Το παρακάτω κείμενο είναι μια πρόχειρη δική μου μετάφραση από αντίστοιχο αγγλικό που βρίσκεται εδώ: http://www.journalgazette.net/apps/pbcs.dll/article?AID=/20080316/EDIT10/803160414. Πρόκειται για τη σύνοψη ενός μικρού βιβλίου, το οποίο μπορείτε να βρείτε ολόκληρο εδώ: http://www.joejackson.com/pdf/5smokingpdf_jj_smoke_lies.pdf. Με την ευκαιρία, έβαλα και κάνα δυο λίνκους στο κείμενο.
Κάπνισμα, ψέματα και το κράτος-νταντά
Οι αντικαπνιστές χρησιμοποιούν αντιεπιστημονικούς ισχυρισμούς και καθαρό εγωισμό για να απαγορεύσουν το κάπνισμα
Επί χιλιάδες χρόνια στην Αμερική, και περίπου για πεντακόσια χρόνια σχεδόν οπουδήποτε αλλού, ο καπνός ήταν φίλος των ανθρώπων. Τον χρησιμοποιούσαν για να χαλαρώσουν, για τονωτικό και για φάρμακο. Αποτέλεσε ζωτικό μέρος κοινωνικών και πνευματικών τελετουργικών. Χρησιμοποιήθηκε ως νόμισμα. Ολόκληρες κοινωνίες βασίστηκαν σε αυτόν — συμπεριλαμβανομένων, θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος, και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Για ένα λεπτό, όμως. Σβήσ' το αυτό! Το κάπνισμα είναι μια αηδιαστική, βρόμικη συνήθεια η οποία αναπόφευκτα θα σε σκοτώσει. Κανένας δεν καπνίζει με τη θέλησή του· όλοι οι καπνιστές είναι θλιβεροί εθισμένοι, θύματα των κακών καπνοβιομηχάνων. Το κάπνισμα είναι μια μάστιγα που πρέπει να εξαλειφθεί.
Όπως οι περισσότεροι στις μέρες μας, έτσι κι εγώ είχα την τάση, μέχρι πριν λίγα χρόνια, να πιστεύω μάλλον το δεύτερο παρά το πρώτο. Κάπνιζα λίγο και σχεδόν το έκοψα. Αλλά η ακραία υστερία τού αντικαπνιστικού κινήματος, σε συνδυασμό με τα διάφορα κενά και τα αλληλοσυγκρουόμενα σημεία στους ισχυρισμούς του, με έβαλαν σε υποψίες.
Γνωστό τοις πάσι
Είναι πλέον «γνωστό τοις πάσι» ότι το κάπνισμα είναι ένα από τα χειρότερα πράγματα που μπορεί κανείς να κάνει στον εαυτό του· «όλοι οι ειδικοί συμφωνούν». Φυσικά, «όλοι οι ειδικοί» κάποτε έλεγαν στις μητέρες να βάζουν τα μωρά τους να κοιμούνται μπρούμυτα — κάτι που σήμερα γνωρίζουμε πως είναι υπεύθυνο για 15.000 θανάτους.
Πιστεύω ότι οφείλουμε να δείχνουμε εμπιστοσύνη σε κάποιον, και όχι μόνον επιδεικνύουμε υπερβάλλουσα ευλάβεια έναντι των γιατρών και των επιστημόνων, αλλά είμαστε ολοένα και περισσότερο διατεθειμένοι να τους επιτρέπουμε να μας υπαγορεύουν τον τρόπο ζωής μας και τη νομοθεσία μας. Η υγεία αντιμετωπίζεται ως απόλυτο αγαθό. Ποιος θα μπορούσε να είναι εναντίον της «υγείας»; Κατά παρόμοιο τρόπο, η «επιστήμη» εξισώνεται με την ακεραιότητα και τη βεβαιότητα. Έχει γίνει η θρησκεία μας.
Δυστυχώς όμως, είναι απειροελάχιστα τα πραγματικά επιστημονικά στοιχεία που περιέχονται στις διακηρύξεις των αυτοπροβαλλόμενων στα ΜΜΕ ως αυθεντίες και των πολιτικών. Αντί γι' αυτό, το μόνο που έχουμε είναι μια αδιάλειπτη ροή «αντιεπιστημονικότητας»: ξεκάρφωτα δεδομένα εκτός τόπου και πραγματικότητας, ανυπόστατοι ισχυρισμοί βασισμένοι σε αμφίβολη μεθοδολογία κι έξυπνα παιχνίδια με τις στατιστικές. Σαν τον τυπικό ξερόλα τού καφενείου ο οποίος μιλά με τις ώρες και με ύφος πολλών καρδιναλίων επί παντός τού επιστητού, ο τυπικός πολιτικός ή συντάκτης εφημερίδας τείνει να προάγει οτιδήποτε το «επιστημονικό» τον βολεύει κατά περίπτωση για να προωθήσει τις δικές του προκαταλήψεις ή προτεραιότητες.
Το Άγιο Δισκοπότηρο
Σε κάθε ευκαιρία, οι αντικαπνιστές μάς λένε ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να τους «επιβάλλει» τον καπνό. Όμως υπάρχουν πράγματα που μας «επιβάλλονται» καθημερινά —ρύπανση, καρκινογόνες ουσίες, δυσοσμία, θόρυβος— τα οποία, σε αντίθεση με τον καπνό, πολύ δύσκολα ελέγχονται μέσω αερισμού ή με απομόνωση των καπνιστών. Πιθανότατα, αντί να δομούμε ένα υποκριτικά ηθικό επιχείρημα, θα έπρεπε να αναρωτιόμαστε εάν κάτι, όντως, μας βλάπτει.
Το «παθητικό κάπνισμα» —για το οποίο χρησιμοποιώ τον όρο «καπνός τσιγάρου από το περιβάλλον» (ETS) στο παρόν πόνημα— ήταν ανέκαθεν το Άγιο Δισκοπότηρο των αντικαπνιστών. Εάν μπορούσε να αποδειχθεί —ή έστω να θεωρηθεί— ότι κάνει κακό στην υγεία, τότε όλη η επιχειρηματολογία των καπνιστών περί δικαιωμάτων, επιλογής, ανοχής και λοιπά θα ακυρωνόταν με μιας.
Προσωπικά δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία ότι το «παθητικό κάπνισμα», όπως το βιώνει ο καθένας μας στην πραγματικότητα, δεν κάνει κακό σε κανέναν, εκτός ίσως από πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις. Το πρόβλημα με το «δικό μου» επιχείρημα είναι ότι χρειάζεται κάποια προσπάθεια για να γίνει κατανοητό, και κάποιον χρόνο για να επεξηγηθεί, τη στιγμή που οι αντικαπνιστές θα σ' το ξεκόψουν απότομα: «Το παθητικό κάπνισμα σκοτώνει!».
Όμως δεν χρειάζεται να είναι κάποιος πυρηνικός επιστήμων, και όλες οι αποδείξεις είναι άμεσα προσβάσιμες στο Διαδίκτυο. Η
FOREST και η
FORCES International, για παράδειγμα, έχουν στους ιστοτόπους τους όλες τις λεπτομέρειες για όλες τις σχετικές με τον ETS έρευνες που έγιναν ποτέ. Αφήνω λοιπόν αυτούς, και άλλους ερευνητές, να εξηγήσουν το θέμα λεπτομερέστερα, αλλά τα κύρια σημεία με δυο λόγια είναι:
1. Άθλια μεθοδολογία. Ο κόσμος υποθέτει ότι οι μελέτες για τον ETS διενεργούνται από ανώτερους και λαμπρούς ανθρώπους με λευκές ρόμπες οι οποίοι διαθέτουν αλάνθαστους τρόπους για τη γνώση των πραγμάτων — τρόπους που εμείς δεν θα μπορούσαμε ποτέ να κατανοήσουμε. Όμως είναι απλώς αδύνατο το να απομονωθεί και να μετρηθεί η μακροπόθεσμη επίδραση του καπνού τού τσιγάρου σ' ένα άτομο. Έτσι οι περισσότερες μελέτες για τον ETS είναι αντιεπιστημονικές με βάση τις αρχές τής Στατιστικής, και συνίστανται σε χαζά ερωτηματολόγια που ζητούν από τους ανθρώπους να θυμηθούν ποιος κάπνιζε γύρω τους όταν ήταν παιδιά, πόσο, αν τα παράθυρα ήταν ανοιχτά κλπ. Οι μελέτες αυτές επίσης δεν διορθώνονται με βάση τούς «συγχυτικούς παράγοντες» (π.χ. το γεγονός ότι οι σύζυγοι που δεν είναι καπνιστές σε κάθε περίπτωση μοιράζονται τους ίδιους παράγοντες κινδύνου που προκύπτουν από τον τρόπο διατροφής και ζωής εν γένει).
2. Μη σταθερά αποτελέσματα. Την ώρα που γράφεται το παρόν, έχουν διενεργηθεί 70 μελέτες για τον ETS. Καθότι πολλές από αυτές είναι διαχωρισμένες σε υποκατηγορίες («παιδική ηλικία», «συζυγική ζωή» και «εργασιακοί χώροι») μπορούμε να πούμε ότι τελικά ανέρχονται σε 147. Από όλες αυτές, μόλις οι 24 δείχνουν την οιαδήποτε αύξηση του κινδύνου. Ωστόσο...
3. Καμία στατιστική σημαντικότητα. Οι προαναφερθείσες 24 μελέτες δεν κατέληξαν ούτε κατά προσέγγιση στο είδος των αποδείξεων που θα έπρεπε να μας απασχολούν. Τα νούμερα είναι τόσο μικρά και αναξιόπιστα που θα μπορούσαν εύκολα να προκύψουν από πλήθος συγχυτικούς παράγοντες. Η επιδημιολογία (η μελέτη των αιτίων των νοσημάτων) δεν θεωρείται θετική επιστήμη επειδή το μεγαλύτερο μέρος της είναι υποθέσεις που δεν μπορούν να επιβεβαιωθούν με πειράματα. Οι επιδημιολόγοι έχουν καθιερώσει τον κανόνα πως οτιδήποτε λιγότερο από έναν σταθερό διπλασιασμό ή τριπλασιασμό τού κινδύνου είναι άνευ σημασίας. Τούτο σημαίνει ότι η συχνά επικαλούμενη «αύξηση του κινδύνου κατά 25%» για να νοσήσουν οι μη καπνιστές που εκτίθενται σε ETS αποτελεί στην πράξη μια ασήμαντη αύξηση ενός ήδη ασήμαντου κινδύνου.
4. Οι καλύτερες μελέτες δεν αποδεικνύουν τίποτε. Οι μελέτες που δείχνουν κίνδυνο από ETS δεν είναι ούτε καν οι καλύτερες. Οι μεγαλύτερες και περισσότερο αξιόπιστες επιστημονικά μελέτες μέχρι σήμερα είναι είναι η Δεκαετής Ευρωπαϊκή τού Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (που εκδόθηκε το 1998) και η 39ετής για την Καλιφόρνια, των Καθηγητών Enstrom και Kabat (που δημοσιεύτηκε στο
British Medical Journal το 2003). Σε καμία από αυτές δεν προέκυψε πραγματικός κίνδυνος από τον ETS (για να είμαστε ακριβείς: ο ΠΟΥ παραδέχθηκε ότι τα αποτελέσματα δεν είχαν στατιστική σημαντικότητα και μετά έθαψε τη μελέτη και δεν ξαναμίλησε για εκείνη· οι Enstrom & Kabat συμπέραναν ότι κάποιος κίνδυνος λόγω ETS δεν μπορούσε να αποκλειστεί αλλά ήταν κατ' ουσίαν υπερβολικά μικρός για να προσδιοριστεί).
5. Μελέτες υψηλού κύρους έχουν αμφισβητηθεί. Η απαγόρευση του καπνίσματος στην Καλιφόρνια —αυτή με την οποία άρχισαν όλα— βασίστηκε σε μια μελέτη τής Υπηρεσίας Προστασίας τού Περιβάλλοντος (ΕΡΑ), η οποία όμως ήταν τέτοια καρικατούρα επιστημονικότητας που κηρύχθηκε άκυρη από ομοσπονδιακό δικαστήριο. Παρότι η ΕΡΑ κατάφερε να ανατρέψει την απόφαση του Δικαστή Osteen επί τη βάσει τής μη δικαιοδοσίας, τα συμπεράσματά του σχετικά με την επιστημονικότητα της μελέτης δεν τέθηκαν ποτέ υπό αμφισβήτηση. Άλλες μελέτες για τις οποίες έγινε μεγάλος ντόρος αποδείχθηκαν εντελώς απάτες· λ.χ. μία που υποστήριζε ότι ο αριθμός των καρδιακών προσβολών στην πόλη Χέλενα της Μοντάνας μειώθηκε αμέσως μετά, και χάρη σε, μια απαγόρευση του καπνίσματος.
6. Επιλεκτική χρήση δεδομένων. Οι αντικαπνιστικές ομάδες διαιωνίζουν τον μύθο τού ETS κορφολογώντας δεδομένα από λίγες μελέτες οι οποίες τούς βολεύουν, και κατόπιν επεκτείνοντας τα στατιστικά συμπεράσματα από αυτές. Πολλές μελέτες αποτελούν στην πραγματικότητα «μετα-αναλύσεις», στις οποίες προσεκτικά επιλεγμένες προϋπάρχουσες μελέτες συνδυάζονται και τα στατιστικά στοιχεία «ανακατεύονται» λίγο. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στη συνέχεια ως «νέα μελέτη».
7. Μεροληψία. Σχεδόν όλες οι μελέτες για τον ETS διεξάγονται από ομάδες με απροκάλυπτα αντικαπνιστικές προτεραιότητες και χρηματοδοτούνται κυρίως από φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες έχουν επενδεδυμένο συμφέρον στο να μας εκτρέψουν όλους από το τσιγάρο στα αυτοκόλλητα νικοτίνης και τα αντικαταθλιπτικά.
8. Πού είναι οι νεκροί; Με βάση στατιστικές προβλέψεις υπολογιστών έπρεπε να έχουμε χιλιάδες θανάτους από ETS. Όμως δεν υπάρχει ούτε ένα πιστοποιητικό θανάτου, οπουδήποτε στον κόσμο, που να αναφέρει ως αίτιο το «παθητικό κάπνισμα». Δεν υπάρχει ούτε καν έστω μία στοιχειοθετημένη περίπτωση θανάτου ο οποίος να προκλήθηκε συγκεκριμένα από ETS. Πλείστες όσες φορές έχει ζητηθεί από τους αντικαπνιστές να παρουσιάσουν μία τέτοια περίπτωση, κι εκείνοι αρνούνταν κάθε φορά. Τώρα πλέον λένε απλώς ότι οι θέσεις τους είναι «αποδεδειγμένες» και αρνούνται να το συζητήσουν περαιτέρω.
Το γυμνό μπαράκι
Την ώρα που γράφονται αυτά, η απαγόρευση του καπνίσματος είναι μια εμμονή των πολιτικών η οποία εξαπλώνεται στη Βόρειο Αμερική και, ολοένα και περισσότερο, στην Ευρώπη. Οι πολιτικοί στις μέρες μας λατρεύουν το να απαγορεύουν πράγματα. Στην περίπτωση του καπνίσματος, υπολογίζουν ότι τους κάνει να φαίνονται καλοί (προάγουν την «υγεία»!), καθώς και ότι δεν θα έχουν υπερβολικά σφοδρές αντιδράσεις (η πλειονότητα δεν καπνίζει και δεν νοιάζεται ιδιαίτερα). Όσο για τους καπνιστές: είναι βρομιάρηδες και ανόητοι, σωστά; Ποιος να τους δώσει σημασία;
Πολλές συναισθηματικές σαχλαμάρες λέγονται εις επίρρωση της απαγόρευσης του καπνίσματος, και θα ήθελα να αναφερθώ σε αυτές. Υπάρχουν τρεις πιθανές δικαιολογήσεις για την απαγόρευση του καπνίσματος, και οι αντικαπνιστές πηδούν από τη μία στην άλλη σαν παπατζήδες. Εντούτοις καμιά τους δεν αντέχει σε ενδελεχή εξέταση.
1. «Ορισμένοι (ή πολλοί) άνθρωποι απεχθάνονται τον καπνό.» Σίγουρα, αλλά αυτό είναι θέμα γούστου, όπως επίσης και, θα μπορούσε να πει κάποιος, μόδας.
Είναι τρελό το να νομοθετούν οι κυβερνήσεις με βάση τα γούστα και τη μόδα. Πού θα σταματήσουν; Εμένα δεν με ενοχλεί ο καπνός σε μια παμπ, αλλά υπάρχουν κάποια πράγματα που όντως με ενοχλούν.
Τα σκυλιά (είμαι αλλεργικός). Οι μεγάλες οθόνες. Οι άνθρωποι που μιλούν δυνατά στο κινητό τους. Η δυνατή μουσική. Η κακή μουσική. Η κακή μπίρα. Θα μπορούσαν να απαγορευτούν και κάνα δυο πράγματα για χάρη μου, παρακαλώ;
Αν στους ανθρώπους δεν αρέσει ο καπνός, θα πρέπει να βελτιωθεί ο αερισμός. Εάν αυτό δεν αρκεί, τότε να υπάρχουν ξεχωριστές αίθουσες, και αν αυτό δεν αρκεί, επιλογή μεταξύ καταστημάτων για καπνιστές και μη καπνιστές.
Όμως ζητήματα γούστου και μόδας πρέπει να επαφίενται στην ελεύθερη αγορά για να κάνει τις επιλογές της, και όχι στις κυβερνήσεις. Μπορεί οι καπνιστές να αποτελούν μειοψηφία (αν και μεγάλη), αλλά αποτελεί παρανόηση της έννοιας της δημοκρατίας το να πούμε ότι τα γούστα τής πλειοψηφίας θα πρέπει να επιβάλλονται σε όλους (ο Τόμας Τζέφερσον είχε προειδοποιήσει για την «τυραννία τής πλειοψηφίας»). Σε κάθε περίπτωση, πάντως, δεν νομίζω ότι η πλειοψηφία θέλει πράγματι την απαγόρευση του καπνίσματος· πιστεύω πως ακόμη και με το υφιστάμενο αντικαπνιστικό κλίμα οι περισσότεροι άνθρωποι, αν τους προσφερόταν η εναλλακτική, θα προτιμούσαν λογικούς περιορισμούς με σεβασμό προς όλους και κάποια μορφή επιλογής. Το κάπνισμα αποτελεί, για παράδειγμα, κομμάτι τής κουλτούρας των βρετανικών παμπ εδώ και αιώνες, και τα περισσότερα άτομα που πηγαίνουν σε παμπ είναι διατεθειμένα να το δεχθούν εφόσον δεν γίνεται ντουμάνι, κι εφόσον οι άνθρωποι που έχουν πραγματικά πρόβλημα με τον καπνό έχουν και μέρη για μη καπνιστές όπου μπορούνε να πάνε. Νιώθω κάποια κατανόηση για αυτούς τούς τελευταίους, αλλά το να επιμένουν να απαγορευτεί το κάπνισμα σε όλες ανεξαιρέτως τις παμπ τής χώρας, απλώς για την περίπτωση που ενδέχεται να θελήσουν να πάνε κάποια μέρα σε μια από αυτές, είναι καθαρός εγωισμός.
Την ίδια ώρα υπάρχουν κάποιοι από 'μάς που θεωρούμε γυμνό τον πάγκο τού μπαρ που δεν έχει τασάκια, και ότι ένα μπαρ που απαγορεύει το κάπνισμα παύει να είναι μπαρ. Είναι σαν ένα μαγαζί για fish & chips το οποίο απαγορεύει το αλάτι και το ξίδι. Είναι αποτρόπαιο.
2. «Η απαγόρευση του καπνίσματος αναγκάζει τους ανθρώπους να το περιορίσουν ή και να το κόψουν.» Από ελευθεριακή άποψη, αυτή είναι μια απαράδεκτη πολιτικοποίηση μιας προσωπικής επιλογής. Από πρακτική άποψη, ωστόσο, δεν έχει πραγματικό αποτέλεσμα. Το κάπνισμα παραμένει νόμιμο και οι φανατικοί καπνιστές, που κανονικά θα «έπρεπε» να το κόψουν, δεν το κάνουν. Οι στατιστικές που δείχνουν μια πτώση στο κάπνισμα μετά τις απαγορεύσεις δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακές, και σε κάθε περίπτωση είναι δύσκολο να διακρίνεις τι μέρος τής πτώσης αυτής αντιστοιχεί στην τρέχουσα μακροπρόθεσμη τάση. Οι ιρλανδοί καπνιστές, σύμφωνα με μια καπνοβιομηχανία, κάνουν ημερησίως ένα τσιγάρο λιγότερο. Στην Ιταλία, πάλι, οι πωλήσεις τσιγάρων στην πραγματικότητα αυξήθηκαν.
Οι απαγορεύσεις μπορεί να έκαναν ορισμένους να το κόψουν, αλλά απλώς γέννησαν οργή και τάση για ανυπακοή στους περισσότερους από εμάς τους υπόλοιπους. Υπάρχουν, φυσικά, και οι καπνιστές που θέλουν να το κόψουν και υποστηρίζουν την απαγόρευση του καπνίσματος με την ελπίδα ότι θα τους βοηθήσει. Τα άτομα αυτά είναι αντικείμενο λατρείας για τους αντικαπνιστές και υπερπροβάλλονται σε μεγάλο βαθμό από τα ΜΜΕ. Προσωπικά τούς θεωρώ και μάλλον αξιολύπητους (καθότι θέλουν το κράτος να πάρει αποφάσεις για λογαριασμό τους) και εγωιστές (καθότι οι απαγορεύσεις τις οποίες υποστηρίζουν θα επηρεάσουν κι εκατομμύρια άλλους καπνιστές που δεν έχουν καμία διάθεση να το κόψουν). Άμα έχεις τέτοιους φίλους, τι τους θέλεις τους εχθρούς;
3. «Το κοινό, και ιδίως οι εργαζόμενοι, θα πρέπει να προστατευτούν από το "παθητικό κάπνισμα" σε κλειστούς χώρους.» Αυτή είναι η μόνη δυνητικά ευλογοφανής αιτιολόγηση για τις απαγορεύσεις, αλλά είναι ανειλικρινής, και πολλοί από τους υποστηρικτές των απαγορεύσεων το γνωρίζουν αυτό. Ακόμη κι αν ήταν αλήθεια, τότε γιατί απαγορεύουν, ή προσπαθούν να απαγορεύσουν, το κάπνισμα έξω από τα μπαρ ή στα πάρκα ή στις παραλίες; Πότε ήταν η τελευταία φορά που ακούσατε έναν αντικαπνιστή να ζητά συγγνώμη από καπνιστές για την αναστάτωση και να βεβαιώνεται ότι έχουν άνετα καθίσματα έξω και θερμαντικά σώματα;
Το αντίθετο: Ορισμένες αμερικανικές πόλεις και πολιτείες έχουν απαγορεύσει το να καπνίζουν οι άνθρωποι μέσα στο αυτοκίνητό τους και στις βεράντες τής πρόσοψης των σπιτιών τους και παροτρύνουν τον κόσμο να καλεί τις αρχές και να καταγγέλλει τον καπνό από το τσιγάρο τού γείτονα που έρχεται προς το μέρος τού σπιτιού τους. Τα καπνιστήρια στους χώρους εργασίας έχουν πλέον καταργηθεί και στα γραφεία έχουν τοποθετηθεί πινακίδες που αναφέρουν ότι απαγορεύεται το κάπνισμα σε ακτίνα οχτώ μέτρων από την είσοδο. Στους εργαζομένους γίνονται κατόπιν διαρκώς παρατηρήσεις επειδή κάνουν μεγαλύτερα διαλείμματα για τσιγάρο. Οι καπνιστές που έχουν εξοριστεί από το κτίριο για να κάνουν το τσιγάρο τους, γίνονται αντικείμενα παρενόχλησης και για φασαρία ή σκουπίδια. Αλλά τα σταχτοδοχεία εξωτερικών χώρων ή τσέπης δεν προάγονται διότι κάτι τέτοιο θα συνιστούσε «ενθάρρυνση του καπνίσματος». Δεν είναι προφανές το τι γίνεται εδώ; Οι απαγορεύσεις του καπνίσματος στόχο έχουν το να κάνουν το κάπνισμα όσο δυσκολότερο και πιο άβολο γίνεται, να κάνουν τους καπνιστές να φαίνονται κακοί και να προωθήσουν αυτό που οι αντικαπνιστές αποκαλούν «αποκανονικοποίηση» του καπνίσματος.
Συμπερασματικά
Όποια και να είναι τα κίνητρά τους, οι αντικαπνιστές χρησιμοποίησαν τη φοβοκαπηλεία και την αντιεπιστημονικότητα για να μετατρέψουν εκατομμύρια ανθρώπους σε αποδιοπομπαίους τράγους και για να δημιουργήσουν ένα πανίσχυρο ποτοαπογορευτικογενές κίνημα το οποίο έχει θέσει τον εαυτό του υπεράνω κάθε κριτικής ή υποχρέωσης να παρέχει εξηγήσεις.
Με ανακουφίζει κάπως η σκέψη πως, παρότι νικούν στις περισσότερες μάχες, δεν μπορούν να κερδίσουν τελικά τον πόλεμο. Δεν γίνεται να «ξε-ανακαλυφτεί» ο καπνός, και πάντα θα υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θα τους αρέσει. Σίγουρα θα υπάρξει αντίδραση κάποια στιγμή.
Στο εγγύς μέλλον, τα πράγματα θα χειροτερεύουν όλο και περισσότερο όχι μόνο για τους καπνιστές αλλά και για οποιονδήποτε ο τρόπος ζωής τού οποίου θα θεωρείται «επικίνδυνος» ή «ανθυγιεινός». Όσοι από εμάς θέλουμε να αντισταθούμε θα πρέπει να ενημερωθούμε. Δεν έχει νόημα το να κάνουμε έκκληση στα «δικαιώματά» μας· από τη στιγμή που μας αντιλαμβάνονται ως ταυτοχρόνως αυτόχειρες και δολοφόνους, δεν έχουμε καθόλου δικαιώματα. Εκείνο το οποίο πρέπει να αναδειχθεί πολύ πιο θαρραλέα είναι η επιστημονική ανεντιμότητα των αντικαπνιστών, καθώς και τα συγκρουόμενα συμφέροντά τους. Αυτά τα πράγματα είναι αντικείμενα αποδείξεως σε ένα δικαστήριο.
Στο μεταξύ, εσείς διασκεδάστε σε όσα μέρη σάς αφήνουν ακόμη, κάντε ό,τι χρειαστεί για να μην χάσετε τα λογικά σας, και σας ευχαριστώ που με ακούσατε.
