Νομίζω ότι δεν έχω γράψει τίποτα σε αυτό το νήμα (μπορεί όμως και να κάνω λάθος, δεν το έψαξα), μάλλον γιατί κάθε φορά που το βλέπω θυμάμαι ότι διαφωνώ με τον τίτλο του, δεν συμφωνώ δηλαδή με τη διάγνωση.
Θα περιοριστώ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, λόγω επικαιρότητας αλλά κι επειδή την έχω πιο πρόσφατη και την ξέρω καλύτερα. Προφανώς "η ελληνική εκπαίδευση" του τίτλου καλύπτει κάμποσες δεκαετίες, υποθέτω ωστόσο ότι αν θεωρείτε πως "νοσεί", οι παθογένειές της θα έχουν περάσει και στις τελευταίες περιόδους της, ας πούμε από το 1995 μέχρι σήμερα, που είναι και η περίοδος για την οποία έχω προσωπική άποψη.
Λοιπόν, αυτή τη δεκαπενταετία (και βάλε) που είχα άμεση εμπλοκή στο ελληνικό πανεπιστήμιο, πρέπει να πω ότι δεν διαπίστωσα παρά ελάχιστες από τις παθογένειες που περιγράφονται σε όλο αυτό το νήμα, και αυτές ακόμα σε πολύ μικρότερη έκταση απ' ό,τι διαβάζω παραπάνω (αλλά, επαναλαμβάνω, το νήμα είναι μακρύ και πιθανώς να μη συγκρατώ διάφορα απ' όσα έχουν γραφτεί). 12 γεμάτα χρόνια ήμουν φοιτητής, σε όλα τα επίπεδα, αλλά εξεταστική δεν έχασα ούτε μία φορά από καταλήψεις ή από άλλες αιτίες. Το χειρότερο που μπορώ να θυμηθώ είναι μια εξεταστική Σεπτεμβρίου που μετατέθηκε μερικές μέρες αργότερα - και αυτό είναι όλο. Ας σημειώσω παρεμπιπτόντως ότι η εμπειρία μου είναι από δύο αθηναϊκά πανεπιστήμια, το ΕΚΠΑ και το Πάντειο, και συνολικά από τρία τμήματα κοινωνικών επιστημών, δύο στο ΕΚΠΑ και ένα στο Πάντειο.
Να πούμε για κομματικές-φοιτητικές παρατάξεις και "φοιτητοπατέρες"; Να πούμε. Τους/τις έφαγα στη μάπα, ασφαλώς, αλλά τη ζωή κόλαση δεν μου την έκαναν. Με θυμάμαι ζαλισμένο από τις ξύλινες διακηρύξεις, τις προεκλογικές εκστρατείες, τις ανοιξιάτικες εκδρομές στη Μύκονο και τα πάρτι στα κλαμπ της Παραλιακής ή του κέντρου (τότε είχε ακόμα κλαμπ στο κέντρο της Αθήνας), αλλά, εντάξει, δεν έπαθα και τίποτα σοβαρό. Προσπέρασα.
Να πούμε για διεφθαρμένους-αδιάφορους καθηγητές; Διεφθαρμένο δεν θυμάμαι να γνώσισα κανέναν, αδιάφορους αρκετούς: διπλοθεσίτες και τριπλοθεσίτες που έκαναν αγγαρεία στα μαθήματα. Θυμάμαι όμως μια χαρακτηριστική περίπτωση: σε μια σειρά τριών μαθημάτων που διδάσκονταν (δηλαδή
δεν διδάσκονταν) από τριπλοθεσίτη καθηγητή, ο τρόπος "εκμάθησης" από μερίδα φοιτητών (συμπτωματικά, από παιδιά πολύ δραστήρια, έως και πολύ ...άτακτα, στη φοιτητική πολιτική) ήταν να μαζεύονται και να διαβάζουν συλλογικά την ύλη των μαθημάτων και να δίνουν μετά ζωή στα μαθήματα "αναγκάζοντας", με τις διαφωνίες τους, τον καθηγητή να ασχολείται πολύ περισσότερο απ' όσο θα ήθελε.
Σε μεταπτυχιακό επίπεδο πια, το χειρότερο που έχω να θυμηθώ είναι ότι τα μαθήματα γίνονταν επί δύο χρόνια σε κτίριο-πάρκινγκ, το οποίο έτρεμε από τα αυτοκίνητα που το ανεβοκατέβαιναν. Υποδομές: να μια παθογένεια που δεν βλέπω να θεραπεύεται σύντομα, ούτε να θίγεται ιδιαιτέρως από τους ενοχλημένους με την "κατάντια του πανεπιστημίου" (οι οποίοι εστιάζουν τεχνηέντως αλλού). Ομοίως και σε διδακτορικό επίπεδο: αν και το Πάντειο θεωρείται ότι έχει μια αρκούντως σοβαρή βιβλιοθήκη, χωρίς μερικά χρονάκια στο εξωτερικό, ιδίοις εξόδοις, δεν θα είχα καν τι να διαβάσω. Δεν μιλάω για εργαστήρια και άλλες πανάκριβες υποδομές -- είμαι των ανθρωπιστικών σπουδών και μιλάω για απλά βιβλιαράκια...
Κι όμως, σε πείσμα των ανωτέρω, έχω ακούσει με τα ίδια μου τ' αυτιά 29
κατασκευαστές πλυντηρίων πανεπιστημιακούς σε Αγγλία, Γαλλία και Γερμανία να εγκωμιάζουν το επίπεδο των μεταπτυχιακών τους που τους έρχονταν από ελληνικά πανεπιστήμια (αναφέρομαι πάντα στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες): και κριτική σκέψη τους αναγνώριζαν, και ευρυμάθεια, και αφοσίωση, και τόλμη. Κυρίως τους έκανε εντύπωση μια ιδιάζουσα διεπιστημονικότητα, λες και τα παιδιά ήταν σε μεγάλο βαθμό αυτοδίδακτα, χωρίς ωστόσο να καταντούν "ερασιτέχνες της διανόησης" ή κάτι τέτοιο. Μέσα στο μπάχαλο, τουτέστιν, σαν κάτι καλό να γινόταν.
Αυτά εν συντομία. Πιθανώς να εξιδανικεύω λίγο, αν και δεν μπορώ να φανταστώ για ποιο λόγο θα το έκανα (ας πούμε όμως ότι άγνωσται αι βουλαί του ασυνειδήτου). Σίγουρα πάντως δεν μου είναι δυνατό να φτιάξω μια εικόνα βαριάς ασθένειας της ανώτατης εκπαίδευσης, ούτε μπορώ να διανοηθώ ότι το πανεπιστήμιο που γνώρισα εγώ είναι για γκρέμισμα. Κάπου διάβαζα σήμερα ότι το πανεπιστήμιο είναι μια "βολική Ιφιγένεια" (edit:
εδώ). Δεν είμαι σίγουρος ότι με καλύπτει πλήρως η ανάλυση, αλλά με την εκτίμηση συμφωνώ, έστω και για τους δικούς μου λόγους...