false friends, faux amis, ψευδόφιλες μονάδες, ψευδόφιλες λέξεις, ψευτοφίλες

[Hellegennes]

Ξαναδιάβαζα το έγγραφο "ίδρυσης ΠΑΣΟΚ" και έψαξα εδώ αν έχει αναφερθεί η ψευδόφιλη phrasal. Η αναζήτηση δεν έδειξε τίποτα οπότε προχωράω. Το πλαστό αυτό κείμενο, αναφέρει "only phrasal deviations are permitted from Andreas Papandreou". Φυσικά και το deviation είναι λάθος στην προκειμένη περίπτωση*, αλλά το phrasal δεν είναι out of context αλλά ψευδόφιλη μονάδα. Ο φραστικός, στα ελληνικά, είναι και ο μη ουσιαστικός, αυτός που είναι μόνο στα λόγια. Στα αγγλικά το phrasal πάει πακέτο μόνο με το verbs και είναι τα περιφραστικά ρήματα (νομίζω αυτή είναι η απόδοση, δεν έχω λεξικό μαζί μου να το ελέγξω).



* φραστικές παρεκκλίσεις, ήθελε να γράψει ο κάτοχος lower που έγραψε το συγκεκριμένο πόνημα

 

[nickel]

Δεν το είχα υπόψη μου το κείμενο και το βρήκα τώρα, με τη φράση που έδωσες. Νομίζω ότι το θέμα δεν είναι τα αγγλικά αυτού που το έγραψε (μερικοί είναι χειρότεροι από τους Νιγηριανούς...). Αλλά και για να το χάψει κάποιος και να το ανεβάσει στο διαδίκτυο, θα πρέπει τα αγγλικά του να είναι περίπου της 2ης τάξης. Εδώ που το βρήκα έπεσε αμέσως το σχετικό γέλιο.

 

[Zazula]

To αγγλ. litany στη σημασία "a prolonged or tedious account ǁ any long or tedious speech or recital" δεν μπορεί να αποδοθεί με το ελλην. λιτανεία.

 

[Hellegennes]

Πόσο δύστροπες (στη μετάφραση) μπορούν να είναι μερικές λέξεις Ελληνικής προέλευσης στα Αγγλικά:

panoply
1. A splendid or striking array: a panoply of colorful flags.
2. Ceremonial attire with all accessories: a portrait of the general in full panoply.
3. Something that covers and protects: a porcupine's panoply of quills.
4. The complete arms and armor of a warrior.

http://www.thefreedictionary.com/panoply

Έπεσα κάπου πάνω στο panoply, είδα ότι αναφέρεται στις ψευδόφιλες αλλά δεν βλέπω να προτείνεται κάποια απόδοση ανάλογα την έννοια. Θα πρότεινα "a whole panoply of something" = "ένας πακτωλός" ή "σωρεία" ή "πλήθος". Όταν αναφέρεται σε πλήθος κόσμου, τότε και "στρατός" (a panoply of activists = ένας στρατός ακτιβιστών). Μεταφορικά και το οπλοστάσιο (a panoply of measures).

 

[nickel]

Μάλλον θέλει το νηματάκι της η λέξη, να τη βάλεις κάτω σε διάφορες συμφράσεις και να δοκιμάζεις το προσωπικό σου λεξιλογικό οπλοστάσιο:

a complete or impressive collection of things: a deliciously inventive panoply of insults
a splendid display: all the panoply of Western religious liturgy (ODE)

Να προσθέσω: συλλογή, απόθεμα
σκευή, εξοπλισμός, αρματωσιά

Αυτή τη χρήση, με έμψυχα (π.χ. a panoply of activists), δεν την ήξερα και δεν είμαι έτοιμος να τη χρησιμοποιήσω. Αλλά θα τη μεταφράσουμε κι αυτή, δεν θα κωλώσουμε.

 

[nickel]

Το empathy δεν είναι ποτέ εμπάθεια. Αποδίδεται ενσυναίσθηση, εναίσθηση, εμβίωση, συναισθηματική κατανόηση/συμμετοχή.

Να σημειώσουμε σχετικά ότι, ενώ στα ελληνικά η σημασία της εμπάθειας που φάνηκε να επικρατεί ήταν του «ισχυρού πάθους» και ο εμπαθής είναι κάποιος που κινούμενος από πάθος καταντά να δείχνει αντιπάθεια και μισαλλοδοξία, στα αγγλικά το empathy χρησιμοποιήθηκε για να αποδώσει τον γερμανικό όρο Einfühlung (sympathetic understanding), όπως αυτός χρησιμοποιείται στο κλασικό σύγγραμμα του Theodor Lipps Leitfaden der Psychologie (1903). Έτσι συμβαίνει να έχουμε τις αντίθετες σημασίες στις δύο γλώσσες. Από πλήρη ασυνεννοησία…

 

[nickel]

To αγγλ. dramatic δεν αντιστοιχεί πάντα στο ελλην. δραματικός. Άλλες σημασίες τού dramatic:
θεατρικός | θεατρινίστικος, που αποσκοπεί σε δημιουργία εντυπώσεων | εντυπωσιακός, εκπληκτικός | συνταρακτικός, συγκινητικός, έντονος | δραστικός

Δεν σε διαβάζει ο κ. Δένδιας αν κρίνουμε από τα χτεσινά μεζεδάκια του Σαραντάκου:

Το φρέσκο μεζεδάκι, που μόλις μάζεψα, προέκυψε από τη χτεσινή (αιφνιδιαστική χαρακτηρίστηκε) επίσκεψη του πρωθυπουργού και του υπουργού κ. Δένδια στο κέντρο της Αθήνας. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εφημερίδας, ο κ. Δένδιας δήλωσε μετριόφρονα: «Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να γίνουν ακόμη. Θα πάρει καιρό. Αλλά υπάρχει και μια δραματική βελτίωση την οποία είδατε κι εσείς. Ο κόσμος τα αναγνωρίζει». Δραματική βελτίωση; Αυτό στα ελληνικά είναι οξύμωρο, σαν τον γιγαντόσωμο νάνο. Η λέξη δραματικός, σύμφωνα με το λεξικό ΛΚΝ, σημαίνει κάτι πολύ δυσάρεστο που συγκλονίζει ή πολύ κρίσιμο, που δημιουργεί μεγάλη ένταση· λέτε ο κ. Δένδιας να κάνει υπόγεια κριτική στο έργο της κυβέρνησης -και στο δικό του το έργο; Δεν φαντάζομαι -απλώς, μεταφέρει στα ελληνικά το αγγλικό dramatic improvement. Πρόκειται για μιαν ακόμα περίπτωση “ετερογονίας” (έτσι το είχε πει ο Θ. Τάσιος), με ελληνογενή αγγλική λέξη που έχει όμως πάρει διαφορετική σημασία από την υποτιθέμενη πανομοιότυπη αντίστοιχη ελληνική. Κι όπως το empathy δεν μεταφράζεται “εμπάθεια” (αλλά περίπου το αντίθετο) και ο sycophant δεν είναι ο συκοφάντης αλλά ο κόλακας (ο κατάλογος θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολύ ακόμα), έτσι και το dramatic στην προκειμένη περίπτωση δεν μεταφράζεται “δραματικός”, αλλά “εντυπωσιακός”. Βέβαια, ο κ. υπουργός δεν μετέφραζε από τα αγγλικά.

Αλλά επειδή στην Ελλάδα αγγλικά δεν μιλάει μόνο ο Δένδιας, να μη σας πω πόσοι γράφουν (και λένε) αυτό το οξύμωρο γιατί θα σας στεναχωρήσω:

"δραματικές βελτιώσεις" OR "δραματικής βελτίωσης" OR "δραματική βελτίωση" -Δένδιας

 

[Hellegennes]

Μπορεί όλοι αυτοί να ισχυρίζονται ότι είναι η αρχαία έννοια του "δραματικός". Πως λέμε "αρχαίο δράμα".

 

[pidyo]

να μη σας πω πόσοι γράφουν (και λένε) αυτό το οξύμωρο γιατί θα σας στεναχωρήσω:

"δραματικές βελτιώσεις" OR "δραματικής βελτίωσης" OR "δραματική βελτίωση" -Δένδιας

Πώς λένε «κάλυπτα κι εγώ τον Κατσουράνη»; Ε, κι εγώ χρησιμοποιώ το δραματικός με την έννοια του dramatic (και επιχειρηματολογώ και για το βίτσιο μου).

 

[nickel]

Πάει, λες, να γίνει κι αυτό σαν το funny και το amusing; Να λέει ο άλλος «δραματικές εξελίξεις» και να πρέπει, για να καταλάβουμε, να ρωτήσουμε: «Δραματικές εντυπωσιακές ή δραματικές για κλάματα;»

 

[pidyo]

E, φαντάζομαι πως και το φανταστικός με την έννοια καταπληκτικός ξένιζε πολύ πριν από μερικές δεκαετίες.

 

[mitsof]

Δεν ξέρω αν το αναφέρατε,πολλά τα σχόλια, αλλά η συζήτηση μου θύμισε το irony η έννοια της οποίας είναι μπερδεμένη .Όταν κοροϊδεύουμε κάποιον,μιλάμε ειρωνικά γι' αυτόν, στα αγγλικά σε καμία περίπτωση δεν θα χρησιμοποιήσουμε το irony αλλά το sarcasm-σαρκασμός, ο οποίος αγγλικά περιέχει και μια δόση χιούμορ. Ενώ το irony είναι το αντίθετο από αυτό που περιμέναμε ή το κανονικό. (dramatic irony, tragic irony και Socratic irony) Αυτά αν δεν απατώμαι. Οι γνώστες ας μας το εξηγήσουν περισσότερο.

 

[nickel]

Το επισήμανε η Αλεξάνδρα:
hygienist = υγιεινολόγος
healthist = υγιεινιστής

Για τις ισορροπίες στις αντιστοιχίες irony & sarcasm / ειρωνεία & σαρκασμός, χρειάζεται περπάτημα...

 

[nickel]

Και τον polygraph, καλύτερα να τον λέμε ανιχνευτή ψεύδους, για να μην ψάχνουμε πού θα ρίξουμε τον τόνο.

http://lexilogia.gr/forum/showthread.php?12697-polygraph-lie-detector-ανιχνευτής-ψεύδους

 

[Hellegennes]

Θα μπορούσε να είναι και πολυγραφικός ανιχνευτής (ψεύδους) ή πολυγραφικός καταγραφέας ή πολυκαταγραφέας, μόνο και μόνο για να διαχωρίζεται η συγκεκριμένη συσκευή από άλλες μεθόδους ανίχνευσης (όχι ότι υπάρχει καμμιά μέθοδος που λειτουργεί, αλλά υπάρχουν χάπια, οροί και διάφορες συσκευές -μερικές μόνο λογοτεχνικές).

 

[AoratiMelani]

Παραλίγο να την πατήσω σήμερα με την λέξη τύμπανο (αρχιτεκτονική), που στα ισπανικά δεν είναι tímpano (όπως είναι το τύμπανο του αυτιού), αλλά tambor (όπως το ομώνυμο μουσικό όργανο).

 

[nickel]

Τύμπανο στην αρχιτεκτονική είναι κανονικά αυτό:

(αρχιτ.) α) τοίχος κυκλικής, ελλειπτικής ή πολυγωνικής κάτοψης πάνω στον οποίο εδράζεται θόλος· β) (ειδικά) το στήριγμα τού τρούλλου στους βυζαντινούς ναούς, που έχει τη μορφή κυλίνδρου εσωτερικά, ενώ εξωτερικά είναι, συνήθως, πολυγωνικό· (ΠαπΛεξ)

Στα αγγλικά, tympanum:
http://en.wikipedia.org/wiki/Tympanum_(architecture)
και στα ισπανικά timpano:
http://es.wikipedia.org/wiki/Tímpano_(arquitectura)

Το tambour είναι στο κορινθιακό κιονόκρανο (δεν ξέρω αν το λένε «σπόνδυλο», όπως λέει το λεξικό μου) και σε τοίχο:
http://en.wikipedia.org/wiki/Tambour

 

[AoratiMelani]

Μα ακριβώς, αυτό το tímpano που λινκάρεις (και που λινκάρισα κι εγώ από πάνω), είναι ο χώρος ανάμεσα στο πάνω μέρος μιας αψίδας και στην χορδή του τόξου που ορίζει (δεν ξέρω τους αρχιτεκτονικούς όρους). Φαίνεται και στις εικόνες.

Το τύμπανο ως στήριγμα τρούλου (περίπτωση β του Πάπυρου) είναι το tambor, αν φυσικά έχω καταλάβει σωστά αυτά που διαβάζω και βλέπω στα λινκ.

 

[Eudokia]

Συγγνώμη που παρεμβαίνω αργά κάθε φορά.
Το τύμπανο, αν δεν κάνω λάθος, είναι κανονικά η επίπεδη επιφάνεια ανάμεσα στο τόξο και τη χορδή ή η τριγωνική επιφάνεια σε ένα αέτωμα.
Στην περίπτωση του τρούλου είναι και η υπερύψωσή του (κυλινδρική ή τετράγωνη).
Τα 4 σφαιρικά τρίγωνα που παίρνουν τα φορτία, λέγονται ..."σφαιρικά τρίγωνα" ή "λοφία".

Βλ. και στο pdf αυτό (σελ.14 τα λοφία, σελ. 20 το τύμπανο)

http://ecourses.dbnet.ntua.gr/el/apotypvseis_mnhmeivn/dialejeis/istoria_ths_arxitektonikis_2/2.html

 

[drsiebenmal]

Top 10 foreign language faux pas: in pictures (The Telegraph)