Αυτό ακριβώς που έγραψα, δηλαδή.
Όχι, δεν ήταν αυτό που έγραψες.
Εγώ πήγα σε πανεπιστήμιο με καινούργιες αίθουσες διδασκαλίας, νέα κτήρια παντού, αν και εδώ- εκεί είχε πέσει ψιλοβανδαλισμός από τους κάφρους των φοιτητικών παρατάξεων. Οι καθηγητές μας δεν ήταν συγγενείς μεταξύ τους, οι πιο πολλοί (80%) ήταν από αμερικάνικα πανεπιστήμια, είχαμε και δύο από γερμανικά πάντως, οι περισσότεροι πολύ ορεξάτοι για δουλειά και υπήρχε μεγάλη άνεση και αμεσότητα και θάρρος να πας να ρωτήσεις τον καθηγητή ό,τι ήθελες, όσο χαζομάρα και να ήταν, κι άμα δεν ήσουνα ευχαριστημένος με το βαθμό σου να πας να σου εξηγήσει τι έκανες λάθος κι ίσως να διαπραγματευτείς (ένας μπήκε με τέσσερα και βγήκε με εννιά, και τον κοροϊδεύαμε για ό,τι έγινε εκεί μέσα, αλλά απλά είχε κάνει λάθος ο διορθωτής, αυτό συμβαίνει και στα καλύτερα πανεπιστήμια). Η βιβλιοθήκη είχε όλα τα βιβλία που χρειάστηκα και κάμποσα που δεν χρειάστηκα αλλά έθρεψαν τη λόξα μου με τη φιλοσοφία της επιστήμης και τη θεωρητική φυσική. Υπήρχαν δυο-τρεις που δεν ήταν γι' αυτή τη δουλειά, αλλά υπήρχαν άλλοι που ήταν με το παραπάνω. Σε κάποια φάση μαζευτήκαμε μερικοί μανιακοί φωτογράφοι και φτιάξαμε φοιτητικό φωτογραφικό σύλλογο, πήγαμε και είδαμε τον πρύτανη και ζητήσαμε ένα δωμάτιο για σκοτεινό θάλαμο, έκανε μερικά τηλεφωνήματα και κανόνισε να χρησιμοποιούμε τις ώρες που ήταν ελεύθερο το φωτογραφικό εργαστήριο των πολιτικών μηχανικών, αρκεί να φέρναμε δικά μας αναλώσιμα. Ο φύλακας έκανε λίγο το δύσκολο γιατί τον ενοχλούσαμε, αλλά έτσι έμαθα να κάνω εκτυπώσεις. Στο ισόγειο υπήρχε ένα φωτοτυπικό που άμα πήγαινες το χαρτί σου έβγαζες δωρεάν όσες φωτοτυπίες ήθελες. Δυστυχώς άμα τελείωνε το μελάνι έπρεπε να κυνηγάς το θυρωρό να το αλλάξει, αλλά ξύδι χάρισμα κλπκλπ. Τι άλλο; Α, ναι, τα αποτελέσματα των εξετάσεων έβγαιναν μέσα σε μια βδομάδα το πολύ. Στα μισά μαθήματα δεν είχαμε εξετάσεις, είχαμε εργασίες. Στα άλλα είχαμε εξετάσεις με ανοιχτό βιβλίο, κοινώς βάζω ζόρικα θέματα, δούλεψε όπως ένας επαγγελματίας για να τα λύσεις. Γενικά έδιναν πολλοί καθηγητές έμφαση σ'αυτό το σύστημα, το να δουλεύεις όχι σαν παπαγάλος αλλά σαν επαγγελματίας (στην Αγγλία από την άλλη είναι παπαγαλία οι εξετάσεις ΚΑΙ σε μεταπτυχιακό επίπεδο). Πολλούς καθηγητές τους βλέπαμε στο σινεμά, στα μπαρ και στο δρόμο. Μας ήξεραν σχεδόν όλους με τα ονόματά μας. Υπήρχε απόσταση, αλλά όχι και τόσο αξεπέραστη. Θυμάμαι μια φορά σε ένα μπαρ μετά από σινεμά να κουβεντιάζουμε με έναν για την ταινία που είδαμε. Θυμάμαι σε ένα πιάνο-εστιατόριο που έπαιζε μια συμφοιτήτρια να έχουμε πιάσει κουβέντα περί σχετικότητας και αστρονομίας με έναν άλλον, κόντεψαν να μας πετάξουν έξω γιατί κάναμε φασαρία επειδή δύο διαφωνούσαν. Η συζήτηση συνεχίστηκε την επόμενη στο γραφείο του καθηγητή. Θυμάμαι που μας έλεγε ένας άρτι αφιχθείς από Γερμανία (ο οποίος τώρα έχει πεθάνει) τις εντυπώσεις του από το γερμανικό σύστημα.
Δεν πήγα πανεπιστήμιο σε καμιά ουτοπία, στην Ελλάδα γίνονταν όλα αυτά. Αλλά δεν ήμουνα σε φιλοσοφική, ήμουνα σε πολυτεχνείο. Δεν είχαμε δεινόσαυρους καθηγητές, αν και υποθέτω ότι κάποιοι από αυτούς τώρα έχουν γίνει δεινόσαυροι κι έχουν ίσως βολέψει όλο τους το σόι. Ήδη από τότε το αγαπημένο τους σπορ ήταν πώς να τη φέρουν οι μεν στους δε, όπου οι μεν ήταν της μιας έδρας κι οι δε της άλλης, οι οποίοι εκτός από δεξιοί- αριστεροί χωρίζονταν και στα εξής: νεοορθόδοξοι (οι αριστεροί) και άθεοι (οι δεξιοί), αμερικανοσπουδαγμένοι- ευρωσπουδαγμένοι, ηλικιωμένοι- νέοι κλπκλπ. Εννοείται ότι αυτά δεν απασχολούσαν τους φοιτητές. Μόνο τους εκπροσώπους που πήγαιναν στις συνεδριάσεις. Οι οποίοι είχαν έτσι κι αλλιώς ευνοϊκή μεταχείριση απ' όλους. Φυσικά εμείς για την έλλειψη κι εγώ δεν θυμάμαι τίνος. Ό,τι έλεγε η γραμμή της ΕΦΕΕ και το κόμμα του καθενός.
Ξέρω από φίλη που τελείωσε αγγλική φιλολογία και ήρθε εδώ για μεταπτυχιακά ότι δεν είχε μπει ποτέ σε βιβλιοθήκη, ότι δεν χρειάστηκε να διαβάσει ποτέ βιβλίο που δεν το μοίραζε το πανεπιστήμιο, ότι δεν είχε δει ποτέ τους μεγαλοκαθηγητές. Χρειάστηκε να της διορθώσω τις πρώτες εργασίες της γιατί δεν διαβάζονταν. Η γλώσσα ήταν σωστή, το ύφος άσχετο. Αυτή η δουλειά έπρεπε να έχει γίνει στην Ελλάδα, πριν έρθει εδώ.