Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα

[Costas]

Ευχαριστώ, Μαρίνε, και τσιτάρω (ας μου επιτραπεί):

Παρεμπιπτόντως, η κεντρική αφήγηση στον αγγλοσαξωνικό κόσμο της αρχαιογνωσίας για τη Βεργίνα (χονδρικά: μακεδονικό + εθνικισμός => ό,τι και να υποστηρίζει οποιοσδήποτε Έλληνας αρχαιολόγος ή ιστορικός πρέπει να διαβάζεται υποχρεωτικά μέσα από αυτό το πρίσμα) με βγάζει από τα ρούχα μου. Πρόκειται για έναν κακοχωνεμένο οριενταλισμό που αδικεί την επιστήμη στο σύνολό της και φορτώνει με άσχετο θόρυβο την προσπάθεια κατανόησης των ευρημάτων. Έχουμε φτάσει στο σημείο η ταύτιση του τάφου Β΄ με τον τάφο του Φιλίππου Γ΄, που παραμένει για πάμπολλους λόγους η λιγότερο πιθανή ερμηνεία, να θεωρείται δεδομένη στα αμερικανικά πανεπιστήμια, ακριβώς λόγω της εθνικιστικής ερμηνείας της ταύτισης που επιχείρησε ο Ανδρόνικος.

και:

Διάφορα που έγραφε για το φαντασιακό της καθόδου του αρχαιολόγου στον τάφο Β΄ και για τον Ανδρόνικο ως σαμάνο της θρησκείας των αρχαίων ερειπίων (ή κάτι τέτοιο) ήταν, επιεικώς, λεκτικοί ακροβατισμοί που, επιπλέον, παρέβλεπαν τη γενικότερη, και άσχετη με τον εθνικισμό, γοητεία της αρχαιολογίας.

 

[Costas]

Έχω δύο ερωτήματα για το ίδιο πασίγνωστο αθηναϊκό γλυπτό:

Εκεί κοντά στο ΕΙΕ είναι το Καλλιμάρμαρο, και μέσα στο Καλλιμάρμαρο είναι δυο ερμαϊκές στήλες διπλής όψεως, και οι δύο με τον Ερμή γενειοφόρο στη μια μεριά και...τον Διόνυσο; τον Απόλλωνα; αγένειο έφηβο και με κοτσίδες εκατέρωθεν του στήθους από την άλλη. Ή είναι κάποιος άλλος;

Η μια από τις δυο στήλες έχει και φαλλούς: ο φαλλός στην πλευρά του Ερμή είναι ολόρθος και με μικρά φτερά, ενώ στην πλευρά του αγένειου είναι υπάκουος στους νόμους της βαρύτητας. Πώς ερμηνεύεται αυτό; Η φαντεζίστικη ερμηνεία που δίνω εγώ στον εαυτό μου είναι πως ο γενειοφόρος είναι ο ερών και άρα είναι σε στύση ενώ ο αγένειος είναι ο ερώμενος, ο οποίος ερώμενος δεν πρέπει να διεγείρεται. Αλλά αυτά είναι δικές μου τρέλες. Η αρχαιολογία τι λέει;

 

[Earion]

Πιδύε, σημαντικά τα όσα μας εκθέτεις. Ευχαριστούμε.

Για να ξέρουμε για τι είδους αρχαιολογία μιλάμε την περίοδο εκείνη, ο Λαζαρίδης που τον θυμήθηκαν όλοι με την Αμφίπολη ήταν για χρόνια ο μοναδικός αρχαιολόγος σε όλη την περιοχή από τις λίμνες του Λαγκαδά ως τη Θράκη.

Τώρα που τον θυμηθήκαμε, ας μην τον ξεχάσουμε.

 

[drsiebenmal]

Εκεί κοντά στο ΕΙΕ είναι το Καλλιμάρμαρο, και μέσα στο Καλλιμάρμαρο είναι δυο ερμαϊκές στήλες διπλής όψεως [,,,]

Ο γερός φιλόλογός μας στο γυμνάσιο έλεγε ότι πρόκειται για κεφαλές Ιανού, πάντως.

 

[Costas]

Εδώ λέει: Η μία πλευρά τους, παρουσιάζει νεαρό άνδρα, ενώ η άλλη ώριμο με γενειάδα. Πιθανόν αποδίδουν την μορφή του Ερμή και του Ηρακλή που ήταν προστάτης των αγώνων ή ίσως να πρόκειται για μορφή αθλητού και του εκπαιδευτή.

Νά και μια άλλη φαντεζίστικη ερμηνεία, από το Pinterest: Μια από τις αμφιπρόσωπες ερμαϊκές στήλες μέσα στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Ο συμβολισμός; Ο ηλικιωμένος άνδρας κοιτά προς τον χώρο όπου αγωνίζονταν οι αθλητές σκεπτόμενος τη χαμένη νιότη του. Ο νέος άνδρας κοιτά προς την μεριά όπου κάθονταν οι κριτές των αγώνων ζητώντας να τον κρίνουν με επιείκεια.
[χαμένη νιότη με τέτοια ορθότη δεν πολυσυμβιβάζεται...]

και εδώ λέει: Στο Παναθηναϊκό στάδιο των Αθηνών βρέθηκαν δύο διπλές ερμές Απόλλωνα και Διονύσου.

 

[pidyo]

Εδώ μου δημιουργούνται απορίες:
Θυμάμαι παλιά συζήτηση με φίλη αρχαιολόγο που μου έλεγε ότι ξέρουμε πώς ήταν η φάτσα του Μεγαλέξανδρου, και του μπαμπά του κλπ γιατί την εποχή εκείνη ήταν της μόδας ο ρεαλισμός (ή κάπως έτσι, δεν τα θυμάμαι κι όλας) και τους φτιάχνανε σε όλες τις απεικονίσεις το ίδιο κλπ κλπ. Οπότε από αυτά τα ευρήματα δε γίνεται συνήθως η αναγνώριση;

Ρεαλισμός δεν σημαίνει υποχρεωτικά και προσωπογραφική ακρίβεια. Το ότι πολλές (αλλά σε καμιά περίπτωση όλες) οι απεικονίσεις μεγάλων ανδρών έμοιαζαν οφείλεται συχνά απλώς στο ότι γίνονταν δημοφιλή κάποια εικονογραφικά πρότυπα. Με άλλα λόγια, η ομοιότητα σε πολλές απεικονίσεις του Αλεξάνδρου μπορεί να οφείλεται απλώς στη μίμηση των Αλεξάνδρων του Λυσίππου και όχι στην φωτογραφική ακρίβεια της απεικόνισης.

 

[pidyo]

H ιστορία με το μέτρο του Δεινοκράτη κάτι μου θύμισε από την ανακοίνωση της ομάδας της ανασκαφής στη Θεσσαλονίκη τον προηγούμενο Μάρτιο. Ανέτρεξα λοιπόν στα κιτάπια μου και όντως ο Δεινοκράτης, εν σπέρματι, βρισκόταν ήδη εκεί. Ο λέων, έλεγε ο Λεφαντζής, έχει ύψος περίπου 5,28 μ. και υπέθεσε ότι το βάθρο του λέοντα θα ήταν δυο φορές το ύψος αυτό, άρα το συνολικό ύψος του μνημείου θα ήταν 15,84 μ., ήτοι το ένα δέκατο της διαμέτρου του τύμβου. Ε, από κει ίσαμε την Αλεξάνδρεια, ένα τσιγάρο δρόμος.

 

[pidyo]

Πλάκα έχει η νέα ανακοίνωση του υπουργείου. Ούτε τέταρτος θάλαμος υπάρχει, ούτε νεκρός, ούτε τίποτε.

Δεν φταίει κανείς άλλος, εγώ φταίω που έπαψα, τοις κείνων ρήμασι πειθόμενος, να στηρίζω τις αντιρρήσεις που είχα εξαρχής για το αν είναι τάφος το μνημείο.

 

[nickel]

που έπαψα, τοις κείνων ρήμασι πειθόμενος, να στηρίζω τις αντιρρήσεις που είχα εξαρχής για το αν είναι τάφος το μνημείο.

Γιατί, θα είχες κερδίσει το τζόκερ;

 

[Earion]

Πιδύε, τι μπορείς να καταλάβεις ή να υποθέσεις όταν διαβάζεις αυτή τη φράση;

βρέθηκαν ... τμήματα από το ελλείπον τμήμα του μοναδικού ψηφιδωτού, με την εικόνα της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, που καλύπτει το δάπεδο του δεύτερου θαλάμου-τρίτου χώρου, πίσω από τις Καρυάτιδες

Δηλαδή σκόρπιες ψηφίδες; Αλλά τότε πώς ξέρουν ότι είναι από την αρπαγή της Περσεφόνης; Μήπως είναι συμπαγή κομμάτια από το κυκλικό χάσμα; Αλλά τότε πάλι η ίδια ερώτηση: πώς έγινε να βρεθούν στον εσώτερο θάλαμο, μαζί με τα κομμάτια από τις σφίγγες;

 

[pidyo]

Πιδύε, τι μπορείς να καταλάβεις ή να υποθέσεις όταν διαβάζεις αυτή τη φράση;

βρέθηκαν ... τμήματα από το ελλείπον τμήμα του μοναδικού ψηφιδωτού, με την εικόνα της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, που καλύπτει το δάπεδο του δεύτερου θαλάμου-τρίτου χώρου, πίσω από τις Καρυάτιδες

Δηλαδή σκόρπιες ψηφίδες; Αλλά τότε πώς ξέρουν ότι είναι από την αρπαγή της Περσεφόνης; Μήπως είναι συμπαγή κομμάτια από το κυκλικό χάσμα; Αλλά τότε πάλι η ίδια ερώτηση: πώς έγινε να βρεθούν στον εσώτερο θάλαμο, μαζί με τα κομμάτια από τις σφίγγες;

Καταλαβαίνω ότι η εκπρόσωπος τάφου (και πανεπιστημιακή καθηγήτρια δημοσιογραφίας) δεν είναι μάστορας ούτε της σαφήνειας ούτε της χρήσης των κομμάτων. Θεώρησε σκόπιμο να ονοματίσει το ψηφιδωτό, λες και δεν ξέρουμε για ποιο μιλάμε («του μοναδικού ψηφιδωτού με την εικόνα της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα»), έβαλε κι ένα περιττό κόμμα και απλώς μπέρδεψε τον αναγνώστη. Εννοεί ότι βρέθηκε κομμάτι του ψηφιδωτού, τελεία.

 

[Costas]

Πλάκα έχει η νέα ανακοίνωση του υπουργείου. Ούτε τέταρτος θάλαμος υπάρχει, ούτε νεκρός, ούτε τίποτε.

Δεν φταίει κανείς άλλος, εγώ φταίω που έπαψα, τοις κείνων ρήμασι πειθόμενος, να στηρίζω τις αντιρρήσεις που είχα εξαρχής για το αν είναι τάφος το μνημείο.

Αν θυμάμαι (και αν ερμήνευσα) καλά, πείστηκες περί τάφου, ή περί μακεδονικού τάφου, όταν βρέθηκε η μαρμάρινη θύρα.

Όσον αφορά το ψηφιδωτό, η τηλεόραση είπε ότι βρέθηκε η ρόδα του άρματος του Πλούτωνα. Επίσης, στο δελτίο της ΝΕΡΙΤ βγάλανε τη Σαατσόγλου-Παλιαδέλη η οποία είπε πως, όπως είχε θεωρήσει από την αρχή βλέποντας τον σφραγιστικό τοίχο μπροστά από τις σφίγγες και όπως υποστήριξε προ ημερών σε "ηλεκτρονική εφημερίδα", η δική της σκέψη είναι πως μετά τη σύληση του μνημείου (δε θυμάμαι αν είπε "μνημείου" ή "τάφου") ίσως ανοίχτηκε αποθέτης (λάκος) στον τρίτο χώρο, όπου συγκεντρώθηκαν κομμάτια από τα συλημένα καλλιτεχνήματα (κεφάλι και φτερά σφίγγας, κομμάτια του ψηφιδωτού) για να αποκατασταθεί "εναγιστικά" η ιερότητα του χώρου. Είπε επίσης ότι η μελέτη θα δείξει αν ο δεύτερος σφραγιστικός τοίχος (μπροστά από τις Καρυάτιδες) είναι σύγχρονος με τον πρώτο, οπότε θα ισχύει κατ' αυτήν το ίδιο σενάριο, δηλ. ότι και αυτός ο τοίχος είναι μεταγενέστερος της σύλησης.

 

[pidyo]

Αν θυμάμαι (και αν ερμήνευσα) καλά, πείστηκες περί τάφου, ή περί μακεδονικού τάφου, όταν βρέθηκε η μαρμάρινη θύρα.

Ναι, σε συνδυασμό με τη γενική κατακραυγή συναδέλφων στους οποίους εξέθετα τις αντιρρήσεις μου. Δεν λέω ότι δεν είχε ταφική λογική το μνημείο, για να μην παρεξηγηθώ, απλώς το καταλαβαίνω πλέον όλο και λιγότερο.

 

[Costas]

Είδα το βίντεο του ψηφιδωτού που ανέβασε το υπουργείο και μου ξαναέκανε εντύπωση το αριστερό μάτι του δεξιού αλόγου. Ίσως επειδή κοιτάζει ανφάς, το μάτι του αποτελείται κατ' εξαίρεση από μία μοναδική πέτρα, πολύ μεγαλύτερη απ' όλες τις άλλες και τελείως διαφορετικού, γαλαζοπράσινου χρώματος. Αξιοσημείωτο!

Επίσης, δεν καταλαβαίνω αυτό που έλεγε το δελτίο της ΝΕΡΙΤ, περί ρόδας του άρματος που βρέθηκε στα θραύσματα του ψηφιδωτού, αφού εγώ αυτό που βλέπω στο βίντεο είναι ότι η ρόδα έχει ήδη βρεθεί ολόκληρη, ή ακριβέστερα ολόκληρο το ορατό της μέρος στην παράσταση, και μόνο τμήματα από τους κορμούς των αλόγων μένει να βρεθούν.

 

[Costas]

(Το Βήμα:)
Ένα άλλο ερώτημα που μένει ακόμη αναπάντητο είναι αν τελικά ο τάφος ανήκει σε έναν νεκρό ή αν ήταν πολυάνδριο ή ηρώο κενοτάφιο.

«Έχουν άλλη μορφή τέτοιου είδους μνημεία» εξηγεί ο ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου. «Συνήθως είτε πρόκειται για έναν λάκκο είτε για μια μεγάλη αίθουσα. Κάτι τέτοιο όμως δεν έχουμε στην Αμφίπολη. Η άποψη αυτή διατυπώθηκε λόγω του Λέοντα που θεωρήθηκε από τους ανασκαφείς ότι ανήκει στον τύμβο. Κανείς τάφος όμως δεν έχει λέοντα. Και της Χαιρωνείας και της Αμφίπολης σχετίζονται με νεκρούς σε πεδίο μάχης, αλλά δεν βρίσκονταν στην κορυφή τύμβου».

Δηλαδή ετούτος ο ανώνυμος ομότιμος επιχειρηματολογεί ότι για να είναι κενοτάφιο το μνημείο θα έπρεπε να είναι λάκκος ή μεγάλη αίθουσα, που δεν είναι, και θεωρεί ότι η μόνη ένδειξη κενοταφίου είναι η θέση του λιονταριού πάνω στον τύμβο, που όμως αυτός δεν τη δέχεται. Θεωρεί ότι ταφικός τύμβος και λιοντάρι είναι πράγματα ασυμβίβαστα, και διαλέγει την εκδοχή του τάφου λόγω σχήματος, απορρίπτοντας την εκδοχή του κενοταφίου και το λιοντάρι πάνω στον τύμβο. Δεν φέρνει όμως αντεπιχειρήματα κόντρα στα επιχειρήματα τεχνικής φύσεως των ανασκαφέων, όσον αφορά το συνανήκειν λιονταριού και περιβόλου.

 

[Earion]

Μεγάλος ο Δημήτρης Χαντζόπουλος! (Τα Νέα, 1.11.2014)

 

[Costas]

Ωραία ιδέα, αλλά άδικη.

 

[Rogerios]

Ναι, τώρα το κατάλαβε κι αυτός...

 

[daeman]

...
Εν τω μεταξύ, σ' εκείνα εκεί τα μάρμαρα χώματα:

Incredible New Artifacts Found In 2,000-Year-Old Mexican Tunnel
30 October 2014

The relics found include jewellery, seeds, animal bones and pottery like these human figurines.

For the past year, archaeologists have been working in a 2,000-year-old tunnel at the ancient Mexican city of Teotihuacan. The dig has yielded thousands of new relics and the discovery of three chambers that could hold more important finds.

First, a little bit of history. Established around 100 B.C., the city of Teotihuacan dominated central Mexico until 750 A.D. At its height, around the first half of the first millennium AD, it was the largest city in the pre-Columbian Americas, with a population estimated at 125,000 — making it the sixth largest city in the world at the time. It began as a religious center, and came to be the most vibrant city in the New World. It's known for its architecturally significant Mesoamerican pyramids and its complex, multi-family residential compounds.

Today, it is an important archaeological site on the outskirts of Mexico City where researchers are still learning about this remarkable ancient city and its people.

Sergio Gomez and his team recently reached the end of a 340-foot (103 meter) long tunnel that was sealed some 2,000 years ago. They meticulously worked their way down its length, collecting relics like statues, seeds, pottery, sea shells, and animal bones.

A large offering was found near the entrance, some 59 feet (18 meters) below the Temple of the Plumed Serpent. The archaeologists suspect it could be a tomb of the city's elite. It's there where the rules acquired divine endowment allowing them to rule on the surface, say the researchers. Archaeologists have yet to find any remains belonging to Teotihuacan's rulers.

The objects were found inside a sacred tunnel that was sealed about 1,800 years ago.

"We have not lost hope of finding that, and if they are there, they must be from someone very, very important," Gomez noted in a statement.

To date, the team has only excavated only about two feet (60 cm) into the newly discovered chambers. Further exploration will require another full year.

The ancient city is the largest pre-Columbian archaeological site in the Americas, but its ruins have long been shrouded in mystery because its inhabitants did not leave behind written records.


One interesting thing about this find is that The Temple of the Plumed Serpent (later known as Quetzalcoatl) is at the south edge of the central plaza area of Teotihuacan, away from the iconic Pyramid of the Sun (which is an amazing site and a tiring climb that is well worth it). It is the main feature of what is called The Ciudadela (The Citadel), which is considered to be where the royals and elite resided, so there is a good likelihood that if it leads to a tomb, it is a royal tomb.

It's an absolutely gorgeous building btw.

​
io9.com/incredible-new-artifacts-found-in-2-000-year-old-mexica-1653218158

BBC News In pictures: Relics discovered in Mexico's Teotihuacan

Proyecto Tlalocan: Túnel de la serpiente emplumada, uno de los lugares más sagrados de Teotihuacan,
Instituto Nacional de Antropología e Historia

---

Hallazgos en el túnel del Templo de la Serpiente Emplumada

La Serpiente Emplumada = the Plumed Serpent = Quetzalcoatl

Το βίντεο με άφησε άναυδο. Αχ και να ξανανέβαινα στην Πυραμίδα του Ήλιου... Δε μου 'χει ξανακοπεί έτσι η ανάσα, και από την ανάβαση και από τη θέα και από το δέος, όπως πριν από 17 χρόνια και μάλιστα στη φθινοπωρινή ισημερία που είχαν συγκεντρωθεί λάτρεις του Ήλιου απ' όλο τον κόσμο. Εγώ... της Σελήνης. The scene was one of breathtaking beauty.

Πάσα ομοιότητα με τούτα εδώ τα μάρμαρα... συμπτωματική.

 

[Costas]

Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα ελάσματα (με γλωσσικό ενδιαφέρον):

Τα χρηστήρια ελάσματα της Δωδώνης. Των ανασκαφών Δ. Ευαγγελίδη. Τόμοι Ι και ΙΙ (ΒΑΕ285,286)

Σ. Δάκαρης, Ι. Βοκοτοπούλου, Α.Φ. Χριστίδης

Τα χρηστήρια ελάσματα της Δωδώνης.
Των ανασκαφών Δ. Ευαγγελίδη

Τόμος Ι. Επιγραφές 1-2220
Τόμος ΙΙ. Επιγραφές 2221-4216

Επιμέλεια Σωτήρη Τσέλικα
Ευρετήριο Γεωργίου Παπαδόπουλου

Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ. 285, 286
Αθήναι 2013

τόμος Ι (ΒΑΕ285)
21Χ28 εκ. σ. 512
ISSN 1105-7785
ISBN 978-618-5047-07-8

τόμος ΙI (BAE286)
21Χ28 εκ. σ. 601
ISSN 1105-7785
ISBN 978-618-5047-08-5

Δημοσίευμά μας γιὰ τὸ ὁποῖο εἶναι ὑπερήφανη ἡ Ἑταιρεία καὶ πρέπει νὰ εἶναι ὑπερήφανοι ὅλοι οἱ Ἕλληνες ἀρχαιολόγοι, εἶναι τὸ ἔργο τριῶν προσώπων ποὺ δὲν βρίσκονται στὴ ζωή. Τοῦ Σωτήρη Δάκαρη, τῆς Ἰουλίας Βοκοτοπούλου καὶ τοῦ Τάσου Χριστίδη μὲ τίτλο Τὰ χρηστήρια ἐλάσματα τῆς Δωδώνης τῶν ἀνασκαφῶν Δημητρίου Εὐαγγελίδη.

Πρόκειται γιὰ τὴ συστηματικὴ δημοσίευση σὲ δύο τόμους 1127 σελίδων, τῶν χρηστηρίων ἐπιγραφῶν χαραγμένων σὲ μολύβδινα ἐλάσματα τὰ ὁποῖα βρέθηκαν στὶς ἀνασκαφὲς τοῦ ἱεροῦ τοῦ Διὸς στὴ Δωδώνη ἀπὸ τὸν Δημήτριο Εὐαγγελίδη. Ἡ προσπάθεια σύνταξης τοῦ ἔργου αὐτοῦ ἄρχισε τὸ 1982 μὲ τὸν καθαρισμό, συντήρηση, σχεδίαση, φωτογράφιση τῶν χιλιάδων ἐλασμάτων, τὴν ἀνάγνωση τῶν 4.216 χαραγμένων ἐπιγραφῶν καὶ τὸν σχολιασμό τους. Ἡ κακὴ μοῖρα πῆρε καὶ τοὺς τρεῖς συντελεστὲς πρὶν προλάβουν νὰ παραδώσουν τὸ ἔργο τους. Στὶς 25 Αὐγούστου 1995 ἀπέθανε ἡ Ἰουλία Βοκοτοπούλου, στὶς 6 Δεκεμβρίου 1996 ὁ Σωτήρης Δάκαρης καὶ στὶς 26 Δεκεμβρίου 2004 ὁ Τάσος Χριστίδης. Χάρη στὶς φροντίδες τοῦ «Ἱδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη» στὴ Θεσσαλονίκη, τοῦ Διευθυντοῦ του κ. Γιώργου Παπαθανασίου καὶ τῆς ἀδελφῆς τοῦ Τάσου Χριστίδη κυρίας Λευκῆς Χριστίδη παραδόθηκε στὴν Ἑταιρεία τὸ ἠλεκτρονικὸ χειρόγραφο ὅπως τὸ εἶχε διαμορφώσει ὁ Τάσος Χριστίδης. Μὲ τὴν ἐπιμέλεια στὴν ἀρχὴ τοῦ καθηγητοῦ κ. Κυριάκου Τσαντσάνογλου καὶ κατόπιν, ἕως τὸ τέλος, τοῦ φιλολόγου κ. Σωτήρη Τσέλικα τὸ ἔργο ἔλαβε τὴν τελικὴ μορφή του, αὐτὴν ποὺ δημοσιεύτηκε, μὲ τὴ συνεχῆ φροντίδα ἐδῶ στὴν Ἑταιρεία τῆς κυρίας Ἠλέκτρας Ἀνδρεάδη καὶ τὴ βοήθεια τοῦ κ. Γιώργου Παπαδόπουλου, ὁ ὁποῖος καὶ συνέταξε τὸ ἐπιστημονικὸ εὑρετήριο τοῦ ἔργου ἔκτασης 140 σελίδων.

Τὸ χειρόγραφο δόθηκε στὸ τυπογραφεῖο τὸ 2005. Ἡ τυπογραφικὴ ἐργασία διήρκεσε ὀκτὼ χρόνια γιὰ νὰ γίνει τὸ βιβλίο ὅπως θέλαμε, ὅσο εἶναι δυνατὸν γιὰ τέτοια μεγάλα ἔργα, ὅταν οἱ δημιουργοί τους δὲν ὑπάρχουν. Χρειάστηκαν συνολικὰ 31 χρόνια, μιὰ ὁλόκληρη γενεά, γιὰ νὰ συνταχθεῖ τὸ ἔργο καὶ νὰ τυπωθεῖ. Ἀπὸ αὐτὸ καὶ μόνο βγαίνει ἕνα δίδαγμα γιὰ τὸ ὁποῖο τὸ Συμβούλιο τῆς Ἑταιρείας εἶναι ὑπερήφανο. Παρὰ τὶς ἀντιξοότητες, τὶς οἰκονομικὲς δυσχέρειες, τοὺς θανάτους τῶν δημιουργῶν τοῦ ἔργου, τὶς σημαντικὲς δαπάνες ἕως τὴν ὁλοκλήρωση τῆς ἐκτύπωσης, μάλιστα σὲ χρόνια δίσεχτα καὶ δυστυχῆ, τὸ ἔργο ὁλοκληρώθηκε γιατὶ τῆς Ἑταιρείας μία εἶναι ἡ πολιτική της, ἐκείνη τῶν ἱδρυτῶν της τὸ 1837 ποὺ ἀταλάντευτα ἐφαρμόζει: «ἐν γένει νὰ πλουτισθῇ ἡ Ἐπιστήμη ὅ,τι πλεῖστον καὶ ὅ,τι τάχιστον». Καὶ τὸν σκοπὸ αὐτὸν δὲν τὸν ἀλλάζει καὶ γι' αὐτὸ εἶναι πάντα νέα καὶ σύγχρονη, καὶ δὲν μοιάζει οὔτε συγγενεύει μὲ τὴν κοσμικὴ ἀρχαιολογία ὅπως τὴν ἐμφανίζουν τὰ ἐφήμερα δημοσιογραφικὰ δημοσιεύματα.

Περιέγραψα πολὺ σύντομα τὸ ἱστορικὸ τῆς δημιουργίας τοῦ ἔργου. Περισσότερα θὰ βρῆτε στὸν πρόλογό του καὶ ἀκόμη περισσότερα ἄν τὸ ξεφυλλίσετε καὶ τὸ μελετήσετε. Στὸν πρόλογο ἀναφέρονται ὅλοι ὅσοι ἐργάστηκαν, ὅσοι πάσχισαν καὶ συνέβαλαν στὸ νὰ γίνει τὸ βιβλίο, ποὺ ἀποτελοῦσε αἴτημα ἐπιστημονικὸ καὶ ἠθικὴ ὑποχρέωση τῆς Ἑταιρείας ἡ ὁποία δὲν μποροῦσε νὰ ἀφήσει νὰ χαθεῖ στὴ λήθη ὁ κόπος καὶ ἡ γνώση τόσων συνεργατῶν της.

Τοῦ βιβλίου ἡ κυκλοφορία θὰ καθυστεροῦσε ἀκόμη ἀλλὰ χάρη στὴν οἰκονομικὴ συμβολὴ τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ διὰ τῆς Γενικῆς Γραμματέως κυρίας Λίνας Μενδώνη, τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν διὰ τῆς Συγκλήτου της, καὶ τοῦ «Ἱδρύματος Πέτρος Χάρης» καὶ τοῦ Προέδρου της Ἀκαδημαϊκοῦ κ. Θανάση Βαλτινοῦ, φθάσαμε στὸ τέρμα τῆς προσπάθειας δικαιώνοντας τοὺς κόπους καὶ τὸ ὅραμα τῶν συγγραφέων του, ποὺ ἀποτελεῖ ταυτόχρονα ἐκπλήρωση τοῦ ἐθνικοῦ καὶ ἐπιστημονικοῦ σκοποῦ τῆς Ἑταιρείας.