Ωραία είναι τα ψυχοπονιάρικα και αν υποψιαστώ ότι, επειδή μου αρέσει μια ψυχρή ρεαλιστική προσέγγιση στα πράγματα, θα πρέπει να παίξω το ρόλο του Γερμανού εδώ μέσα, θα τις κόψω τις φλέβες μου.
Ωραίο είναι κάθε κομμάτι της κοινωνίας που λειτουργεί με ανθρωπιά, αλλά δεν οργανώνονται οι κοινωνίες θεσμοποιώντας την ανθρωπιά. Θεσμοποιούν την ποινή. Τώρα, ας πούμε, ξέρουν ότι είμαστε καλά παιδιά κατά βάθος, αλλά, αντί να μας δανείσουν με πολύ χαμηλά επιτόκια μια και είμαστε μπατίρηδες για να μπορέσουμε πιο εύκολα να πάρουμε ανάσα, αυτοί θέλουν να τα πληρώσουμε διπλά για σωφρονισμό. Χάθηκε το φιλότιμο και η ανθρωπιά.
Η ανακύκλωση και δωρεά αγαθών λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο που το αντέχουν και το επιτρέπουν οι οικονομικοί υπολογισμοί των εταιρειών. Η Dell έχει υπολογίσει τον κύκλο ζωής των προϊόντων της και τη συχνότητα ανανέωσης, το ίδιο και η άλλη με τα ρούχα. Και οι δισκογραφικές τα ίδια. Αν, αντί να πουλάνε 7 και τα 3 να κυκλοφορούν δωρεάν, φτάσουν στο σημείο να πουλάνε 3 και τα 7 να κυκλοφορούν δωρεάν, αυτοί που πληρώνουν τα 3 θα κληθούν να πληρώσουν για τα παλιά 7. Χοντρικά τα λέω. Αυτό είπα και για τα εισιτήρια. Διότι οι εταιρείες δεν έχουν ούτε φιλότιμο ούτε ανθρωπιά.
Στην Ελλάδα θα ζήσουμε τώρα μια περίοδο όπου η ανταλλαγή και το τζάμπα —είτε είναι παράνομο είτε νόμιμο, αλλά σίγουρα θα είναι απλόχερα δοσμένο με φιλότιμο και ανθρωπιά— θα γίνουν πολύ της μόδας καθώς θα σφίγγουμε το ζωνάρι. Οι πτώσεις των πωλήσεων θα δημιουργήσουν και περισσότερους ανέργους (όπου να ’ναι θα ακούσουμε και τα μέτρα για την απελευθέρωση των απολύσεων).
Με αυτό δεν θέλω να πω να μη δώσεις τη Ζάρα σου ή το εισιτήριό σου ή ότι δεν το κάνω εγώ. Αλλά έχει σημασία να ξέρουμε τι σημαίνουν και τι συνεπάγονται οι ενέργειές μας μέσα σ’ ένα σύστημα άτεγκτων κανόνων της αγοράς.
Ακόμα κι αν επιστρέφαμε όλοι μαζί κάποια στιγμή σε μια πρωτοχριστιανική κοινωνία της αγάπης, του φιλότιμου και της ανθρωπιάς, την αμέσως επόμενη στιγμή που θα άρχιζε να οργανώνεται η κοινωνία, θα ίσχυαν και οι αδήριτοι μαθηματικοί νόμοι της οικονομίας. Δεν σου λένε αυτοί οι νόμοι να χάσεις την ανθρωπιά σου. Το κόλπο είναι να κρατήσεις την ανθρωπιά σου και να καταλαβαίνεις και τι συμβαίνει.
Άλλωστε, θα μπορέσουν οι άνθρωποι να φτιάξουν καλύτερες κοινωνίες μόνο αν καταλαβαίνουν πώς λειτουργούν οι κανόνες της αγοράς, ιδίως στο βαθμό που είμαστε άνθρωποι με ελαττώματα και όχι η πρωτοχριστιανική κοινωνία της αγάπης, του φιλότιμου, της ανθρωπιάς. Αν δεν τα υπολογίζουμε αυτά, θα είμαστε απλώς ρομαντικοί και μαθητευόμενοι μάγοι.
Και συγγνώμη αν σας τη σπάω, δεν τα ’χω μαζί σας, αλλά γέρασα και σιχάθηκα να ακούω ωραία λόγια, και πίσω από την πλάτη μου οι καπάτσοι, ανεξαρτήτως παρατάξεως, να έχουν στήσει πάρτι.