Γιατί ο μεταφραστής δεν είναι ούτε γιατρός ούτε υδραυλικός — ούτε ζωγράφος

[nickel]

Συχνά (συχνότερα πάλι αυτές τις μέρες, με την ευκαιρία του νομοσχεδίου για τη μεταφραστική υπηρεσία του ΥΠΕΞ) ακούγεται η άποψη ότι, κάποια μέρα, όποιος θέλει να εργαστεί στη μετάφραση θα πρέπει υποχρεωτικά να κατέχει σχετικό τίτλο σπουδών. Ο δικηγόρος, ο γιατρός, ο μηχανικός, ο ηλεκτρολόγος, ο υδραυλικός, αυτοί γιατί πρέπει να έχουν σπουδές και χαρτί για να ασκήσουν επάγγελμα. Γιατί όχι και ο μεταφραστής;

Απάντηση (δική μου): γιατί δεν είναι ίδιοι με τον μεταφραστή. Παράδειγμα: έχουμε ένα παιδί με δίγλωσσους γονείς. Μεγαλώνει μιλώντας δύο γλώσσες και, επειδή έχει και μια αγάπη για τη γλώσσα γενικότερα, ανακαλύπτει ότι του αρέσει η μετάφραση, ίσως ότι έχει και ταλέντο. Αυτά που έχει πάρει από τη ζωή αυτό το παιδί, δεν μπορεί φυσιολογικά να τα πάρει το παιδί του γιατρού, του δικηγόρου ή του υδραυλικού. Την αγάπη ίσως, το ενδιαφέρον — αλλά όχι τη γνώση.

Η μετάφραση απαιτεί γνώσεις (και ταλέντο και μεράκι) που αποκτά κανείς κυρίως έξω από τη σχολή παρά μέσα στη σχολή. Αν αλλάξουμε τις δόσεις, θα μπορούσα να πω το ίδιο και για έναν προγραμματιστή ή έναν ζωγράφο.

Θέλω να πω ότι μπορείς να είσαι ο καλύτερος μεταφραστής ή προγραμματιστής ή ζωγράφος χωρίς να έχεις περάσει ούτε απέξω από σχολή. Και υπάρχουν πάμπολλοι σπουδαίοι μεταφραστές ή προγραμματιστές ή ζωγράφοι που τα κατάφεραν με το μεράκι τους και το ταλέντο τους. Δεν ξέρω αντίστοιχες περιπτώσεις γιατρών, δικηγόρων ή μηχανικών.

Απαξιώνω τις σπουδές; Όχι. Θέλω να πω ότι η μετάφραση είναι art μάλλον παρά craft; Ούτε. Πρόλαβα μάλιστα τις σχετικές ενστάσεις βάζοντας την άποψή μου στον τίτλο. Υπάρχουν διαστάσεις της μετάφρασης, ιδιαίτερα στις μέρες μας, που ανήκουν αυστηρά στο χώρο της τεχνικής. Δυστυχώς, ακόμα και αυτές οι διαστάσεις δεν καλύπτονται επαρκώς από τις σπουδές. Παράδειγμα 1ο: Ο πτυχιούχος του ΤΞΓΜΔ του Ιονίου πόσο καλά χειρίζεται τα μεταφραστικά εργαλεία, τα λεξικογραφικά βοηθήματα και τα ηλεκτρονικά προγράμματα που απαιτεί η σύγχρονη μετάφραση; Παράδειγμα 2ο: Ένας από τα πιο απαιτητικούς κλάδους της μετάφρασης είναι η νομική μετάφραση: πού μπορεί να μάθει κάποιος σωστή νομική μετάφραση; Παράδειγμα 3ο: Μηχανικοί, γιατροί και δικηγόροι περνούν εργαστήρια, άσκηση, σημαντικές περιόδους τριβής. Από ποιες αντίστοιχες περιόδους δοκιμής και τριβής επιβάλλεται να περάσει ο πτυχιούχος μεταφραστής;

Με λίγα λόγια, οι σπουδές είναι ελλιπείς σε σχέση με τις σύγχρονες απαιτήσεις και ο καλός μεταφραστής παίρνει, έτσι κι αλλιώς, τα κυριότερα εφόδιά του για τη μετάφραση (τα γλωσσικά εφόδια, αν όχι τα μεθοδολογικά) έξω από τις σχολές — με διάβασμα, με μεράκι, με ταλέντο.

Υπάρχει και μια σημαντική διαφορά από τα άλλα επαγγέλματα σε σχέση με τις απαιτήσεις της αγοράς. Δεν αγνοούμε το γεγονός ότι στο διαδίκτυο υπάρχουν χιλιάδες μεταφράσεις σελίδων που έχουν γίνει με μηχανική μετάφραση και τις οποίες αναίσχυντα δημοσιεύουν οι ιδιοκτήτες ιστοτόπων. Γιατί; Γιατί τους αρκεί να καταλάβει ο επισκέπτης των σελίδων τους χοντρικά αυτό που θέλουν να του πουν. Υπάρχουν πολλοί στην αγορά που βολεύονται με μια πρόχειρη μετάφραση, ενώ ελάχιστοι βολεύονται με μια πρόχειρη εγχείρηση, ένα προχειροφτιαγμένο σπιτάκι, μια προχείρως διεκπεραιωμένη δικαστική διαμάχη.

Η μεταφραστική αγορά είναι πολύ πιο πολυσύνθετη, πολυδιάστατη, πολύμορφη από τις αγορές όπου δραστηριοποιούνται άλλοι επαγγελματίες, γι’ αυτό και πολύ πιο άναρχη και ανοργάνωτη. Συμφωνώ ότι σε κάποιους χώρους θα πρέπει με κάποιους τρόπους να πιστοποιείται η επάρκεια του μεταφραστή. Δεν συμφωνώ ωστόσο ότι το πτυχίο σημαίνει επάρκεια και η έλλειψη πτυχίου ανεπάρκεια. Η σχέση καλών προς κακούς μεταφραστές που γνωρίζω ίσως να είναι ίδια και στους πτυχιούχους και στους μη πτυχιούχους μεταφραστές.

 

[Palavra]

Σε πολλά συμφωνώ. Σε πολλά όχι.

Αυτό που θα ήθελα να παρατηρήσω, στα βιαστικά, είναι το εξής: κανείς δεν παίρνει ΟΛΑ τα απαραίτητα εφόδια στη σχολή του. Πολλά από αυτά τα αποκτά δουλεύοντας.

Το πτυχίο είναι, στην ουσία, κάτι σαν το δίπλωμα οδήγησης: σου λέει ότι ναι, τώρα ξέρεις τα βασικά, οπότε βγες στο δρόμο και μάθε να οδηγείς. Ε, όλο και κάποιο φτερό ή ζάντα θα τσακίσεις. Αν προσέχεις όμως, θα μάθεις.

Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι τυχεροί για να ξέρουν την κλίση τους από νωρίς και δυστυχώς η Ελλάδα δεν είναι ΗΠΑ, όπου υπάρχουν μηχανισμοί που δίνουν στον καθένα τη δυνατότητα να πάρει το «δίπλωμά» του σε πολλά διαφορετικά αντικείμενα όποτε το θελήσει.

Έτσι, ένας μεταφραστής με Προφίσιενση είναι σε θέση να ασκεί το ίδιο επάγγελμα με ένα μεταφραστή του Ιονίου. Δυστυχώς, οι δύο δε συγκρίνονται, και το λέω με γνώση λόγου, έχοντας στο μυαλό μου όλα τα προβλήματα του «Ιδρύματος» από το οποίο αποφοίτησα. Ο βασικός λόγος είναι ότι 4 χρόνια με τουλάχιστον 5 ώρες εβδομαδιαίως ευθεία και αντίστροφη μετάφραση στην κάθε γλώσσα συν 2 ώρες γραμματική συν 2 ώρες λογοτεχνία συν 2 ώρες εργαστήριο για εξάσκηση δεν μπορεί, όλο και κάτι θα σου αφήσουν παραπάνω.

Όλα αυτά έχουν φυσικά και εξαιρέσεις. Το Ιόνιο έχει πολλά προβλήματα και τα ξέρουμε όλοι. Προβλήματα όμως έχει και η νομική της Κοζάνης. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι απόφοιτοί της δεν είναι καλοί δικηγόροι ή ότι επειδή έχει προβλήματα μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι από ενδιαφέρον για τη δικηγορία ε, ας ασχοληθούμε με το επάγγελμα.

Η συζήτηση έχει πολύ ψωμί. Για να σας προλάβω, όπως έχω ξαναπεί, δεν εννοώ σε καμία περίπτωση να αποκλειστούν όλοι όσοι δεν έχουν αποφοιτήσει από το Ιόνιο από τον κλάδο.

Από την άλλη, η κατάσταση μπάτε σκύλοι αλέστε που υπάρχει σήμερα κανέναν δε συμφέρει. Ιδανικά, θα μπορούσε να υπάρχει κάτι σαν άδεια άσκησης επαγγέλματος, όπως σε σκανδιναβικές χώρες. Όμως δεν υπάρχει. Και αυτό που βλέπω ως απόφοιτος του Ιονίου είναι να μου χαλάει το επάγγελμα «η αδερφή μου που έχει Προφίσιενση και κάνει μεταφράσεις».

Παράδειγμα 2ο: Ένας από τα πιο απαιτητικούς κλάδους της μετάφρασης είναι η νομική μετάφραση: πού μπορεί να μάθει κάποιος σωστή νομική μετάφραση;

Επιλεκτική απάντηση, λόγω πίεσης χρόνου:

Στο Ιόνιο, όταν φοιτούσα εγώ, η νομική μετάφραση διδασκόταν από νομικούς με εμπειρία στη μετάφραση. Στα αγγλικά συγκεκριμένα, η καθηγήτρια ήταν απόφοιτος νομικής σχολής των ΗΠΑ. Επίσης, διδασκόμαστε δίκαιο από νομικό για ένα έτος, 2 ώρες εβδομαδιαίως, συν σχετικά μαθήματα επιλογής. Κοινώς, όταν βγήκα από τη σχολή, οι λέξεις «ενοχικό δίκαιο», «εγκληματολογία» και «έγκλημα», αλλά και οι βασικές διαφορές εθιμικού και ρωμαϊκού δικαίου, μεταξύ πολλών άλλων, όχι μόνο δε μου ήταν άγνωστες, αλλά ήμουν σε θέση να τις μεταφράσω με σαφήνεια και στα αγγλικά και στα γαλλικά. Δεν εννοώ σε καμία περίπτωση ότι τα ήξερα ή ότι τα ξέρω όλα. Όμως, είχα πάρει το «δίπλωμα οδήγησής» μου. Στο συγκεκριμένο τομέα, δε θα έπρεπε να υπάρχει κάποια δικλείδα ασφαλείας; Για να μην πιάσω και την ιατρική μετάφραση...

 

[nickel]

Έτσι, ένας μεταφραστής με Προφίσιενση είναι σε θέση να ασκεί το ίδιο επάγγελμα με ένα μεταφραστή του Ιονίου. Δυστυχώς, οι δύο δε συγκρίνονται...

Φυσικά και δεν ισχυρίζομαι ότι ένας μεταφραστής με Προφίσιενσι και ένας μεταφραστής (με Προφίσιενσι ή όχι) συν τέσσερα χρόνια σπουδές είναι ένα και το αυτό. Αλλά ένας μεταφραστής που ξεκίνησε με Προφίσιενσι και κάνει, με τον τρόπο του, μεταφράσεις επί τέσσερα χρόνια ενδέχεται να είναι, στο τέλος της τετραετίας, για πολλούς λόγους, καλύτερος από έναν μεταφραστή με πτυχίο. Ακριβώς επειδή η αγορά τού επιτρέπει να ασκείται και να μαθαίνει στου κασίδη το κεφάλι, ενώ δεν επιτρέπεται σε κάποιον γιατρό.

 

[efi]

Εγώ είμαι υπέρ της γνώσης, αλλά επειδή έχω παιδί που πλησιάζει σε πανελλαδικές, βλέπω τις βάσεις και τρελλαίνομαι. Είναι δυνατόν να μη δέχεσαι μαθητή του 17 και του 18; Ποιος είσαι, το Χάρβαρντ; Ο άλλος φταίει μετά που κάνει το προφίσιενσι πλατφόρμα; Άμα δουλεύει και γουστάρει, μαγκιά του.

 

[Alexandra]

Θα ήθελα να επισημάνω μια ομοιότητα μεταξύ γιατρού, δικηγόρου, μηχανικού, οποιουδήποτε πτυχιούχου επαγγελματία, και πτυχιούχου μεταφραστή. Το πτυχίο εξασφαλίζει ΜΟΝΟ ότι έχουν διδαχτεί τα βασικά. Κατά τα άλλα, μπορεί ένας γιατρός να είναι τόσο άχρηστος που κυριολεκτικά να κινδυνεύει η ζωή σου αν σε κουράρει -- γι' αυτό συνηθίζουμε να πηγαίνουμε σε γιατρούς μετά από συστάσεις. Κι ένας πτυχιούχος μεταφραστής (αν του λείπει το ταλέντο, η ευσυνειδησία, το μεράκι και η στοιχειώδης ευφυΐα) μπορεί να δώσει κάκιστες μεταφράσεις.

Αυτό που μ' ενοχλεί επίσης είναι που αρκετοί από τους πτυχιούχους έχουν τη νοοτροπία "όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω, μια και έχω πάρει πτυχίο μετάφρασης που λειτουργεί ως το μεγαλύτερο σεντόνι του κόσμου". Θέλουν να κάνουν και ιατρικά και νομικά και τεχνικά και λογοτεχνικά -- με τα γνωστά αποτελέσματα σε αρκετές περιπτώσεις. Δεν μπορώ να συγκρατήσω τα γέλια μου όταν βλέπω, σε συζήτηση για τεχνικά, ιατρικά ή νομικά θέματα, να επιχειρεί κάποιος να βάλει τα γυαλιά στον συνομιλητή του που τυχαίνει να έχει πτυχίο στον συγκεκριμένο τομέα, λέγοντας με περισπούδαστο ύφος "δεν νομίζω ότι λέγεται έτσι αυτό". Τι ν' απαντήσεις τότε; Ότι ακόμα κι οι γιατροί παίρνουν ειδικότητα σε κάτι, για να μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικοί; Δεν γίνεται να δηλώνεις γενικής ιατρικής και συγχρόνως να κάνεις εγχειρήσεις καρδιάς.

Ο γενικομεταφραστής δεν μπορεί να είναι ειδικευμένος σε όλα, ας το πάρει απόφαση. Και όταν δεν έχει πτυχίο Χημείας, ίσως μπορέσει με πολύ μεράκι και ψάξιμο και πολλά λεξικά να δώσει μια σωστή μετάφραση χημικών όρων μετά από αρκετή δουλειά -- και δεν θα μπερδέψει το "νίτρο" με το "νάτριο" χωρίς να το πάρει καν χαμπάρι.

 

[Count Baltar]

Ας δούμε τα πράγματα ρεαλιστικά:

Δύο είναι τα κύρια "στρατόπεδα" (βαριά κουβέντα, γι' αυτό και σε εισαγωγικά) αυτή τη στιγμή. Αφενός οι πτυχιούχοι μεταφραστές και αφετέρου οι έμπειροι μη πτυχιούχοι. (Πλήθος τα παρακλάδια και οι συνδυσμοί -- ας μείνουμε εδώ). Οι μεν σκέφτονται τα χρόνια που πέρασαν στο πανεπιστήμιο, τον κόπο, τα έξοδα και δικαιολογημένα βγάζουν καντήλες με την ιδέα ότι θα αναγνωρίζονται ισότιμα με αυτούς και κάποιοι άλλοι, όποιοι κι αν είναι αυτοί. Οι δε, κυρίως όσοι άρχισαν να ασχολούνται με τη μετάφραση σε περιόδους που δεν υπήρχαν καν σοβαρές σπουδές στη μετάφραση, και τόσα χρόνια ταλαιπωρήθηκαν με χίλιους δυο τρόπους προσπαθώντας να στήσουν ένα όνομα, μια πελατεία, αλλά και να δημιουργήσουν τη γνώση και την εμπειρία τους, δικαιολογημένα βγάζουν καντήλες όταν ακούν τις αιτιάσεις των μεν (με μόνη διαφορά ότι ούτε τους περνάει από το μυαλό ότι έχουν το οποιοδήποτε δικαίωμα να αποκλείσουν τους μεν από την αγορά -- κάτι που μιλώντας εν θερμώ πολλές φορές, έστω και έμμεσα, υπαινίσσονται [δικαιολογημένα και πάλι, εφόσον μιλούν εν θερμώ] οι πτυχιούχοι, για να το αποσύρουν σχεδόν αμέσως μόλις καθίσουν να σκεφτούν με λίγη προσοχή).

Όπως πάντα η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση.

Όταν άνοιξε το επάγγελμα των ορκωτών ελεγκτών στην Ελλάδα, υπήρξε η ανάγκη να τεθούν βάσεις στο ποιοι θα δικαιούνται να το ασκούν. Για να γίνει λοιπόν μια αρχή, τέθηκαν κάποια αρχικά κριτήρια, τα οποία περιλάμβαναν την εμπειρία και τα τυπικά προσόντα, ανάλογα με την περίπτωση του καθενός. Έτσι, μόλις καλύφθηκαν τα παλιά και δοκιμασμένα στελέχη*, ο κλάδος προχώρησε στη φάση δύο, θεσπίζοντας πρόγραμμα εξετάσεων, σε συνδυασμό με μαθητεία, για όσους θα έμπαιναν στο επάγγελμα από εκεί και έπειτα. Δηλαδή, προσέξτε, είσαι καινούργιος, προσλαμβάνεσαι, έρχεται η ώρα, δίνεις εξετάσεις, αν περάσεις οκέι, αν δεν περάσεις έχεις και άλλες ευκαιρίες, αλλά βέβαια μένεις πίσω στις προαγωγές και, όσο να'ναι δεν θα δίνεις και για πάντα (έτσι δεν είναι; ) Προσέξτε: προσλαμβάνεσαι, εφόσον πληρείς τα άλλα κριτήρια που ζητά η εταιρεία. Η πόρτα έχει ανοίξει και μπαίνεις στον προθάλαμο. Στο χέρι σου είναι να προχωρήσεις παραπέρα.

Αυτό προτείνω, λοιπόν. Ας υπάρξει ένα cutoff point, όπου θα αναγνωριστούν οι υφιστάμενοι (κι ας μείνουν μέσα μερικοί φελλοί, το ζήτημα είναι να μη μείνουν απέξω καλοί επαγγελματίες -- ας μην υιοθετούμε τη νοοτροπία που οδήγησε στο πρόσφατο φορολογικό έκτρωμα) και μετά, ναι, ας μπει πορτιέρης.

Μια παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στα γραφόμενά μου πάνω στο ζήτημα: δεν έχω κατά νου συμμετοχές σε διαγωνισμούς ΑΣΕΠ, διορισμούς σε δημόσιες υπηρεσίες και τέτοια, αλλά μόνο τη δραστηριοποίηση στην ελεύθερη ιδιωτική αγορά.
[Εννοείται ότι στις παραπάνω περιπτώσεις (δημοσίου) οι πτυχιούχοι μετάφρασης πρέπει ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ να έχουν δικαίωμα συμμετοχής χωρίς κανέναν απολύτως περιορισμό, και με δεδομένο αυτό, τότε συζητάμε και για τη συμμετοχή των υπολοίπων.]

*Φυσικά έμειναν στο χώρο και κάποιοι φελλοί. Αναπόφευκτο. Σιγά-σιγά όμως άρχισε να τους ξεσκαρτάρει η ίδια η αγορά.

ΥΓ. Χώρια που, όπως ξέρουμε καλά, ο μεταφραστής είναι μπογιατζής

 

[Alexandra]

Χώρια που, όπως ξέρουμε καλά, ο μεταφραστής είναι μπογιατζής

Απάντηση στο όχι ζωγράφος: Μπογιατζής!

 

[Lexoplast]

Σιγά-σιγά όμως άρχισε να τους ξεσκαρτάρει η ίδια η αγορά.

Αυτό, νομίζω, είναι και το κλειδί στην όλη υπόθεση. Τελικά οι πελάτες είναι αυτοί που αποφασίζουν ποιος θα ζήσει από τη μετάφραση και ποιος όχι. Βέβαια, πάντα θα υπάρχουν πελάτες με χαμηλές απαιτήσεις ή που δεν μπορούν να ελέγξουν την ποιότητα των μεταφράσεων, και πάντα θα υπάρχουν μέτριοι μεταφραστές να τους εξυπηρετούν. Αλλά δε νομίζω ότι μπορεί κανείς να τους το απαγορεύσει, αφήστε που μεταξύ τους σίγουρα υπάρχουν και πτυχιούχοι, όπως παρατήρησε η Alexandra.

Όσο υπάρχει κοινό χωρίς γούστο, θα υπάρχουν και παράφωνοι τραγουδιστές, όσο κι αν διαμαρτύρονται οι καλλίφωνοι.

 

[Alexandra]

Θα προσθέσω ένα υστερόγραφο σ' αυτά που είπα προηγουμένως περί πτυχίου σε ρόλο σεντονιού, που δίνει στον πτυχιούχο την εντύπωση ότι όχι μόνο μπορεί να τα κάνει όλα, αλλά και πρέπει να τα κάνει όλα:

Πριν από καμιά δεκαριά χρόνια, και αφού είχα συνεργαστεί με γνωστό εκδοτικό οίκο για τη μετάφραση 5-6 μικρών βιβλίων εκλαϊκευμένης επιστήμης, ο υπεύθυνος μού πρότεινε ως επόμενη συνεργασία να μεταφράσω το "Για ποιον χτυπάει η καμπάνα". Του απάντησα, 'Προς Θεού, δεν θεωρώ τον εαυτό μου ικανό να μεταφράσει Χέμινγουεϊ. Είμαι μια καλή υποτιτλίστρια, αλλά θα γίνω κακή μεταφράστρια αν πιάσω κάτι που είναι έξω και πάνω από τις δυνάμεις μου".

Πείτε μου τώρα πόσοι 25χρονοι με φρέσκο το πτυχίο της μετάφρασης θα έλεγαν όχι σε τέτοια ευκαιρία; Αλλά τι ευκαιρία είναι στην πραγματικότητα; Ευκαιρία να δείξεις πόσο άπειρος είσαι, και ότι δεν ξέρεις να λες όχι σε κάτι που θα σε χαντακώσει; (Κι αν μιλήσουμε για ιατρικές μεταφράσεις, μπορεί να χαντακώσεις και άλλους.)

Κάποιοι από εσάς θυμάστε εκείνο το περιστατικό σε κάποιο άλλο φόρουμ, όπου μια συνάδελφος μάς κατακεραύνωσε γιατί δεν πήραμε ο καθένας από μια σελίδα ιατρικής μετάφρασης για να βοηθήσουμε. Δεν μπόρεσε να καταλάβει, ό,τι κι αν της είπαμε, ότι θα ήταν εγκληματική η προθυμία να κάνει ιατρική μετάφραση ένας υποτιτλιστής ή ένας μεταφραστής λογοτεχνίας ή ένας μεταφραστής νομικών κειμένων -- έστω και για να βοηθήσει κάποιον αναξιοπαθούντα.

 

[Palavra]

Παιδιά καλημέρα,
ωραία συζήτηση ανοίξαμε :) Βασικά, να πω κατ' αρχάς ότι συμφωνώ με την Αλεξάνδρα: ξέρω πολλούς αποφοίτους του Ιδρύματος που δεν είναι ούτε για να περνούν απ'έξω (ή απέξω; ) από την πόρτα του επαγγέλματος, ακριβώς γιατί έχουν αυτή τη λογική του «όλα τα σφάζω». Αναπόφευκτο είναι να περάσεις κάποια στιγμή από αυτό το στάδιο, ιδίως στην αρχή της καριέρας σου, το θέμα όμως είναι να μη μείνεις εκεί, αλλά να συνειδητοποιήσεις ότι δεν μπορείς να τα κάνεις όλα.


Έδιτ επειδή τώρα είδα το αποπάνω: πάντως, το πτυχίο δίνει σε όλους τους πτυχιούχους, ανεξαρτήτως ειδικότητας, την ίδια σιγουριά. Δε νομίζω π.χ. ότι ένας γραφίστας, φρέσκος απόφοιτος από τα ΤΕΙ, θα αρνούταν να αναλάβει την καμπάνια μιας μεγάλης εταιρείας. Ίσα ίσα που θα πετούσε τη σκούφια του. Τώρα, το αν θα τα πήγαινε καλά, είναι άλλη συζήτηση. Δυστυχώς, στα 22 που τελειώνεις το Πανεπιστήμιο δεν έχεις ποτέ την ωριμότητα που αποκτάς στα 30 ή στα 50 ή στα 70.


Για μένα, ένας μεταφραστής με πτυχίο π.χ. νοσηλευτικής που θα έχει κάνει όμως κάποιες σπουδές στη μετάφραση, θα έπρεπε να έχει την ευκαιρία να μπει στην αγορά. Γιατί όχι; Προσοχή όμως: όχι εις βάρος κάποιου που έχει φάει τα χρόνια του στα θρανία - και εδώ μιλάω για τις πάμπολλες προκυρήξεις για θέσεις δημοσίου που ζητούν μεταφραστές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.


Καλά τα λέει ο Κόμης Μπογιατζής: η ίδια η αγορά θα κάνει το ξεσκαρτάρισμα. Μάλιστα, το σύστημα που προτείνει είναι πάρα πολύ καλό, κατά τη γνώμη μου. Έτσι, θα μπορούσε να αποφευχτεί το φαινόμενο που περιγράφει ο Λεξ παραπάνω.

 

[Ambrose]

Πώς ρε παιδιά θα τους ξεσκαρτάρει η αγορά, όταν η αγορά σήμερα, έτσι όπως διαμορφώνεται δεν έχει μάτια να δει ή αυτιά για ν' ακούσει; Και πώς γίνεται το επίπεδο των μεταφράσεων και των μεταφραστών να είναι σήμερα χαμηλότερο απ' ότι ήταν πριν από 20 χρόνια; Πριν από 20 χρόνια έπαιρνες μεταφρασμένο λογοτεχνικό βιβλίο να διαβάσεις και χαιρόσουνα να το διαβάζεις. Η γλώσσα ήταν ζωντανή. Σήμερα, οι περισσότεροι μεταφραστές φοβούνται μην τους φύγει κανάς πόντος, ακολουθούνε το πρωτότυπο μέχρι και το κόμμα. Φοβούνται να σπάσουν ή να συγχωνεύσουν προτάσεις, let alone "να διαβάσουν μεταξύ των γραμμών" (sic). Παρά την τόσο αυξημένη γλωσσομάθεια, οι μεταφράσεις είναι σήμερα χειρότερες (έτσι όπως τα κρίνω εγώ τα πράγματα, τουλάχιστον).

Όσον αφορά τον γιατρό ή μηχανικό ή δεν ξέρω κι εγώ ποιον που "ξέρει", διαφωνώ κάθετα (sic) (sorry Έλενα, έχει καθιερωθεί πια). Εδώ τους ρωτάς πως λέμε αυτό στα Αγγλικά και σου λένε αλαμπουρνέζικα. Παραδείγματα, έχω άπειρα... Ας μην τα πιάσουμε. Μπατάρουνε τα μάτια μου.

Σαφέστατα και δεν θεωρώ ότι μόνο οι πτυχιούχοι μεταφραστές πρέπει να ασκούν το επάγγελμα (το είχα πει από την αρχή στο άλλο νήμα). Αλλά, ο κάθε γιατρός, μηχανικός, δικηγόρος ή ζωγράφος πρέπει να ξέρει *ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ* και να έχει γλωσσικές ευαισθησίες. Μην κρίνετε εξ ιδίων τα αλλότρια. Επειδή εσείς (ή μάλλον εμείς) έχουμε γλωσσικές ευαισθησίες, δεν σημαίνει ότι τις έχουν όλοι. Σε πολλούς γιατρούς, δικηγόρους κλπ που θεωρούν τον εαυτό τους ικανό και άξιο να κάνουν μεταφράσεις (χα, μα τι λες τώρα κακόμοιρο παιδί που δεν μπορώ εγώ να μεταφράσω, εγώ τελείωσα τη νομική), αν τους κάνεις ερώτηση του τύπου που κάνουμε εμείς εδώ, θα σε κοιτάξουν με απορία.

Εδώ σε απλά δημοσιογραφικά άρθρα στα Αγγλικά (που είναι γενική μετάφραση) γίνονται με εξαιρετική άνεση παρερμηνείες και παρανοήσεις, που να πιάσουμε τα δύσκολα.

Δε λέω, ωραία τα πτυχία, αλλά πρέπει να το αγαπάς αυτό που θες να κάνεις. Πρέπει να αγαπάς τη μετάφραση για να την κάνεις.

Και καλά κάνει το νομοσχέδιο από μία άποψη και δεν κλείνει την αγορά μόνο για τους Ιόνιους και τους ισοτίμους αυτών, αλλά όχι και να βάζει την κάθε νοσοκόμα να κάνει μεταφράσεις, ούτε και να βάζει τους πτυχιούχους μεταφραστές στην κατηγορία των γενικών μεταφράσεων. Αυτά είναι τρελά πράγματα, εξωφρενικά (μην πω σουρεαλιστικά...) :)

 

[Count Baltar]

@ambrose, για το επίπεδο της μετάφρασης τότε και τώρα, αρκεί να σου δείξω κάτι καταπληκτικά που έχω στη βιβλιοθήκη μου. Το επίπεδο έχει ΑΝΕΒΕΙ. Απλώς παλαιότερα κάνανε μεταφράσεις και κάτι Αλεξάνδρου και κάτι Ταχτσήδες.

Όσο για το ξεσκαρτάρισμα: στην περίπτωση των ορκωτών ελεγκτών, για να είμαι πιο ακριβής, η πιάτσα τούς άφησε τις κακοπληρωμένες και βαρετές δουλειές, που δεν ήθελε κανείς άλλος. Ο παραλληλισμός δικός σας.

Ποιος καλός μεταφραστής θέλει τους άσχετους πελάτες; Ρωτάω; Κι άν έχει τέτοια οικονομική ανάγκη πια, γιατί δεν κάνει και κάτι άλλο παράλληλα; Αντί να μαζεύει κάθε μπακατέλα.

Εμένα καλός μου πελάτης μου έπιασε μια λάθος έκφραση και δεν είχα μούτρα να τον δω. Αλλά σίγουρα τον σέβομαι.

 

[Ambrose]

Όσο για το ξεσκαρτάρισμα: στην περίπτωση των ορκωτών ελεγκτών, για να είμαι πιο ακριβής, η πιάτσα τούς άφησε τις κακοπληρωμένες και βαρετές δουλειές, που δεν ήθελε κανείς άλλος. Ο παραλληλισμός δικός σας.

Ποιος καλός μεταφραστής θέλει τους άσχετους πελάτες; Ρωτάω; Κι άν έχει τέτοια οικονομική ανάγκη πια, γιατί δεν κάνει και κάτι άλλο παράλληλα; Αντί να μαζεύει κάθε μπακατέλα.

Εμένα καλός μου πελάτης μου έπιασε μια λάθος έκφραση και δεν είχα μούτρα να τον δω. Αλλά σίγουρα τον σέβομαι.

Αναφερόμουν κυρίως στις πολυεθνικές. Δεν μιλάνε Ελληνικά, δεν έχουν ανθρώπους που μιλάνε Ελληνικά και ουσιαστικά δεν μπορούν να κρίνουν αν ο μεταφραστής τους έχει κάνει καλή δουλειά ή όχι. Στην εσωτερική Ελληνική αγορά, ΟΚ, τα πράγματα είναι αλλιώς.

 

[nickel]

Στα πάρα πολύ ωραία που έχετε γράψει, δύο γρήγορες παρατηρήσεις:

1. Θα το ξαναπώ: η συγκεκριμένη αγορά έχει ανάγκη από το μεταφραστή που θα κάνει πρόχειρη μετάφραση (έλα, μπογιατζή μου, ρίξε δυο πινελιές, δεν θέλω κανένα αριστούργημα, απλώς να μη δείχνει βρόμικος ο τοίχος, να σβήσεις και τα γκράφιτι των κωλόπαιδων). Απλώς να υπάρχει μεταξύ κατεργαραίων ειλικρίνεια: πίτουρα με πληρώνεις, πίτουρα θα πάρεις.

2. Δεν ξέρω αν οι σημερινές μεταφράσεις είναι καλύτερες από τις μεταφράσεις που γίνονταν πριν από 40 χρόνια. Για ποιες μεταφράσεις μιλάμε; Δεν ξέρω να υπάρχει σχετική μελέτη, εμπειρικές απόψεις μπορούμε μόνο να καταθέσουμε. Όπως υπάρχει πολύ περισσότερη δημοσιογραφία σήμερα (και πτώση του επιπέδου, θα πουν κάποιοι), υπάρχουν και πολύ περισσότερες μεταφράσεις. Από την άλλη, υπάρχουν και πολύ περισσότεροι σπουδαγμένοι μεταφραστές και βοηθήματα που ούτε καν μπορούσαμε να φανταστούμε πριν από 40 χρόνια.

 

[Katerina_A]

Επειδή αισθάνομαι ότι οφείλω να το πω:
Πνίγομαι στη δουλειά και δεν προφταίνω να καταθέσω σήμερα (ή ίσως και τις προσεχείς ημέρες) τις απόψεις μου επί του θέματος.
Επιφυλάσσομαι όμως.

 

[LostVerse]

Mod: από συζήτηση που ξεκίνησε εδώ: http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?p=63235#post63235

Για τα πιο τεχνικά αρμόδιος είναι ο Ζάζουλας, ωστόσο για το παρακάτω

Η Alexandra πιο πάνω είπε ότι η Λεξιλογία είναι μεταφραστικό φόρουμ. Ευχαριστώς λοιπόν να πάμε στο airliners.gr, ή στο defencenet.gr ή στο e-haf.gr να τα πούμε χωρίς γκρι χρώμα. :)

αν δεν είναι ο χώρος του, ο μεταφραστής έχει δύο επιλογές: ή διαβάζει και ενημερώνεται για τα συστήματα των αεροπλάνων, ρωτάει ειδικούς, μπαίνει σε μεταφραστικά φόρουμ, και γενικώς φροντίζει να μάθει, ή κάθεται στ' αβγά του (ή στ' αυγά του, αν προτιμάτε). Αν είναι κανείς άσχετος με ένα χώρο και δεν έχει σκοπό να γίνει σχετικός, δεν έχει καμία δουλειά να ρίχνει το επίπεδο και να γεμίζει τον τόπο με μεταφραστικά λάθη.

Πόσο δίκιο έχεις.

Δυστυχώς δεν είναι πάντα έτσι στην πράξη και αυτό όχι υποχρεωτικά με ευθύνη του μεταφραστή, δηλαδή αν του πουν μετέφρασέ το ή θα βρω άλλον να το μεταφράσει, η ευελιξία επιλογών μειώνεται... Το λέω γιατί μου είχε τύχει και εμένα σε αντίστοιχη περίπτωση (μετάφραση είδησης), και το μόνο που κατάφερα ήταν τουλάχιστον η είδηση να είναι στοιχειωδώς κατανοητή. Όπως είπα και παραπάνω, υπάρχουν περιπτώσεις, και τα ειδησεογραφικά πόρταλ είναι μια από αυτές, όπου δεν υπάρχει ευχέρεια χρόνου για την απαραίττη έρευνα...

 

[Palavra]

Με συγχωρείς, αλλά εμένα όταν μου λένε «μετάφρασέ το ή θα βρώ άλλον να το μεταφράσει», απαντάω «βρες άλλον» (ευγενικά, πάντα). Ειδάλλως, και να γίνω ρεζίλι ρισκάρω, και να μη μου ξαναδώσουν δουλειά στον αιώνα τον άπαντα οι σοβαροί πελάτες.

 

[LostVerse]

Edit: thanx για την μεταφορά :)

Με συγχωρείς, αλλά εμένα όταν μου λένε «μετάφρασέ το ή θα βρώ άλλον να το μεταφράσει», απαντάω «βρες άλλον» (ευγενικά, πάντα). Ειδάλλως, και να γίνω ρεζίλι ρισκάρω, και να μη μου ξαναδώσουν δουλειά στον αιώνα τον άπαντα οι σοβαροί πελάτες.

Και πολύ καλά κάνεις, αυτό είναι το ιδανικό! Σκέψου όμως ότι δεν έχουν όλοι την ευχέρεια (ή πολυτέλεια αν προτιμάς) αυτή. Υπάρχουν άτομα που ειδικά στα πρώτα τους χρόνια στον χώρο έχουν ανάγκη μια δουλειά και κάποια χρήματα.

 

[Alexandra]

Υπάρχουν άτομα που ειδικά στα πρώτα τους χρόνια στον χώρο έχουν ανάγκη μια δουλειά και κάποια χρήματα.

Σωστά. Υπάρχουν επίσης και άτομα που θέλουν να κερδίσουν ένα χαρτζιλίκι. Και τι πιο εύκολο από το να κάνεις μια μετάφραση,ε; Αγγλικά ξέρουμε, πήραμε στη Β' Λυκείου το Proficiency με C, άσε που μιλάμε φαρσί με τους ξένους στις διακοπές μας. Ελληνικά ξέρουμε, duh, Έλληνες είμαστε. Γιατί να μην κάνουμε και μια μετάφραση, να βγάλουμε μερικά ευρώ;

 

[Palavra]

Να προσθέσω και κάτι άλλο: δεν κακίζω τους μεταφραστές που ασχολούνται με ένα θέμα που δε γνωρίζουν, που είναι άπειροι, ή που είναι μικροί. Όλοι κάπως έτσι ήμασταν στην αρχή. Κακίζω τους μεταφραστές που ασχολούνται με ένα θέμα που δε γνωρίζουν, που είναι άπειροι, ή που είναι μικροί και το θεωρούν άλλοθι για να μην ψάξουν. Λάθη μπορεί να υπάρξουν σε μεταφράσεις , ωστόσο όταν φαίνεται ότι ο μεταφραστής έψαξε, αλλά δεν κατάφερε να καταλήξει στο σωστό συμπέρασμα, δεν μπορεί κανείς να τον κατηγορήσει ότι είναι αμελής ή τεμπέλης.

Το θέμα είναι να τεκμηριώνεις τις επιλογές σου, να μπορείς να πεις στον πελάτη σου «το έψαξα εκεί κι εκεί κι εκεί και το βρήκα έτσι». Το να λες «α, μου έδωσαν τη μετάφραση και δεν μπορούσα να πω όχι», «α, είμαι ακόμα καινούριος στο επάγγελμα», «α, δεν είμαι ειδικός», για μένα είναι απαράδεκτο.