γλυκά φλάουτα: οι παγίδες της κατά λέξη μετάφρασης 2

[Hellegennes]

Χμμ... εγώ θα διαφωνήσω για το "μόνο που". Νομίζω ότι στα ελληνικά είναι πιο σπάνια σύνταξη από το απλώς ή απλά. Θα έλεγα ότι το "μόνο που" ταιριάζει στην σύνταξη με "it's":

It's just that I'm worried.
Μόνο που ανησυχώ.

It's just that he's not so calm.
Μόνο που δεν είναι πολύ ήρεμος.

It's just that I'm not convinced.
Μόνο που δεν μ' έπεισες.

Μπορεί απλά, βέβαια, να είναι η δική μου οπτική. Νομίζω ότι το "μόνο που" εκφράζει αμφιβολία ή αμφισβήτηση, ενώ το "just", στην σύνταξη που το βάζεις, εκφράζει οριστική κατάφαση.

 

[bernardina]

Εγώ έχω τώρα την απορία: από πού έχουν προκύψει όλα αυτά τα παρατονισμένα;

Χμ, είναι φανερό ότι δεν γνωρίζεις (για) τον αγαπητό Νοσφεράτο (Νόσφη ή Βάμπιρα για τους φίλους του) και το Φλογερό Φλαούτο:

.Και τότες μεσ’ τη σιγαλιά , μέσα στο Δασος Τούτο
Μια μελωδία ακούγεται: Το Φλογερόν Φλαούτο !!

π'ήτανε διασταύρωσις Φλογέρας και Φλαούτου

Καημού και Περηφάνιας και Βιόλας και Λαούτου

Ήταν ένα Υπόγειο Κελάρυσμα του Πάθους

Και ήτανε Απαύγασμα Του πιο μεγάλου Λάθους

Ήταν ο σπαραγμός ψυχών , των Κουρελιών Ελπίδα

και το χρυσάφι ήτανε μεσα απ’το στόμα Μίδα

-ήταν κραυγή του Βάτραχου απ’ την βαθιά Κουφάλα

Κι ήτανε και μετείκασμα απ’ Όνειρα Μεγάλα

Δεν ήτανε μια μουσική από τον κόσμο τούτο

Ήταν Απόηχος θεών:Το φλογερόν Φλαούτο .


Βλέπουμε λοιπόν ότι εδώ ο παρατονισμός είναι ηθελημένος, γιατί δεν πρόκειται για ένα απλό φλάουτο ;);)

 

[nickel]

Τι άγνοιες φιλοξενώ κι εγώ ο άνθρωπος...

 

[bernardina]

Τι άγνοιες φιλοξενώ κι εγώ ο άνθρωπος...

:laugh::laugh::laugh:
(Είδες όμως άμα έχεις ενημερωμένους συνεργάτες; ;);) )

 

[AoratiMelani]

Χμμ... εγώ θα διαφωνήσω για το "μόνο που". Νομίζω ότι στα ελληνικά είναι πιο σπάνια σύνταξη από το απλώς ή απλά.

Έχεις δίκιο.
Το θέμα είναι ότι στα ελληνικά κατά κανόνα απλώς δεν χρησιμοποιούμε κάτι αντίστοιχο του just, οπότε συχνά το καλύτερο είναι απλώς να το παραλείπουμε. :)

EDIT: να κι ένα παράδειγμα φρέσκο:
I've asked all the students to just talk to the camera for a moment...
Ζήτησα από τους μαθητές να μιλήσουν για λίγο στην κάμερα...
[σουτάρω το τζαστ και καθάρισα, έκοψα και τον υπότιτλο στα μέτρα που ήθελα]

Πολύ ενδιαφέρουσα η όλη υπόθεση με το φλαούτο! :up:

 

[AoratiMelani]

Κι ένα ακόμη κλασικό, τόσο κλασικό που δεν βάζω καν παράδειγμα: το You know....
Στα ελληνικά δεν χρησιμοποιούμε με τον ίδιο τρόπο το Ξέρεις / Ξέρετε, οπότε το καλύτερο είναι απλώς να το παραλείπουμε.
Σε κάποιες περιπτώσεις βολεύει το Να... / Να, δηλαδή... / Δηλαδή... ή και το Ξέρεις τώρα... / Ξέρετε τώρα....
Μπορούμε να βάζουμε και κανένα σκόρπιο Ξέρεις / Ξέρετε, αλλά με πολύ φειδώ - σίγουρα όχι με τη συχνότητα που του κάνουν οι αγγλόφωνοι.

 

[bernardina]

Κι ένα ακόμη κλασικό, τόσο κλασικό που δεν βάζω καν παράδειγμα: το You know....
Στα ελληνικά δεν χρησιμοποιούμε με τον ίδιο τρόπο το Ξέρεις / Ξέρετε, οπότε το καλύτερο είναι απλώς να το παραλείπουμε.
Σε κάποιες περιπτώσεις βολεύει το Να... / Να, δηλαδή... / Δηλαδή... ή και το Ξέρεις τώρα... / Ξέρετε τώρα....
Μπορούμε να βάζουμε και κανένα σκόρπιο Ξέρεις / Ξέρετε, αλλά με πολύ φειδώ - σίγουρα όχι με τη συχνότητα που του κάνουν οι αγγλόφωνοι.

Άσε πια εκείνο το έρμο well...

 

[Hellegennes]

Κι ένα ακόμη κλασικό, τόσο κλασικό που δεν βάζω καν παράδειγμα: το You know....
Στα ελληνικά δεν χρησιμοποιούμε με τον ίδιο τρόπο το Ξέρεις / Ξέρετε, οπότε το καλύτερο είναι απλώς να το παραλείπουμε.
Σε κάποιες περιπτώσεις βολεύει το Να... / Να, δηλαδή... / Δηλαδή... ή και το Ξέρεις τώρα... / Ξέρετε τώρα....
Μπορούμε να βάζουμε και κανένα σκόρπιο Ξέρεις / Ξέρετε, αλλά με πολύ φειδώ - σίγουρα όχι με τη συχνότητα που του κάνουν οι αγγλόφωνοι.

Νομίζω το ελληνικό αντίστοιχο είναι το... ξες. Ξέρω πολλούς που το χρησιμοποιούν συνέχεια, ειδικά στην αφήγηση.

Και ξες, είναι εκεί ένας τύπος και μας λέει, ξες, δεν επιτρέπεται να μπείτε μέσα. Ξες, το έπαιζε μαγκίτης και καλά. Δεν τους χωνεύω τέτοιους τύπους, ξες. Ξες μωρέ τώρα.

 

[drsiebenmal]

Νομίζω το ελληνικό αντίστοιχο είναι το... ξες. Ξέρω πολλούς που το χρησιμοποιούν συνέχεια, ειδικά στην αφήγηση.

Εννοείς ξέ(ρει)ς; Εγώ πρώτη φορά το ακούω αυτό το ξες. Να έλεγες ναούμ (να 'ούμ'), άλλο πράγμα.

 

[Alexandra]

Εγώ πρωτοάκουσα το "ξες", πριν από πολλά χρόνια, από τη συγκάτοικό μου στο πανεπιστήμιο, που ήταν Θεσσαλονικιά.

 

[Hellegennes]

Ναι, Δόκτωρ, από το ξέρεις (και μόνο σ' αυτόν τον χρόνο, έγκλιση, πρόσωπο και αριθμό). Ίσως να μην πολυχρησιμοποιείται νότια ή ίσως και καθόλου.

 

[AoratiMelani]

Δεν μπορούσα ν' αποφασίσω αν θα έπρεπε να το βάλω στα slips ή εδώ.

- Κεφαλαιώδες! είπε ο Χολμς.

Από παλιά μετάφραση στις εκδόσεις Ερμείας, ειδικές σε τέτοιες χαριτωμενιές. Έχει πολλά παρόμοια, αλλά αυτό με έστειλε. Στοιχειώδες, αγαπητέ Γουώτσον.

Κι ένα άλλο που δεν είναι βέβαια λάθος, αλλά που νομίζω ότι είναι ανεπαρκές. Χτες στην ΕΤ3 είχε το "Ωραία μου κυρία" και το γνωστό "The rain in Spain stays mainly in the plain" είχε αποδοθεί "Στην Ισπανία βρέχει κυρίως στον κάμπο" και "Στην Ισπανία βρέχει κυρίως στην πεδιάδα". Έτσι όμως χάνεται η παρήχηση. Καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολο να βάλεις κάτι τελείως διαφορετικό που να ηχεί παρόμοια στα ελληνικά, επειδή το επαναλαμβάνουν πολύ, κάνουν διαλόγους ("Πού βρεχει; - Στην Ισπανία", κλπ.), κάνουν σχετικά αστεία (ο Πίκερινγκ κάνει τον ταύρο κι ο Χίγκινς τον ταυρομάχο), και είναι δύσκολο να τα μετασχηματίσεις όλα αυτά.

Θυμάμαι όμως κάπου κάποτε την απόδοση "Εις Ισπανίαν βρέχει με σπανίαν μανίαν", που και το κυριολεκτικό νόημα κρατάει, και τον παρήχηση ως ένα βαθμό, και επιτρέπει τα λογοπαίγνια με ταυρομάχους, και ταιριάζει στο γενικό πνεύμα του "μάθε να μιλάς σωστά" επειδή είναι καθαρεύουσα, και είναι γουστόζικο (μου θυμίζει το "τρεις σπανοί Ισπανοί εις πανί ισπανικόν εις πανικόν ιππικόν εζωγράφιζον").

 

[nickel]

- Κεφαλαιώδες! είπε ο Χολμς.

Από παλιά μετάφραση στις εκδόσεις Ερμείας, ειδικές σε τέτοιες χαριτωμενιές. Έχει πολλά παρόμοια, αλλά αυτό με έστειλε. Στοιχειώδες, αγαπητέ Γουώτσον.

Αφήνεις την εντύπωση ότι θα ήθελες το «Στοιχειώδες» για απόδοση. Εδώ βέβαια έχει αποδοθεί με το «Κεφαλαιώδες» το «“Capital!” said Holmes», δηλαδή «Θαυμάσια!», «Λαμπρά!» κ.τ.ό. (Και πρέπει να αποφασίσει ο μεταφραστής ποιο απ' αυτά θα χρησιμοποιεί αφού ο Χολμς χρησιμοποιεί το Capital! εξίσου συχνά με το Elementary!

Για το τραγούδι The rain in Spain χρειάζεται ολόκληρο ξεχωριστό νήμα (και πολλή έμπνευση).

 

[AoratiMelani]

Αχ, όχι βέβαια! Το "στοιχειώδες" το κοτσάρισα ως πασίγνωστη ατάκα που έχει συνδεθεί άρρηκτα πλέον με τις ιστορίες του Χολμς.

Δεν πρότεινα καμία απόδοση για το Capital - κακώς βέβαια, αφού παντού στο νήμα αυτό πάντα προτείνω αποδόσεις - και καλά που το έκανες εσύ. Ευχαριστώ.

 

[AoratiMelani]

Τώρα τελευταία παρατήρησα μια γενικευμένη τάση να αποδίδεται το I think ως Νομίζω.
Κάποιες φορές βέβαια μπορεί και να ταιριάζει, αλλά όχι πάντα. Μάλιστα τυχαίνει τις περισσότερες να μην ταιριάζει. Παραδείγματος χάρη:

I think Obama is a great president.
μπορεί να γίνει
Νομίζω πως ο Ομπάμα είναι σπουδαίος πρόεδρος.
αν και ίσως να προτιμούσα το
Πιστεύω πως ο Ομπάμα είναι σπουδαίος πρόεδρος.

Αλλά το
I think I'll go to bed.
δεν είναι με τίποτα
Νομίζω ότι θα πάω για ύπνο.
αλλά είναι
Λέω να πάω για ύπνο.

Οι τηλεοπτικές σειρές έχουν πλημμυρίσει τύπους που νομίζουν ότι θα φάνε κάτι, νομίζουν ότι θα δουν τηλεόραση, νομίζουν ότι θα φύγουν τώρα. Δεν λέω, καλό είναι να εκφράζουμε μια επιφύλαξη για το μέλλον, όμως όλοι αυτοί όταν λένε "I think" δεν διατυπώνουν μια πρόβλεψη, αλλά μια πρόθεση. Οπότε η απόδοση που προτείνω για τις περιπτώσεις αυτές είναι "Λέω να..."

 

[nickel]

Προσωρινή σημείωση: Να φτιάξουμε ένα καλό νήμα για τις διάφορες αποδόσεις τού think.

 

[bernardina]

Προσωρινή σημείωση: Να φτιάξουμε ένα καλό νήμα για τις διάφορες αποδόσεις τού think.

I think it's only fair.

 

[Pericles]

Να προσθέσω ενημερωτικά ότι η φλογέρα λέγεται επίσης φλάουτο με ράμφος (αγγλικά fipple flute γαλλικά flûte à bec ιταλικά flauto a becco ισπανικά flauta de pico γερμανικά blockflöte).

Με ένα χρόνο καθυστέρηση, να σχολιάσω:

Για την ακρίβεια, το φλάουτο με ράμφος συνήθως το λέμε φλογέρα. Δεν είναι όμως. Η φλογέρα είναι ένα φλάουτο χωρίς ράμφος (το φλάουτο είναι η ευρύτερη έννοια γένους). Γνωστό όργανο στους Έλληνες, δάνεισε την ονομασία του και στο φλάουτο με ράμφος, που δε θα μπορούσε να ονομάζεται τόσο μακροσκελώς -παρά μόνο σε αυστηρά μουσικολογικά ή εγκυκλοπαιδικά συμφραζόμενα- αλλά ούτε θα μπορούσε και να λέγεται σκέτο φλάουτο, αφού έτσι λέμε τον πλαγίαυλο, το φλάουτο της κλασικής ορχήστρας που φυσιέται από το πλάι. Θα μπορούσε βέβαια να ονομάζεται σουραύλι, όπως είναι το κανονικό ελληνικό όνομα του φλάουτου με ράμφος. Για κάποιο λόγο η σχολική φλογέρα επικράτησε να λέγεται φλογέρα ενώ είναι σουραύλι.

Πραγματική φλογέρα είναι λ.χ. το νέι. Οι βοσκοί σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας έπαιζαν φλογέρες. Σε άλλες όμως περιοχές έπαιζαν σουραύλι.

 

[Hellegennes]

Νομίζω ότι για τα "νομίσματα" αυτά, φταίει ότι στα ελληνικά δεν υπάρχει αντιστοιχία του φαινομένου thinking-think, όπου το δεύτερο δανείζεται την έννοια του πρώτου, με αποτέλεσμα εκείνα τα I think I'm gonna... να μεταφράζονται με την κλασική έννοια του think. Αν η πρόταση γραφτεί με το ρήμα σε εξακολουθητική μορφή, δεν νομίζω κανείς να το μεταφράζει ως "νόμισμα". Σ' αυτήν την περίπτωση θα είχες:

I think I’m gonna order a pizza = Νομίζω ότι θα παραγγείλω μια πίτσα
I’m thinking I’m gonna order a pizza = Σκέφτομαι να/λέω να παραγγείλω μια πίτσα

 

[AoratiMelani]

Μπαίνω τώρα σε μια κάπως πιο θολή ζώνη (όπως και με το think, που έχει διάφορες σημασίες, και δεν αρκεί να τις ξέρεις όλες αλλά να μπορείς και να επιλέξεις την καταλληλότερη). Μερικές εκφράσεις που βλέπω συχνά σε υπότιτλους και που είναι δύσκολο να πει κανείς αν είναι "λάθος" ή αν από το πες-πες και γράψε-γράψε έχουν περάσει στη γλώσσα μας.

Take care.
Κόσμος και κοσμάκης αποχαιρετά άλλον κόσμο και κοσμάκη με αυτήν την έκφραση, την οποία βλέπουμε συνήθως να αποδίδεται ως "Να προσέχεις." Να προσέχει τι; Τα αυτοκίνητα όταν περνά το δρόμο;
Ίσως με βρίσκετε υπερβολική, αλλά νομίζω ότι θα ήταν πιο εύστοχο ένα "Γεια χαρά." κι ας μην εμπεριέχει το φαινομενικά "αληθινό" νόημα του take care. Ανάλογα με το πλαίσιο, μπορεί να ταιριάξει ωραία και το "Να είσαι καλά.", που κρατάει και κάτι από το "νόημα". Άλλες προτάσεις ευπρόσδεκτες.

Stay away from me.
Αυτό είναι στάνταρ "Μείνε μακριά μου." Ας πούμε, αν εγώ μένω Μαρούσι, εσύ να πας να μείνεις Γλυφάδα. Δεν θα ήταν καλύτερα ένα απλό "Άσε με ήσυχο."; Έστω βαριά-βαριά, και ανάλογα με τις περιστάσεις, ένα "Μη με πλησιάζεις.";

I'm OK.
Αυτό συνήθως το βλέπουμε "Είμαι εντάξει." και θα παραδεχτώ ότι το λέμε κι εμείς - αλλά όχι πάντα, και όχι πάντα στις ίδιες περιστάσεις, και όχι πάντα με τον ίδιο τρόπο. Ας πούμε, όταν μας ρωτήσουν "Θες λίγη γαλοπούλα ακόμη;" να απαντήσουμε "Όχι ευχαριστώ, εντάξει είμαι." Όταν όμως μας ρωτάνε "Πώς είσαι;" μάλλον θα πούμε "Καλά είμαι." ενώ στο "Θες βοήθεια;" θα απαντήσουμε ίσως "Τα βγάζω πέρα.", πάντως όχι "Είμαι εντάξει. Πρόσφατα είδα τον εξής διάλογο:
- You must be good at your work.
- I'm OK.
Εδώ εγώ θα έλεγα λόγου χάρη "Καλή είμαι." (η κυρία το λέει και με μια δόση μετριοφροσύνης, ίσως προσποιητής, διότι στην πραγματικότητα είναι πάρα πολύ καλή), σε καμιά περίπτωση πάντως δεν θα έλεγα "Εντάξει είμαι."

Και μια που το ανακάτεψα, το You must be good at your work εγώ δεν θα το έκανα "Θα πρέπει να είσαι καλή στη δουλειά σου." αν και δεν είναι λάθος, αν και μπορεί να ειπωθεί - και όντως λέγεται - θα προτιμούσα το "Φαίνεται πως είσαι καλή στη δουλειά σου." Μου φαίνεται πιο εύστοχο, πιο "ελληνικό" και πιο κοντά στο νόημα.

Καμιά φορά αναρωτιέμαι μήπως είμαι πολύ συντηρητική και καθαρολόγος. Στο κάτω-κάτω η γλώσσα αλλάζει, και ένας μηχανισμός αλλαγής είναι η επιρροή άλλων γλωσσών, ακόμη και μέσα από φαινομενικά άστοχες μεταφράσεις.