Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)

[Aurelia]

Διαβάζουμε στο blog του Νίκου Δήμου τα εξής:
"Στην σημερινή «Καθημερινή» η μεταφράστρια Μαρία Παπαδήμα γράφει για μία κακή μετάφραση του Πεσόα. Το άρθρο της εδώ: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_08/11/2009_336102

Αναφέρει ορισμένα λάθη του μεταφραστή. Συμπληρωματικά ήθελα να επισημάνω ένα εκπληκτικό μαργαριτάρι του ίδιου μεταφραστή από ένα άλλο βιβλίο του Πεσόα, το Ultimatum (εκδόσεις Αρμός). Στην σελίδα 128 υπάρχει η εξής ακατανόητη φράση: «…η επιστήμη δεν θα μπορούσε να αρνηθεί την ύπαρξη μίας αθάνατης ψυχής. Αυτό που αρνείται είναι ότι ο άνθρωπος έχει έναν ελεύθερο διαιτητή».

Ελεύθερο διαιτητή; Όποιος δεν γνωρίζει φιλοσοφία η γαλλικά θα δυσκολευτεί να μαντέψει. Ωστόσο libre arbitre (από το λατινικό liberum arbitrium) δεν είναι άλλο από την ελεύθερη βούληση. Αυτήν αρνείται η επιστήμη. Ο μεταφραστής μεταφράζει τον Πορτογάλο από γαλλική μετάφραση και δεν ανοίγει ένα λεξικό που θα τον διαφώτιζε για το παλαβό μη νόημα".

 

[Palavra]

. Ο μεταφραστής μεταφράζει τον Πορτογάλο από γαλλική μετάφραση και δεν ανοίγει ένα λεξικό που θα τον διαφώτιζε για το παλαβό μη νόημα".

Με αφορμή αυτό, απορώ γιατί σήμερα πια που κυκλοφορούν μεταφραστές που μιλούν περίεργες γλώσσες (όχι, δεν ευλογάω τα γένια μου, υπάρχουν κι άλλοι), συνεχίζει να υπάρχει το φαινόμενο της μετάφρασης μέσω αγγλικών και γαλλικών. Άντε τώρα να μαντέψεις τι μπορεί να είπε στο πρωτότυπο ο κάθε Alberto Caeiro, Ricardo Reis Álvaro de Campos Pessoa, τέλος πάντων :)

 

[nickel]

Στην σελίδα 128 υπάρχει η εξής ακατανόητη φράση: «…η επιστήμη δεν θα μπορούσε να αρνηθεί την ύπαρξη μίας αθάνατης ψυχής. Αυτό που αρνείται είναι ότι ο άνθρωπος έχει έναν ελεύθερο διαιτητή».

Καλημέρα. Αν δηλαδή μετέφραζε από τα αγγλικά, μπορεί να είχαμε δει και το «Ελευθερώστε τον Γουίλ».

Θεμιτό να βγαίνουν νέες μεταφράσεις όταν περνάνε τα χρόνια και λήγει η ισχύς των πνευματικών δικαιωμάτων, αλλά να μεταφράζεις χωρίς να κοιτάς καν τις μεταφράσεις που κυκλοφορούν και να πασχίζεις να δώσεις κάτι ακόμα καλύτερο... Αυτό δεν είναι σαν να ανακαλύπτεις εκ νέου τον τροχό, αλλά να κυκλοφορεί ο τροχός κι εσύ να προτείνεις τετράγωνες ρόδες.

 

[nickel]

Χαριτωμένο σαρδάμ από την σελίδα υποδοχής του BBC News:

World leaders past and president join thousands of Berliners marking the 20th anniversary of the fall of the Berlin Wall.

 

[SBE]

Στην σελίδα 128 υπάρχει η εξής ακατανόητη φράση: «…η επιστήμη δεν θα μπορούσε να αρνηθεί την ύπαρξη μίας αθάνατης ψυχής. Αυτό που αρνείται είναι ότι ο άνθρωπος έχει έναν ελεύθερο διαιτητή».

Ελεύθερο διαιτητή; Όποιος δεν γνωρίζει φιλοσοφία η γαλλικά θα δυσκολευτεί να μαντέψει. Ωστόσο libre arbitre (από το λατινικό liberum arbitrium) δεν είναι άλλο από την ελεύθερη βούληση. Αυτήν αρνείται η επιστήμη. Ο μεταφραστής μεταφράζει τον Πορτογάλο από γαλλική μετάφραση και δεν ανοίγει ένα λεξικό που θα τον διαφώτιζε για το παλαβό μη νόημα".

Ναι, αλλά τότε θα ήταν το κείμενο κατανοητό, ενώ με κείμενο ακατανόητο φαντάσου κουβέντες ψωνισμένων για το τι θέλει να πει ο ποιητής!

 

[Ambrose]

Χθες η εφημερίδα "Πρώτο Θέμα" έδινε DVD της ταινίας Casino Royal. Διαβάζω στο οπισθόφυλλο:

Στο καζίνο Ρουαγιάλ γνωρίζουμε τον Τζειμς Μποντ, όχι βέβαια λιγότερο επικίνδυνο, ο οποίος με δυο συνεχόμενες δολοφονίες προβιβάζεται επίσημα σε πράκτορα 007.

Ο Μ (Judi Dench), επικεφαλής των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών, στέλνει τον πρόσφατα προαγόμενο 007 στην πρώτη του αποστολή [...] Εκεί στο Καζίνο Ρουαγιάλ καλείται να αντιμετωπίσει τον Le Chiffle

 

[kapa18]

Για άλλη ταινία θα λένε Αμβρόσιε, αποκλείεται να είναι η ίδια!

 

[nickel]

Έχω ξεκαρδιστεί με το παρακάτω από το σημερινό σημείωμα του Σαραντάκου. Όχι μόνο με το λάθος, αλλά κυρίως με το σερβίρισμα και τα ανέκδοτα.

Στο φύλλο της ίδιας ημέρας, ένα εξαιρετικό από την κ. Κοντράρου-Ρασσιά. Μιλώντας για τη νήσο Θήρα, μας πληροφορεί: Θυμίζουμε πως η αρχαία ονομασία της Σαντορίνης είναι Στρογγύλη γιατί αυτή ήταν η εικόνα που παρουσίαζε το νησί. Αποκαλείται «Στρογγύλη» από τους αρχαίους Έλληνες περίπου από το 1645 π.Χ.

Μπαρδόν; Πώς καταφέραμε τόση ακρίβεια; Εδώ δεν ξέρουμε πότε μπήκε μια λέξη στα νέα ελληνικά και πέφτουμε δεκαετίες έξω και θα προσδιορίσουμε την είσοδο μιας λέξης στα αρχαία με ακρίβεια πενταετίας; Πάλι καλά που δεν μας έδωσε και ακριβή ημερομηνία (πρωί ή απόγευμα, άραγε;) Και μιλάμε για μια εποχή από την οποία κείμενα δεν έχουν σωθεί, για μια λέξη (στρογγύλος) που δεν είναι καν ομηρική (αν δεν κάνω λάθος). Έχω φοβερή απορία, ποιο ακριβώς στοιχείο παρερμήνευσε η δημοσιογράφος για να φτάσει σ’ αυτό το απίστευτο συμπέρασμα που μας το παραθέτει ανύποπτη για τον παραλογισμό του. Και βέβαια το κλου είναι η ακρίβεια πενταετίας, περίπου 1645 π.Χ., ούτε 1650, ούτε τάδε αιώνας!! Σαν το ανέκδοτο με τον βοσκό που έβλεπε κοπάδι από ψηλά και όταν ρωτήθηκε απάντησε ότι ήταν “1003 πρόβατα”. “Και πώς τα μέτρησες;” τον ρωτάει ο άλλος. “Ε, ήταν τρία μπροστά και καμιά χιλιάδα πίσω!”.

(Το ανέκδοτο υπάρχει και σε παραλλαγή με μουσείο. Το τάδε έκθεμα του Μουσείου είναι 5012 ετών, λέει όλο καμάρι ο φύλακας. Και πώς το ξέρεις; τον ρωτάνε. Πριν από 12 χρόνια που ήρθα εδώ, απαντάει, μας είπαν ότι είναι 5.000 ετών).​

 

[Alexandra]

Χατζηγάκη, γίγαντα! Ζήτησε από την καινούρια υπουργό Γεωργίας "να ενσκήψει πάνω απ' τα προβλήματα των αγροτών".

 

[drsiebenmal]

Ο διορθωτής μέσα μου πάντως αναρωτήθηκε αμέσως: Να σκύψει πάνω από ή να σκύψει στα; :)

 

[daeman]

Ο διορθωτής μέσα μου πάντως αναρωτήθηκε αμέσως: Να σκύψει πάνω από ή να σκύψει στα; :)

Ο συγκεκριμένος - επειδή εκλέγεται εδώ (και στην επαρχία ουδέν κρυπτόν) - σκύβει μπροστά στους ψηφοφόρους κάθε εκλογές, για την επιβεβλημένη, θές-δε-θές χειραψία. Και πολλοί ντόπιοι, αγρότες και μη, σκύβουν μπροστά του με δέος, και οι πιο φανατικοί σκύβουν απλώς μπροστά του, ιφ γιου νόου γουάτ αϊ μιν...

 

[daeman]

Καθ'εικόνα, έχετε δει ποτέ;
Μόλις τώρα το είδα, σε μια επιμέλεια υποτιτλισμού. Και μέχρι να το καλοδώ και να πέσει το κέρμα, επειδή δεν είχε ούτε κενό μετά την απόστροφο, σκέφτηκα: Μα τι είναι αυτός ο καθικόνας, κανένας ανορθόγραφος καθικώνας (ή μήπως καθοικώνας); I know babies grow on trees, but their potties, too?
Παρεμπ, ψάχνοντας τη λέξη καθίκι στο δίκτυο, βρήκα απαντήσεις ενός user7, γιουνοουγουέαρ, και αναφώνησα: Μα ακόμη και ο βασιλιάς, μόνος του πάει, εμένα μ' έχει στοιχειώσει ο Νίκελ, και σήμερα που λείπει;
Μια μετάφραση σκέτος μαργαριταρεώνας. Κι εντελώς δήθεν, γιατί έχει καραμέλα τα αχρείαστα ως και γράφει τρόπω τινά, αλλά το μυρμήγκι το 'χει μερμύγκι. Και το χειρότερο, δεν έχει καταλάβει ούτε τη μισή ταινία, αφήνει αμετάφραστα και αμετάγραπτα όσα δεν ήξερε στα ελληνικά και βαρέθηκε να ψάξει· έτσι προβλήθηκε στο σινεμά και θα ξημερώσω εγώ για να βγει σωστό το ντιβιντί!
Αν αντέξω, θα ρίξω κι άλλα αυριομεθαύριο, έχει ψωμί εδώ...

 

[nickel]

Πώς φαίνεται η νεότης!

Δεν ξέρω αν φταίει το καθ' ομοίωση, αλλά καμιά χιλιαριά "*καθ' εικόνα" τα έχει το διαδίκτυο. (7.000 λέει το Γκουγκλ, αλλά αυτό είναι λαρζ.)

Καλησπέρα.

 

[Alexandra]

...έτσι προβλήθηκε στο σινεμά...

Μα τι λες τώρα; Στο σινεμά υπάρχουν εξαιρετικές μεταφράσεις! Γι' αυτό είναι τόσο κλειστό το κύκλωμα και δεν μπαίνεις εσύ, πτωχέ υποτιτλιστή, που να χτυπιέσαι. Έχουν τους καλύτερους και τους κρατάνε, δεν θέλουν άλλους.

 

[daeman]

Μα τι λες τώρα; Στο σινεμά υπάρχουν εξαιρετικές μεταφράσεις! Γι' αυτό είναι τόσο κλειστό το κύκλωμα και δεν μπαίνεις εσύ, πτωχέ υποτιτλιστή, που να χτυπιέσαι. Έχουν τους καλύτερους και τους κρατάνε, δεν θέλουν άλλους.

Αν είναι έτσι οι καλύτεροι, δεν ξαναπάω σινεμά!
Άσε, Αλεξάνδρα. 1.900 υπότιτλοι rematch, 12 ώρες δουλειά, κι ακόμα δεν τελείωσε. Και μ' αρέσει που χάρηκα γιατί είχα δικαίωμα να κάνω διορθώσεις! Πού να 'ξερα...

Άλλο ένα δείγμα:

I'm looking for the Little Dipper. If I could find the Little Dipper, I could find the North Star.
Πρέπει να βρω τη Μικρή 'Αρκτο. Αν βρω τη Μικρή 'Αρκτο θα βρω το Βόρειο Σέλας.
Και διαδραματίζεται σε τροπικό νησί! Άι σιχτίρ, τέστα ντι κάτσο!​

 

[kapa18]

Πάντως και καλός να είναι ο υποτιτλιστής κινηματογραφικών ταινιών, με το σύστημα που επικρατεί (προβολή ταινίας σε αίθουσα και σημειώσεις αντί για δισκάκι σπίτι, όπως μας τα 'χει πει και η Αλεξ) κι αυτός δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά του όπως θέλει κι όπως πρέπει.

 

[Alexandra]

Ακριβώς. Δεν φτάνει που ούτως ή άλλως μπορεί να γίνουν λάθη από το γεγονός ότι ο υποτιτλιστής δεν έχει στο σπίτι του εικόνα, καταλαβαίνεις τι προϊόν θα βγει αν είναι και ερασιτέχνης της κακιάς ώρες.

 

[daeman]

Πάντως και καλός να είναι ο υποτιτλιστής κινηματογραφικών ταινιών, με το σύστημα που επικρατεί (προβολή ταινίας σε αίθουσα και σημειώσεις αντί για δισκάκι σπίτι, όπως μας τα 'χει πει και η Αλεξ) κι αυτός δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά του όπως θέλει κι όπως πρέπει.

Σωστά και πρέπει να πάψει αυτή η ιστορία, μπας και δούμε καμιά ταινία χωρίς να προβληματιζόμαστε! Γενικά, είμαι πολύ ανεκτικός (υπερβολικά, πολλές φορές). Όλοι από κάπου ξεκινήσαμε και όλοι κάνουμε λάθη.
Αλλά τούτος εδώ βγάζει μάτια, έστω και μόνο ελληνικά να το διαβάσεις, χωρίς ήχο και εικόνα, ούτε καν σε αντιπαραβολή με το σενάριο - που σίγουρα είχε αναλυτικό, γιατί το έχω στα χέρια στην οθόνη μου. Αν αρχίσεις να κοιτάς και τους αγγλικούς διαλόγους, βρίσκεις άλλα τόσα.
Το κακό είναι ότι έβγαλε τα δικά μου μάτια. Και το χειρότερο, ότι δεν είναι ο χειρότερος που έχω δει. Η Αλεξάνδρα έχει να τη λέει εκείνη την ταινία με τις αερομαχίες, κι εγώ δεν θέλω ούτε να τη σκέφτομαι, ειδικά πριν πάω για ύπνο...

 

[Alexandra]

Από την αδελφή μου πήρα το παρακάτω μήνυμα:

Στη χθεσινοβραδυνή ταινία του ΑΛΦΑ με την Μέλανι Γκρίφιθ, σε μετάφραση [*] παρακολούθησα μόνο ένα τέταρτο. Μόνο σ' αυτό το τέταρτο σημείωσα τα εξής:
ικασία, την μάρτυ, κρατήτε, πέρνει, ζεσταίνεσε, συνομωσία, βρίσκεσε, επικαλώντας, κατηγορούντε.

*Γνωστής εταιρείας υποτιτλισμού που είναι "σεσημασμένη" για κλοπές πνευματικής ιδιοκτησίας και για τις χαμηλότερες αμοιβές που υπάρχουν στην πιάτσα. Επειδή αυτή η εταιρεία έχει συλληφθεί πολλές φορές να χρησιμοποιεί υποτίτλους που βρίσκει στο ίντερνετ, είτε πρόκειται για rip από dvd, είτε υποτίτλους ερασιτεχνών, μπορούμε να υποθέσουμε ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση χτύπησε τζάκποτ: ερασιτεχνικοί υπότιτλοι του επιπέδου που αξίζει στη συγκεκριμένη εταιρεία.

 

[Lexoplast]

ερασιτεχνικοί υπότιτλοι του επιπέδου που αξίζει στη συγκεκριμένη εταιρεία.

και ενδεχομένως στο συγκεκριμένο πελάτη; Γιατί ο ερασιτέχνης το χόμπι του κάνει, δεν έχει καμιά υποχρέωση. Αφού όμως υπάρχουν και άτομα που πληρώνουν...