Γερμανικές λέξεις στην ελληνική γλώσσα

[drsiebenmal]

Αφού το ξεκινήσατε από εδώ και εδώ, ας ξεκινήσουμε με τις λέξεις που αναφέρει η γερμανική βίκι εδώ (ο κατάλογος είναι εμφανώς πολύ προχειροφτιαγμένος, για να μην πω αστείος, κυρίως με γερμανικές λέξεις που πέρασαν στα ελληνικά των γκασταρμπάιτερ). Οι διαφωνίες μου, ορατές :):


μπίρα, Bier
φροϊλάιν, Fräulein (ίσως κατανοητή, αλλά όχι στη γλώσσα)
γκασταρμπάιτερ, Gastarbeiter
Κάιζερ, Kaiser (μόνο για το Γερμανό αυτοκράτορα)
καρτόφι, από (λέει) Kartoffel, μέσω του ρωσ. Картофель και του ποντιακού ιδιώματος
κιτς, Kitsch
κραχ, (Börsen)krach
λαϊτμοτίφ, Leitmotiv
λούμπεν (προλεταριάτο), Lumpenproletariat
ναζί, Nazi (αλλά με τη γαλλική προφορά και όχι νάτσι)
πάννα, (Auto-)Panne, βλάβη αυτοκινήτου
πόλτεργκαϊστ, Poltergeist
πρέτσελ, Brezel
σνίτσελ, Schnitzel
στρούντελ, Strudel
τάλιρο, από ιταλ. tallero, από γερμ. Taler
βαλς, από γαλλ. valse, από το γερμ. Walzer
ζέπελιν, Zeppelin (επίσης με γαλλική προφορά, όχι Τσέπελιν)
ζικ ζακ, ζιγκ ζαγκ, Zick zack (πιθανή προέλευση επίσης από γαλλ. ziczac ή zigzag, ίσως μέσω του τουρκ. zikzak)


Το άρθρο είναι συνολικά πολύ προχειρογραμμένο (και για τα δάνεια σε άλλες γλώσσες). Το πιο ωραίο από πολλά λάθη που θα δείτε απλώς φυλλομετρώντας το είναι, λέει, το σερβοκροάτικο pauza, από το Pause (παύση κανείς);

Και πώς γίνεται λίστα με ναζί χωρίς φύρερ, δεν το καταλαβαίνω...

 

[nickel]

Καλή αρχή, πάντως!

Αρχικές παρατηρήσεις
κιτς, λαϊτμοτίφ, λούμπεν: τεράστιες παραλείψεις της σελίδας που κοίταξα εγώ
μπίρα, όπως και με το τάλιρο: γερμανική που πήραμε μέσω ιταλικής
πολτεργκάιστ: το προτιμώ (κι ας διαφωνεί το διαδίκτυο) παροξύτονο, σαν το γκασταρμπάιτερ.
panne, γαλλική λέξη, αλλά δεν τη χρησιμοποιούμε, έτσι κι αλλιώς.

Ενδιαφέρουσες οι παρατηρήσεις για τις γαλλικές προφορές σε λέξεις όπως Ναζί και ζέπελιν.


Προσθήκη από τους συνδέσμους του δόκτορα:
αλτσχάιμερ, μπλιτς, ερζάτς, καπούτ, σναπς

 

[drsiebenmal]

Άλλα άρθρα στη Λεξιλογία με λέξεις γερμανικής καταγωγής στα ελληνικά:


μπλιτσάκι = a blitz game
Ντρεζιέν και ντρεζίνα: από το ποδήλατο στον σιδηρόδρομο
ούπα και ούπατ στο Plug ή Πού πας χωρίς βύσμα;
τρουκ στο snaps (and buttons)
υπαίθριος κατανεμητής, ΚΑΦΑΟ = primary cross-connection point (PCP), "green cabinet"


(η έρευνα συνεχίζεται...) :)

 

[nickel]

Μην ξεχάσεις:

ντελικατέσεν
λάγκερ
και κυρίως:
φούτερ

 

[Zazula]

ζέπελιν, Zeppelin (επίσης με γαλλική προφορά, όχι Τσέπελιν)

Την αγγλική προφορά πήραμε. Η δε γερμανική νόμιζα είναι προπαροξύτονη: Τσέπελιν.

 

[nickel]

Την αγγλική προφορά πήραμε. Η δε γερμανική νόμιζα είναι προπαροξύτονη: Τσέπελιν.

Σου το έχω πει, δόκτορα, να μη γράφουμε την ώρα που βλέπουμε και ειδήσεις...

 

[Zazula]

ασπιρίνη
βενζόλιο
γκαουσιανός
γκεστάλτ
έντελβαϊς
ερτζιανός
κοβάλτιο
μαζοχισμός (μέσω της γαλλικής)
μπλίτσκριγκ
νεάντερταλ
νικέλιο
ντάσχουντ
ντίζελ
ντόμπερμαν
πίντσερ
ροτβάιλερ
σνάουτσερ
χάμπουργκερ (μέσω της αγγλικής)
χάμστερ (μέσω της αγγλικής)
ωμικός

Στα αντιδάνεια, μέσω γερμανικής μάς ήρθε το καρτέλ (<χάρτης).

 

[drsiebenmal]

χανσεατικός
οστπολιτίκ

από τον β'π.π.:
Άνσλους
πάντσερ
στούκα(ς)
Γκεστάπο, γκεσταπίτης
κομαντατούρ
χιτλερικός
γκεμπελισμός

από άλλα κύρια ονόματα:
εγελιανός-χεγκελιανός
μαρξισμός (κατά το ΛΚΝ μέσω των γαλλικών)
φροϊδικός
γιουνγκιανός
λουθηρανισμός (κι αυτό μέσω των γαλλ. κατά το ΛΚΝ)

 

[drsiebenmal]

...και γερμανικές φράσεις που πέρασαν στα ελληνικά

Δύο πολύ γνωστές:

Drei Professoren - Vaterland verloren! (Τρεις καθηγητάδες, χάθηκε η πατρίδα!) Αποδίδεται στον Μπίσμαρκ (διαφωνώ με τη μετάφραση «καθηγητές», κτγμ δεν δείχνει αρκετά την περιφρόνηση του καγκελάριου για τους ακαδημαϊκούς συμβούλους του...)

Es gibt Richter in Berlin! (Υπάρχουν δικαστές στο Βερολίνο). Η μπεντροβάτη μάλλον ιστορία εδώ, στην πρώτη παράγραφο.

 

[nickel]

Το λιντ, πληθ. τα λίντερ (lied, lieder). Παρότι η προφορά του ενικού πρέπει να είναι «λιτ».

«Ιχ μπιν άιν μπερλίνερ». Φράση με δικό της «λήμμα».

 

[Zazula]

«Ιχ μπιν άιν μπερλίνερ». Φράση με δικό της «λήμμα».

Μου θύμισες έτσι ότι και η μπερλίνα έχει γερμανική απώτατη αρχή.

 

[drsiebenmal]

βούντερτιμ, Wunder-team (η προ(-β'π.π.-)πολεμική μεγάλη εθνική Αυστρίας στο ποδόσφαιρο)

Μου θύμισες έτσι ότι και η μπερλίνα έχει γερμανική απώτατη αρχή.

Αφού έπιασες τα αυτοκίνητα, μετράει άραγε και η μπέμπα (BMW); ;)

 

[daeman]

Ή τα τράμπι;

 

[nickel]

Φαντάζομαι ότι θα είναι αρκετά τα μουσικά όργανα με γερμανική προέλευση, αλλά έκπληξη είναι η φυσαρμόνικα: από τη γερμανική Ρhysharmonika < αρχ. φύσα "φυσερό" + Harmonika = αρμόνικα.

Εκτός από την ντίζελ, γερμανική (λένε) είναι και η ντίζα: καλώδιο που συνδέει εξαρτήματα μηχανών: ντίζα του συμπλέκτη. [γερμ. Düs(e) -α ή μέσω του γαλλ. duse]
Ισχύει; Αγγλικά πώς τη λένε;

Θεωρείται ότι οι παρλαπίπες είναι από το γερμανικό Papperlapapp! (Κουταμάρες!), με επιρροή από την πάρλα και τις πίπες.

Τη σβάστικα την πήραμε από τους Ναζί, αλλά αξίζει να γράψει κανείς την πολύ πιο θετική ιστορία της.

Το τσιτάτο (quotation, citation) είναι από το γερμανικό Zitat.

Επίσης: μάρκο, πφένιχ και... αουφίντερζεν (θα επανέλθω).

 

[drsiebenmal]

Επίσης: μάρκο, πφένιχ και... αουφίντερζεν (θα επανέλθω).

Τα πφένιχ, τα είχα ακούσει από Έλληνες φοιτητές στη Γερμανία να τα αποκαλούν φοινίκια. Η λέξη έχει διασωθεί (για ιστορικούς λόγους, μαζί με τα επίσης φοιτητικά «μαρκόνια») σε σχετικό νήμα του slang.gr.

Γερμανικό είναι και το σπάνιο σβάντζικο (από το Zwanziger, εικοσάρικο).

Τη σβάστικα την πήραμε από τους Ναζί, αλλά αξίζει να γράψει κανείς την πολύ πιο θετική ιστορία της.

Δεν είμαι βέβαιος αν σκεφτείς τη διακόσμηση με σβ. στα κάγκελα της οικίας Σλίμαν (Ιλίου Μέλαθρον, τώρα Νομισματικό Μουσείο).

Εκτός από την ντίζελ, γερμανική (λένε) είναι και η ντίζα: καλώδιο που συνδέει εξαρτήματα μηχανών: ντίζα του συμπλέκτη. [γερμ. Düs(e) -α ή μέσω του γαλλ. duse]
Ισχύει; Αγγλικά πώς τη λένε;

Κι αυτό αμφίβολο μοιάζει (αλλά όχι απίθανο, μέσα από καμιά πολύ περίεργη διαδρομή) αφού Düse είναι το ακροφύσιο, π.χ. Düsenflugzeug = αεριωθούμενο αεροπλάνο. Το ηλεκτρονικό λεξικό Beolingus (TU Chemnitz) δίνει:

Düse {f} [techn.] (Extrusion) | die
Düse {f} [aviat.] | jet
Düsen {pl} | jets
Düse {f} [techn.] | nozzle; orifice
Düsen {pl} | nozzles
eingezogene Düse {f} | con-di nozzle; convergent-divergent nozzle; Laval nozzle
Düse {f} |blast pipe

 

[nickel]

Δεν είμαι βέβαιος αν σκεφτείς τη διακόσμηση με σβ. στα κάγκελα της οικίας Σλίμαν (Ιλίου Μέλαθρον, τώρα Νομισματικό Μουσείο).

Τι μου θύμισες! Μικρός, σε μια από τις πρώτες μου επισκέψεις στην πρωτεύουσα και τις βόλτες μου στο κέντρο, πέρασα μπροστά από το μέλαθρο και, με το που είδα τις σβάστικες, τρελάθηκα. Έκανα διάφορα σενάρια μέχρι που μου το εξήγησε κάποιος μεγαλύτερος.

Παρακαλώ, όποιος είναι να γράψει για το θέμα, ας αξιοποιήσει και αυτή τη φωτογραφία:

 

[nickel]

Για να κάνουμε κι ένα παντρεματάκι:

Γερμανική προέλευση έχουν επίσης τα ούπα ή ούπατ, αλλά και οι πρίζες σούκο.
http://en.wikipedia.org/wiki/Schuko
"Schuko" is a short form of the German term Schutzkontakt (literally: protective contact), which simply indicates that plug and socket are equipped with protective-earth contacts (in the form of clips rather than pins).

 

[drsiebenmal]

Τη σβάστικα την πήραμε από τους Ναζί, αλλά αξίζει να γράψει κανείς την πολύ πιο θετική ιστορία της.

Στα πλαίσια της διήγησης, ας μην ξεχάσει να αναφέρει και ποια ευρωπαϊκή πολεμική αεροπορία έβαλε πρώτη έμβλημα τη σβάστικα στα φτερά της και τη διατηρεί ακόμη και σήμερα...

Επόμενο κουίζ, ποια ευρωπαϊκή χώρα διατηρεί ακόμη και σήμερα στη σημαία της το σφυρί και το δρεπάνι...

Πολύ εύκολο για ιπτάμενους γαλιδείς...

 

[sarant]

Το σλέπι επίσης.

Και το σράπνελ.

'Αραγε, ο δόχτορας έβαλε το τσούγκτσβανγκ;

 

[sarant]

Δύο πολύ γνωστές:

Drei Professoren - Vaterland verloren! (Τρεις καθηγητάδες, χάθηκε η πατρίδα!) Αποδίδεται στον Μπίσμαρκ (διαφωνώ με τη μετάφραση «καθηγητές», κτγμ δεν δείχνει αρκετά την περιφρόνηση του καγκελάριου για τους ακαδημαϊκούς συμβούλους του...)

Το έχω διαβάσει ν' αποδίδεται με ρίμα: Καθηγητές τρεις - εχάθη η πατρίς. Ίδιο ή και καλύτερο κι απ' το καθηγητάδες, ώστε να δείχνει περιφρόνηση, δεν είναι το προφεσόροι;

Προφεσόροι τρεις - χάθηκ' η πατρίς!