Συγχωρήστε με που πάω τη συζήτηση λίγο πιο πίσω, αλλά ήθελα να σχολιάσω αυτό:
Έχει όμως νόημα η φράση «ανεξάρτητα ΜΜΕ» χωρίς να προσδιορίσεις από τι ή από ποιον είναι ανεξάρτητα; Μπορεί να υπάρχουν ιδιωτικά ΜΜΕ ανεξάρτητα/μη συνδεδεμένα με ιδιωτικά συμφέροντα; Π.χ. τα κανάλια εφοπλιστών είναι «ανεξάρτητα» από τα συμφέροντα των εφοπλιστών;
Έχει απόλυτο δίκιο στην ένστασή της η άνεφ. Δεν μπορούν ποτέ να υπάρξουν ιδιωτικά ΜΜΕ μη συνδεδεμένα με ιδιωτικά συμφέροντα. Και το αδιαμφισβήτητο αυτό γεγονός γεννά και την εύλογη ένσταση περί αντικειμένικοτητας, που εκφράζει η Μπέρνι στο #194: ούτε αντικειμενικά μπορούν ποτέ να είναι τα ιδιωτικά ΜΜΕ (και κανένα άλλο μέσο, άλλωστε). Αν λοιπόν τα ιδιωτικά ΜΜΕ δεν μπορούν ποτέ να είναι ούτε αντικειμενικά ούτε ανεξάρτητα από ιδιωτικά συμφέροντα, τότε ποια είναι η αξία τους; Πώς δικαιολογείται αυτό που γράφω στο #94;
[...] κράτος χωρίς ανεξάρτητο τύπο είναι ένα κράτος χωρίς ιδιωτική ενημέρωση. Αν θες να χειραγωγήσεις την ενημέρωση, δεν πρέπει να κλείσεις τους κρατικούς σταθμούς και τις κρατικές εφημερίδες, αλλά τους ιδιωτικούς σταθμούς και τις ιδιωτικές εφημερίδες.
Εδώ τη λέξη "ανεξάρτητο" θα προτιμούσα να την αποφύγω, αλλά τη χρησιμοποίησα επειδή την είχε χρησιμοποιήσει νωρίτερα ο Ελληγενής. Τη χρησιμοποιώ εννοώντας "ανεξάρτητο από την κεντρική εξουσία". Το ίδιο φαντάζομαι ότι κάνει και ο Νίκελ στο #184, όπου γράφει:
Αν ξέρετε π.χ. περιπτώσεις σοσιαλιστικών καθεστώτων όπου λειτουργούν ή λειτουργούσαν ανεξάρτητα ΜΜΕ, θα ήθελα να τις μάθω.
Η αξία των ιδιωτικών ΜΜΕ δεν έγκειται ούτε στην ανεξαρτησία τους από ιδιωτικά συμφέροντα, που δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει, ούτε στην αντικειμενικότητά τους, που επίσης δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει. Η αξία τους έγκειται στον
πλουραλισμό τους: στο γεγονός ότι παρέχουν περισσότερες της μίας πηγές πληροφόρησης. Μπορεί άλλα συμφέροντα να υπηρετεί ένα ιδιωτικό μέσο που ελέγχεται από τον Αλαφούζο, άλλα ένα μέσο που ελέγχεται από τον Μπόμπολα και άλλα ένα που ελέγχεται από το ΚΚΕ, και μπορεί κανένα από τα μέσα αυτά να μην είναι αντικειμενικό. Όλα αυτά δεν έχουν σημασία. Σημασία έχει το γεγονός και μόνο ότι τα μέσα αυτά
υπάρχουν, και ότι ο ακροατής έχει τη δυνατότητα να διαλέξει ανάμεσά τους. Γι' αυτό γράφω ότι μια χούντα θα έκλεινε τα ιδιωτικά ΜΜΕ: θα τα έκλεινε με σκοπό να αποκτήσει το μονοπώλιο της ενημέρωσης, να εξαλείψει την πολυφωνία και κατ' επέκταση την κριτική.
Υπ' όψιν ότι πλουραλισμό μπορείς να έχεις και με
δημόσια ΜΜΕ, αρκεί να μην ελέγχονται από την κεντρική εξουσία, να είναι
μη κρατικά. Θα μπορούσαν κάλλιστα να υπάρχουν τοπικοί δημοτικοί σταθμοί, ανεξάρτητοι μεταξύ τους και ανεξάρτητοι από την κεντρική διοίκηση, ή και να υπάρχουν δημόσιοι σταθμοί εθνικής εμβέλειας επίσης ανεξάρτητοι από την κεντρική διοίκηση. Η ύπαρξη τέτοιων σταθμών προσθέτει στον πλουραλισμό. Όπως θα μπορούσες κάλλιστα να έχεις ιδιωτικά ΜΜΕ και να
μην έχεις πλουραλισμό. Αν η κυβέρνηση εκδώσει, ας πούμε, δύο άδειες λειτουργίας ΜΜΕ και τις δώσει σε δύο επιχειρηματίες, θα έχεις μεν ιδιωτικά ΜΜΕ αλλά όχι πλουραλισμό.
Συχνά, πίσω από την κριτική προς τα ιδιωτικά ΜΜΕ και τον έπαινο προς τα δημόσια κρύβεται ένα πλαστό, απλουστευτικό σχήμα: Ότι τα ιδιωτικά ΜΜΕ είναι κακά επειδή ακριβώς είναι ιδιωτικά, και τα δημόσια ΜΜΕ, με όσα στραβά μπορεί να έχουν, είναι κατά βάση καλά επειδή ακριβώς είναι δημόσια. Τίποτε από τα δύο δεν ισχύει. Το γεγονός ότι ένα μέσο είναι ιδιωτικό ή δημόσιο δεν μας λέει τίποτε για την ποιότητά του, ούτε για την υποτιθέμενη ανεξαρτησία του από κάθε λογής συμφέροντα. Η συζήτηση αυτή οδηγεί γρήγορα σε αδιέξοδο, διότι εξαρχής ξεκινά από λάθος βάση.
Το βασικό ζητούμενο για μένα είναι ο πλουραλισμός. Να υπάρχουν όσο γίνεται περισσότερα, ανταγωνιστικά και ανεξάρτητα μεταξύ τους μέσα, ώστε η ενημέρωση να μην βρίσκεται στα χέρια ενός, είτε του κράτους είτε κάποιου ιδιώτη. Ύστερα, είναι στο χέρι του ακροατή να αναδείξει τα μέσα που τον εκφράζουν καλύτερα. Τώρα, αν δεν μας αρέσει η επιλογή του, αυτό είναι άλλου παπά ευαγγέλιο.