along of my timber leg

[wanderer]

Μέρες που είναι είπα να αρχίσω το ωραιότατο κλασικό μυθιστόρημα του R. L. Stevenson το "νησί των πειρατών".

Έχω όμως μια "κακιά" συνήθεια καθώς διαβάζω να κοιτάω παράλληλα και άλλες μεταφράσεις. Έτσι έπεσα σε κάτι το οποίο μου φάνηκε διαφορετικό και αναρωτιέμαι πoιό είναι το σωστότερο.

Παραθέτω τα δύο αποσπάσματα:

-Εγώ ήμουν υποναύκληρος και τότε ήταν που απέκτησα το ξύλινο ποδάρι μου. (μετάφραση: Βούλα Μάστορη)

-Εγώ ήμουνα δίοπος, μάρτυρας το ξύλινο ποδάρι μου. (μετάφραση: Γιώργος Μαρκάκης).

Τα αμφισβητούμενα είναι με bold. Μου φαίνεται τελείως διαφορετική μετάφραση (ή μήπως όχι; ) και προσπαθώ να βρω ποιός απέδωσε καλύτερα το νόημα απο το πρωτότυπο.


Το πρωτότυπο:

-I was quartermaster, along of my timber leg.


Υποθέτω ότι το κλειδί είναι στο "along of my" και υποθέτω στην περίπτωση αυτή δεν σημαίνει "κατα μήκος".

Μπορείτε να μου πείτε την γνώμη σας; Ευχαριστώ.

 

[nickel]

Το along of εδώ σημαίνει «εξαιτίας, αιτία». Λέει, στον αόριστο τρόπο με τον οποίο ξεκινά, ότι δεν ήταν εκείνος ο καπετάνιος αλλά ο Φλιντ. Ο ίδιος ήταν φροντιστής/αρχιμάγειρας*, αιτία το ξύλινο ποδάρι του.

* Διόρθωση στο #11. Ο Φλιντ ήταν και head cook αλλά στους πειρατές ο quartermaster είναι υποπλοίαρχος / δεύτερος πλοίαρχος.

 

[Theseus]

Ο Νίκελ φυσικά έχει δίκιο. Το 'long of' ή το 'along of' είναι ένα απαρχαιωμένο ιδίωμα. Εδώ είναι μερικά παραδείγματα από το Βικιπαίδεια:-
(obsolete) because of
Shakespeare
"And all this is long of you."
London Punch
'This increase of price is all along of the foreigners.'
"Turning against your own poor father, to set them bloody-minded soldiers on him! And now he'll be taken and hanged, and I shall be a poor miserable widow woman all along of you!" — Charlotte M. Yonge, "The Carbonels", 1896

 

[nickel]

Ευχαριστώ, Θησέα, για την τεκμηρίωση. Ωραία παραδείγματα έχουν!

 

[wanderer]

Να υποθέσουμε πως η κ. Μαστόρη δεν ήξερε την σημασία του ιδιώματος· αλλά και πάλι διερωτάσαι πως σκέφτηκε να δώσει αυτή την απόδοση..

 

[nickel]

Ο Στίβενσον έχει πολύ δύσκολα αγγλικά και οι Έλληνες μεταφραστές δεν πληρώνονται να κάνουν την τεράστια έρευνα που απαιτεί. Μεγαλύτερη σημασία δίνεται στο να ρέει η μετάφραση παρά στην πιστότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι τα παλιότερα χρόνια γίνονταν και αυθαίρετες περικοπές.

 

[Zazula]

Να υποθέσουμε πως η κ. Μαστόρη δεν ήξερε την σημασία του ιδιώματος· αλλά και πάλι διερωτάσαι πως σκέφτηκε να δώσει αυτή την απόδοση..

Μα και οι δυο λάθος δεν είναι;

 

[nickel]

Και οι δυο κάνουν λάθος και τον ιδιωματισμό και τον βαθμό.

 

[wanderer]

-όταν λέμε: "εξαιτίας του ποδιού" και "μάρτυρας το ξύλινο πόδι μου", λίγο πολύ το ίδιο δεν είναι; Μου φαίνεται ότι το δεύτερο αποδίδει (πιο "ελεύθερα" βέβαια) το "εξαιτίας".

..και τον βαθμό.

Nickel εννοείς τον υποναύκληρο/δίοπο; Μα δίοπος δεν είναι ο φροντιστής;

 

[sarant]

-όταν λέμε: "εξαιτίας του ποδιού" και "μάρτυρας το ξύλινο πόδι μου", λίγο πολύ το ίδιο δεν είναι; Μου φαίνεται ότι το δεύτερο αποδίδει (πιο "ελεύθερα" βέβαια) το "εξαιτίας".



Nickel εννοείς τον υποναύκληρο/δίοπο; Μα δίοπος δεν είναι ο φροντιστής;

Δεν θα έλεγα ότι το "μάρτυρας το ξύλινο πόδι μου" είναι λίγο πολύ ίδιο με το "εξαιτίας του ποδιού μου".

 

[nickel]

Ως προς το βαθμό το πράγμα είναι πιο περίεργο και δεν έχω ψάξει την «πειρατική» ορολογία στα ελληνικά να ξέρω τι ισχύει. Αλλά σαν βαθμός ο Σίλβερ είναι κάτι σαν υποπλοίαρχος. Αντιγράφω από τη Wikipedia:

Pirate quartermasters

Pirates during the Golden Age of Piracy elevated the rank of quartermaster to much higher powers and responsibilities than it had aboard any merchant or naval vessel. The quartermaster was often granted a veto power by a pirate ship's "Articles of Agreement", in order to create an officer who could counterbalance the powers of the pirate captain. Pirate quartermasters, like pirate captains, were usually elected by their crews.

It was often the quartermaster's responsibility to lead the pirate boarding party when coming aboard another ship. This was usually done from the quarter deck which was the place where two ships touched during the boarding attack. The quartermaster ranked higher than any officer aboard the ship except the captain himself, and could veto the captain's decisions whenever the ship was not chasing a prize or engaged in battle. The quartermaster also was chiefly responsible for discipline, assessing punishments for crewmen who transgressed the articles. Several quartermasters, notably Calico Jack Rackham, became captains after the previous captain was killed or deposed.

Although a minority of pirate scholars dismiss the accepted version of the pirate quartermaster's importance, it is well supported by the extant secondary sources such as Charles Johnson, David Cordingly and Botting, and overwhelmingly borne out by the primary sources, including Ringrose, Dampier, Snelgrave, Trott, and George Roberts.

[...]

Long John Silver, the charming and lethal one-legged pirate from the novel Treasure Island, had been the pirate version of quartermaster under Captain Flint. It was noted he was the one man Flint had been afraid of.

https://en.wikipedia.org/wiki/Quartermaster#Pirate_quartermasters

 

[Zazula]

-όταν λέμε: "εξαιτίας του ποδιού" και "μάρτυρας το ξύλινο πόδι μου", λίγο πολύ το ίδιο δεν είναι; Μου φαίνεται ότι το δεύτερο αποδίδει (πιο "ελεύθερα" βέβαια) το "εξαιτίας".

Όχι, καμία σχέση.
Στίβενσον: το ξύλινο πόδι δεν μ' άφησε να γίνω πλοίαρχος — γι' αυτό με βλέπεις σε τούτη τη θέση
Μάστορη: ενόσω είχα αυτήν τη θέση, έχασα το πόδι μου (μπορεί να είναι απλά χρονική η συγκυρία, και να μην προκλήθηκε από τα καθήκοντα της θέσης)
Μαρκάκης: το ότι είχα τη συγκεκριμένη θέση αποδεικνύεται απ' το ξύλινο πόδι μου (σαν να υπονοεί πως όλοι όσοι έχουν ξύλινο πόδι, τους δίνεται υποχρεωτικά ή τιμητικά ξερωγώ αυτή η θέση· ή ότι προτού πάρεις τον βαθμό πρέπει πρώτα να σου κόψουν το πόδι — είναι η πιο παράλογη απ' τις δύο αποδόσεις)

 

[nickel]

Και για να έχουμε και άμεση πρόσβαση στο πρωτότυπο:

“Νο, not I,” said Silver. “Flint was cap'n; I was quartermaster, along of my timber leg. [...]”
http://www.gutenberg.org/files/120/120-h/120-h.htm#link2H_4_0015

 

[wanderer]

Είχα κάνει την εξής σκέψη: πως λέμε "πονάω εξαιτίας της φτώχειας μου" ή "μάρτυρας (ή τρόπον τινά μια "εικόνα") η φτώχεια μου για τον πόνο που έχω", σκέφτηκα πως ίσως κάπως έτσι θέλησε να το πει και ο μεταφραστής.

Zazula ωραία η εξήγησή σου· μου το έκανες κατανοητό.

 

[wanderer]

Έψαξα να βρω και άλλες μεταφράσεις.

Βρήκα της Αννίκας Φερτάκη εκδόσεις Άγκυρα 1976. Η ίδια αποδίδει το χωρίο ως εξής:

Εγώ ήμουνα λοστρόμος μ' όλο το ξύλινο πόδι μου.

Οπότε έχουμε και εδώ λάθος απόδοση. Υποθέτω ότι είναι σαν να λέει ότι "ενώ είχα ξύλινο πόδι, παρ’ όλα αυτά με κάνανε λοστρόμο" (σαν να λέει ότι όποιος έχει ξύλινο πόδι δεν πρέπει να είναι λοστρόμος). Ίσως βέβαια κάνω λάθος.


Άλλες μεταφράσεις που θέλω να δω είναι της Μαργαρίτας Λυμπεράκη (εκδ. Καστανιώτη), του Φίλιππου Μανδηλαρά (εκδ. Πατάκη) και του Φώτη Κόντογλου! Δεν ξέρω πραγματικά κατα πόσο καλή απόδοση θα είχε κάνει ο Φώτης Κόντογλου ενώ για την έκδοση του Πατάκη υποψιάζομαι πως είναι έχει τα "κομμένα" σημεία του (οπότε μάλλον δεν μιλάμε για πλήρη μετάφραση). Γι[FONT=&quot]’[/FONT] αυτή του Καστανιώτη δεν ξέρω.

Εσείς γνωρίζετε αν κάποια μετάφραση των παραπάνω μεταφραστών είναι καλή, ή αν κάποιος από αυτούς θεωρείται καλός μεταφραστής;

Επίσης γνωρίζετε κάποια αξιόπιστη μετάφραση του έργου;

 

[SBE]

Νομίζω ότι λέει
"μολο το ξύλινο πόδι μου" δηλαδή παρόλο που είχα ξύλινο πόδι
και όχι
"μ'όλο το ξύλινο πόδι μου" δηλαδή με όλοκληρο το ξύλινο πόδι μου
Επομένως δεν βλέπω λάθος.

 

[sarant]

Νομίζω ότι λέει
"μολο το ξύλινο πόδι μου" δηλαδή παρόλο που είχα ξύλινο πόδι
και όχι
"μ'όλο το ξύλινο πόδι μου" δηλαδή με όλοκληρο το ξύλινο πόδι μου
Επομένως δεν βλέπω λάθος.

Λάθος είναι η μετάφραση διότι πιο πάνω είπαμε ότι η αγγλική έκφραση σημαίνει "έγινα λοστρόμος [και όχι καπετάνιος] εξαιτίας του ξύλινου ποδιού μου"

 

[wanderer]

SBE το κείμενο γράφει "μ' όλο" και νομίζω εννοεί το "παρόλο". Ορίστε και μια εικόνα της σελίδας:

(Αννίκα Φερτάκη-Άγκυρα)


Επίσης κατάφερα να δω άλλες δύο αποδόσεις. Είναι οι εξής:

"Εγώ ήμουνα λοστρόμος και είχα και το ποδάρι μου τότε" (Φίλιππος Μανδηλαράς-Πατάκης)

-Εγώ ήμουν υποναύκληρος, και τότε έχασα το ποδάρι μου (Τζένη Κουσουνέλου-Εκδ: Καρακώτσογλου)


Μέχρι στιγμής έχουμε 0/5! Τόσο δύσκολο ήταν πια να το αποδώσουν;

 

[wanderer]

Κατάφερα και βρήκα και την απόδση της Άννας Παπασταύρου και είναι η εξής:

-Εγώ ήμουν ο τιμονιέρης, εγώ και το ξύλινό μου πόδι


Φαίνεται λοιπόν πως ούτε η κ. Παπασταύρου κατάφερε να αποδώσει σωστά την πρόταση. Αυτό που με απογοητεύει ιδιαίτερα είναι ότι στην συγκεκριμένη μεταφράστρια περίμενα κάτι καλύτερο λόγω του ότι όπως είδα έχει εργαστεί για μεγάλους εκδοτικούς οίκους. Βέβαια δεν κρίνω την μεταφράστρια από ένα κομμάτι προς Θεού. Μάλλον όμως ισχύει αυτό που ειπώθηκε στην αρχή· ή δεν πληρώνονται καλά για να κάνουν έρευνα ή δεν θα ασχοληθούν και "σοβαρά" για ένα έργο που θεωρείται παιδικό-εφηβικό. Γι'αυτό λοιπόν δεν θα το ψειρίσω άλλο.

Θα ήθελα πάντως να δω τι απόδοση έχει κάνει και ο Κόντογλου. Το ψήνω να το αγοράσω (αν καταφέρω και το βρω) έτσι για την cult-ίλα. :Ρ

 

[nickel]

Θα προσπαθήσω να γράψω ένα σφαιρικότερο σχόλιο αύριο. Ειδικότερα τώρα σε σχέση με το «μ' όλο που», έτσι γραφόταν συνήθως πριν την καθιέρωση της δημοτικής, που ζήτησε κάποιες απολιθωμένες φράσεις να τις γράφουμε σαν μία λέξη.

https://lexilogia.gr/forum/showthread.php?104-Μία-ή-δύο-λέξεις-Τέλος-πάντων-ή-τελοσπάντων
https://lexilogia.gr/forum/showthread.php?17029-μ-όλο-που