ότι η γραπτή γλώσσα, δια να εκπληρώση τον προορισμόν της, δεν πρέπει να διαφέρη ουσιωδώς από την κοινώς ομιλουμένην· και εις αυτήν την αρχαίαν πεποίθησίν μας εμμένομεν αφού βλέπομεν ότι η δημοτική γλώσσα, η οποία προ πολλού είχε εγκαταλειφθή εις την ορφανίαν της, ήδη με αυτόματον δύναμιν επεβλήθη εις τα ποιητικά πνεύματα τόσον γενικώς ώστε ήδη αφαίρεσε από την σχολαστικότητα την επικράτειαν του αισθήματος και της φαντασίας, είναι δε πιθανόν ότι, αν λάβη την απαιτουμένην διάπλασιν, θέλει αποβάλη την συστηματικήν γλώσσαν των λογίων, την καθαρεύουσαν, και από την επικράτειαν του λόγου.

Τοιαύτην του γλωσσικού ζητήματος λύσιν δυνάμεθα ευλόγως να προΐδωμεν στηριζόμενοι εις ό,τι συνέβη εις όλα τα έθνη, όσα κατώρθωσαν να μορφώσουν γλώσσαν φιλολογικήν· και αυτού η ομιλούμενη γλώσσα, περιωρισμένη κατ' αρχάς εις τα έργα της φαντασίας, εις τα πονήματα, εις τα μυθιστορικά διηγήματα και εις τας απλάς χρονογραφίας, άμα έφθασεν εις ανδρικήν ηλικίαν, έγινε ικανή να αντικατασταθή εις την λατινικήν, η οποία εθεωρείτο η μόνη γλώσσα κατάλληλος δια επιστημονικά θέματα.

Αλλά η ρύθμισις της γλώσσης εις όργανον κανονικόν και διαφανές γενικής ζωντανής συνεννοήσεως, με άλλας λέξεις η μετάβασις από την φύσιν εις την τέχνην, δεν είναι έργον ατόμων, ούτε μιας μόνης γενεάς, ούτε είναι εξαγόμενον ξηράς θεωρίας· η αληθώς εθνική γλώσσα υποθέτει μεγάλα εθνικά κέντρα, εις τα οποία της φιλολογικής διαμορφώσεως προηγήθη ήδη η κοινωνική διοργάνωσις, και όπου συμπεριλαμβάνονται και συναρμολογούνται βαθμηδόν τα διάφορα συστατικά της κοινωνίας στοιχεία, εις τρόπον ώστε να μη αφίνεται να ενεργή μονομερώς ο κανονιστικός νους, αλλά να συμπράττουν συγχρόνως όλαι αι πνευματικαί δυνάμεις και να συμβάλλουν εις τον πλουτισμόν της γλώσσης όλα τα ηθικά κεφάλαια.

Από τοιαύτα έμψυχα κέντρα εμπνέεται το πνεύμα και η καλαισθησία των δημιουργών συγγραφέων, και αυτοί πάλιν με τα πλάσματά των επενεργούν εις εκείνα, ώστε από αυτήν την αμοιβαίαν εργασίαν γεννάται μία ομοιόμορφος γλώσσα προωρισμένη να ήναι ο προφορικός άμα και ο γραπτός λόγος ολοκλήρου του έθνους.

Εις την Ελλάδα συνέβη η πνευματική αναγέννησις να προδράμη της κοινωνικής αναπλάσεως· και ενώ δεν υπήρχε κέντρον αρκετά περιεκτικόν και σπουδαίον, ώστε να χρησιμεύση ως χωνευτήριον, από το οποίον καθαριζόμενος ο προφορικός λόγος θα έφθανεν εις ενότητα οργανικήν, η ολιγαρχία του πνεύματος προσέφυγεν εξ ανάγκης εις τεχνητήν μέθοδον διαμορφώσεως· επήραμεν, ως αναφαίρετον ιδικήν μας κληρονομίαν, ολόκληρον την αρχαίαν γραμματικήν και όλον αδιακρίτως το λεκτικόν της αρχαίας Ελληνικής και κατεδικάσαμεν εις θάνατον όλους σχεδόν τους τύπους της νεωτέρας, ως λείψανα της δουλείας και της εθνικής ταπεινώσεως.

Από την σχολαστικήν εργασίαν ο προφορικός λόγος έπαθεν ήδη μεταβολήν, η οποία, κανονικωτέρα μέσα εις την τάξιν των λογίων, εξαπλόνεται, αν και με πολλήν ανωμαλίαν, και μέσα εις τον καθολικώτερον κοινωνικόν κύκλον. Το πραγματικόν τούτο φαινόμενον οι μεν φίλοι του δημοτικού ιδιώματος δεν πρέπει να παραβλέψουν, οι δε οπαδοί της καθαρευούσης δεν πρέπει να το θεωρήσουν ως απόδειξιν της επιτυχίας του συστήματός των· η αλλοίωσις είναι απλώς εξωτερική, εις τους καταληκτικούς τύπους και εις το λεκτικόν, και έχει τα φυσικά της όρια· ο ουσιώδης χαρακτήρ της νεωτέρας γλώσσης ούτε εξηλείφθη ούτε είναι δυνατόν να εξαλειφθή, εάν είναι αληθές ότι ο γλωσσικός χαρακτήρ δεν συνίσταται τόσον εις τους τύπους, οι οποίοι από διάφορα αίτια και αφορμάς ευκόλως μεταβάλλονται, όσον εις την σύνταξιν, δηλαδή εις τον εσωτερικόν οργανισμόν, ο οποίος εκφράζει τον ενδιάθετον λόγον και αποτελεί αυτό το πνεύμα του έθνους.

Ο προφορικός λόγος των αρχαίων Ελλήνων, όπως εκρυσταλλοποιήθη εις τα συγγράμματα, ήταν εις το άκρον συνθετικός, τόσον ώστε καμμία γλώσσα, ουδέ αυτή η λατινική, δεν είναι αρκετή να τον αποδώση· ο προφορικός λόγος των νεωτέρων Ελλήνων, καθώς των άλλων νεωτέρων εθνών, είναι κατ' εξοχήν αναλυτικός, δηλαδή εις τοιαύτην αντίθεσιν προς τον αρχαίον, ώστε η σχολαστικότης, όσον και αν αγωνίζεται, δεν θα δυνηθή να του αφαιρέση ποτέ την αληθή του υπόστασιν και να την μετασχηματίση εις την ανωτάτην συνθετικήν μορφήν.

Εάν αι σκέψεις μας απορρέουν, ως νομίζομεν, από την πραγματικήν σημερινήν κατάστασιν της γλώσσης, ελπίζομεν ότι η μέθοδος την οποίαν παραδεχόμεθα δεν θέλει αποδοθή εις ιδιοτροπίαν. Εις τον έμμετρον λόγον, καθώς ήδη επράξαμεν εις την Μετάφρασίν μας της Οδυσσείας, αποκλείομεν τόπους τινάς και ακρωτηριασμούς, οι οποίοι και εις αυτήν την δημοτικήν γλώσσαν είτε έπεσαν ήδη είτε είναι προωρισμένοι να πέσουν· την πεζογραφίαν μας ηναγκάσθημεν να συμμορφώσωμεν προς τον συνήθη προφορικόν λόγον των πεπαιδευμένων, αλλά χωρίς να υπερβώμεν τα όρια, τα οποία διαγράφει ο ουσιώδης χαρακτήρ της νεωτέρας γλώσσης.

Εις την στιχουργίαν επεχειρήσαμεν τι νεώτερον και το υποβάλλομεν εις την εκτίμησιν του φιλολογικού μας κόσμου.

Ο δεκαπεντασύλλαβος στίχος βεβαίως κατέχει την πρώτην θέσιν εις την νεοελληνικήν μετρικήν και δύναται να ονομασθή ο κατ' εξοχήν εθνικός στίχος, αφού απ' αρχής τον ησπάσθη και τον ελάμπρυνε προ πάντων η δημοτική ηρωική μας ποίησις. Αλλά αυτός ο στίχος, ως είναι διηρημένος εις δύο σταθερά ημίστιχα τόσον χωριστά ώστε υπάρχει αναγκαία ανυπέρβλητος παύσις πάντοτε εις την ογδόην συλλαβήν, δεν έχει την απαιτουμένην διά την δραματικήν ποίησιν ευκινησίαν και γοργότητα. Τοιαύτην έλλειψιν του δεκαπεντασυλλάβου ενόησαν όσοι των στιχουργών μας έλαβαν την ατυχή ιδέαν να
εισάξουν, ως αρμόδιον εις το δράμα, το ιαμβικόν τρίμετρον, κατασκεύασμα μηχανικόν και άρρυθμον, το οποίον, κατά την γνώμην μας, είναι και θα μείνη πάντοτε ξένον εις την αίσθησιν του έθνους. Προτιμότερος τούτου θα ήταν ο ενδεκασύλλαβος· αλλά και αυτός ο στίχος, αν και ρυθμικώτατος, εις την πολυσύλλαβον γλώσσαν μας, είναι τόσον ολίγον περιεκτικός, ώστε σπανίως δύναται να κλείση αυτοτελή περίοδον.

Τοιαύτην αδυναμίαν βεβαίως δεν έχει ο δεκατρισύλλαβος στίχος, τον οποίον ημείς, εις την προκειμένην Μετάφρασιν, σηκόνομεν από την αφάνειαν εις την οποίαν ευρίσκεται, και τον μεταχειριζόμεθα ως κατάλληλον όργανον της δραματικής ποιήσεως· το μέτρον τούτο, ενώ έχει αρκετήν έκτασιν, έχει και το μέγα πλεονέκτημα να επιδέχεται ποικιλίαν ρυθμού τοιαύτην, ώστε δύναται φυσικώς να αναβιβασθή εις την λυρικωτέραν έντασιν, καθώς και να κατέλθη εις τον τόνον της συνήθους ομιλίας, — όπως αρμόζει εις την φύσιν του νεωτέρου οράματος, ιδίως του Shakespeare. Έχομεν τόσην πεποίθησιν εις την δύναμιν του στίχου τούτου, ώστε δεν αμφιβάλλομεν ότι άλλοι στιχουργοί θα αποδείξουν, καλήτερα παρ' ότι εδυνήθημεν ημείς, το εύστοχον της εκλογής μας.

Εν Κερκύρα τη 15 Ιουνίου 1889.

 

Earion

Moderator
Staff member
Shakespeare: the Body Count

 

Earion

Moderator
Staff member
How Shakespeare Lives Now

Stephen Greenblatt (New York Review of Books, April 21-May 11, 2016)

Shakespeare’s death on April 23, 1616, went largely unremarked by all but a few of his immediate contemporaries. There was no global shudder when his mortal remains were laid to rest in Holy Trinity Church in Stratford. No one proposed that he be interred in Westminster Abbey near Chaucer or Spenser (where his fellow playwright Francis Beaumont was buried in the same year and where Ben Jonson would be buried some years later). No notice of Shakespeare’s passing was taken in the diplomatic correspondence of the time or in the newsletters that circulated on the Continent; no rush of Latin obsequies lamented the “vanishing of his breath,” as classical elegies would have it; no tributes were paid to his genius by his distinguished European contemporaries. Shakespeare’s passing was an entirely local English event, and even locally it seems scarcely to have been noted.

The death of the famous actor Richard Burbage in 1619 excited an immediate and far more widespread outburst of grief. England had clearly lost a great man. “He’s gone,” lamented at once an anonymous elegist,

and, with him, what a world are dead,
Which he revived, to be revivèd so
No more: young Hamlet, old Hieronimo,
Kind Lear, the grievèd Moor, and more beside
That lived in him have now for ever died.



William Herbert, Earl of Pembroke, was so stricken by the actor’s death that months later he could not bring himself to go to the playhouse “so soon after the loss of my acquaintance Burbage.” It was this death that was publicly marked by him and by his contemporaries, far more than the vanishing of the scribbler who had penned the words that Burbage had so memorably brought alive.

The elegy on Burbage suggests that for some and perhaps even most of Shakespeare’s contemporaries, the real “life” of the characters and their plays lay not in the texts but in the performances of those texts. The words on the page were dead letters until they were “revived” by the gifted actor. This belief should hardly surprise us, since it is the way most audiences currently respond to plays and, still more, to film.

................................
 

daeman

Administrator
Staff member
ANGELO

Who will believe thee, Isabel?
My unsoil'd name, the austereness of my life,
My vouch against you, and my place i' the state,
Will so your accusation overweigh,
That you shall stifle in your own report
And smell of calumny. I have begun,
And now I give my sensual race the rein:
Fit thy consent to my sharp appetite;
Lay by all nicety and prolixious blushes,
That banish what they sue for; redeem thy brother
By yielding up thy body to my will;
Or else he must not only die the death,
But thy unkindness shall his death draw out
To lingering sufferance. Answer me to-morrow,
Or, by the affection that now guides me most,
I'll prove a tyrant to him. As for you,
Say what you can, my false o'erweighs your true.

Measure for Measure, ACT II, SCENE IV


ΑΓΓΕΛΟΣ

Καὶ πές μου, ποιός θὰ σὲ πιστέψει, Ἰσαβέλλα;
Τὸ ἄσπιλο ὄνομα, ὁ ἀσκητικός μου βίος,
οἱ διαβεβαιώσεις μου ἐνάντιά σου
κι ἡ θέση μου στὸ κράτος τόσο θὰ βαρύνουν
ἐνάντια στὶς κατηγορίες σου, ποὺ στὸ τέλος
μὲς στοὺς ἰσχυρισμούς σου θὰ πνιγεῖς τοὺς ἴδιους,
τὴ δυσωδία τῆς συκοφαντίας σκορπώντας.
Ξεκίνησα· καὶ ἀχαλίνωτους θ’ ἀφήσω
τώρα τοὺς πόθους μου. Ἐσὺ κοίτα νὰ ταιριάξεις
τὴ συγκατάθεσή σου στὶς δικές μου ὀρέξεις·
βάλε τὰ νάζια σου στὴν ἄκρη καὶ τὶς φλυαρίες
καὶ τὶς ντροπές σου, ποὺ καμώνονται πὼς διώχνουν
ὅ,τι στ’ ἀλήθεια ἐπιθυμοῦν, καὶ θὰ γλιτώσεις
τὸν ἀδερφό σου, ἂν μοῦ δώσεις τὸ κορμί σου.
Διαφορετικά, τὸν περιμένει ἐκεῖνον
ὄχι μονάχα θάνατος, μὰ ἡ καρδιά σου
ἡ ἄσπλαχνη σκληρὰ θὰ τὸν καταδικάσει
σ’ ἕνα μαρτύριο ποὺ τελειωμὸ δὲν θά ’χει.
Ἀπάντησέ μου ὣς αὔριο, εἰδαλλιῶς ὁ πόθος
ποὺ ἔχω τώρα γιὰ ὁδηγό μου θὰ μὲ κάμει
νὰ τοῦ φερθῶ σὰν τύραννος. Ὅσο γιὰ σένα,
ὅ,τι κι ἂν πεῖς, βαρύτερο τὸ ψέμα τὸ δικό μου
θὰ εἶναι ἀπ’ τὴν ἀλήθεια σου στὴ ζυγαριὰ τοῦ νόμου.


Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Με το ίδιο μέτρο. Μετάφραση, σημειώσεις, επίμετρο: Βάιος Λιαπής

Μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Στιγμή.

Το «Με το ίδιο μέτρο» του Σαίξπηρ είναι το πρώτο θεατρικό έργο που ασχολείται σοβαρά με ό,τι σήμερα ονομάζουμε σεξουαλική παρενόχληση, καθώς και με τα συναφή θέματα της κατάχρησης εξουσίας, της πολιτικής αυθαιρεσίας και της πατριαρχικής ηγεμονίας.

«Πριν από το #MeToo υπήρχε το Με το ίδιο μέτρο» (Tara Isabella Burton)

Ὁ Βάιος Λιαπῆς σπούδασε κλασικὴ φιλολογία στὰ Πανεπιστήμια Ἀθηνῶν καὶ Γλασκώβης. Δίδαξε στὰ Πανεπιστήμια Κύπρου, Μοντρεάλ, Πατρῶν καὶ ὡς ἐπισκέπτης καθηγητὴς στὴν École Normale Supérieure. Ὑπῆρξε ἑταῖρος τοῦ Institute for Advanced Study (Πρίνστον) καὶ προσκεκλημένος ἐρευνητὴς στὸ Σινσινάτι, στὴ Γενεύη καὶ στὸ Τορόντο. Ἀπὸ τὸ 2010 διδάσκει στὸ μεταπτυχιακὸ πρόγραμμα Θεατρικὲς Σπουδὲς τοῦ Ἀνοικτοῦ Πανεπιστημίου Κύπρου. Ἔχει δημοσιεύσει μονογραφίες καὶ ἄρθρα σχετικὰ μὲ τὴν τραγωδία τοῦ 5ου καὶ 4ου αἰ. π.Χ., τὴ σοφιολογικὴ γραμματεία τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιότητας, τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ θρησκεία, τὴν ἐπιβίωση τῆς ἀρχαίας τραγωδίας κ.ἄ.


... so our decrees,
Dead to infliction, to themselves are dead;
And liberty plucks justice by the nose;
The baby beats the nurse, and quite athwart
Goes all decorum.

Act I, Scene III

... ἔτσι κι οἱ δικοί μας νόμοι, ἐφόσον
εἶναι νεκρὴ ἡ ἐφαρμογή τους, ἔχουν πέσει
νεκροὶ κι οἱ ἴδιοι· κι ἡ Ἀσυδοσία σέρνει
τὴ Δικαιοσύνη ἀπὸ τὴ μύτη, καὶ τὸ βρέφος
δέρνει τὴν παραμάνα του, καὶ ἡ εὐπρέπεια
ἔχει χαθεῖ πιὰ ἐντελῶς.
 
Top