Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)
Καλημέρα.
Παράκληση: Σαν γενική αρχή και για να ενισχυθεί ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας του νήματος, χωρίς παρεξήγηση από τους έμπειρους συναδέλφους αλλά και για χάρη των περαστικών που μπορεί να μην ξέρουν καν την ξένη γλώσσα, ας προσθέτουμε σε μια σημείωση και τη σωστή απόδοση, τη σωστή σύνταξη κ.λπ. Εδώ για παράδειγμα:
Σημ.: land = (εδώ) αποβιβάζομαι, π.χ. Ο Κορτές αποβιβάστηκε στο Γιουκατάν.
Ας είναι και λίγο δασκαλίστικο έτσι, κακό δεν κάνει.
Παράκληση: Σαν γενική αρχή και για να ενισχυθεί ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας του νήματος, χωρίς παρεξήγηση από τους έμπειρους συναδέλφους αλλά και για χάρη των περαστικών που μπορεί να μην ξέρουν καν την ξένη γλώσσα, ας προσθέτουμε σε μια σημείωση και τη σωστή απόδοση, τη σωστή σύνταξη κ.λπ. Εδώ για παράδειγμα:
Σημ.: land = (εδώ) αποβιβάζομαι, π.χ. Ο Κορτές αποβιβάστηκε στο Γιουκατάν.
Ας είναι και λίγο δασκαλίστικο έτσι, κακό δεν κάνει.
Να ληφθεί υπόψη πάντως ότι δεν το επεσήμανα ως λάθος στη μετάφραση, αλλά ως λάθος στη χρήση της ελληνικής γλώσσας. Δηλαδή ότι "προσαράζω" σημαίνει:
προσαράζω [prosarázo] P2.2α : (για πλοίο) προσκρούω ή κάθομαι σε αβαθή βυθό ή σε υφάλους: Tο πλοίο προσάραξε στα αβαθή του λιμανιού και ακινητοποιήθηκε. [λόγ. < ελνστ. προσαράσσω μεταπλ. κατά το αράσσω > αράζω]
Άρα δεν θα ήταν δυνατόν να λέγεται για τη συγκεκριμένη χρήση, εκτός αν όλοι οι κονκισταδόρες μηδενός εξαιρουμένου ήταν τόσο άτυχοι ώστε τα πλοία τους να προσαράζουν κάθε φορά που προσέγγιζαν σε ξένο μέρος.
προσαράζω [prosarázo] P2.2α : (για πλοίο) προσκρούω ή κάθομαι σε αβαθή βυθό ή σε υφάλους: Tο πλοίο προσάραξε στα αβαθή του λιμανιού και ακινητοποιήθηκε. [λόγ. < ελνστ. προσαράσσω μεταπλ. κατά το αράσσω > αράζω]
Άρα δεν θα ήταν δυνατόν να λέγεται για τη συγκεκριμένη χρήση, εκτός αν όλοι οι κονκισταδόρες μηδενός εξαιρουμένου ήταν τόσο άτυχοι ώστε τα πλοία τους να προσαράζουν κάθε φορά που προσέγγιζαν σε ξένο μέρος.
Είναι, ωστόσο, και μεταφραστικό λάθος, αφού δεν ξέρω λεξικό να δίνει το προσαράζω στις αποδόσεις τού land. Βεβαίως, όπως λες, ο μεταφραστής δεν άνοιξε λεξικό και έδωσε την απόδοση που έκρινε σωστή επειδή νόμιζε ότι ήξερε τη σημασία / χρήση της ελληνικής λέξης. Άρα, η σωστή δασκαλίστικη προσέγγιση είναι να επισημαίνουμε τη σωστή απόδοση που υπάρχει στα δίγλωσσα λεξικά (για να θυμίζουμε ότι η χρήση τους είναι καλή επένδυση) και να δείχνουμε και πού θα μας ταίριαζε το προσαράζω (ενίοτε και με το αγγλικό: run aground).
Νομίζω πάντως πως πολλά τέτοια λάθη γεννιούνται επειδή νομίζουμε ότι ξέρουμε την ελληνική λέξη που δίνει ένα αγγλοελληνικό λεξικό, το εμπιστευόμαστε δηλαδή τυφλά. Προσωπικά, αναρωτιέμαι πάντα τι θα απαντήσω αν με ρωτήσει κανείς τι σημαίνει η εκάστοτε ελληνική λέξη που θέλω να χρησιμοποιήσω. Αν κοντοσταθώ στον ορισμό, σημαίνει ότι δεν την ξέρω, άρα την κοιτάζω στο ΛΚΝ.
Για να φορέσω κι εγώ τα δασκαλίστικα, η γνώμη μου είναι ότι πρόκειται για λάθος αποκωδικοποίησης (και, για την ακρίβεια, για ελλιπείς εγκυκλοπαιδικές γνώσεις). Με άλλα λόγια, ο μεταφραστής/η μεταφράστρια δεν καταλαβαίνει καν στα αγγλικά τι σημαίνουν ακριβώς αυτά τα Cortes landed, the conquistadors landed (επειδή πιθανόν δεν γνωρίζει ότι οι εκστρατείες έγιναν στοχευμένα --κάτι που δεν ξέρω αν θα έπρεπε να το έχει ίσως καταλάβει από προηγούμενα σημεία του ντοκιμαντέρ), υποθέτει ότι παρασύρθηκαν από ανέμους (όπως συνέβη σε πολλούς εξερευνητές) και βρέθηκαν κατά τύχη εκεί και σωστά (δηλαδή λάθος) επιλέγει την προσάραξη.
Θα έπρεπε να πονηρευτεί; Ενδεχομένως. Με τέτοιες αμοιβές, τι να πεις;
Θα έπρεπε να πονηρευτεί; Ενδεχομένως. Με τέτοιες αμοιβές, τι να πεις;
Τον κακομοίρη τον μεταφραστή... Ως τώρα τον είπαμε τεμπέλη που δεν άνοιξε το αγγλοελληνικό λεξικό, ανελλήνιστο που δεν ήξερε τι θα πει «προσαράζω», ανιστόρητο που δεν ήξερε τι έκαναν οι Ισπανοί στο Μεξικό, και φυσικά είναι μονήρης τύπος και μανιοκαταθλιπτικός, όπως όλοι οι μεταφραστές.
:)
:)
Ελπίζω τουλάχιστον να είναι γαύρος... :) :)
Και μετά τού μένει μόνο να είναι χοντρός και άσχημος.
Cadmian
New member
Μπα, αν θυμηθούμε τους παλιούς το χειρότερο τα περιλαμβάνει όλα αυτά αλλά πάει και πιο κάτω.
Επειδή κανείς δεν τα ξέρει όλα, ούτε καν εγώ, τα παραπάνω δεινά λύνονται με το ιντερνέτ (ακόμα και η μοναξιά, μια βόλτα από εδώ τα λύνει όλα :twit:)
Themis†
¥
Πόσα διαμάντια πια χωράνε σ' αυτό το νήμα; Πόσα αριστουργήματα, πόσες κορωνίδες της δημιουργίας; Δεν μπορώ να μη μοιραστώ μαζί σας μία πρόταση που εντόπισε συνάδελφος στην ειδησεογραφία του Σκάι - τρόπος του λέγειν ειδησεογραφία, αφού ο τίτλος είναι "Διαψεύδεται η αισιοδοξία του Βενιζέλου για το PSI", και ποιος θα το θεωρούσε αυτό είδηση; Μία πρόταση ολόκληρο σενάριο, που καταλήγει σε κορύφωση. Ιδού λοιπόν κομμάτι-κομμάτι, όπως ακριβώς δημοσιεύτηκε (συμπεριλαμβανομένων των μπολντ):
-- Το ρεπορτάζ λέει ότι αυτή τη στιγμή δίνεται μία κυριολεκτική μάχη με το χρόνο
Εντάξει, μιλάμε για σοβαρά πράγματα αφού η μάχη με τον χρόνο δεν είναι μεταφορική. Αξίζει τον κόπο να προχωρήσουμε.
-- αλλά και με την ουσία των διαπραγματεύσεων
Γιατί, τι τους έκανε η καημένη η ουσία των διαπραγματεύσεων και εξαπολύουν μάχη εναντίον της; Ή μήπως πρόκειται για διαλεκτική έκλαμψη; Εννοώ, μπηχτή κατά της ουσιοκρατικής αντίληψης της ιστορίας που τα βλέπει όλα σαν εκτύλιξη μιας προϋπάρχουσας ουσίας, ενώ οι διαπραγματευόμενοι που, καθώς διαπραγματεύονται, δίνουν μάχη με την ουσία των διαπραγματεύσεων συνιστούν την απόλυτη διαλεκτική σύνθεση των αντιθέτων μέσα στο γίγνεσθαι που αναιρεί την ουσία. Ηράκλειτος, Χέγκελ και Μαρξ σε ένα. Δεν ξέρω τι να πω, οι καλωδιώσεις του εγκεφάλου μου αρχίζουν να υπερθερμαίνονται.
-- ώστε να "υπερβληθούν εμπόδια που είναι δύσκολο να ξεπεραστούν".
Εγώ νόμιζα ότι δύσκολα μπορεί να προσαφθεί σε κάποιον ότι υπερβάλλει τα εμπόδια, όταν τα εμπόδια αυτά είναι δύσκολο να ξεπεραστούν. Αν πάλι υποβόσκει υπερπήδηση, πολύ θα ήθελα κι εγώ τη συνταγή για να υπερπηδάω τα εμπόδια που είναι δύσκολο να ξεπεραστούν (ή και για να ξεπερνάω τα εμπόδια που είναι δύσκολο να υπερπηδηθούν, δεν με χαλάει). Αλλά μάλλον μπα, το κόβω να υποκρύπτεται υπέρβαση. Η οποία ναι μεν είναι χάι και λουστρινάτη, αλλά εβλήθη από καταιγισμό βλημάτων και, κατά (ταυτο)λογική συνέπεια, υπερεβλήθη. Εμ, πες καημένε "να υπερβαθούν", για να καταλάβουμε όλοι και να μη μπερδευόμαστε...
Των εγκεφαλικών μου καλωδιώσεων εμπιμπραμένων, το μόνο που μπορώ πια να κάνω (πέραν του να άδω, βεβαίως) είναι να μετριάσω τις εύλογες ανησυχίες σας. Δεν διακόπηκαν εντελώς οι επαφές: υπάρχουν "πολύ τακτές τηλεφωνικές συνδιασκέψεις μεταξύ των εμπλεκομένων μερών" (έκτακτα!). Οφείλω όμως να ομολογήσω ότι υπάρχει και ένα προβληματάκι με την "επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που θα πληγούν από το 50% του ελληνικού κουρέματος". Η ακρίβεια που σκοτώνει: ούτε 49% ούτε 51%. Ακριβώς μισά βάρη θα σηκώσουν οι τράπεζες και ακριβώς μισά οι λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις. Ποια Θέμιδα τα έβαλε στη ζυγαριά της;
-- Το ρεπορτάζ λέει ότι αυτή τη στιγμή δίνεται μία κυριολεκτική μάχη με το χρόνο
Εντάξει, μιλάμε για σοβαρά πράγματα αφού η μάχη με τον χρόνο δεν είναι μεταφορική. Αξίζει τον κόπο να προχωρήσουμε.
-- αλλά και με την ουσία των διαπραγματεύσεων
Γιατί, τι τους έκανε η καημένη η ουσία των διαπραγματεύσεων και εξαπολύουν μάχη εναντίον της; Ή μήπως πρόκειται για διαλεκτική έκλαμψη; Εννοώ, μπηχτή κατά της ουσιοκρατικής αντίληψης της ιστορίας που τα βλέπει όλα σαν εκτύλιξη μιας προϋπάρχουσας ουσίας, ενώ οι διαπραγματευόμενοι που, καθώς διαπραγματεύονται, δίνουν μάχη με την ουσία των διαπραγματεύσεων συνιστούν την απόλυτη διαλεκτική σύνθεση των αντιθέτων μέσα στο γίγνεσθαι που αναιρεί την ουσία. Ηράκλειτος, Χέγκελ και Μαρξ σε ένα. Δεν ξέρω τι να πω, οι καλωδιώσεις του εγκεφάλου μου αρχίζουν να υπερθερμαίνονται.
-- ώστε να "υπερβληθούν εμπόδια που είναι δύσκολο να ξεπεραστούν".
Εγώ νόμιζα ότι δύσκολα μπορεί να προσαφθεί σε κάποιον ότι υπερβάλλει τα εμπόδια, όταν τα εμπόδια αυτά είναι δύσκολο να ξεπεραστούν. Αν πάλι υποβόσκει υπερπήδηση, πολύ θα ήθελα κι εγώ τη συνταγή για να υπερπηδάω τα εμπόδια που είναι δύσκολο να ξεπεραστούν (ή και για να ξεπερνάω τα εμπόδια που είναι δύσκολο να υπερπηδηθούν, δεν με χαλάει). Αλλά μάλλον μπα, το κόβω να υποκρύπτεται υπέρβαση. Η οποία ναι μεν είναι χάι και λουστρινάτη, αλλά εβλήθη από καταιγισμό βλημάτων και, κατά (ταυτο)λογική συνέπεια, υπερεβλήθη. Εμ, πες καημένε "να υπερβαθούν", για να καταλάβουμε όλοι και να μη μπερδευόμαστε...
Των εγκεφαλικών μου καλωδιώσεων εμπιμπραμένων, το μόνο που μπορώ πια να κάνω (πέραν του να άδω, βεβαίως) είναι να μετριάσω τις εύλογες ανησυχίες σας. Δεν διακόπηκαν εντελώς οι επαφές: υπάρχουν "πολύ τακτές τηλεφωνικές συνδιασκέψεις μεταξύ των εμπλεκομένων μερών" (έκτακτα!). Οφείλω όμως να ομολογήσω ότι υπάρχει και ένα προβληματάκι με την "επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που θα πληγούν από το 50% του ελληνικού κουρέματος". Η ακρίβεια που σκοτώνει: ούτε 49% ούτε 51%. Ακριβώς μισά βάρη θα σηκώσουν οι τράπεζες και ακριβώς μισά οι λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις. Ποια Θέμιδα τα έβαλε στη ζυγαριά της;
Στη σελίδα του Γιαννακίδη στο protagon.gr είδα σήμερα αυτή την ανορθογραφία στη μέση μιας πολύ όμορφης πρότασης:
Χάθηκαν και τα λευκώματα που έμεναν *ανέγκιχτα να μαζεύουν σκόνη αλλά ούτε μία δαχτυλιά.
Περίεργο λάθος. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι κάποιοι έχουν στο μυαλό τους το εγγίζω ή το αγγίζω με «γκ».
Το αστείο της υπόθεσης: Πάω να ψάξω στο Google, να δω πόσα είναι τα ανορθόγραφα, αλλά κατά λάθος ζητάω «ανέκιχτα». Αμέσως γυρίζει και μου λέει:
Did you mean: ανέγκιχτα
Καταλαβαίνετε ότι δεν κρύβεται κάποιος δασκαλάκος πίσω από τα «Did you mean» του Google, αλλά κάποια λίστα με πολυάριθμα ευρήματα από την οποία επιλέγεται η πλησιέστερη ορθογραφία — ή ανορθογραφία.
Χάθηκαν και τα λευκώματα που έμεναν *ανέγκιχτα να μαζεύουν σκόνη αλλά ούτε μία δαχτυλιά.
Περίεργο λάθος. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι κάποιοι έχουν στο μυαλό τους το εγγίζω ή το αγγίζω με «γκ».
Το αστείο της υπόθεσης: Πάω να ψάξω στο Google, να δω πόσα είναι τα ανορθόγραφα, αλλά κατά λάθος ζητάω «ανέκιχτα». Αμέσως γυρίζει και μου λέει:
Did you mean: ανέγκιχτα
Καταλαβαίνετε ότι δεν κρύβεται κάποιος δασκαλάκος πίσω από τα «Did you mean» του Google, αλλά κάποια λίστα με πολυάριθμα ευρήματα από την οποία επιλέγεται η πλησιέστερη ορθογραφία — ή ανορθογραφία.
Στο Wall Street: Money Never Sleeps, που έδειξε σήμερα η Nova, είδα ένα καλό, ένα κακό και ένα ενδιαφέρον: το καλό ήταν η μετάφραση του for Christ's sake/chrissake's! ως "ήμαρτον!". Όχι μόνο ακούγεται αρκετά φυσικό, ιδίως από έναν ηλικιωμένο όπως ο Γκέκο στην ταινία, αλλά θα είναι και πολύ χρήσιμο στον υποτιτλιστή, με τους 7 του χαρακτήρες. Το κακό ήταν ότι η φράση "You underestimated the scale of your toxic exposure" μεταφράστηκε "Υποτίμησες την ικανότητα..." - προφανώς ο μεταφραστής παράκουσε το scale ως skill, αλλά (1) του φάνηκε λογικό; και (2) δεν είχε και το γραπτό σενάριο; Τέλος, ένα ενδιαφέρον σημείο ήταν ο όρος systemic που χρησιμοποιήθηκε συχνά στην ταινία για να περιγραφεί η οικονομική κρίση. Επειδή γινόταν και παραλληλισμός με τον καρκίνο, ο μεταφραστής το απέδωσε "αρρωστημένο", παρακάμπτοντας το πρόβλημα - αλλά και τι άλλο να πει;
Τι θες να πεις; Ότι δεν είναι πια πασίγνωστος ο όρος συστημικός; (Ευρήματα για συστημική κρίση) Και, όταν ο Γκέκο ή κάποιος του σιναφιού του χρησιμοποιεί ορολογία, επιτρέπεται εμείς να την κάνουμε νιανιά για τη γιαγιά;
ΥΓ: Δηλαδή, το toxic exposure πώς είχε αποδοθεί;
Δυστυχώς είναι - το λένε και πρωθυπουργοί... Είναι όμως και κακή, άσχημη, αποτρόπαια και απεχθής λέξη, και επίσης δεν ταιριάζει στο παράδειγμα: ο καρκίνος δεν είναι συνήθως systemic disease.
Όσο για το toxic exposure, δεν παίρνω όρκο για το αγγλικό γιατί δεν το σημείωσα, αλλά στα Ελληνικά το είπαν "υψηλού κινδύνου".
Όσο για το toxic exposure, δεν παίρνω όρκο για το αγγλικό γιατί δεν το σημείωσα, αλλά στα Ελληνικά το είπαν "υψηλού κινδύνου".
Λένε και ξαναλένε στον Σκάι σχετικά με τη λειψυδρία σε μια περιοχή του Ηνωμένου Βασιλείου:
Όντως αυτό είπαν οι αρχές; Για να δούμε:
Όταν οι αγγλόφωνοι λένε "take/have a bath", το διακρίνουν από το "take a shower". Όταν εμείς λέμε "κάνω μπάνιο", εννοούμε γενικώς "πλένομαι", χωρίς να διευκρινίζουμε αν γεμίσαμε την μπανιέρα ή κάναμε ντους. Είναι παραπλανητική, λοιπόν, η διατύπωση ότι τους είπαν "να μην κάνουν μπάνιο και να κάνουν 'εκπτώσεις' στην προσωπική τους υγιεινή". Δεν τους είπαν να μείνουν άπλυτοι, τους είπαν να μη γεμίσουν την μπανιέρα.
"Εκπτώσεις" στην προσωπική υγιεινή. (Τίτλος στην οθόνη)
"Μην κάνετε μπάνιο φέτος τα Χριστούγεννα" συνέστησαν οι αρχές της Αγγλίας κλπ.
"Μην κάνετε μπάνιο φέτος τα Χριστούγεννα" συνέστησαν οι αρχές της Αγγλίας κλπ.
Όντως αυτό είπαν οι αρχές; Για να δούμε:
Don't have a bath this Christmas
South East Water told residents of 65,000 homes in Sussex to take short showers instead of baths and to use washing machines and dishwashers only when there is a full load.
Όταν οι αγγλόφωνοι λένε "take/have a bath", το διακρίνουν από το "take a shower". Όταν εμείς λέμε "κάνω μπάνιο", εννοούμε γενικώς "πλένομαι", χωρίς να διευκρινίζουμε αν γεμίσαμε την μπανιέρα ή κάναμε ντους. Είναι παραπλανητική, λοιπόν, η διατύπωση ότι τους είπαν "να μην κάνουν μπάνιο και να κάνουν 'εκπτώσεις' στην προσωπική τους υγιεινή". Δεν τους είπαν να μείνουν άπλυτοι, τους είπαν να μη γεμίσουν την μπανιέρα.
Πάλι στο Σκάι, σε υπότιτλο αυτή τη φορά:
Το σκούτερινγκ είναι καλή άσκηση.
Τι φρούτο είναι πάλι αυτό; Πολύ απλό: στην εικόνα βλέπουμε δύο παιδιά και μία κυρία να κάνουν... πατίνι.
Βέβαια, αν κάνουμε μια αναζήτηση για σκούτερινγκ στο Γκουγκλ, θα βρούμε τέσσερα ευρήματα όλα κι όλα, αλλά εκεί μιλάνε για αγώνες με σκούτερ/βέσπα.
Το σκούτερινγκ είναι καλή άσκηση.
Τι φρούτο είναι πάλι αυτό; Πολύ απλό: στην εικόνα βλέπουμε δύο παιδιά και μία κυρία να κάνουν... πατίνι.
Βέβαια, αν κάνουμε μια αναζήτηση για σκούτερινγκ στο Γκουγκλ, θα βρούμε τέσσερα ευρήματα όλα κι όλα, αλλά εκεί μιλάνε για αγώνες με σκούτερ/βέσπα.