Εφόσον επιμένεις να διατηρείς τη συζήτηση για την ελληνική οικονομία μόνο σε ένα μέρος της, το φορολογικό (και να αφήνεις άθικτα τα συνταξιοδοτικά, την κακοδιαχείριση ανθρώπινων και υλικών πόρων, την απελευθέρωση κλειστών επαγγελμάτων κλπ και όλα όσα έχουμε συζητήσει και είναι, grosso modo, κοινός τόπος στην υπόλοιπη ευρωζώνη) θα βλέπεις «υπερβολική λιτότητα». Είδες κάποιο αναπτυξιακό ή θεσμικό μέτρο στις 47 σελίδες της κυβερνητικής πρότασης; Τα ΜΗΣΥΦΑ; Αν ήμαστε διατεθειμένοι να υποστυλώσουμε προς την κατεύθυνση που μας προτείνουν, ελπίζοντας να πάρουν τα λεφτά τους πίσω, ίσως θα είχαμε περισσότερη χρηματοδότηση.
Ναι, εδώ ερχόμαστε όμως στην βασική μας διαφωνία: το αν υπάρχουν ή όχι δωρεάν μεταρρυθμίσεις. Δεν μπορείς ταυτόχρονα να κάνεις τέτοιες μεταρρυθμίσεις και να συγκρατείς τα έξοδά σου. Είπα: η υποστύλωση -προς όποια κατεύθυνση- χρειάζεται πόρους.
Το συνταξιοδοτικό είναι πρόβλημα πέντε δεκαετιών. Δεν λύνεται.- Ο μόνος τρόπος να διορθωθεί το θέμα είναι να αλλάξουμε εντελώς σύστημα. Το τεράστιο πρόβλημα που δημιουργήθηκε με τα μέτρα των τελευταίων πέντε χρόνων είναι ότι τόσο καιρό ακολουθούσαμε την συνταγή λιτότητας που πρότειναν και που -επαναλαμβάνω για πολλοστή φορά- έλεγχαν και συνυπέγραφαν με κάθε αξιολόγηση οι τρόικες κι αυτό οδήγησε σε κατάρρευση της αγοράς, γιατί η ελληνική αγορά δεν είχε τα φόντα να αντέξει. Η μεγάλη πτώση στο ΑΕΠ δυστυχώς οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη πίεση για μείωση των ανελαστικών δαπανών, όπως με πρόχειρες λύσεις μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού, που με την σειρά τους θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση του ΑΕΠ. Έτσι δημιουργείται φαύλος κύκλος. Άντε και γίνονται περικοπές σε συντάξεις, αυξήσεις ορίων ηλικίας, κτλ. Πώς θα μπορέσει το κράτος να καλύψει το κενό στο ΑΕΠ; Θα έχει ένα μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα, ναι. Για πόσο όμως; Αν προκύψει νέα ύφεση, θα μπορέσει το κράτος να καλύψει με τα λεφτά του πλεονάσματος το χρηματοδοτικό κενό που θα προκαλέσει μια νέα ύφεση;
Σχετικά με τα κλειστά επαγγέλματα, αν δεν κάνω λάθος έχουν ανοίξει
τα περισσότερα απ' αυτά. Δεν οφείλεται σ' αυτό η ανεργία. Το κράτος έχει ακόμα προβλήματα γραφειοκρατίας όσον αφορά τις επαγγελματικές δραστηριότητες, αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετά βήματα προς την σωστή κατεύθυνση. Οπότε οποιαδήποτε επανάληψη αυτού του επιχειρήματος είναι άτοπη. Η χώρα αντιμετωπίζει πρόβλημα έλλειψης χρήματος, ρευστότητας και ασφάλειας. Δεν είναι γραφειοκρατικοί οι λόγοι που ευθύνονται γι' αυτά.
Γενικά, η συζήτηση "το κράτος έχει δομικά και θεσμικά προβλήματα" είναι αποπροσανατολιστική. Κάποια απ' αυτά τα προβλήματα ενισχύουν την κρίση, όμως η κρίση είναι οικονομικής φύσης. Δεν έχει σχέση με την κρίση το πόσο εύκολα μπορείς να γίνεις αμπιγιέρ ούτε περιορίζει τις δυνατότητες ανάπτυξης.
Μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα σαν κράτος για να φέρεις ανάπτυξη, αλλά τα περισσότερα απ' αυτά σημαίνουν ότι θα πρέπει να πεις bye bye σε μια σειρά εσόδων, έστω και για λίγα χρόνια, μέχρι η ανάπτυξη να καλύψει την χασούρα (φοροελαφρύνσεις, χρηματοδότηση προγραμμάτων, κτλ).