Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)
FunkSoulBrother
New member
FunkSoulBrother το γνωρίζω αυτό που λες και θα το δεχόμουνα ίσως για τηλεοπτικές εκπομπές, αλλά εδώ πρόκειται για σινεμά. Και δεν είναι ζήτημα style guide όπως λέει ο Ζάζουλα, αλλά νοήματος και σεβασμού απέναντι στο ύφος της ταινίας. Το ύφος είναι βασικό κομμάτι της μετάφρασης και φορέας νοήματος.
Σκέψου να βάλεις μια στριπτιζού να μιλάει για τα μεμέ της (και όχι για τα βυζιά της).
Ambrose, ήταν για τηλεοπτικό κανάλι ο υποτιτλισμός της ταινίας, όχι ότι έχει σημασία. Η σωστή μετάφραση είναι το ζητούμενο παντού, είτε για τη μεγάλη οθόνη, είτε για τη μικρή.
Συμφωνώ και επαυξάνω γι' αυτό που λες, για το ύφος ως βασικό κομμάτι της μετάφρασης. Το κακό με τους υπότιτλους είναι ότι σχεδόν σε αναγκάζουν να προκρίνεις το νόημα έναντι του ύφους, λόγω των τεχνικών περιορισμών αυτού του είδους μετάφρασης, όχι ότι αυτό θα έπρεπε να είναι δικαιολογία. Οπότε, πρώτα αποδίδεις την "ουσία" και μετά το "περιτύλιγμα",
κι ας είναι το περιτύλιγμα εξίσου σημαντικό. Νομίζω έχετε συζητήσει εδώ για εκείνο το "Στιβάκο!" από το παλιό "Χτυποκάρδια στο Μπέβερλι Χιλς", που ήταν λαμπρή μεταφορά του ύφους και του συναισθήματος της στιγμής του αγγλικού διαλόγου.
Επίσης, υπάρχει μια γενικότερη τάση στρογγυλέματος των γωνιών, άλλοτε ρητώς ως μεταφραστική οδηγία, κι άλλοτε ως αυτοπεριορισμός, καθώς βλέπεις πώς δουλεύουν και οι άλλοι. Το αποτέλεσμα, coming soon to a theater near you.
Πρακτικά, αν σου πει ο προϊστάμενος/εργοδότης "το θέλω έτσι", αυτό σημαίνει ότι το θέλει έτσι. Αν θέλει τη στριπτιζού με μεμέ, έτσι θα την πάρει! (Με το μπαρδόν για το double entendre.)
Ambrose
¥
Φυσικά και είναι υφολογικά λάθος. Όπως είπα προηγουμένως, η μετάφραση στο σύνολό της ήταν (πολύ) καλή, απλά η ευπρέπεια από το στόμα μιας politically incorrect σεξουλιάρας ξανθιάς (Samantha Jones), από το στόμα της οποίας βγαίνουν πολύ πιο χοντρά, χτυπάει.
Για τηλεοπτικό κανάλι το Sex & the City 2; ΟΚ, δεν ξέρω καλά πώς υποτιτλίζουν για σινεμά και πώς για τηλεόραση και ποιες συμφωνίες έχουν και δεν έχει τόση σημασία. Η μετάφραση στο σύνολό της ήταν από καλή ως πολύ καλή.
Απλά κάποια στιγμή θα ήθελα λίγη περισσότερη τόλμη από τους μεταφραστές και τις εταιρείες εν γένει, γιατί αντιμετωπίζουν την αργκό πολλές φορές σαν να τους έχουν βάλει πιπέρι στο στόμα. Δεν είναι δυνατόν όταν το πρωτότυπο μιλάει για T&A (tits and ass) και τα συναφή, ο μεταφραστής να επιλέγει αποδόσεις που περισσότερο αρμόζουν σε βίπερ-νόρα ή πίνακες του Μοντιλιάνι, και όχι στο πρωτότυπο.
Η εμπειρία μου από υποτιτλισμό για τηλεόραση και κινηματογράφο, χωρίς να ισχυρίζομαι ότι ξέρω από πρώτο χέρι τις οδηγίες όλων των εταιρειών προς τους μεταφραστές, είναι η εξής:
1) Όταν ένας μεταφραστής υποτιτλίζει για τα κανάλια, όντως παίρνει οδηγίες να παραλείψει τις πολλές βωμολοχίες. Όμως, υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ εταιρειών: μία εταιρεία απαγορεύει ακόμα και το "άι στο διάολο" και το αντικαθιστά με το "άι στο καλό"· επίσης το "σκάσε" αντικαθίσταται με το "πάψε", ενώ άλλη εταιρεία επιτρέπει πιο ρεαλιστικές καταστάσεις. Όταν μεταφράζω το The Wire, με θέμα τις συμμορίες ναρκωτικών της Βαλτιμόρης, εννοείται ότι θα δείτε και τη λέξη "καριόλης" στον υπότιτλο. Αλλά, όπως είπα, σε κάποια άλλη εταιρεία το απαγορεύουν δια ροπάλου. Μάλλον εκεί θα βλέπουμε τους γκάνγκστερς να αποκαλούν ο ένας τον άλλον "κάθαρμα" και "παλιόπαιδο".
2) Στον κινηματογράφο, απ' όσο γνωρίζω, δεν υπάρχει καμία απαγόρευση όσον αφορά τις βωμολοχίες. Οι υπότιτλοι αντιμετωπίζονται όπως η λογοτεχνία, δηλαδή υπάρχει απόλυτη ελευθερία. Θεωρώ δεδομένο ότι ήταν προσωπική επιλογή του μεταφραστή στον κινηματογράφο να λογοκρίνει τις βωμολοχίες. Μια ξένη εταιρεία υποτιτλισμού μού έστειλε ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τους κινηματογραφικούς υποτίτλους, όπου υπήρχε ερώτηση σχετικά μ' αυτό το θέμα. Απάντησα αυτό που λέω εδώ, δηλαδή ότι δεν υπάρχει καμιά λογοκρισία. Οι απαντήσεις μου τέθηκαν υπόψη και ενός μεγάλου εργαστηρίου υποτιτλισμού και τελικής επεξεργασίας, και εγκρίθηκαν ως απόλυτα σύμφωνες με την πραγματικότητα.
Αν θυμάστε, πριν από λίγες μέρες, είχα εκδηλώσει τη δυσαρέσκειά μου για μια ταινία που είδα, όπου η μεταφράστρια είχε επιλέξει να μεταφράσει όλες τις βωμολοχίες, και μάλιστα με τις πιο χυδαίες ελληνικές εκφράσεις που υπάρχουν. Εκεί είπα, ας έκανε και λίγο σκόντο σε κάποιες εμετικές λέξεις.
1) Όταν ένας μεταφραστής υποτιτλίζει για τα κανάλια, όντως παίρνει οδηγίες να παραλείψει τις πολλές βωμολοχίες. Όμως, υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ εταιρειών: μία εταιρεία απαγορεύει ακόμα και το "άι στο διάολο" και το αντικαθιστά με το "άι στο καλό"· επίσης το "σκάσε" αντικαθίσταται με το "πάψε", ενώ άλλη εταιρεία επιτρέπει πιο ρεαλιστικές καταστάσεις. Όταν μεταφράζω το The Wire, με θέμα τις συμμορίες ναρκωτικών της Βαλτιμόρης, εννοείται ότι θα δείτε και τη λέξη "καριόλης" στον υπότιτλο. Αλλά, όπως είπα, σε κάποια άλλη εταιρεία το απαγορεύουν δια ροπάλου. Μάλλον εκεί θα βλέπουμε τους γκάνγκστερς να αποκαλούν ο ένας τον άλλον "κάθαρμα" και "παλιόπαιδο".
2) Στον κινηματογράφο, απ' όσο γνωρίζω, δεν υπάρχει καμία απαγόρευση όσον αφορά τις βωμολοχίες. Οι υπότιτλοι αντιμετωπίζονται όπως η λογοτεχνία, δηλαδή υπάρχει απόλυτη ελευθερία. Θεωρώ δεδομένο ότι ήταν προσωπική επιλογή του μεταφραστή στον κινηματογράφο να λογοκρίνει τις βωμολοχίες. Μια ξένη εταιρεία υποτιτλισμού μού έστειλε ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τους κινηματογραφικούς υποτίτλους, όπου υπήρχε ερώτηση σχετικά μ' αυτό το θέμα. Απάντησα αυτό που λέω εδώ, δηλαδή ότι δεν υπάρχει καμιά λογοκρισία. Οι απαντήσεις μου τέθηκαν υπόψη και ενός μεγάλου εργαστηρίου υποτιτλισμού και τελικής επεξεργασίας, και εγκρίθηκαν ως απόλυτα σύμφωνες με την πραγματικότητα.
Αν θυμάστε, πριν από λίγες μέρες, είχα εκδηλώσει τη δυσαρέσκειά μου για μια ταινία που είδα, όπου η μεταφράστρια είχε επιλέξει να μεταφράσει όλες τις βωμολοχίες, και μάλιστα με τις πιο χυδαίες ελληνικές εκφράσεις που υπάρχουν. Εκεί είπα, ας έκανε και λίγο σκόντο σε κάποιες εμετικές λέξεις.
Τα παραπάνω γράφονται για να προσδιορίσουν ένα μέτρο σύγκρισης μεταξύ της λειτουργίας των κρατικών θεσμών και μηχανισμών μιας χώρας που επιθυμεί να διαδραματίσει ρόλο στην περιοχή, της Τουρκίας εν προκειμένω, και μιας άλλης η οποία αδυνατεί να αποτινάξει την εικόνα του αδρανού παρατηρητή.
Από το άρθρο του Νίκου Γεωργιάδη στην Athens Voice. Τίποτα το εξωφρενικό. Απλώς μια υπενθύμιση ότι με τίποτα δεν μπορείς να ξεφύγεις από αυτά τα επίθετα σε -ής.
Αλλά το αριστούργημα (αγαπημένο μου λογοπαίγνιο) βρέθηκε στο κείμενο του Μάργαρη. Που αποκλείεται να μην ξέρει τη σωστή ορθογραφία, άρα μάλλον θύμα του λογοπαιγνίου πρέπει να έπεσε!
Για παράδειγμα, όταν στα Γιάννενα λέγανε ότι θα ρυπανθεί ο Καλαμάς, αν μπούνε σ' αυτόν τα επεξεργασμένα λήμματα, βρέθηκε ένας δυναμικός δήμαρχος ΚΚΕ -ένα περίεργο μείγμα ΚΚΕ με χιούμορ-, σταλινικός απίστευτος, και τα έριξε με το έτσι θέλω στον Καλαμά και φυσικά όχι μόνο δεν έγινε τίποτα, αλλά ο Καλαμάς έφτιαξε.
Και παρακάτω:
Με λίγα λόγια, στην ουσία την υδατοκαλλιέργεια την επηρέαζαν τα λήμματα των κατοίκων του Αρκαδικού Χωριού που διαμαρτύρονταν για την υδατοκαλλιέργεια.
Γέμισε ο κόσμος λεξικογράφους! (Πολύ περισσότεροι από τους «ΚΚΕ με χιούμορ», ως γνωστόν.)
Από το άρθρο του Νίκου Γεωργιάδη στην Athens Voice. Τίποτα το εξωφρενικό. Απλώς μια υπενθύμιση ότι με τίποτα δεν μπορείς να ξεφύγεις από αυτά τα επίθετα σε -ής.
Αλλά το αριστούργημα (αγαπημένο μου λογοπαίγνιο) βρέθηκε στο κείμενο του Μάργαρη. Που αποκλείεται να μην ξέρει τη σωστή ορθογραφία, άρα μάλλον θύμα του λογοπαιγνίου πρέπει να έπεσε!
Για παράδειγμα, όταν στα Γιάννενα λέγανε ότι θα ρυπανθεί ο Καλαμάς, αν μπούνε σ' αυτόν τα επεξεργασμένα λήμματα, βρέθηκε ένας δυναμικός δήμαρχος ΚΚΕ -ένα περίεργο μείγμα ΚΚΕ με χιούμορ-, σταλινικός απίστευτος, και τα έριξε με το έτσι θέλω στον Καλαμά και φυσικά όχι μόνο δεν έγινε τίποτα, αλλά ο Καλαμάς έφτιαξε.
Και παρακάτω:
Με λίγα λόγια, στην ουσία την υδατοκαλλιέργεια την επηρέαζαν τα λήμματα των κατοίκων του Αρκαδικού Χωριού που διαμαρτύρονταν για την υδατοκαλλιέργεια.
Γέμισε ο κόσμος λεξικογράφους! (Πολύ περισσότεροι από τους «ΚΚΕ με χιούμορ», ως γνωστόν.)
FunkSoulBrother
New member
Λάθος μου, δεν κατάλαβα ότι έλεγες για το Sex and the City 2. Εγώ μιλούσα για την ταινία στην οποία είχα πρωτοαναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο μου.
Μπα, μάλλον έχουν προσλάβει ανορθόγραφες «γραμματείς με γνώση αγγλικής και υπολογιστών και αμοιβή 3 ευρώ την ώρα» (δυστυχώς έχασα τον σελιδοδείκτη από τη μικρή αγγελία...
) για την απομαγνητοφώνηση, γιατί κι εκείνος ο *εγκυβωτισμός (σε εισαγωγικά, γιατί είναι άγνωστη λέξη) του Νέστου πιο κάτω στη συνέντευξη, όσο προσεκτικά και αν εγκύψουμε στο θέμα, δεν καταπίνεται με τίποτα...
Να λοιπόν γερό κριτήριο για να καταλάβουμε πότε τα πράγματα θα έχουν φτάσει στο απροχώρητο. Όταν οι συμ-πάσχο-ντες αρχίσουμε να μετράμε και τις αλλαξοκαρτελιές στον χαμένο παραγωγικό μας χρόνο και τις αντικαταστήσουμε με μετάμπνοιες.
Βλέποντας όλα αυτά τα «Ελληνίδα μοντέλο» στο διαδίκτυο, αναρωτιέμαι: Λένε οι ίδιοι και «η μοντέλο»; Θα πρέπει να εξαιρέσουμε τις περιπτώσεις που λένε, ας πούμε «η μοντέλο-παρουσιάστρια».
Αυτή η αλλαγή γένους από τη μια λέξη στην άλλη είναι πρώτης τάξεως ντρίμπλα. Πίσω στο ποδόσφαιρο.
Το σκέφτηκα όταν το ανέβαζα... Να το διορθώσω; Να βάλω ένα [sic]; Να το κάνω «η Ελληνίδα μοντέλα;» Να αφήσω το ομόηχο «η Ελληνίδα μοντέλω»; Α, τι να πρωτοαποφασίσει ένας απλός καταναλωτής της επικαιρότητας;
Να το διορθώσω; Να βάλω ένα [sic]; Να το κάνω «η Ελληνίδα μοντέλα;» Να αφήσω το ομόηχο «η Ελληνίδα μοντέλω»; Α, τι να πρωτοαποφασίσει ένας απλός καταναλωτής της επικαιρότητας;
Άραγε, σε τι επεξεργαστές κειμένων άφηνε τα διηγήματά της η J.K. Rowling; Δεν θυμάμαι ποιοι επεξεργαστές κειμένων κυκλοφορούσαν στην αγορά εκείνη την εποχή. Εγώ χρησιμοποιούσα το Volkswriter, αν το θυμάστε.
Βρε, μπας και εννοεί επιμελητές κειμένων σε εκδοτικούς οίκους; Από το ΒΗΜΑgazino αυτής της Κυριακής.
Βρε, μπας και εννοεί επιμελητές κειμένων σε εκδοτικούς οίκους; Από το ΒΗΜΑgazino αυτής της Κυριακής.
Marinos
¥
Το σκέφτηκα όταν το ανέβαζα...
Ψηφίζω τη μοντέλω, με τα χίλια, που λένε. Ή, τη μοντέλω με τα χείλια.
Μαρίνε, τώρα μου έδωσες μια ιδέα! Ναι, κάτι άλλο εννοεί, αλλά ούτε αυτό που εννοείς εσύ. Μιλάει για τις ηλεκτρικές γραφομηχανές της ΙβΜ που ονομάζονταν "word processors", πριν εκτοπιστούν από τους υπολογιστές! Βέβαια, δακτυλογράφησε τον Χάρι Πότερ στο σπίτι της, σε μια παλιά χειροκίνητη γραφομηχανή, αλλά ίσως τα πρώτα της διηγήματα γράφονταν στα διάφορα γραφεία, σε word processors. Άντε τώρα να καταλάβει ένας νεαρός συντάκτης του ΒΗΜΑgazino που δεν έχει δει ποτέ στη ζωή του αυτό το μηχάνημα, για ποιο πράγμα μιλάει η Ρόουλινγκ. Θυμάμαι με πόσο καμάρι μού περιέγραφε μια γνωστή μου τις δυνατότητες αυτής της γραφομηχανής: ότι μπορούσες να κάνεις edit στο κείμενό σου και μετά να πατήσεις print, δεν έγραφε κατευθείαν πάνω στο χαρτί. Αλλά φυσικά δεν είχε σκληρό δίσκο αυτό το μηχανάκι.
Word processor may also refer to a type of stand-alone office machine, popular in the 1970s and 80s, combining the keyboard text-entry and printing functions of an electric typewriter with a dedicated processor (like a computer processor) for the editing of text.
Word processor may also refer to a type of stand-alone office machine, popular in the 1970s and 80s, combining the keyboard text-entry and printing functions of an electric typewriter with a dedicated processor (like a computer processor) for the editing of text.