Οι πτυχιούχοι νομικοί, γιατροί και μηχανικοί έχουν απλώς καταφέρει να κλείσουν την πιάτσα, κατοχυρώνοντας την αποκλειστικότητα για τους ίδιους. Το αν είναι "σωστό" ή "λάθος" αυτό μπορούμε να το συζητάμε εις τον αιώνα τον άπαντα, πλην όμως η ουσία είναι αλλού: στο ποιος εξασφαλίζει το χρήμα. Δείτε τις υπέρογκες αμοιβές των συμβολαιογράφων και των μηχανικών για την υποχρεωτική από το νόμο υπογραφή τους σε έγγραφα ή τις αμοιβές για τις παραστάσεις των δικηγόρων (η εργασία όλων αυτών σπάνια είναι τόση σε ποσότητα και ποιότητα ή ακόμα και σε εξειδίκευση που να δικαιολογεί τα ύψη των αμοιβών) και θα καταλάβετε τι εννοώ.
Προφανώς υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν "πρακτικοί" που έμαθαν το (κάθε) επάγγελμα πάνω στη δουλειά, και χάρη στο ταλέντο και το μεράκι τους είναι καλύτεροι από πολλούς τηβενοφορούντες. Προφανώς σε επαγγέλματα που απαιτούν πολύ εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις και μακροχρόνια πρακτική εξάσκηση (όπως είναι η ιατρική) το να είσαι "πρακτικός" είναι από δύσκολο έως αδύνατον (λόγω έλλειψης μέσων αν μη τι άλλο - πού θα βρεις εργαλεία και πτώμα για ανατομία; ) ενώ σε επαγγέλματα που οι γνώσεις τους είναι γενικότερες και διαθέσιμες σε όλους και που μπορεί κανείς να εξασκηθεί χωρίς ειδικό εξοπλισμό και χώρο (όπως είναι η μετάφραση) είναι από προσιτό έως εύκολο. Αυτό δε μας λέει αν «θα έπρεπε» να υπάρχει πιστοποίηση ή αδειοδότηση – αυτό εξαρτάται από τους στόχους που αποφασίζουμε να θέσουμε.
Το αίτημα για θεσμοθέτηση πιστοποίησης ή αδειοδότησης είναι απλώς ένα αίτημα κατοχύρωσης της αποκλειστικότητας για ορισμένους και ένα αίτημα εξασφάλισης υψηλών αποδοχών. Ούτε καλό ούτε κακό, απλώς συμφεροντολογικό, ήτοι απολύτως ανθρώπινο και φυσικό.
Εγώ από τη μεριά μου προέρχομαι από το στρατόπεδο των "κακών". Έχω πτυχίο βιολογίας (ούτε καν φιλόλογος δεν είμαι). Αγγλικά έκανα από νήπιο και πήρα το προφίσιενσι (σικ) μικρή μικρή. Ισπανικά έκανα ένα χρόνο όλο κι όλο, μετά γνώρισα έναν ισπανό, τον σπίτωσα, έκανα και παιδί μαζί του, μελέτησα μόνη μου και πήρα το σουπεριόρ (σικ), και σήμερα όλοι οι ισπανοί που με γνωρίζουν ξαφνιάζονται πάρα πολύ όταν τους λέω ότι όχι, δεν είμαι από τα Κανάρια νησιά, από την Αθήνα είμαι, την προφορά την κόλλησα από τον ομοκρέβατο.
Ξεκίνησα μεταφράζοντας δωρεάν για λογαριασμό κάποιων φίλων εκδοτών που ήθελαν να βγάλουν ένα βιβλίο και δεν είχαν λεφτά για μεταφραστή (χάλασα την πιάτσα κανονικά), συνέχισα κάνοντας part time μεταφράσεις λίγο έως πολύ σχετικές με το αντικείμενο των σπουδών μου, και κατέληξα να κάνω full time μετάφραση. Έγινα αυτό που λέμε «γενικός» μεταφραστής. Έχω κάνει τα πάντα – συνεργασία με γραφείο, υπότιτλους, επιστημονικά άρθρα (λόγω σπουδών), κυρίως όμως βιβλία γνώσεων για παιδιά κι εφήβους (η φύση, το ανθρώπινο σώμα και τέτοια - και πάλι οι σπουδές παίζουν το ρόλο τους). Από μια στιγμή και μετά ανέλαβα και λογοτεχνία (το μαστίγιο που το έχετε;)), το όνειρό μου, γιατί λατρεύω τη λογοτεχνία και διαβάζω από πολύ μικρή ό,τι πέσει στα χέρια μου (και φυσικά στο πρωτότυπο στις γλώσσες που μπορώ). Δεν ξέρω αν κάνω καλή δουλειά ή όχι, ωστόσο όλοι οι επιμελητές με τους οποίους συνεργάστηκα μου έδιναν συγχαρητήρια, και έχω ακούσει καλά λόγια τόσο από συναδέλφους όσο και από αναγνώστες (φυσικά είχα και τις κακές στιγμές μου). Αγαπώ τη μετάφραση και νιώθω πολύ τυχερή που μπορώ και μεταφράζω επαγγελματικά.
Καμμιά φορά λέω χαριτολογώντας ότι έγινα μεταφράστρια και όχι νευροχειρούργος, γιατί κανείς δεν πέθανε ακόμη από κακή μετάφραση. Ξέρω φυσικά ότι η κακή μετάφραση έχει κι αυτή τις συνέπειές της, ακόμη και νομικές (όπως επεσήμαναν οι συνάδελφοι στο παρόν νήμα – αλήθεια μπορώ να σας λέω συναδέλφους;)), όπως και να το κάνουμε όμως, συνήθως είναι λιγότερες και πιο ήπιες από τις συνέπειες ενός κακού υπολογισμού στα στατικά ενός κτιρίου.
Συμφωνώ με τον προλαλήσαντα που είπε ότι η αγορά ξεσκαρτάρει, όπως σε κάθε επάγγελμα άλλωστε. Σκιτζήδες υπήρχαν και θα υπάρχουν σε κάθε επάγγελμα και δε νομίζω ότι είναι η πιστοποίηση που θα τους περιορίσει, αλλά ο ανταγωνισμός και η σωστή ενημέρωση των πελατών.
Πού θέλω να καταλήξω; Εκεί από όπου ξεκίνησα: αν θέλουμε να κλείσουμε την αγορά, η αδειδότηση έχει νόημα. Αν θέλουμε να αξιώνουμε υψηλότερες αμοιβές, η πιστοποίηση έχει νόημα. Αν θέλουμε απλώς να δουλέψουμε, το κάνουμε και τώρα.
Δεν αντιτίθεμαι στην αδειοδότηση/πιστοποίηση, ούτε την υπερασπίζομαι: προσωπικά απλώς δεν την θεωρώ απαραίτητη.
Η μόνη περίπτωση που θεωρώ απαραίτητη την πιστοποίηση, είναι για επίσημες μεταφράσεις εγγράφων. Στην περίπτωση αυτή θεωρώ ότι ο καλύτερος τρόπος είναι οι εξετάσεις (συμφωνώ ότι είναι προβληματικές, όπως επισημάνθηκε παραπάνω, αλλά δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι καλύτερο) και θεωρώ ότι θα πρέπει να δίνεται προσωπικά σε κάθε μεταφραστή και όχι σε γραφεία (έχω μεταφράσει για λογαριασμό γραφείου που είχε άδεια και εξέδιδε «επίσημες» μεταφράσεις, χωρίς εγώ προσωπικά να έχει πιστοποιηθεί με κάποιον τρόπο ότι ήμουν σε θέση να μεταφράζω σωστά).
Συγγνώμη αν μακρηγόρησα κι αν ξέφυγα λίγο εκτός θέματος, έχω το ελάττωμα της φλυαρίας, ελπίζω να μην σας κούρασα πολύ.
