Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)
Μόνο μία σύνταξη είναι ανώτερη απ' αυτό που είπε ο μάστορας:
Δυστυχώς όχι μόνο μία, zazula, υπάρχει και η "πολιτική σύνταξη": έχουμε πολλούς πολιτικούς που μιλάνε έτσι (και κάμποσοι απ' αυτούς παίρνουν και βουλευτική σύνταξη), λες να υπάρχει σχολή κενολογίας ή είναι αυτοδίδακτοι;
Ο Πινόκιο, πάντως, άφθαστος!
Χθες, 14/5, η ΕΤ3 δείχνει στις 20:00 ένα ντοκιμαντέρ. Το πετυχαίνω πάνω στο ζάπινγκ και, γνωστός ντοκιμαντερομανής ων, κολλάω. Ε, τι το 'θελα — μέσα σε μόλις δέκα λεπτά μού είχαν χτυπήσει τόσα πολλά, που (1) έχασε το μεταγλωττισμένο κείμενο κάθε αξιοπιστία στα μάτια μου κι επομένως δεν ήξερα αν κι όσα δεν μου χτυπούσαν περιείχαν επίσης λάθη και (2) χαλάστηκα εν γένει και δεν μπορούσα να συνεχίσω την παρακολούθηση (καταραμένη επαγγελματική διαστροφή!).
1. Είμαστε λοιπόν στη Ν. Αμερική και βλέπουμε ένα πληγωμένο καπιβάρα (υδρόχοιρος· καπυμπάρα στον Πάπυρο) να πνέει τα λοίσθια, ενώ στα γύρω δέντρα έχουν μαζευτεί δεκάδες γύπες για να εκμεταλλευτούν διατροφικώς την αναπόφευκτη κατάληξη της ψυχορραγίας του. Ο μεταφραστής (μέσω του αφηγητή) τα χαρακτηρίζει «αρπακτικά» [περιγράφει τη συγκέντρωση από «αρπακτικά» στα κλαδιά των δέντρων, δηλαδή αναφέρεται σε συγκεκριμένο είδος πουλιών κι όχι σε χαρακτηριστικό τους (διότι και οι γύπες θεωρούνται «αρπακτικά Ιερακόμορφα»)], προφανώς παρανοώντας τη λέξη vultures. Με το vulture πράγματι μπορούμε να χαρακτηρίσουμε και τον άρπαγα, αλλά όχι για ζώα — η προτιμώμενη απόδοση φρονώ πως εδώ είναι «γύπες» (άλλωστε είναι πασιφανές πως πρόκειται για γύπες).
__ΣτΖ: Το vulture θα αποδοθεί «όρνεο / όρνιο» μόνο για τον γνήσιο γύπα (Gyps fulvus), οπότε δεν είχε εφαρμογή στη συγκεκριμένη περίπτωση (Ν. Αμερική).
2. Στη συνέχεια οι γύπες αποκαλούνται, κατά το μεταφραστή πάντα, «ρακοσυλλέκτες». Κι εδώ προφανώς έχουμε παρανόηση της λέξης scavengers. Οι ρακοσυλλέκτες είναι άνθρωποι, ενώ το scavenger φρονώ πως εδώ είναι «πτωματοφάγος / σαπρονεκροφάγος» (προτιμώ πάντως στη συγκεκριμένη περίπτωση το πτωματοφάγος).
__ΣτΖ: Περισσότερα για αρπακτικά, θηρευτές, σαρκοφάγα, πτωματοφάγα, σαπρονεκροφάγα, predators, scavengers, foragers και άλλα σχετικά θα βρείτε εδώ: http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?t=961.
3. Αμέσως μετά το ντοκιμαντέρ περνά στα πιράνχα(ς) (διότι το πληγωμένο καπιβάρα βούτηξε στο ποτάμι για να ανακουφιστεί από τον πόνο) τα οποία μαζεύονται, πάντα σύμφωνα με το μεταφραστή, στη «γιορτή» (τα δείχνει να κατατρώγουν το καπιβάρα). Επειδή υποθέτω ότι το πρωτότυπο έλεγε feast στο συγκεκριμένο σημείο, και αντιλαμβάνομαι το ζόρι τού μεταφραστή (μια και στη μεταγλώττιση δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος να μεταδοθούν τα εισαγωγικά στον τηλεθεατή που απλώς ακούει), έχω να πω ότι σε περιπτώσεις σαν αυτήν η επιλογή μεταφράσματος πάει μάλλον προς το να επιλεγεί το λιγότερο άστοχο. Εγώ πάντως εδώ αντί για τη «γιορτή» θα προτιμούσα το «πλούσιο γεύμα».
4. Παρακάτω άκουσα για την «αίσθηση της ακοής και της μυρωδιάς». Η μυρωδιά δεν είναι αίσθηση, είναι ερέθισμα (αίσθημα)· το ορθό είναι «οι αισθήσεις της ακοής και της όσφρησης».
5. Αναφέρεται αρκετές φορές το peacock bass, το οποίο έχει αφεθεί αμετάφραστο. Θα προτιμούσα να είχε μεταφραστεί (αν δεν κάνω λάθος πρόκειται για την κίχλη). Πιο μετά άκουσα και για «πέρκα», αλλά πέρκες στον Αμαζόνιο δεν υπάρχουν. Προφανώς έχουμε παρανόηση του bass, το οποίο στη συγκεκριμένη περίπτωση αναφέρεται γενικά στην υπόταξη Περκοειδείς, και πιθανότατα πιο συγκεκριμένα στην οικογένεια Κιχλίδες (ίσως, δηλαδή, αφού είχε ήδη αναφερθεί κάποιες φορές το peacock bass, στη συνέχεια να γινόταν αναφορά σε αυτό ως σκέτο bass, κι άρα πάλι για την κίχλη πρόκειται κι όχι για πέρκα).
6. Πιο κάτω, τα πιράνχα(ς) χαρακτηρίζονται «αποκλεισμένα στη στεριά». Προφανώς άλλη μία παρανόηση, αυτήν τη φορά τού landlocked. Ναι μεν το landlocked είναι ο περίκλειστος από στεριά, αλλά ειδικά για τα ψάρια του γλυκού νερού αποτελεί και χαρακτηρισμό όσων διαβιούν αποκλειστικά και μόνο σε γλυκά νερά (και ποτέ σε θάλασσες). Το «αποκλεισμένα στη στεριά» το θεωρώ άστοχο, μιας και κατά κανόνα τα ψάρια όταν αποκλείονται στη στεριά δεν είναι πλέον εν ζωή.
7. Τέλος, το ταξίδι των πιράνχας αποκαλείται «προς τα πάνω». Υποθέτω το πρωτότυπο έλεγε upstream. Άρα μάλλον για ταξίδι αντίθετα προς το ρεύμα του ποταμού πρόκειται. Εκεί άλλαξα κανάλι.
1. Είμαστε λοιπόν στη Ν. Αμερική και βλέπουμε ένα πληγωμένο καπιβάρα (υδρόχοιρος· καπυμπάρα στον Πάπυρο) να πνέει τα λοίσθια, ενώ στα γύρω δέντρα έχουν μαζευτεί δεκάδες γύπες για να εκμεταλλευτούν διατροφικώς την αναπόφευκτη κατάληξη της ψυχορραγίας του. Ο μεταφραστής (μέσω του αφηγητή) τα χαρακτηρίζει «αρπακτικά» [περιγράφει τη συγκέντρωση από «αρπακτικά» στα κλαδιά των δέντρων, δηλαδή αναφέρεται σε συγκεκριμένο είδος πουλιών κι όχι σε χαρακτηριστικό τους (διότι και οι γύπες θεωρούνται «αρπακτικά Ιερακόμορφα»)], προφανώς παρανοώντας τη λέξη vultures. Με το vulture πράγματι μπορούμε να χαρακτηρίσουμε και τον άρπαγα, αλλά όχι για ζώα — η προτιμώμενη απόδοση φρονώ πως εδώ είναι «γύπες» (άλλωστε είναι πασιφανές πως πρόκειται για γύπες).
__ΣτΖ: Το vulture θα αποδοθεί «όρνεο / όρνιο» μόνο για τον γνήσιο γύπα (Gyps fulvus), οπότε δεν είχε εφαρμογή στη συγκεκριμένη περίπτωση (Ν. Αμερική).
2. Στη συνέχεια οι γύπες αποκαλούνται, κατά το μεταφραστή πάντα, «ρακοσυλλέκτες». Κι εδώ προφανώς έχουμε παρανόηση της λέξης scavengers. Οι ρακοσυλλέκτες είναι άνθρωποι, ενώ το scavenger φρονώ πως εδώ είναι «πτωματοφάγος / σαπρονεκροφάγος» (προτιμώ πάντως στη συγκεκριμένη περίπτωση το πτωματοφάγος).
__ΣτΖ: Περισσότερα για αρπακτικά, θηρευτές, σαρκοφάγα, πτωματοφάγα, σαπρονεκροφάγα, predators, scavengers, foragers και άλλα σχετικά θα βρείτε εδώ: http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?t=961.
3. Αμέσως μετά το ντοκιμαντέρ περνά στα πιράνχα(ς) (διότι το πληγωμένο καπιβάρα βούτηξε στο ποτάμι για να ανακουφιστεί από τον πόνο) τα οποία μαζεύονται, πάντα σύμφωνα με το μεταφραστή, στη «γιορτή» (τα δείχνει να κατατρώγουν το καπιβάρα). Επειδή υποθέτω ότι το πρωτότυπο έλεγε feast στο συγκεκριμένο σημείο, και αντιλαμβάνομαι το ζόρι τού μεταφραστή (μια και στη μεταγλώττιση δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος να μεταδοθούν τα εισαγωγικά στον τηλεθεατή που απλώς ακούει), έχω να πω ότι σε περιπτώσεις σαν αυτήν η επιλογή μεταφράσματος πάει μάλλον προς το να επιλεγεί το λιγότερο άστοχο. Εγώ πάντως εδώ αντί για τη «γιορτή» θα προτιμούσα το «πλούσιο γεύμα».
4. Παρακάτω άκουσα για την «αίσθηση της ακοής και της μυρωδιάς». Η μυρωδιά δεν είναι αίσθηση, είναι ερέθισμα (αίσθημα)· το ορθό είναι «οι αισθήσεις της ακοής και της όσφρησης».
5. Αναφέρεται αρκετές φορές το peacock bass, το οποίο έχει αφεθεί αμετάφραστο. Θα προτιμούσα να είχε μεταφραστεί (αν δεν κάνω λάθος πρόκειται για την κίχλη). Πιο μετά άκουσα και για «πέρκα», αλλά πέρκες στον Αμαζόνιο δεν υπάρχουν. Προφανώς έχουμε παρανόηση του bass, το οποίο στη συγκεκριμένη περίπτωση αναφέρεται γενικά στην υπόταξη Περκοειδείς, και πιθανότατα πιο συγκεκριμένα στην οικογένεια Κιχλίδες (ίσως, δηλαδή, αφού είχε ήδη αναφερθεί κάποιες φορές το peacock bass, στη συνέχεια να γινόταν αναφορά σε αυτό ως σκέτο bass, κι άρα πάλι για την κίχλη πρόκειται κι όχι για πέρκα).
6. Πιο κάτω, τα πιράνχα(ς) χαρακτηρίζονται «αποκλεισμένα στη στεριά». Προφανώς άλλη μία παρανόηση, αυτήν τη φορά τού landlocked. Ναι μεν το landlocked είναι ο περίκλειστος από στεριά, αλλά ειδικά για τα ψάρια του γλυκού νερού αποτελεί και χαρακτηρισμό όσων διαβιούν αποκλειστικά και μόνο σε γλυκά νερά (και ποτέ σε θάλασσες). Το «αποκλεισμένα στη στεριά» το θεωρώ άστοχο, μιας και κατά κανόνα τα ψάρια όταν αποκλείονται στη στεριά δεν είναι πλέον εν ζωή.
7. Τέλος, το ταξίδι των πιράνχας αποκαλείται «προς τα πάνω». Υποθέτω το πρωτότυπο έλεγε upstream. Άρα μάλλον για ταξίδι αντίθετα προς το ρεύμα του ποταμού πρόκειται. Εκεί άλλαξα κανάλι.
Και το "τσιμπούσι" θα έλεγα εγώ για το feast. Ή το "μεγάλο φαγοπότι".
Το φαγοπότι, που είναι το πρώτο που μου 'ρχεται αυτόματα στο νου για το feast, το απέκλεισα (σε μια κρίση σχολαστικότητας) επειδή περιέχει και ποτά.
Το φαγοπότι, που είναι το πρώτο που μου 'ρχεται αυτόματα στο νου για το feast, το απέκλεισα (σε μια κρίση σχολαστικότητας) επειδή περιέχει και ποτά.
Αφού τα πιράνχας είναι ψάρια, είναι δεδομένο ότι την ώρα που τρώνε πίνουν κιόλας
Αφού τα πιράνχας είναι ψάρια, είναι δεδομένο ότι την ώρα που τρώνε πίνουν κιόλας
Και απορώ:
Τι πίνουν τα πιράνχας;
Καϊπιράνιες;
Φυσικά, τα πιράνιας πίνουν μόνο καϊπιρίνιες στις όχθες του Αμαζονίου αφού είναι και αποκλεισμένα στη στεριά
Φυσικά, τα πιράνιας πίνουν μόνο καϊπιρίνιες στις όχθες του Αμαζονίου αφού είναι και αποκλεισμένα στη στεριά
Σαν ναυτικοί ξέμπαρκοι στη στεριά, που πνίγουν στο πιοτό τη νοσταλγία τους για ταξίδι,
ένα πράμα...:)
La usurpadora
New member
Γεια σου, Ζάζουλα, με τα ωραία σου!
Ωστόσο
Παρότι η ελληνική wiki λέει πως το όρνιο είναι συγκεκριμένο είδος γύπα, στο λεξικό του Πάπυρου μού λέει:
γενική ονομασία κάθε άγριου και αρπακτικού πτηνού
στο διαδικτυακό του Τριανταφυλλίδη
γενική ονομασία για μεγάλα αρπακτικά πτηνά και ιδίως για το γύπα.
αυτό ταιριάζει πιο πολύ με την περιγραφή του vulture στην αγγλική έκδοση της wiki
Είναι λογικό να αναρωτηθώ, αν ο γύπας έκανε το όρνιο ή το όρνιο τον γύπα. :)
Αν λάβουμε υπόψην μας ότι έχουμε και τη χρήση του όρνιου στο "έπεσαν σαν (τα) όρνια στο ψοφίμι" η λέξη, πιστεύω, ξεφεύγει από τη στενή έννοια του συγκεκριμένου είδους και μεταβάλλεται κατά κάποιον τρόπο σε όρο ομπρέλα (αχαχαχαχ) για όλα τα είδη πτωματοφάγων (στα ελληνικά).
Ωστόσο
Παρότι η ελληνική wiki λέει πως το όρνιο είναι συγκεκριμένο είδος γύπα, στο λεξικό του Πάπυρου μού λέει:
γενική ονομασία κάθε άγριου και αρπακτικού πτηνού
στο διαδικτυακό του Τριανταφυλλίδη
γενική ονομασία για μεγάλα αρπακτικά πτηνά και ιδίως για το γύπα.
αυτό ταιριάζει πιο πολύ με την περιγραφή του vulture στην αγγλική έκδοση της wiki
Είναι λογικό να αναρωτηθώ, αν ο γύπας έκανε το όρνιο ή το όρνιο τον γύπα. :)
Αν λάβουμε υπόψην μας ότι έχουμε και τη χρήση του όρνιου στο "έπεσαν σαν (τα) όρνια στο ψοφίμι" η λέξη, πιστεύω, ξεφεύγει από τη στενή έννοια του συγκεκριμένου είδους και μεταβάλλεται κατά κάποιον τρόπο σε όρο ομπρέλα (αχαχαχαχ) για όλα τα είδη πτωματοφάγων (στα ελληνικά).
Φυσικά, τα πιράνιας πίνουν μόνο καϊπιρίνιες στις όχθες του Αμαζονίου αφού είναι και αποκλεισμένα στη στεριά
Δηλαδή το Καϊπιράνιες
δεν ήταν σκόπιμο; :)
:)
Η μετάφραση υλικού για ένα, έστω και εκλαϊκευτικό, επιστημονικό ντοκιμαντέρ υπακούει σε συγκεκριμένους κανόνες. Η ανάγκη για επιστημονική και ορολογική ακριβολογία απαιτεί σε τέτοιες περιπτώσεις να ανατρέχουμε σε επιστημονικά τεκμηριωμένες, έγκυρες πηγές και να μην περιοριζόμαστε σε γενικά λεξικά. Ακριβώς αυτό επεδίωξα να τονίσω με τη σκόπιμη προσθήκη τής συγκεκριμένης σημείωσής μου, καθότι το όρνιο είναι λέξη διαδεδομένη στο λόγο μας, και για πολλούς από εμάς είναι πλήρως συνώνυμη με τον γύπα — αλλά αυτό δεν μπορεί να ισχύσει στο ημι-εξειδικευμένο περιβάλλον τής μετάφρασης ενός επιστημονικού ντοκιμαντέρ.
Η εγκυκλοπαίδεια του Πάπυρου, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και άλλες έγκριτες πηγές συμφωνούν ότι όρνιο είναι μόνον ο Gyps fulvus.
http://www.ornithologiki.gr/gr/wob/grchecklist.htm
http://www.ornithologiki.gr/life/pylos-evrotas/birds/sp046.htm
http://www.asda.gr/gymperis/dadia/Ornio.htm
http://gym-platan.chan.sch.gr/cdrom/pan_ornio.htm
http://el.wikipedia.org/wiki/Όρνιο
ΥΓ Η Live-Pedia το 'χει εντελώς λάθος, συγχέοντας γύπες, όρνια και κόνδορες — αγνοήστε το συγκεκριμένο λήμμα της: http://www.livepedia.gr/index.php/Γύπας
La usurpadora
New member
Εννοείται και μαζί σου 100%.
Προσωπικά, αν όλο το ντοκιμαντέρ γινόταν για τους γύπες, θα ήμουν απόλυτη για τη σαφή απόδοση του vulture. Αλλά όταν αναφέρεται σε μια στιγμή που ίσως η δραματικότητα υπερισχύει της ορολογικής ακρίβειας, το όρνιο δεν θα με έκανε έξω φρενών.
Καταλαβού, μεσιέ; :) :) :)
Δηλαδή το Καϊπιράνιες
Για να ξεσκουριάσω λίγο τα γερμανικά μου:
Herr Doktor, sollte ich das erklaren, oder sieben mal schreiben, vielleicht?* ;)
*Γιατρέ, χρειάζεται επεξήγηση, ή να το γράψω εφτά φορές, ίσως;
Αν έκανα κανένα ορθογραφικό ή συντακτικό, συμπάθα με, Herr Doktor, το είπα πως είναι σκουριασμένα...
(τα umlaut, πάντως, τα παρέλειψα)
Χρειάζεται μόνο τόσο δα λιγουλάκι ξεσκουριασματάκι ακόμη, κατά προτίμηση με καϊμπυρόνια. :)
Καλό ΣουΚου! :)
Θα περίμενα από τον Στέλιο Παρλιάρο που είναι εκπληκτικός ζαχαροπλάστης και φαίνεται σοβαρός άνθρωπος, πριν αποφανθεί για την ετυμολογία ενός πασίγνωστου γλυκού, να έχει κάνει μια τοσηδά ελάχιστη έρευνα.
Pasta frolla
Είπε λοιπόν ο κ. Παρλιάρος, "πάστα φλόρα σημαίνει πάστα, δηλαδή κάτι που τρώμε, και προφανώς την έφτιαξε κάποια Φλώρα".
Μόνο που η πάστα φλόρα στην πραγματικότητα είναι η λέξη pasta frolla που σημαίνει shortcrust pastry ή ζύμη ζαχαροπλαστικής ή έστω ζύμη για τάρτες. Δεν υπάρχει καμιά Φλώρα στην ιστορία.
Από το ΛΚΝ:
πάστα φλόρα: γλύκισμα που παρασκευάζεται με ζύμη ζαχαροπλαστικής, η οποία στρώνεται σε ταψί, καλύπτεται με ένα στρώμα μαρμελάδας και διακοσμείται με λεπτές λωρίδες από την ίδια ζύμη, που τοποθετούνται σταυρωτά έτσι ώστε να σχηματίζουν ρόμβους. [ιταλ. pasta frolla με μετάθ. του [r]]
Έχω και την απορία, 20 χρόνια ζαχαροπλάστης ποτέ δεν το άκουσε από κανέναν;
Pasta frolla
Είπε λοιπόν ο κ. Παρλιάρος, "πάστα φλόρα σημαίνει πάστα, δηλαδή κάτι που τρώμε, και προφανώς την έφτιαξε κάποια Φλώρα".
Μόνο που η πάστα φλόρα στην πραγματικότητα είναι η λέξη pasta frolla που σημαίνει shortcrust pastry ή ζύμη ζαχαροπλαστικής ή έστω ζύμη για τάρτες. Δεν υπάρχει καμιά Φλώρα στην ιστορία.
Από το ΛΚΝ:
πάστα φλόρα: γλύκισμα που παρασκευάζεται με ζύμη ζαχαροπλαστικής, η οποία στρώνεται σε ταψί, καλύπτεται με ένα στρώμα μαρμελάδας και διακοσμείται με λεπτές λωρίδες από την ίδια ζύμη, που τοποθετούνται σταυρωτά έτσι ώστε να σχηματίζουν ρόμβους. [ιταλ. pasta frolla με μετάθ. του [r]]
Έχω και την απορία, 20 χρόνια ζαχαροπλάστης ποτέ δεν το άκουσε από κανέναν;
Απ' όλα τα κανάλια ακούμε για κάποιον κύριο *περιβαντολόγο που είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Το άκουσα πρώτα από τη ΝΕΤ, τώρα μόλις και από το Mega. Είναι προφανές ότι έτσι θα το έδωσαν στα ΜΜΕ από τα γραφεία του κόμματος. Ωραία, έχουν κάποιον που θα ασχοληθεί με το "περίβαντον", αλλά για το περιβάλλον έχουν άραγε κανέναν;
Ούτε καν η Μαίρη Αρώνη με την απολαυστική ερμηνεία της στο Μια τρελή, τρελή οικογένεια ;!
Παρεμπιπτόντως, το σχετικό άρθρο της Βικιπαιδείας είναι κενό, όσοι πιστοί προσέλθετε...