dipylos
New member
Eίναι τσεκαρισμένο αυτό;;;
Ο συντάκτης, της συντάκτριας
- Thread starter Costas
- Start date
-
- Tags
- ζητήματα φύλου
Μετά το νήμα περί άνισων ευκαιριών, να παραθέσω κι έναν σύνδεσμο στην παρουσίαση της Δρος Αρχόντως Τερζή (με τη Δρα Μαρία Πενταράκη) με τίτλο Τεχνικές Μη Σεξιστικής Γλώσσας για την Ελληνική. Ορισμένες παρατηρήσεις μου (που σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν εξαντλητική εξέταση της όλης εισήγησης, ούτε συνιστούν συνολική κριτική θέση μου — δηλαδή δεν τάσσομαι υπέρ ή κατά της συγκεκριμένης άποψης, απλώς κάνω κάποιες επισημάνσεις):
- Αναφέρει η συγγραφέας το βιβλίο “Language of Inequality” των N. Wolfson & J. Manes (Editors), προσθέτοντας ότι: «αποτελεί συλλογή από 26 εξαιρετικά άρθρα επί περιπτώσεων (sic) χρήσης της γλώσσας σε περιβάλλοντα ανισότητας. Ούτε ένα από αυτά τα άρθρα δεν είναι αφιερωμένο στη σχέση γλώσσας – φύλου, παρότι και οι δύο επιμελητές (sic) του βιβλίου είναι γυναίκες!» Και αναρωτιέται: «Πόσο δόκιμος θα ήταν ο όρος επιμελήτριες (editors) άραγε;» Κατ' αρχάς οι editors εν προκειμένω δεν ασχολούνται με την επιμέλεια — βλ. Editor, Επιμελητές και διορθωτές. Επίσης, εκτιμώ ότι η λέξη επιμελήτρια είναι καθ' όλα δόκιμη και εδραιωμένη στη χρήση, οπότε δεν θα 'πρεπε να υπάρχει καμία απορία.
- Οι Στόχοι, όπως αυτοί αναλύονται, είναι καθαρός ευπρεπισμός, εναρμονισμένος με τις επιταγές τής λεγόμενης «πολιτικής ορθότητας» — το πάει καλά (ούτε κι εγώ αρέσκομαι σε σεξιστικό ή ρατσιστικό λόγο), αλλά φρονώ ότι στο τέλος το παρακάνει (διότι το με ποια κριτήρια θα γίνονται ο εντοπισμός και η αντικατάσταση των σεξιστικών λέξεων παραμένει υποκειμενικό, κι άρα ετοιμάζομαι και για ακρότητες):
__Σε επίπεδο Δεξιοτήτων: Να αντικαθιστάτε λέξεις και εκφράσεις σεξιστικές με λέξεις και εκφράσεις απαλλαγμένες από διακρίσεις.
__Σε επίπεδο Γνώσεων: Να εντοπίζετε τις διακρίσεις με βάση το φύλο που εμπεριέχονται στη γλώσσα στα επίπεδα της γραμματικής, της σύνταξης και της σημασιολογίας. - Υποστηρίζει ότι λέμε «Κε Καθηγητά», αλλά όχι «Κα Καθηγήτρια». Δεν νομίζω. Εκτός κι αν θέλει να προβάλει τη λόγια κλιτική σε -ά του αρσενικού και την έλλειψη ανάλογης λόγιας κλιτικής για το θηλυκό; Υπονοώντας ενδεχομένως ότι η έλλειψη λόγιας κλιτικής δηλώνει λιγότερο σεβασμό; Δεν ξέρω, δεν μπορώ να πω... Πάντως «Κα Καθηγήτρια» λέμε, και είναι δόκιμο. Και σε άλλα επίκοινα θηλυκά θα σχηματίσουμε την κλιτική με λόγιο τρόπο (κυρία δικαστής!, κυρία βουλευτής!, κυρία εισαγγελεύ!, κυρία γλωσσολόγος!), αλλά και τη γενική (της συγγραφέως).
- Στη συνέχεια γίνεται αναφορά σε επαγγελματικά ονόματα με «προβληματικό» θηλυκό (βουλευτής, γιατρός, δικηγόρος, νηπιαγωγός, πυροσβέστης). Κάποια από αυτά τα έχουμε συζητήσει κι εδώ (αλλά και ο φίλτατος Ν. Σαραντάκος στον ιστότοπό του), όμως ουδεμία αναφορά κάνει η εισήγηση στον τίτλο που φέρουν αμφότερες οι συγγραφείς της: η διδάκτορας.
- Γίνεται εκτεταμένη αναφορά στο βιβλίο της Π. Τσοκαλίδου Το φύλο της γλώσσας, και κάποια από τα συμπεράσματά της ομολογώ πως δεν με βρίσκουν σύμφωνο, αλλά για λόγους συντομίας του σχολίου μου δεν επεκτείνομαι κι εκεί.
- Παραθέτονται, ως σημασιολογικά στερεότυπα, τα σιγανοπαπαδιά, μιξοπάρθενη (sic), αντροχωρίστρα, γλωσσού. Υποστηρίζεται ότι αυτά δεν έχουν αντίστοιχα για άντρες. Το σιγανοπαπαδιά χρησιμοποιείται και για άντρες (ΛΚΝ: Είναι αυτός μια σιγανοπαπαδιά!). Μειξοπαρθένα για τους άντρες δεν λέγεται, διότι απλούστατα είμαστε όλοι μας ποζεράδες και δεν υπάρχει περίπτωση να προσπαθήσουμε να αποκρύψουμε τις σεξουαλικές μας εμπειρίες. Το αντίστοιχο του αντροχωρίστρα για τους άντρες είναι αντροχωριστής και αντρογυνοχωριστής (Γεωργακάς). Το αντίστοιχο του γλωσσού για τους άντρες είναι γλωσσάς (ΛΚΝ, Κριαράς). Αναζητούνται (από μένα, καθότι αποσιωπούνται στην εισήγηση) τα θηλυκά των κερατάς, μαλακοπίτουρας, μαλακοκαύλης, καληνυχτάκιας, αερογάμης (και λίγα λέω).
- Προτείνεται η «αντικατάσταση σεξιστικών λέξεων με ουδέτερες συνώνυμες αντιστοιχίες ώστε να αποφεύγονται τα αρνητικά στερεότυπα (ανδραγάθημα –γενναία πράξη, επανδρώνω-στελεχώνω, υιοθετώ-τεκνοθετώ)». Ωραία, λοιπόν, να αντικατασταθεί η ανδρεία από τη γενναιότητα, ο ανδρείος από το γενναίος, και το ανδραγάθημα από τη γενναία πράξη. Πολύ καλά, αλλά αποσιωπάται (ή τυγχάνει άγνοιας από μέρους των εισηγητριών καθηγητριών) ότι το γενναίος προέρχεται ετυμολογικά από το γεννώ — οπότε, ή θα αποδεχθούμε την αρχαία σημασία (όπου μόνον οι άντρες γεννούσαν) κι άρα κάναμε μια τρύπα στο νερό, ή θα αποδεχθούμε τη νέα σημασία (όπου μόνον οι γυναίκες γεννάνε) και θα έχουμε αντίστροφο σεξισμό σε βάρος των αντρών.
- Προτείνεται η «κατάργηση ή αποφυγή της χρήσης των όρων που περιορίζουν τους γυναικείους ρόλους σε ορισμένα στερεότυπα, πχ κουτσομπόλα, κακιά πεθερά κ.α.». Δηλαδή θα καταργηθεί επίσης κι ο κουτσομπόλης; Άντε τότε να καταργήσουμε κι όλους τους μειωτικούς χαρακτηρισμούς, κι όλες τις κακόσημες λέξεις! Κι όταν πάψουν να υπάρχουν κακές πεθερές, να 'στε βέβαιοι και βέβαιες ότι θα περιπέσει σε αχρηστία και αυτή η λέξη.
- Προτείνεται η «ανακύκλωση των αρνητικών όρων έτσι ώστε να ξεφύγουν από το δεδομένο αρνητικό σημασιολογικό πεδίο μέσα από τη χρήση τους με θετικό τρόπο, π.χ. φεμινισμός». Ποιος είπε ότι ο φεμινισμός είναι φορτισμένος αρνητικά; Τι απίστευτα χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι αυτή; Αυτό κι αν είναι σαφής ένδειξη σεξισμοφοβίας, όπου παντού βλέπεις σεξιστές ή γενικότερα ρατσιστές που επιβουλεύονται την υπόστασή σου!... Η επιτομή του αντίστροφου ρατσισμού.
- Προτείνεται η «δημιουργία αντίστοιχων όρων για τα δύο φύλα που μέσα από τη χρήση τους θα καθιερωθούν ως θεμιτές καινούργιες λέξεις, π.χ. εσώκλειση ως αντίστοιχος γυναικείος όρος για το διείσδυση». Δηλαδή να μη λέμε διείσδυση ενός προϊόντος στην αγορά, αλλά εσώκλειση ενός προϊόντος από την αγορά; Θου, Κύριε! Το επόμενο βήμα τότε θα είναι να καταργηθούν και οι φάροι, διότι αποτελούν φαλλικό σύμβολο — τα καράβια δεν τους έχουν ανάγκη, άλλωστε (ή έχουν GPS ή πέφτουν έτσι κι αλλιώς σε ξέρες παρά την παρουσία τους).
Μπαίνω στον πειρασμό να σχολιάσω κάποια από τα σημεία:
1. Συμφωνώ ότι το επιμελήτρια είναι δόκιμο, δεν ξέρω όμως γιατί υπάρχει αντίρρηση για τον όρο. Το editor, [(ed.) όπως εμφανίζεται στα εξώφυλλα και τις βιβλιογραφίες, (επ.) στα ελληνικά], έτσι δεν το λέμε για αυτούς που κάνουν την επιστημονική επιμέλεια ενός βιβλίου (δηλ. διαλέγουν τα άρθρα, γράφουν εισαγωγές, κάνουν την επιστημονική επιμέλεια τυχόν μεταφράσεων κλπ.);
3. Ναι, εννοεί ότι σε τέτοιες προσφωνήσεις τίτλων δεν υπάρχει αντίστοιχο θηλυκό. Φανταστείτε σε μια εκπομπή να λέει π.χ. η δημοσιογράφος: «Πείτε μας, κύριε καθηγητά, ποια είναι η γνώμη σας κλπ.». Θα έλεγε: «Πείτε μας, κυρία καθηγήτρια, ποια είναι η γνώμη σας κλπ.»; Δεν θα ακουγόταν κοροϊδευτικό; Στα άλλα παραδείγματα πάλι δανειζόμαστε το αρσενικό. Δε νομίζω ότι είναι λύση της προκοπής το «κυρία Δικαστής/Πρόεδρος».
5. Για να κρίνουμε τα συμπεράσματα της κας. Τσοκαλίδου δεν πρέπει να δούμε πρώτα την έρευνά της και να διαβάσουμε το βιβλίο της;
6. Το σιγανοπαπαδιά, ακόμα και αν χρησιμοποιηθεί για άντρα, κάνει σαφή αναφορά σε μια θηλυκή ιδιότητα, δεν είναι σιγανοπαπαδιός. Τα υπόλοιπα είναι τόσο σπάνια, που ίσα-ίσα δείχνουν ακόμα πιο έντονα τη διαφορά (πόσες φορές έχουμε ακούσει τη λέξη αντρογυνοχωριστής; Ενώ το αντροχωρίστρα άπειρες). Σημασία έχει ακριβώς η ποσότητα αυτού του είδους των ουσιαστικών για άντρες και γυναίκες (κλασικό παράδειγμα, τα λήμματα ανήρ και γυνή στο Αντιλεξικό του Βοσταντζόγλου: το λήμμα γυνή είναι υπερδιπλάσιο του ανήρ –όχι για καλό)
9. Ο φεμινισμός, έξω από τα δικά του όρια, ναι, νομίζω χρωματίζεται αρνητικά. Οι περισσότερες γυναίκες σπεύδουν να χρησιμοποιήσουν disclaimer και να πουν ότι δεν είναι φεμινίστριες, όταν σε μια συζήτηση θέλουν να υπερασπιστούν «γυναικείες» θέσεις. (Για να μη μιλήσουμε για τις «αξύριστες» φεμινίστριες που έχουν πρόβλημα με το σεξ, είναι υστερικές κλπ. κλπ.)
Τα υπόλοιπα νομίζω τα ξανασυζητήσαμε παραπάνω.
1. Συμφωνώ ότι το επιμελήτρια είναι δόκιμο, δεν ξέρω όμως γιατί υπάρχει αντίρρηση για τον όρο. Το editor, [(ed.) όπως εμφανίζεται στα εξώφυλλα και τις βιβλιογραφίες, (επ.) στα ελληνικά], έτσι δεν το λέμε για αυτούς που κάνουν την επιστημονική επιμέλεια ενός βιβλίου (δηλ. διαλέγουν τα άρθρα, γράφουν εισαγωγές, κάνουν την επιστημονική επιμέλεια τυχόν μεταφράσεων κλπ.);
3. Ναι, εννοεί ότι σε τέτοιες προσφωνήσεις τίτλων δεν υπάρχει αντίστοιχο θηλυκό. Φανταστείτε σε μια εκπομπή να λέει π.χ. η δημοσιογράφος: «Πείτε μας, κύριε καθηγητά, ποια είναι η γνώμη σας κλπ.». Θα έλεγε: «Πείτε μας, κυρία καθηγήτρια, ποια είναι η γνώμη σας κλπ.»; Δεν θα ακουγόταν κοροϊδευτικό; Στα άλλα παραδείγματα πάλι δανειζόμαστε το αρσενικό. Δε νομίζω ότι είναι λύση της προκοπής το «κυρία Δικαστής/Πρόεδρος».
5. Για να κρίνουμε τα συμπεράσματα της κας. Τσοκαλίδου δεν πρέπει να δούμε πρώτα την έρευνά της και να διαβάσουμε το βιβλίο της;
6. Το σιγανοπαπαδιά, ακόμα και αν χρησιμοποιηθεί για άντρα, κάνει σαφή αναφορά σε μια θηλυκή ιδιότητα, δεν είναι σιγανοπαπαδιός. Τα υπόλοιπα είναι τόσο σπάνια, που ίσα-ίσα δείχνουν ακόμα πιο έντονα τη διαφορά (πόσες φορές έχουμε ακούσει τη λέξη αντρογυνοχωριστής; Ενώ το αντροχωρίστρα άπειρες). Σημασία έχει ακριβώς η ποσότητα αυτού του είδους των ουσιαστικών για άντρες και γυναίκες (κλασικό παράδειγμα, τα λήμματα ανήρ και γυνή στο Αντιλεξικό του Βοσταντζόγλου: το λήμμα γυνή είναι υπερδιπλάσιο του ανήρ –όχι για καλό)
9. Ο φεμινισμός, έξω από τα δικά του όρια, ναι, νομίζω χρωματίζεται αρνητικά. Οι περισσότερες γυναίκες σπεύδουν να χρησιμοποιήσουν disclaimer και να πουν ότι δεν είναι φεμινίστριες, όταν σε μια συζήτηση θέλουν να υπερασπιστούν «γυναικείες» θέσεις. (Για να μη μιλήσουμε για τις «αξύριστες» φεμινίστριες που έχουν πρόβλημα με το σεξ, είναι υστερικές κλπ. κλπ.)
Τα υπόλοιπα νομίζω τα ξανασυζητήσαμε παραπάνω.
Σφήνα:
Υπάρχει σχετικό πλήρες κείμενο της Τσοκαλίδου στην Πύλη. Εκεί έχει ευτυχώς διορθωθεί και το #$%& «Παρουσίαση των γυναικών ως έξυπαν, δυναμικά και αποφασιστικά κι όχι, απαραιτήτως, υστερικά, άβουλα και σεξομανή άτομα στα τηλεοπτικά σήριαλ» σε «Παρουσίαση των γυναικών ως έξυπνων, δυναμικών και αποφασιστικών και όχι, απαραιτήτως, υστερικών, άβουλων και σεξομανών ατόμων στα τηλεοπτικά σήριαλ».
Μοναδικό σχόλιο, προς το παρόν: Ταινίες και σίριαλ αυτού του δεύτερου είδους με κάνουν να θέλω να ρίξω μπουνιά στον σεναριογράφο. Αλλά θα προτιμούσα να αλλάξουν μυαλά οι σεναριογράφοι χωρίς δική μου μπουνιά και χωρίς επιβολή κάποιου κώδικα. Θεά φυλάξοι!
Προσθήκη: επισημαίνω μόνο αυτό: «Συμμετοχή φεμινιστριών γλωσσολόγων στις διαδικασίες καθορισμού της γλώσσας».
Υπάρχει σχετικό πλήρες κείμενο της Τσοκαλίδου στην Πύλη. Εκεί έχει ευτυχώς διορθωθεί και το #$%& «Παρουσίαση των γυναικών ως έξυπαν, δυναμικά και αποφασιστικά κι όχι, απαραιτήτως, υστερικά, άβουλα και σεξομανή άτομα στα τηλεοπτικά σήριαλ» σε «Παρουσίαση των γυναικών ως έξυπνων, δυναμικών και αποφασιστικών και όχι, απαραιτήτως, υστερικών, άβουλων και σεξομανών ατόμων στα τηλεοπτικά σήριαλ».
Μοναδικό σχόλιο, προς το παρόν: Ταινίες και σίριαλ αυτού του δεύτερου είδους με κάνουν να θέλω να ρίξω μπουνιά στον σεναριογράφο. Αλλά θα προτιμούσα να αλλάξουν μυαλά οι σεναριογράφοι χωρίς δική μου μπουνιά και χωρίς επιβολή κάποιου κώδικα. Θεά φυλάξοι!
Προσθήκη: επισημαίνω μόνο αυτό: «Συμμετοχή φεμινιστριών γλωσσολόγων στις διαδικασίες καθορισμού της γλώσσας».
Δεν βλέπω τίποτα το κοροϊδευτικό. Δεν το ακούμε συχνά, είναι γεγονός, αλλά γιατί κοροϊδευτικό; Θυμάμαι, όταν πήγαινα Γυμνάσιο, σε κάποιο από τα πολλά που άλλαξα (όχι γιατί με απέβαλλαν, απλώς μετακομίζαμε συχνά), τους άντρες διδάσκοντες τους φωνάζαμε "κύριε καθηγητά" και τις γυναίκες "κυρία καθηγήτρια". Πολλά χρόνια αργότερα, όταν δίδασκα σε διάφορα Γυμνάσια, είχε πλέον καταργηθεί και το "κύριε καθηγητά" και το "κυρία καθηγήτρια". Απλώς "κύριε" και "κυρία".
SBE
¥
Και βεβαίως μετά τη διόρθωση η λέξη "ατόμων" δεν είναι απαραίτητη.
Για το τι θεωρείται κωμωδία στην Ελλάδα στα σήριαλ πλέον δεν έχω κανένα σχόλιο. Σε εποχές που υπήρχαν σαφέστερες διακρίσεις δεν θυμάμαι να έβγαζαν οι σεναριογράφοι τόσο πολύ μισογυνισμό και αγένεια.
Κλασσική σκηνή από "κωμωδία", μπαίνει ο νεαρός ηθοποιός με ένα κουτί πίτσας στο χέρι και λέει "Μάνα, πήρα μια πίτσα να φάω, πετάξου φέρε μια μπύρα". Περιττό να πω ότι η μητέρα δεν ρίχνει σφαλιάρα στον υιό σε εκείνο το σημείο.
Αλλά κι όλα αυτά τα σήριαλ που ο πρωταγωνιστής πλακώνει στα χαστούκια όλες τις γυναίκες του σήριαλ, έτσι, χωρίς λόγο, τη γραμματέα του (!!!), την γειτόνισσα (!!!) κλπ. Τώρα θα μου θυμίσετε τα χαστούκια του Βέγγου προς τις αδερφές του που τις έβαζε στη σειρά κλπ κλπ αλλά αυτό ήταν κωμικό και λάμβανε χώρα σε εποχή που οι μεγάλοι αδερφοί χειροδικούσαν ούτως ή άλλως. Και στο κάτω κάτω, 40 χρόνια αργότερα, το ίδιο πάλι; Και στην επανάληψη χειρότερο φυσικά.
Όσο για την ανδρεία, παρόμοια επιχειρήματα χρησιμοποιούσαν οι αγγλόφωνοι για τη λέξη history γιατί λέει σημαίνει his story- φυσικά από αμόρφωτους δεν περιμένεις καλύτερα.
Να αλλάξουμε και τον εθνικό ύμνο όπου ο ποιητής λέει για την ελευθερία (γένους θηλυκού) "και σαν πρώτα ανδρειωμένη"; Γιατί πώς είναι δυνατό τα θήλεα να ανδρειώνονται;
3. Απάντησε ήδη σχετικά η Αλεξάνδρα.
5. Αυτό είπα κι εγώ.
6. Όπως κι ο τραγόπαπας δεν είναι θηλυκός.
9. Οι ίδιες οι γυναίκες τορπιλίζουν τον φεμινισμό, σύμφωνα και με όσα λες, anef.
Αυτό λέω κι εγώ: Είναι απίστευτα εμετική η σεναριογραφία των σύγχρονων ελληνικών σίριαλ, και αδικεί με άθλια στερεότυπα και τα τρία φύλα.Μοναδικό σχόλιο, προς το παρόν: Ταινίες και σίριαλ αυτού του δεύτερου είδους με κάνουν να θέλω να ρίξω μπουνιά στον σεναριογράφο. Αλλά θα προτιμούσα να αλλάξουν μυαλά οι σεναριογράφοι χωρίς δική μου μπουνιά και χωρίς επιβολή κάποιου κώδικα. Θεά φυλάξοι!
Προσθήκη: επισημαίνω μόνο αυτό: «Συμμετοχή φεμινιστριών γλωσσολόγων στις διαδικασίες καθορισμού της γλώσσας».
Για τη «συμμετοχή φεμινιστριών γλωσσολόγων στις διαδικασίες καθορισμού της γλώσσας», όπως αντιλαμβάνεσαι γνωρίζοντας τι μουσίτσα είμαι, σκοπίμως άφησα την πρόταση ασχολίαστη.
3. Δε διαφωνώ απαραίτητα, δεν έχω κάνει και έρευνα. Το παράδειγμα με το κυρία Καθηγήτρια, το αναφέρει η βιβλιογραφία, πολύ πιθανό τα πράγματα να έχουν αλλάξει. Ωστόσο, ακόμα και η συχνότητα χρήσης που επισημαίνει η Αλεξάνδρα έχει κάποια σημασία.
5. Εγώ κατάλαβα, Zazula, ότι διαφωνείς με τα συμπεράσματά της (χωρίς όμως να έχεις διαβάσει το βιβλίο της), αλλά δεν επεκτείνεσαι χάριν συντομίας.
6. Ο τραγόπαπας φυσικά και θα ήταν αρσενικός, γιατί στις γυναίκες απαγορεύεται να γίνουν παπάδες (έχει και τα καλά της η ανισότητα:))
9. Και οι γυναίκες, φυσικά! Η γενική εικόνα δημιουργείται και από άντρες και από γυναίκες (ο λόγος περί αξύριστων κλπ. νομίζω ότι ξεκινάει κυρίως από άντρες, αλλά δε θα μαλώσουμε κιόλας)
Κακούργε κονωνικέ σχηματισμέ, που άλλους τους ανεβάζεις και άλλες τις ρίχνεις στα Τάρταρα!
Ενώ οι άντρες, όταν θέλουν να υπερασπισθούν "ανδρικές", λένε "όπως ξέρετε είμαι μασκουλινιστής".
Θα αυξάνεται η χρήση του θηλ. πρέσβης, αφού το "πρέσβυς" έγινε πια και πρέσβης. Τώρα για το πρεσβευτής, η πρεσβευτής, πρεσβεύτρια (;).
Σημασία δεν έχει πώς "ανεβάζει" το Σταρ την Αγάπη Β., αλλά αν η Αγάπη θα κατεβάσει λίγο αυτές τις τολμηρές φουστίτσες
Σημασία δεν έχει πώς "ανεβάζει" το Σταρ την Αγάπη Β., αλλά αν η Αγάπη θα κατεβάσει λίγο αυτές τις τολμηρές φουστίτσες
Λέω και γράφω πρέσβειρα, αλλά δεν το θεωρώ αποκλειστικά σωστό, όπως παλιότερα. Και είναι αλήθεια ότι η όλη η ιστορία του πρέσβεως, με τις σημασίες της και τον ανώμαλο πληθ. της, αν θυμάμαι καλά, κάπου εδώ θα οδηγούσε σε ομαλοποίηση.
Μια που το παρόν νήμα έχει αναχθεί σε προπύργιο (ή πυρά, όπως το βλέπει κανείς) της ούτω καλούμενης «φεμινιστικής γλωσσολογίας», ας προσθέσουμε και κάτι παλιό: The tug of tradition. Και δύο σχετικοί σπαρταριστοί διάλογοι: Political correctness strikes Lloyd's, Ships: Male vs. Female Pronouns. H (ναι, η) Michael Learned στην οποία γίνεται αναφορά στη 2η συζήτηση, είναι αυτή. :)
Ambrose
¥
Κι ένα άρθρο της Άννας Φραγκουδάκη για τον σεξισμό στη γλώσσα. Δεν συμφωνώ με όλα όσα λέει και πολλά από αυτά τα βρίσκω λίγο αυθαίρετα, αλλά το ποστάρω να μας βρίσκεται:
Όλες οι προκαταλήψεις και διακρίσεις είναι αποτυπωμένες στη γλώσσα. Η ανισότητα που αναπαράγεται με τη γλώσσα, είναι η πιο αδιόρατη και πιο έμμεση, γι' αυτό η ισχυρότερη και διαρκέστερη, γιατί η ανισότητα η χαραγμένη στη γλώσσα καλλιεργεί την ανισότητα στην κοινωνία με τον πιο αόρατο τρόπο, άρα τον πιο δύσκολο να καταπολεμηθεί.
Στην ελληνική γλώσσα, όλα τα παράγωγα της λέξης «άντρας» είναι θετικές σημασίες, όλες οι λέξεις που ορίζουν την αρσενική ιδιότητα και συμπεριφορά είναι κοινωνικές αρετές. Και από την άλλη μεριά, υπάρχει απλώς ένα κενό. Δεν έχει η ελληνική γλώσσα λέξεις που να εκφράζουν θετικά τις σημασίες «είμαι» και «φέρομαι σαν» γυναίκα. Δίπλα σε οποιοδήποτε ρήμα «μιλώ» ή «φέρομαι», η αναφορά στο άρρεν γένος σημαίνει τις αρετές του φύλου («μίλησε σαν άντρας», «φέρθηκε σαν άντρας», σημαίνει μίλησε ή φέρθηκε σύμφωνα με τα προτερήματα του φύλου), και ακριβώς αντίστροφα «φέρομαι σαν γυναίκα» σημαίνει σύμφωνα με τα «γυναικεία» ελαττώματα.
Έτσι, λείπουν από τη γλώσσα οι λέξεις που θα επέτρεπαν στα κορίτσια να ταυτιστούν θετικά με το φύλο, να οικειοποιηθούν τα προτερήματα του φύλου τους, να κοινωνικοποιηθούν ως γυναίκες με αναφορά σε θετικές αξίες και να εξελιχθούν ως άτομα με δημουργικότητα και αυτονομία.
.........................................................................................................
.........................................................................................................
Στο θέμα των φύλων, με άλλα λόγια, είναι πολύ αργή η εξέλιξη των ιδεών. Χαρακτηριστική της αργής εξέλιξης των ιδεών είναι η απουσία λέξεων γένους θηλυκού για περίπου όλους τους κοινωνικούς τίτλους και τις επαγγελματικές ιδιότητες με κοινωνικό κύρος. Μολονότι είναι πολλές οι κοινωνικές ταυτότητες και τα επαγγέλματα που έπαψαν από καιρό να είναι μονοπώλιο των αντρών, πτυχιούχος, συγγραφέας, δικηγόρος, γιατρός, ζωγράφος, βουλευτής, υπουργός, δήμαρχος, πρόεδρος, παρ' όλ' αυτά δεν καταφέρνουν οι λέξεις ν' αποχτήσουν θηλυκό.
Ακούγεται προκλητικό και άχρηστο ή υπερβολικό ή ακόμα και γελοίο να πούμε «δικηγορέσσα ή γιάτρισσα, προεδρέσσα ή δημάρχισσα, συγγράφισσα, ζωγράφισσα, βουλεύτρια ή υπουργέσσα».
Το γιατί αποκαλύπτεται αυτόματα, αρκεί να βάλουμε δίπλα στις παραπάνω «προκλητικές» λέξεις όλα εκείνα τα ανάλογα θηλυκά που ακούγονται τόσο «κανονικά»: βασίλισσα, μαγείρισσα ή μάγισσα, πωλήτρια, κομμώτρια ή εργάτρια...
Μια «χορεύτρια» λέγεται και ακούγεται τόσο «κανονικό» όσο αφύσικο και προκλητικό το απολύτως ανάλογο «βουλεύτρια». Μια «χωρική» της τάδε επαρχίας λέγεται και ακούγεται τόσο «κανονικό». Δοκιμάστε, όμως, αναλογικά να πείτε μια «μηχανική» του Πολυτεχνείου.
Η γλώσσα έχει φτιάξει θηλυκά όλων των ειδών (δασκάλα ή ράφτρα ή μαμή ή κεντήστρα ή ξωθιά ή φόνισσα...) και κατασκευάζει κάθε είδους νεολογισμούς ασταμάτητα. Εκτός από τα θηλυκά των κοινωνικών τίτλων δεν έχουμε κανένα άλλο παράδειγμα στην κοινωνία και τη γλώσσα να υπάρχουν έννοιες και να μην καταφέρνουν ν' αποχτήσουν λέξεις.
Η αρσενική λέξη, για να εκφραστεί ο κοινωνικός τίτλος μιας γυναίκας, που είναι γιάτρισσα, ζωγράφισσα, δικηγορέσσα, βουλεύτρια ή συγγράφισσα, βοηθάει στο να θυμίζει ότι «κανονικά» αυτές δεν είναι δουλειές για γυναίκες. Οι αρσενικές λέξεις βοηθάνε να μένει άθικτη η σεξιστική τάξη του κόσμου, γιατί υπονοούν ότι η παρουσία γυναικών σε αυτά τα αντρικά πεδία είναι εξαίρεση του «κανόνα» και οι γυναίκες κάτοχοι τέτοιων τίτλων είναι και αυτές εξαιρέσεις στον «κανόνα».
Ο «κανόνας» είναι η αντρική κυριαρχία, γι' αυτό και η λέξη «άνθρωπος», μολονότι διακριτή από τη λέξη «άντρας» στα ελληνικά, σε αντίθεση με άλλες γλώσσες, ωστόσο είναι συνώνυμη του φύλου και όχι του είδους. «Άνθρωπος» σημαίνει «άντρας», γι' αυτό και ο Θεός, μολονότι άυλος και πνεύμα, ώστε να μορφοποιείται π.χ. σαν αστραπή στον ουρανό, αναπαρίσταται από όλες τις μονοθεϊστικές θρησκείες σαν άντρας «καθ' ομοίωσιν» του προφανώς άρρενος «ανθρώπου».
Όλες οι προκαταλήψεις και διακρίσεις είναι αποτυπωμένες στη γλώσσα. Η ανισότητα που αναπαράγεται με τη γλώσσα, είναι η πιο αδιόρατη και πιο έμμεση, γι' αυτό η ισχυρότερη και διαρκέστερη, γιατί η ανισότητα η χαραγμένη στη γλώσσα καλλιεργεί την ανισότητα στην κοινωνία με τον πιο αόρατο τρόπο, άρα τον πιο δύσκολο να καταπολεμηθεί.
Στην ελληνική γλώσσα, όλα τα παράγωγα της λέξης «άντρας» είναι θετικές σημασίες, όλες οι λέξεις που ορίζουν την αρσενική ιδιότητα και συμπεριφορά είναι κοινωνικές αρετές. Και από την άλλη μεριά, υπάρχει απλώς ένα κενό. Δεν έχει η ελληνική γλώσσα λέξεις που να εκφράζουν θετικά τις σημασίες «είμαι» και «φέρομαι σαν» γυναίκα. Δίπλα σε οποιοδήποτε ρήμα «μιλώ» ή «φέρομαι», η αναφορά στο άρρεν γένος σημαίνει τις αρετές του φύλου («μίλησε σαν άντρας», «φέρθηκε σαν άντρας», σημαίνει μίλησε ή φέρθηκε σύμφωνα με τα προτερήματα του φύλου), και ακριβώς αντίστροφα «φέρομαι σαν γυναίκα» σημαίνει σύμφωνα με τα «γυναικεία» ελαττώματα.
Έτσι, λείπουν από τη γλώσσα οι λέξεις που θα επέτρεπαν στα κορίτσια να ταυτιστούν θετικά με το φύλο, να οικειοποιηθούν τα προτερήματα του φύλου τους, να κοινωνικοποιηθούν ως γυναίκες με αναφορά σε θετικές αξίες και να εξελιχθούν ως άτομα με δημουργικότητα και αυτονομία.
.........................................................................................................
.........................................................................................................
Στο θέμα των φύλων, με άλλα λόγια, είναι πολύ αργή η εξέλιξη των ιδεών. Χαρακτηριστική της αργής εξέλιξης των ιδεών είναι η απουσία λέξεων γένους θηλυκού για περίπου όλους τους κοινωνικούς τίτλους και τις επαγγελματικές ιδιότητες με κοινωνικό κύρος. Μολονότι είναι πολλές οι κοινωνικές ταυτότητες και τα επαγγέλματα που έπαψαν από καιρό να είναι μονοπώλιο των αντρών, πτυχιούχος, συγγραφέας, δικηγόρος, γιατρός, ζωγράφος, βουλευτής, υπουργός, δήμαρχος, πρόεδρος, παρ' όλ' αυτά δεν καταφέρνουν οι λέξεις ν' αποχτήσουν θηλυκό.
Ακούγεται προκλητικό και άχρηστο ή υπερβολικό ή ακόμα και γελοίο να πούμε «δικηγορέσσα ή γιάτρισσα, προεδρέσσα ή δημάρχισσα, συγγράφισσα, ζωγράφισσα, βουλεύτρια ή υπουργέσσα».
Το γιατί αποκαλύπτεται αυτόματα, αρκεί να βάλουμε δίπλα στις παραπάνω «προκλητικές» λέξεις όλα εκείνα τα ανάλογα θηλυκά που ακούγονται τόσο «κανονικά»: βασίλισσα, μαγείρισσα ή μάγισσα, πωλήτρια, κομμώτρια ή εργάτρια...
Μια «χορεύτρια» λέγεται και ακούγεται τόσο «κανονικό» όσο αφύσικο και προκλητικό το απολύτως ανάλογο «βουλεύτρια». Μια «χωρική» της τάδε επαρχίας λέγεται και ακούγεται τόσο «κανονικό». Δοκιμάστε, όμως, αναλογικά να πείτε μια «μηχανική» του Πολυτεχνείου.
Η γλώσσα έχει φτιάξει θηλυκά όλων των ειδών (δασκάλα ή ράφτρα ή μαμή ή κεντήστρα ή ξωθιά ή φόνισσα...) και κατασκευάζει κάθε είδους νεολογισμούς ασταμάτητα. Εκτός από τα θηλυκά των κοινωνικών τίτλων δεν έχουμε κανένα άλλο παράδειγμα στην κοινωνία και τη γλώσσα να υπάρχουν έννοιες και να μην καταφέρνουν ν' αποχτήσουν λέξεις.
Η αρσενική λέξη, για να εκφραστεί ο κοινωνικός τίτλος μιας γυναίκας, που είναι γιάτρισσα, ζωγράφισσα, δικηγορέσσα, βουλεύτρια ή συγγράφισσα, βοηθάει στο να θυμίζει ότι «κανονικά» αυτές δεν είναι δουλειές για γυναίκες. Οι αρσενικές λέξεις βοηθάνε να μένει άθικτη η σεξιστική τάξη του κόσμου, γιατί υπονοούν ότι η παρουσία γυναικών σε αυτά τα αντρικά πεδία είναι εξαίρεση του «κανόνα» και οι γυναίκες κάτοχοι τέτοιων τίτλων είναι και αυτές εξαιρέσεις στον «κανόνα».
Ο «κανόνας» είναι η αντρική κυριαρχία, γι' αυτό και η λέξη «άνθρωπος», μολονότι διακριτή από τη λέξη «άντρας» στα ελληνικά, σε αντίθεση με άλλες γλώσσες, ωστόσο είναι συνώνυμη του φύλου και όχι του είδους. «Άνθρωπος» σημαίνει «άντρας», γι' αυτό και ο Θεός, μολονότι άυλος και πνεύμα, ώστε να μορφοποιείται π.χ. σαν αστραπή στον ουρανό, αναπαρίσταται από όλες τις μονοθεϊστικές θρησκείες σαν άντρας «καθ' ομοίωσιν» του προφανώς άρρενος «ανθρώπου».
Costas
¥
Η αρθρογράφος (http://www.nytimes.com/2010/03/04/opinion/04elsesser.html?th&emc=th) ισχυρίζεται ότι το ουσιαστικό actress έχει αρχίσει να ξεπέφτει υπέρ του female actor, διότι το actress είναι, λέει, αντιφεμινιστικό. Όπως δηλ. τσαντίστηκε η Κανέλλη τότε που ο άλλος την είπε βουλευτίνα. Φαντάζομαι θα πρέπει να ξεπέσουν και τα man και woman, και να ανατείλει το male/female human... Κι εμείς εδώ οι τριτοκοσμικοί πασχίζουμε να βάλουμε θηλυκό γένος στα ουσιαστικά! Έχει πλάκα πώς οι ιδιαιτερότητες της κάθε γλώσσας ως προς το γραμματικό γένος κατευθύνουν και τη σκέψη! (Σόρι για το λινκ. Δε γινόταν αλλιώς)
