Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)

[ekc_1971]

Δεν είναι το θέμα μου ποιος έκανε τα λάθη και γιατί, ίσως να έπρεπε να έκανα ποστ σε κάποιο άλλο τομέα.
Απλά αναρωτιέμαι, αν απο την κορυφαία εταιρεία και απο την κορυφαία υποτιτλίστρια οπως έχω δει να αναφέρεται σε άλλα φόρουμς, βγαίνει αυτό το αποτέλεσμα, σε ποιο επίπεδο ειναι οι υπόλοιπες εταιρίες;
Το θέμα δεν είναι να πω ποια συνάδελφος είναι και ποια η εταιρία, γιατί νιώθω πολυ φρέσκος στο χώρο, αλλά μου έκανε πάρα πολύ μεγάλη εντύπωση. Αν δηλαδή θεωρούμαστε χώρα με παράδοση στον υποτιτλισμό, γιατί να υπάρχουν αυτά τα αποτελέσματα. Είναι μερικά πράγματα που δεν μπορώ να καταλάβω στη δύσμοιρη Ελλαδίτσα. Απλά αισθάνομαι άβολα να κατονομάσω στεγνά...

 

[nickel]

Αυτό ακριβώς λέω, ότι δεν ενδιαφερόμαστε (για την ακρίβεια, η κουτσομπολίστικη πλευρά του εαυτού μας ενδιαφέρεται, η Κατίνα ο μίστερ Χάιντ που κρύβει μέσα του κάθε μεταφραστής, αλλά ας μην το μαρτυρήσουμε) για ονόματα μεταφραστών, ταινιών, καναλιών. Εδώ καλύτερα είναι να συζητούμε μόνο τα λάθη. Όσο για τη γενικότερη παθογένεια στο χώρο της μετάφρασης, ναι, σε άλλα νήματα.

Με την ευκαιρία, μια σειρά από ανώνυμα λάθη που βρήκα στο διαδίκτυο (εμφανίστηκαν και στο facebook). Δεν υπάρχει τεκμηρίωση, δηλαδή μπορεί να είναι και φανταστικά, δυνητικά λάθη (είδατε πόσο καλός είμαι;).

• Kiss her passionately: Φίλα την παθητικά.
• A cake for the birthday girl: Τούρτα για το γενέθλιο κορίτσι.
• Mine the whole street: Ο δρόμος είναι δικός μου.
• Have we paid ransom?: Έχουμε πληρώσει δόση;
• He felt rejected: Ένιωσε απορριμμένος.
• I'm back from the front: Γύρισα από μπροστά.
• Show us your decoration: Δείξτε μας τα διακοσμητικά σας.
• You have to jam the system by hitting the keys with an even and then an odd number sequence: Θα πληκτρολογήσεις έναν ίσο και έναν τυχαίο αριθμό.
• He feels robbed not having a relationship with her: Και νιώθει κλεμμένος, που δεν έχει σχέση μαζί της.
• Do you want a pitch?: Θες ένα ροδάκινο;
• I'm sorry for your loss: Λυπάμαι για το αφεντικό σας.
• I want to propose a toast: Θέλω να προτείνω ένα τοστ.
• You don't want to mess up with her: Δεν θες να την μπερδέψεις.
• Laundry money: Πλύσιμο χρημάτων.
• He hanged up on me: Κρεμάστηκε απ' τα χείλη μου.

 

[Ambrose]

Αγόρασα σήμερα ένα τέτοιο (άλλη μάρκα, όχι αυτό της φωτογραφίας):

Κοιτάζω στη συσκευασία και διαβάζω: Βυθιζόμενο μίξερ. Μάλλον από το γαλλικό mixeur plongeant. Εγώ αυτά τα ξέρω ως μπλέντερ χειρός, αλλά ας μας πούνε οι γυναίκες και όσοι ασχολούνται με τη μαγειρική, ποια είναι η σωστή ονομασία.

Στη συνέχεια, ανοίγω τις οδηγίες χρήσης. Σταχυολογώ:

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΥΘΙΖΟΜΕΝΟ ΜΙΞΕΡ
Μην ανακατέψετε ποτέ ζεστό λάδι ή λιπαρές ουσίες...
Όταν ανακατεύετε παχιά τρόφιμα, μη χρησιμοποιήσετε το μίξερ σας περισσότερο από 15 δευτερόλεπτα...
Χρήση του μίξερ: μπορείτε να ανακατεύετε τροφές για σούπες...
Για ανακάτεμα μέσα σε κατσαρόλα...
Κρατήστε γερά το βυθιζόμενο μίξερ...

Σταματάω εδώ.

 

[Zazula]

Στη σειρά House, M.D. (Ιατρικές Υποθέσεις, Star), Episode 4 (Season 4) "Guardian Angels", ο Χάουζ λέει στην ομάδα του να κάνει όλα τα τεστ για κληρονομικές ασθένεις, «starting with Amyloidosis and continuing through to... “Zamyloidosis”». Προφανώς εννοεί εδώ from Α to Z, δηλαδή από το Α ως το Ω. Στο υπότιτλο γράφει: «από αμυλοείδωση ως ζαμυλοείδωση», αφήνοντας να εννοηθεί ότι η "ζαμυλοείδωση" αναφέρεται κυριολεκτικά και υπάρχει ως ασθένεια. Θέση μου είναι ότι, για να διατηρηθεί το πνεύμα των λόγων του Χάουζ, θα έπρεπε να γίνει "ωαμυλοείδωση" (εμείς, είπαμε, λέμε από το Α ως το Ω, κι όχι "ως το Ζ"), και να μπει σε εισαγωγικά. Τι λέτε κι εσείς;

 

[nickel]

Συμφωνώ απολύτως (αν και θα το έκανα «από αμυλοείδωση ως... ωμυλοείδωση»).

 

[Zazula]

Ναι, σαφώς πολύ καλύτερη η "ωμυλοείδωση". :)

 

[Zazula]

Σε ντοκιμαντέρ για την αύξηση της θερμοκρασίας της Γης ένα «(the world) has paradigm-shifted» αποδόθηκε «έχει παραδειγματιστεί». Αυτή την απόδοση τη θεωρώ εντελώς λανθασμένη. Παρεμπ η κουβέντα για το paradigm "επικρατούν συλλογικό πρότυπο της πραγματικότητας" είναι εδώ: http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?p=39275#post39275.

 

[Zazula]

Σε σειρά (της οποίας δεν συγκράτησα περισσότερα στοιχεία) είδα ένα boneyard να αποδίδεται στους υπότιτλους «η αυλή των οστών». Στην εικόνα έβλεπα ένα δωμάτιο-αποθήκη με παλιά, αποσυρμένα μηχανήματα.

Το boneyard είναι αργκό έκφραση για το (κυριολ.) νεκροταφείο, αλλά και για το νεκροταφείο αυτοκινήτων, αεροπλάνων, πλοίων, βαγονιών κλπ (εκεί δηλαδή όπου συγκεντρώνονται για απόθεση ή μακρά αποθήκευση ή προτού οδηγηθούν στο διαλυτήριο — το οποίο μπορεί να φιλοξενείται στον ίδιο χώρο ή να είναι εγκατεστημένο αλλού). Το εμβληματικότερο boneyard είναι το AMARG (πρώην AMARC), το οποίο έχω επισκεφτεί και είναι ομολογουμένως εντυπωσιακότατο. Σημειώνω ότι στο boneyard δεν είναι νομοτελειακή η κατάληξη των φιλοξενούμενων αεροσκαφών στο διαλυτήριο (υπάρχει διαβάθμιση στο είδος της αποθήκευσης), και συχνά λειτουργεί ως προσωρινή απόθεση αεροσκαφών που δεν είναι οικονομική η χρήση τους ή είναι υπεράριθμα στη συγκεκριμένη φάση (και τα οποία μπορούν να πουληθούν —η ΠΑ προμηθεύτηκε T-2C από το AMARG— ή να χρησιμεύσουν ως πηγή για ανταλλακτικά μέσω κανιβαλισμού). Συναφώς να προσθέσω ότι, όπως είπαμε, το boneyard είναι στάδιο πριν από το διαλυτήριο — μετά το διαλυτήριο έχουμε το scrapyard = μέρος / χώρος απόθεσης / τόπος συλλογής / νεκροταφείο / χωματερή για παλιοσίδερα.

Τελοσπάντων, ας πάμε πίσω στον συγκεκριμένο υπότιτλο. Έχω την αίσθηση ότι εδώ η «αυλή των οστών» είναι ένας άστοχος αγγλισμός (ή ίσως ο υποτιτλιστής δεν ήξερε τι είναι το boneyard), διότι στον έλληνα θεατή (που δεν ξέρει αγγλικά ή δεν ακούει τον διάλογο) δεν λέει απολύτως τίποτα. Εφόσον όμως βλέπει σωρούς από παλιά, παροπλισμένα μηχανήματα, ένα «νεκροταφείο» φρονώ πως θα λειτουργούσε μια χαρά.

 

[Zazula]

Ένας συχνός πονοκέφαλος για μεταφραστές και υποτιτλιστές προκαλείται από λέξεις ή φράσεις που συνηθίζονται στην Αμερική στα πλαίσια διαφόρων ειδών συρμού, κλισέ ή στάσης απέναντι στα πράγματα, όπως λ.χ. της πολιτικής ορθότητας ή του όποιου ευπρεπισμού. Κάποιες δε από αυτές τις στιγματίζουμε ως "αμερικανιές" για να δηλώσουμε το πόσο ξένες (έως ενίοτε και γελοίες) είναι για τη δική μας συλλογική νοοτροπία — είμαι βέβαιος ότι υπάρχουν μεταφραστές που έχουν δει ολόκληρα βιβλία αυτοβοήθειας γεμάτα από challenge εκεί όπου κανονικά θα έπρεπε να γράφουν problem.

Μια τέτοια λέξη είναι και το επίθετο humbling. Οι Αμερικανοί έχουν περί πολλού την ταπεινοφροσύνη, και η αγγλική γλώσσα τούς προσφέρει τη δυνατότητα να διαχωρίζουν τις δύο δικές μας σημασίες για την ταπείνωση στον άνθρωπο: humility είναι η ταπείνωση "ταπεινότητα, ταπεινοφροσύνη, έλλειψη αλαζονείας" — ενώ humilitation είναι η ταπείνωση "μείωση της προσωπικότητας, εξευτελισμός, προσβολή". Ο ίδιος διαχωρισμός δεν είναι ωστόσο εξίσου σαφής και στα αντίστοιχα ρήματα, humble και humiliate. Ενώ το humiliate είναι αμιγώς κακόσημο, το humble μπορεί να είναι είτε κακόσημο είτε εύσημο. Γράφει σχετικά το RHWUD για την κακόσημη χρήση αμφοτέρων: HUMBLE, HUMILIATE suggest lowering or causing to seem lower. To HUMBLE is to bring down the pride of another or to reduce him or her to a state of abasement: to humble an arrogant enemy. To HUMILIATE is to make others feel or appear inadequate or unworthy, esp. in some public setting: to humiliate a sensitive person. Η εύσημη χρήση τού humble υπάρχει στη σημασία to make meek: to humble one's heart. Επομένως οφείλουμε από τα συμφραζόμενα να αντιλαμβανόμαστε με ποια ακριβώς σημασία έχουμε στο κείμενό μας ένα humble ή ένα humbling.

Έλα τώρα όμως που το δικό μας (ενεργητικό ρήμα) ταπεινώνω δεν έχει τη σημασία τού humble "to make meek", αλλά μόνο την κακόσημη: "με τη συμπεριφορά ή τις ενέργειές μου μειώνω την αξιοπρέπεια ενός ατόμου· εξευτελίζω". Η εύσημη σημασία "αποβάλλω τον εγωισμό μου, δείχνω ταπείνωση" υπάρχει στο μεσοπαθητικό ταπεινώνομαι (παράλληλα, φυσικά, και με την κακόσημη σημασία "μειώνεται η αξιοπρέπειά μου από τη συμπεριφορά κάποιου") — και μου κάνει εντύπωση που δεν τη βρήκα στο ΛΝΕΓ (2006). Η κατάσταση (μαζί με τα όποια περιθώρια ευελιξίας για τον μεταφραστή) χειροτερεύει περισσότερο στο επίθετο ταπεινωτικός, όπου τα πράγματα είναι εντελώς μονοκόμματα: μία απόλυτη σημασία, η κακόσημη "(αυτός) που ταπεινώνει, που εξευτελίζει" (συνώνυμα: μειωτικός, προσβλητικός, εξευτελιστικός). Και, για να δυσκολέψουν περισσότερο τα πράγματα, τα GWord και Polylexicon που κοίταξα δεν καλύπτουν τη σημασία τού humble "to make meek".

Βλέπω λοιπόν σε υπότιτλο (ταινία Head of State) τη δήλωση του Ρέιγκαν, ο οποίος είπε ότι η εκλογή του στο προεδρικό αξίωμα των Η.Π.Α. ήταν: «the most humbling moment in my life», να αποδίδεται «η πιο ταπεινωτική στιγμή μου». Είναι βέβαιο ότι ο Ρέιγκαν δεν θεωρούσε την εκλογή του ως την εξευτελιστικότερη στιγμή της ζωής του. Πράγματι καλοστημένη η παγίδα τού humbling (όπως εξήγησα παραπάνω), αλλά ο υποτιτλιστής θεωρώ ότι θα έπρεπε να την έχει αμέσως μυριστεί και αποφύγει.

 

[stathis]

(εμείς, είπαμε, λέμε από το Α ως το Ω, κι όχι "ως το Ζ")

Προσωπικά θεωρώ ότι ούτε "από το Α ως το Ω" λέμε, και ότι πρόκειται για άλλον έναν αγγλισμό...

 

[Zazula]

Προσωπικά θεωρώ ότι ούτε "από το Α ως το Ω" λέμε, και ότι πρόκειται για άλλον έναν αγγλισμό...

Έχουμε ήδη τη φράση "το άλφα και το ωμέγα", οπότε η απόδοση του αγγλικού Α το Ζ ως "από το Α ως το Ω" δεν είναι δα και κανένας τρομερός αγγλισμός. Εδώ άλλωστε το νόημα "απ' την αρχή ως το τέλος, πλήρως" είναι εκείνο που έπρεπε να υπηρετηθεί, και δεν εμφανίζεται ατόφια η φράση "από το Α ως το Ω". Είπαμε απλώς πως όφειλε να ελληνικοποιηθεί η συγκεκριμένη αίσθηση (αν ήταν λ.χ. στη Ρωσία θα έλεγαν μέχρι το Я), κι όχι να παραμείνει το Ζ που δεν λέει τίποτα.

 

[Alexandra]

Μια τέτοια λέξη είναι και το επίθετο humbling.

Έχω κάνει ολόκληρη συζήτηση γι' αυτό σ' ένα παλιό φόρουμ.

Όσον αφορά το humbling, αλλά και το boneyard που αναφέρεις πιο πάνω, κατά τη γνώμη μου και τα δύο ανάγονται στην ίδια περίπου έλλειψη του υποτιτλιστή: δεν ξέρει τα αγγλικά σε βαθμό που να αντιλαμβάνεται αποχρώσεις της γλώσσας. Tο humbling, που πρέπει να φας πολλά ψωμιά και να διαβάσεις πολλά αγγλικά βιβλία μέχρι να πάρεις χαμπάρι τι ακριβώς σημαίνει, και το yard, που σημαίνει όλα αυτά τα πράγματα,
1. A tract of ground next to, surrounding, or surrounded by a building or buildings.
2. A tract of ground, often enclosed, used for a specific business or activity.
3. An area where railroad trains are made up and cars are switched, stored, and serviced on tracks and sidings.
4. a. A winter pasture for deer or other grazing animals.
b. An enclosed tract of ground in which animals, such as chickens or pigs, are kept.
αλλά για τον άπειρο αγγλομαθή σημαίνει μόνο αυλή.

Στην προχθεσινή μας έξοδο, συζητήθηκε τι είναι χειρότερο, να μην ξέρει καλά την ξένη γλώσσα ο μεταφραστής ή να μην ξέρει καλά τη μητρική του; Διατυπώθηκε η άποψη ότι χειρότερο είναι το δεύτερο, γιατί αν ένας μεταφραστής, δεν έχει μάθει σε κάποια ηλικία καλά τη μητρική του γλώσσα, δεν έχει καμιά ελπίδα να τη μάθει (γιατί προφανώς τού λείπει αυτό το ταλέντο), ενώ στα αγγλικά μπορεί να βελτιωθεί. Επίσης, τα λάθη στα αγγλικά μπορείς εύκολα να του τα διορθώσεις, ενώ τα κακά ελληνικά δεν διορθώνονται, πρέπει να ξαναγράψεις το κείμενο απ' την αρχή. Για τον υποτιτλισμό, πάντως, δεν μπορώ να ξεχωρίσω αυτές τις δύο άγνοιες σε καλύτερη και χειρότερη. Τι να τα κάνει τα άψογα ελληνικά, όταν παρανοεί το αγγλικό κείμενο ή ξέρει μόνο την "αυλή" για το yard; Μου έχει τύχει να διορθώσω υποτίτλους σε ταινία με αεροπλάνα και αερομαχίες, όπου τα ελληνικά έμοιαζαν άψογα, μόνο που έλεγαν άλλα αντ' άλλων. Σχεδόν χρειάστηκε να ξαναγράψω τους υποτίτλους απ' την αρχή.

 

[Zazula]

Έχω κάνει ολόκληρη συζήτηση γι' αυτό σ' ένα παλιό φόρουμ.

Πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, δεν την είχα υπόψη μου. :)

Ένα άλλο που είδα πρόσφατα σε υπότιτλο ήταν μια παραίνεση «Bite the bullet!» να αποδίδεται: «Ρίξε τη βόμβα!». Η φράση bite the bullet σημαίνει "to make yourself do something or accept something difficult or unpleasant". Στην προστακτική θα το απέδιδα «πάρ' το απόφαση» ή «κάν' το να τελειώνεις». Αν εκείνο που έπρεπε να τονιστεί ήταν όχι τόσο η ανάγκη ή το αναπόφευκτο της αποδοχής αλλά η απαίτηση για αντιμετώπιση με αποφασιστικότητα, θα έλεγα «πιάσ' τον ταύρο απ' τα κέρατα». Ίσως σε κάποιον δημιουργικό οργασμό (ιδίως σε παραστατικό προφορικό λόγο) να έλεγα «τράβα το έμπλαστρο» — είμαι βέβαιος ότι εσείς θα έχετε να προτείνετε κι άλλες, ακόμη καλύτερες αποδόσεις. Αλλά «ρίξε τη βόμβα»; Δεν μου βγαίνει με τίποτα. Όταν ρίχνεις μια βόμβα, η ενέργεια δεν είναι δυσάρεστη για σένα, αλλά για τους άλλους. Όμως αυτή δεν είναι η σημασία τού bite the bullet — αυτό δηλώνει κάτι δυσάρεστο ή δύσκολο για εσένα προσωπικά. Ή μπας και δεν τα λέω καλά, βρε παιδιά — πείτε κι εσείς! Εγώ πάντως κατέληξα στην υπόθεση ότι ο υποτιτλιστής δεν αναγνώρισε την έκφραση, και έβαλε στο μετάφρασμά του έναν μανδύα που να παραπέμπει κάπως (όπως να 'ναι...) στο αγγλικό, με την ακροβατική αντιστοίχιση μεταξύ bullet και βόμβας.

 

[Alexandra]

Είναι ακριβώς αυτό που έλεγα προηγουμένως: Αν αποδώσεις το bite the bullet με "Ρίξε τη βόμβα", τα ελληνικά είναι μια χαρά, αλλά η απόδοση των αγγλικών ούτε κατά διάνοια. Άπειρος μεταφραστής, δεν ξέρει την έκφραση, και δυστυχώς δεν την ψάχνει. Κι ενώ στην έντυπη μετάφραση ή στον μεταγλωττισμό, πρέπει να είναι πραγματικά χάλια η μετάφραση για να πάρεις μυρωδιά ότι κάτι δεν πάει καλά, στον υποτιτλισμό είναι μπροστά στα μάτια σου, δηλαδή στα αφτιά σου.

Τώρα μου θύμισες έναν άλλο μεταφραστή που απέδωσε το temp pool, δηλαδή την ομάδα των έκτακτων (temporary, temp) υπαλλήλων που προσλαμβάνει μια εταιρεία το καλοκαίρι για να αναπληρώσουν τους αδειούχους, ως θερμαινόμενη πισίνα. Γι' αυτόν, η λέξη pool είχε μόνο μια έννοια, όσο για το τι σχέση έχει το temp με το θερμαινόμενο, όση σχέση έχει το bullet με τη βόμβα. Προφανώς ερμήνευσε το temp ως temperature. Γιατί; Άγνωστο. Και γιατί μια εταιρεία έχει πισίνα, και μάλιστα θερμαινόμενη το κατακαλόκαιρο; Η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά.

 

[Zazula]

Τώρα μου θύμισες έναν άλλο μεταφραστή που απέδωσε το temp pool, δηλαδή την ομάδα των έκτακτων (temporary, temp) υπαλλήλων που προσλαμβάνει μια εταιρεία το καλοκαίρι για να αναπληρώσουν τους αδειούχους, ως θερμαινόμενη πισίνα. Γι' αυτόν, η λέξη pool είχε μόνο μια έννοια, όσο για το τι σχέση έχει το temp με το θερμαινόμενο, όση σχέση έχει το bullet με τη βόμβα. Προφανώς ερμήνευσε το temp ως temperature. Γιατί; Άγνωστο. Και γιατί μια εταιρεία έχει πισίνα, και μάλιστα θερμαινόμενη το κατακαλόκαιρο; Η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά.

Τι μου θύμισες κι εσύ με τη σειρά σου, Αλεξάνδρα! Ότι και τα κολέγια έχουν πισίνες, τις οποίες μάλιστα εξυπηρετούν ειδικώς εντεταλμένα αυτοκίνητα: http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?p=28007.

 

[stathis]

Ένα άλλο που είδα πρόσφατα σε υπότιτλο ήταν μια παραίνεση «Bite the bullet!» να αποδίδεται: «Ρίξε τη βόμβα!». Η φράση bite the bullet σημαίνει "to make yourself do something or accept something difficult or unpleasant". Στην προστακτική θα το απέδιδα «πάρ' το απόφαση» ή «κάν' το να τελειώνεις».

Στο πιο ιδιωματικό: μια ψυχή που είναι να βγει (ας βγει).

Εγώ πάντως κατέληξα στην υπόθεση ότι ο υποτιτλιστής δεν αναγνώρισε την έκφραση, και έβαλε στο μετάφρασμά του έναν μανδύα που να παραπέμπει κάπως (όπως να 'ναι...) στο αγγλικό, με την ακροβατική αντιστοίχιση μεταξύ bullet και βόμβας.

Όλοι το έχουμε κάνει κατά καιρούς, αλλά ελπίζω όχι για πράγματα που υπάρχουν σε οποιοδήποτε λεξικό, έντυπο ή online.
(Αν και δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ισχύει η υπόθεση του Zazula. Επειδή ακριβώς δεν είναι πάντα εύκολο να ανιχνεύσουμε το σκεπτικό του μεταφραστή πίσω από κάποια απόδοση, πιστεύω ότι, σε ένα ιδανικό σύμπαν, η όποια κριτική της μετάφρασης δεν θα έπρεπε να γίνεται ερήμην του μεταφραστή.)

 

[Alexandra]

Επειδή ακριβώς δεν είναι πάντα εύκολο να ανιχνεύσουμε το σκεπτικό του μεταφραστή πίσω από κάποια απόδοση, πιστεύω ότι, σε ένα ιδανικό σύμπαν, η όποια κριτική της μετάφρασης δεν θα έπρεπε να γίνεται ερήμην του μεταφραστή.)

Το σκεπτικό του μεταφραστή προφανώς θα βοηθούσε για να ερμηνεύσουμε πώς έγινε το λάθος, χωρίς να βασιζόμαστε μόνο σε υποθέσεις. Αλλά μήπως η κριτική πάντα δεν γίνεται ερήμην; Στην κριτική του θεάτρου ή του κινηματογράφου, ρωτάει ο κριτικός τον ηθοποιό ή τον σκηνοθέτη γιατί το ερμήνευσε έτσι; Στην ουσία κρίνει το αποτέλεσμα και κάνει τις δικές του υποθέσεις για το σκεπτικό, και αυτοί λένε τα δικά τους σε συνεντεύξεις.

 

[Zazula]

Δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ισχύει η υπόθεση του Zazula. Επειδή ακριβώς δεν είναι πάντα εύκολο να ανιχνεύσουμε το σκεπτικό του μεταφραστή πίσω από κάποια απόδοση, πιστεύω ότι, σε ένα ιδανικό σύμπαν, η όποια κριτική της μετάφρασης δεν θα έπρεπε να γίνεται ερήμην του μεταφραστή.

Ξεκαθάρισα ότι μοναχά μια υπόθεση μπορώ να κάνω, τίποτ' άλλο. Και η υπόθεσή μου τίθεται επίσης στην κρίση σας. Ο σκοπός του παρόντος νήματος άλλωστε είναι αμιγώς εκπαιδευτικός, και όχι επικριτκός ή μειωτικός για τον μεταφραστή. Οι υποθέσεις σχετικά με το πώς προέκυψε ένα λάθος, «η διερεύνηση του ατυχήματος» που λέμε και στην αεροπορία, έχουν εξίσου εκπαιδευτικό σκοπό: Να εντοπίσουν και να περιγράψουν τις δυνητικές συνθήκες που οδηγούν έναν μεταφραστή σε λάθη, ώστε να ξέρουμε να τις αναγνωρίζουμε έγκαιρα και να αποφεύουμε τις λούμπες. Η θετικότερη εξέλιξη για τη Λεξιλογία θα ήταν να γίνει, σε αυτό το θέμα, ένα ιδανικό μικροσύμπαν όπως το περιγράφεις: Ένα φόρουμ μεταφραστών όπου καμία κριτική της μετάφρασης δεν θα γίνεται ερήμην του μεταφραστή.

 

[Alexandra]

Πιστεύω, πάντως, ότι οι υποθέσεις που κάνουμε είναι κατά κανόνα εύστοχες, και μάλλον ο μεταφραστής δεν θα ήθελε να συμμετάσχει σε μια τέτοια συζήτηση, ομολογώντας στην ουσία ότι αυτός έκανε το λάθος. Η κριτική γίνεται χωρίς να αναφερθούν ονόματα, ας τον αφήσουμε στην ανωνυμία του.

Τι να πει ο μεταφραστής για το "αυτοκίνητο πισίνας"; "Δεν το ήξερα, και δεν το έψαξα, αλλά ξέρετε πώς είναι η κατάσταση με τον υποτιτλισμό. Λίγα τα λεφτά, μεγάλη η βιασύνη. Και ομολογώ πως δεν ξέρω τέλεια αγγλικά, αλλά ένα χαρτζιλίκι προσπαθώ να κερδίσω κι εγώ". Δεν χρειάζεται να στήσουμε κανέναν στον τοίχο για να τα πει αυτά τα πράγματα, τα ξέρουμε.

Η κριτική δεν έχει το νόημα της διεξοδικής ανάλυσης του λάθους με τεκμηρίωση από πρώτο χέρι, αλλά αυτό που είπε ο Ζάζουλας, να βοηθήσει μελλοντική αποφυγή κάποιας λούμπας.

 

[Ambrose]

Επειδή ακριβώς δεν είναι πάντα εύκολο να ανιχνεύσουμε το σκεπτικό του μεταφραστή πίσω από κάποια απόδοση, πιστεύω ότι, σε ένα ιδανικό σύμπαν, η όποια κριτική της μετάφρασης δεν θα έπρεπε να γίνεται ερήμην του μεταφραστή.)

Συμφωνώ, με εξαίρεση λάθη που είναι προφανή (βυθιζόμενο μίξερ).

Αν και πολλές φορές το σκεπτικό του μεταφραστή κάνει μπαμ. Θυμάμαι περιπτώσεις υποτίτλων για τον κινηματογράφο από έναν από τους πιο γνωστούς υποτιτλιστές, ο οποίος δεν ξέρει καλά Αγγλικά και κάνει συνεχώς παρανοήσεις (κανονικός μαργαριταρεώνας). Ξέρει όμως πολύ καλά Ελληνικά κι έτσι τα μπαλώνει. Στην πιο τρανταχτή γκάφα του συγκεκριμένου που θυμάμαι, δεν κατάλαβε το Αγγλικό, αλλά επειδή έπρεπε αυτό που θα γράψει να διαβάζεται, το έστριψε, το έστριψε και στο τέλος το έχωσε. Ήταν λάθος όμως 100%. Άλλαζε ριζικά το νόημα. Αλλά σε όσους δεν ήξεραν τι έλεγε το πρωτότυπο, πέρασε απαρατήρητο.