Και σύγχρονες προτάσεις της Αριστεράς για την παιδεία, από
προχθεσινό άρθρο στην Αυγή:
Για μια αριστερή σχολική πολιτική
του Γιώργου Μπουγελέκα
Στη σημερινή κοινωνία της ανεργίας, της φτώχειας, των Μνημονίων και της ανησυχητικής εξάπλωσης της νεοναζιστικής προπαγάνδας, οι ιδέες, οι αρχές και οι αξίες της Αριστεράς αποτελούν νησίδα αισιοδοξίας, προοπτικής και ελπίδας για τους εργαζόμενους της χώρας μας, αλλά και κάθε χώρας που δοκιμάζεται από τη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα.
Αρκεί αυτές οι ιδέες να απαντούν στις σημερινές ανάγκες της κοινωνίας, να είναι συγκεκριμένες και να σχεδιάζουν -όσο είναι αυτό δυνατόν- με ρεαλισμό και καθαρότητα το μέλλον.
[...]
Με αυτά τα δεδομένα ως βασικά στοιχεία μιας αριστερής σχολικής πολιτικής, θα μπορούσαν να καταγραφούν τα εξής:
- Η απολύτως αξιωματική και διαυγής δήλωση ότι η Αριστερά τοποθετούμενη στον αντίποδα του νεοφιλελευθερισμού στοχεύει σε μια Παιδεία που θα οδηγεί στην κατάργηση της διαφοράς ανάμεσα στη χειρωνακτική και την πνευματική εργασία στο πλαίσιο ενός ενιαίου εκπαιδευτικού συστήματος.
- Βασικό περιεχόμενο αυτής της αριστερής σχολικής πολιτικής οφείλει να είναι η ενιαία δεκατετράχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. Δηλαδή δίχρονη προσχολική και δωδεκάχρονη γενική εκπαίδευση.
- Το σχολείο που οραματίζεται η Αριστερά δεν έχει λόγο ύπαρξης την εξυπηρέτηση των εφήμερων αναγκών της οικονομικής ολιγαρχίας και της αγοράς. Κατά συνέπεια, κύρια αποστολή του εκπαιδευτικού μας συστήματος θα πρέπει να είναι η καλλιέργεια της Γενικής Παιδείας, γιατί ποτέ ξανά, συντεταγμένα και μεθοδικά πέρα από τα σχολικά χρόνια, δεν θα δοθεί η δυνατότητα στον άνθρωπο να κατακτήσει αυτό το αγαθό. Η Γενική Παιδεία είναι το κοινό ταμείο του πολιτισμού μας από το οποίο ο οιοσδήποτε θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εκταμιεύει τα αγαθά της συσσωρευμένης γνώσης και ευαισθησίας, γιατί μόνο έτσι θα αποκτά τη δυνατότητα προσαρμογής και διαρκούς επιμόρφωσης. Στην αντίθετη περίπτωση η μόρφωση θα περιορίζεται στους γόνους της άρχουσας τάξης.
- Στις σύγχρονες συνθήκες της βαθιάς οικονομικής κρίσης και της επακόλουθης ανόδου των ιδεών του νεοναζισμού αποκτά ιδιαίτερη σημασία η διαπολιτισμική και αντιρατσιστική εκπαίδευση. Επομένως, είναι απαραίτητη η αναβάθμιση των μειονοτικών και των διαπολιτισμικών σχολείων ώστε να διευκολύνεται κάθε μαθητής να αναπτύξει την προσωπικότητά του, ανεξάρτητα από φυλή, καταγωγή, χρώμα, θρησκευτικό δόγμα και ειδικές ή γενικές ανάγκες.
- Μια πρόταση της Αριστεράς για ένα σχολείο του μέλλοντος στοχεύει στον μηδενισμό των δαπανών του οικογενειακού προϋπολογισμού για εξωσχολικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες κάθε μορφή μέσα από την παράλληλη αναβάθμιση της διδασκαλίας και τον εμπλουτισμό των διδακτικών αντικείμενων στο δημόσιο σχολείο.
- Η εκπαίδευση δεν είναι εμπόρευμα και ως εκ τούτου δεν πωλείται. Άρα η ιδιωτική εκπαίδευση και τα φαινόμενα παραπαιδείας αποτελούν παθογένεια του εκπαιδευτικού συστήματος και επομένως η Αριστερά οφείλει να την καταστήσει περιττή μέσα από την ουσιαστική αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου και την κατάργηση κάθε μορφής διδάκτρων.
- Η θεσμοθέτηση του Ενιαίου Λυκείου θεωρίας και πράξης με κατάργηση του σημερινού διασπασμένου σε Γενικό Λύκειο - Επαγγελματικό Λύκειο - Επαγγελματική Σχολή εκπαιδευτικού συστήματος θα πρέπει να γίνει ο κορμός ενός τέτοιου σχεδιασμού για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
- Η αποσύνδεση του λυκείου από το σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και η κατάργηση της παραπαιδείας δεν μπορούν παρά να συνδέονται άμεσα με την ελεύθερη πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
- Μια αριστερή σχολική πολιτική δεν πραγματοποιείται χωρίς τους δασκάλους και πολύ περισσότερο με τους ανελέητα απαξιωμένους εκπαιδευτικούς λειτουργούς να βρίσκονται απέναντί της. Για την Αριστερά η εργασιακή αξιοπρέπεια των εκπαιδευτικών δεν αφορά μόνο εκείνους, αλλά ολόκληρη την ελληνική κοινωνία και την ίδια την ύπαρξη του δημόσιου σχολείου.
Μια τέτοια πολιτική δεν είναι ανέξοδη. Η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων στην εκπαίδευση δεν είναι «πεταμένα λεφτά» για τον κρατικό προϋπολογισμό. Είναι ο πιο ελπιδοφόρος και αποδοτικός μοχλός ανάπτυξης και προόδου μιας κοινωνίας. Η ιστορία έχει αποδείξει ότι μόνο οι λαοί που επένδυσαν στη εκπαίδευση κατάφεραν να πορευθούν στον δρόμο της ανάπτυξης και της κοινωνικής ευημερίας.
Τέτοιες απαιτήσεις σε ένα περιβάλλον κρίσης ίσως να μοιάζουν με όνειρα απατηλά μιας χούφτας αιθεροβαμόνων, όμως είναι η μόνη διέξοδος από το τέλμα της εποχής. Και αν η ικανοποίηση αυτών των απαιτήσεων φαντάζει αδύνατη στο πλαίσιο του συγκεκριμένου συστήματος, θα πρέπει η Αριστερά, εκτός από τις επιμέρους επεξεργασίες της, να μελετά, να σχεδιάζει και να οργανώνει την έξοδο της ελληνικής κοινωνίας από αυτό το σύστημα προς την κατεύθυνση του σοσιαλισμού, με δημοκρατία και ελευθερία και του δημοκρατικού δρόμου που θα μας οδηγήσει έως εκεί. Έτσι κι αλλιώς «...ο χρόνος παραμορφώθηκε...». Το ανέφικτο και το ονειρικό μάς χτυπούν την πόρτα.
Νομίζω ότι το παραπάνω άρθρο είναι απόλυτα χαρακτηριστικό του τρόπου με τον οποίον η Αριστερά αντιμετωπίζει το ζήτημα της παιδείας.
Έτσι, χωρίς διάθεση σαρκασμού, θέλω να σχολιάσω ορισμένα πράγματα που θεωρώ ουσιώδη.
Πρώτο και σημαντικότερο, την απουσία συγκεκριμένων προτάσεων για την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων. Ο συντάκτης ξεκινάει το άρθρο του δηλώνοντας καθαρά ότι οι προτάσεις της Αριστεράς οφείλουν
"να απαντούν στις σημερινές ανάγκες της κοινωνίας, να είναι συγκεκριμένες και να σχεδιάζουν -όσο είναι αυτό δυνατόν- με ρεαλισμό και καθαρότητα το μέλλον". Στη συνέχεια όμως αναλώνεται σε ένα μακροσκελές ευχολόγιο χωρίς συγκεκριμένες προτάσεις πλην δύο: της θεσμοθέτησης ενιαίας δεκατετράχρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, με παράλληλη κατάργηση των επαγγελματικών λυκείων (φαντάζομαι ώστε να πάψει το σχολείο να έχει ταξικό χαρακτήρα), και της ελεύθερης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Τα υπόλοιπα είναι άλλοτε αοριστίες (η λέξη "αναβάθμιση" αναφέρεται τρεις φορές, την τρίτη μάλιστα συνοδευόμενη με το επίθετο "ουσιαστική"), και άλλοτε απλά ακατανόητα (τι άραγε μπορεί να σημαίνει η "κατάργηση της διαφοράς ανάμεσα στη χειρωνακτική και την πνευματική εργασία στο πλαίσιο ενός ενιαίου εκπαιδευτικού συστήματος";).
Δεύτερον, από το κάδρο απουσιάζουν εντελώς οι εκπαιδευτικοί. Αναφέρονται μόνο στο τέλος, και τότε μόνο και μόνο για να θιχτεί η ανάγκη τους για "εργασιακή αξιοπρέπεια". Ως εκεί. Καμία κουβέντα για το πώς θα εκπαιδεύονται, πώς θα επιλέγονται και πώς θα αξιολογούνται. Το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται σε άρθρα επί άρθρων από αριστερούς αρθρογράφους και διανοούμενους, οι οποίοι μονότονα αναδεικνύουν ως πρώτο και τελευταίο πρόβλημα της παιδείας την υποχρηματοδότηση και δείχνουν να πιστεύουν ότι αν απλά ο μισθός του εκπαιδευτικού αυξηθεί, τότε με κάποιον μαγικό τρόπο θα αυξηθεί αυτόματα και το επίπεδο της εκπαίδευσης που αυτός παρέχει. Προσωπικά πιστεύω ότι αυτό δεν ισχύει στο ελάχιστο. Αντιγράφω από σχόλιο αναγνώστη σε άρθρο στο
πρόταγκον, το οποίο προσυπογράφω πλήρως:
"Ήμουν 17 χρόνια εκπαιδευτικός. Μετά παραιτήθηκα (ναι υπάρχουν και τέτοια κορόιδα). Από τότε λοιπόν έλεγα ότι ακόμη και αν δώσεις στους εκπαιδευτικούς 100% αύξηση η κατάσταση θα συνεχισθεί η ίδια. Οι καλοί καλοί και οι άχρηστοι άχρηστοι."
Τρίτον, από το άρθρο απουσιάζουν εντελώς οι κατεξοχήν ενδιαφερόμενοι, οι μαθητές. Η λέξη "μαθητής" εμφανίζεται μόνο μία φορά, και αυτή σε σύνδεση με την ανάγκη "αναβάθμισης" των μειονοτικών και των διαπολιτισμικών σχολείων. Από την άλλη, έντονα εμφανίζεται το ιδεολόγημα της Γενικής Παιδείας, με κεφαλαία γράμματα (και μάλιστα της
ενιαίας Γενικής Παιδείας, καθότι καταργούνται τα επαγγελματικά λύκεια αλλά και οι κατευθύνσεις στο Γενικό Λύκειο, φαντάζομαι, δεδομένου ότι θα έχουμε ελεύθερη πρόσβαση στα ΑΕΙ), χωρίς βέβαια να διευκρινίζεται τι θα περιλαμβάνει αυτή και ποιος θα το ορίζει. Η έννοια της εξατομικευμένης διδασκαλίας, ή έστω της ανάγκης το σχολείο να δίνει περισσότερες της μίας διεξόδους στους μαθητές, δεν θίγεται καθόλου, ούτε καν για να αντικρουστεί ως αντίληψη.