Από ένα λάθος παράθεσης που κάνει ο Παντελής Μανόλης Καψής στο άρθρο «Πώς στήθηκε η "κομπίνα" ΣΥΡΙΖΑ με τους συμβασιούχους της ΠΟΕ-ΟΤΑ» (που μπορεί να έχει κι άλλα λάθη, πραγματολογικά — μπορεί και όχι) αναδεικνύεται ένα λάθος στίξης που δείχνει πόσο πρέπει να προσέχουμε τα κόμματα (ως σημεία στίξης, και όχι μόνο).
Σε πρωινή εκπομπή του Μέγκα (Φεβ. 2016, εδώ) η Θεανώ Φωτίου είχε θέσει το ρητορικό ερώτημα «Απατεώνες είμαστε;» Στο κείμενο του Καψή, το ερώτημα γίνεται «Τι απατεώνες είμαστε;». Ευτυχώς που δεν το είπε έτσι η Φωτίου, γιατί όλοι οι κακόβουλοι θα το έγραφαν χωρίς το απαραίτητο κόμμα: «Τι, απατεώνες είμαστε;»
Σε πρωινή εκπομπή του Μέγκα (Φεβ. 2016, εδώ) η Θεανώ Φωτίου είχε θέσει το ρητορικό ερώτημα «Απατεώνες είμαστε;» Στο κείμενο του Καψή, το ερώτημα γίνεται «Τι απατεώνες είμαστε;». Ευτυχώς που δεν το είπε έτσι η Φωτίου, γιατί όλοι οι κακόβουλοι θα το έγραφαν χωρίς το απαραίτητο κόμμα: «Τι, απατεώνες είμαστε;»
Καλησπέρα σας! Το τελευταίο διάστημα έχω ρίξει τρελό διάβασμα σχετικά με τη χρήση του κόμματος από διάφορες πηγές. Πολλά πράγματα τα ήξερα ήδη, άλλα αποσαφηνίσθηκαν τώρα... υπάρχουν, όμως, και πολλά σημεία που βλέπω ότι υπάρχουν διάφορες απόψεις και με μπερδεύουν, όπως πχ. το θέμα του κόμματος πριν τη λέξη "παρά". Άλλοι λένε ότι όταν το "παρά" δηλώνει αντίθεση, βάζουμε κόμμα. Άλλοι λένε ότι είτε δηλώνει αντίθεση είτε δηλώνει σύγκριση, δε βάζουμε ποτέ κόμμα...
Ώρες-ώρες αυτές οι διαφωνίες ανάμεσα στους γλωσσολόγους για διάφορα θέματα, πολύ με συγχύζουν.
Έρχομαι, λοιπόν, με δυο συγκεκριμένες ερωτήσεις:
α) όταν πρέπει να γράψουμε ημερομηνία τύπου: Δευτέρα, 2 Οκτωβρίου 2017, πότε βάζουμε κόμμα ανάμεσα στην ημέρα της εβδομάδας και την υπόλοιπη ημερομηνία και πότε όχι; Σαν κάτι να κατάλαβα, αλλά δεν είμαι σίγουρη.
β) Όταν έχουμε μια χρονική πρόταση, υπάρχει περίπτωση να μην τη χωρίσουμε με κόμμα από την κύρια (ειδικά όταν έχουμε τον σύνδεσμο όταν);
Έχετε, μήπως, να μου παραθέσετε κάποια πηγή για τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα;
Ευχαριστώ πολύ εκ των προτέρων για τις απαντήσεις σας.
Ώρες-ώρες αυτές οι διαφωνίες ανάμεσα στους γλωσσολόγους για διάφορα θέματα, πολύ με συγχύζουν.
Έρχομαι, λοιπόν, με δυο συγκεκριμένες ερωτήσεις:
α) όταν πρέπει να γράψουμε ημερομηνία τύπου: Δευτέρα, 2 Οκτωβρίου 2017, πότε βάζουμε κόμμα ανάμεσα στην ημέρα της εβδομάδας και την υπόλοιπη ημερομηνία και πότε όχι; Σαν κάτι να κατάλαβα, αλλά δεν είμαι σίγουρη.
β) Όταν έχουμε μια χρονική πρόταση, υπάρχει περίπτωση να μην τη χωρίσουμε με κόμμα από την κύρια (ειδικά όταν έχουμε τον σύνδεσμο όταν);
Έχετε, μήπως, να μου παραθέσετε κάποια πηγή για τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα;
Ευχαριστώ πολύ εκ των προτέρων για τις απαντήσεις σας.
Καλώς την, καλωσήρθες. Χωρίς πηγές και λίγο βιαστικά:
Δεν χρειάζεται να μπαίνει κόμμα αν δεν το επιβάλλει η σύνταξη, αν δεν αποσαφηνίζει κάτι, δεν εμποδίζει μια παρεξήγηση. Άρα:
α) Δευτέρα 2 Οκτωβρίου 2017: χωρίς κόμμα.
β) Θα ξέρει όταν θα γυρίσει: Δεν χρειάζεται κόμμα. Προηγείται η κύρια πρόταση και ο σύνδεσμος κάνεις σαφές πού ξεκινά η χρονική.
— Όταν θα γυρίσει, θα ξέρει να μας πει: Χωρίζουμε τη δευτερεύουσα από την κύρια που ακολουθεί για να ξέρουμε ακριβώς πού τελειώνει η μία και πού αρχίζει η άλλη. Παρεξηγήσεις σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούν να δημιουργήσουν επιρρήματα που δεν είναι σαφές πού ανήκουν.
Αυτά τα λίγα για τώρα. Αλλά με χαρά θα ακούσουμε και άλλες απορίες.
Δεν χρειάζεται να μπαίνει κόμμα αν δεν το επιβάλλει η σύνταξη, αν δεν αποσαφηνίζει κάτι, δεν εμποδίζει μια παρεξήγηση. Άρα:
α) Δευτέρα 2 Οκτωβρίου 2017: χωρίς κόμμα.
β) Θα ξέρει όταν θα γυρίσει: Δεν χρειάζεται κόμμα. Προηγείται η κύρια πρόταση και ο σύνδεσμος κάνεις σαφές πού ξεκινά η χρονική.
— Όταν θα γυρίσει, θα ξέρει να μας πει: Χωρίζουμε τη δευτερεύουσα από την κύρια που ακολουθεί για να ξέρουμε ακριβώς πού τελειώνει η μία και πού αρχίζει η άλλη. Παρεξηγήσεις σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούν να δημιουργήσουν επιρρήματα που δεν είναι σαφές πού ανήκουν.
Αυτά τα λίγα για τώρα. Αλλά με χαρά θα ακούσουμε και άλλες απορίες.
Το σχετικό παράδειγμα με το παρά σαν σύνδεσμο (όχι σαν πρόθεση, π.χ. «Το έκανα παρά τη θέλησή μου») στον Μπαμπινιώτη είναι:
Δεν φτάνει που έχει άδικο, παρά επιμένει κιόλας.
Λογικό μού φαίνεται εδώ το κόμμα. Ξεκινά μια δευτερεύουσα πρόταση που δείχνει αντίθεση και μας αρέσει να βάζουμε κόμμα στην αρχή αυτών των προτάσεων.
Ωραία, αγαπητέ Nickel. Η απάντησή σου με βοήθησε πάρα πολύ. Τώρα καταλαβαίνω γιατί υπάρχει τόσο comfuzio με το όλο θέμα. Δεν έκαναν τη συγκεκριμένη διευκρίνηση σχετικά με τη λέξη "παρά" ως πρόθεσης ή ως συνδέσμου. Σε ευχαριστώ πάρα πολύ.
Τόσον καιρό παρακολουθώ διάφορα θέματα του φόρουμ, αλλά δεν έπαιρνα το θάρρος να σας γράψω. Ευχαριστώ πολύ για όλα. :)
Τόσον καιρό παρακολουθώ διάφορα θέματα του φόρουμ, αλλά δεν έπαιρνα το θάρρος να σας γράψω. Ευχαριστώ πολύ για όλα. :)
Καλημέρα! Έρχομαι να απαντήσω στο ερώτημά μου σχετικά με τις χρονικές προτάσεις και τη χρήση του κόμματος με παράθεση πηγής. Το κάνω, ώστε αν στο μέλλον κάποιος έχει την ίδια απορία, να το βρει.
Στο Συντακτικό Νέας Ελληνικής, Ηλίας Σιγαλος και Φίλιππος Στάμου, εκδόσεις Σαββάλας, σελ. 226 όπου μιλάει για τις χρονικές προτάσεις, στις παρατηρήσεις, αναφέρει:
Οι χρονικές προτάσεις χωρίζονται με κόμμα από την πρόταση που προσδιορίζουν, εκτός αν είναι σύντομες ή μπορούν να συμπτυχθούν σε επιρρηματική έκφραση:
πχ. Όταν τον βλέπω, τρέμω.
Κολακεύεται όταν τον επαινούν. (= από τους επαίνους).
Στο Συντακτικό Νέας Ελληνικής, Ηλίας Σιγαλος και Φίλιππος Στάμου, εκδόσεις Σαββάλας, σελ. 226 όπου μιλάει για τις χρονικές προτάσεις, στις παρατηρήσεις, αναφέρει:
Οι χρονικές προτάσεις χωρίζονται με κόμμα από την πρόταση που προσδιορίζουν, εκτός αν είναι σύντομες ή μπορούν να συμπτυχθούν σε επιρρηματική έκφραση:
πχ. Όταν τον βλέπω, τρέμω.
Κολακεύεται όταν τον επαινούν. (= από τους επαίνους).
Καλημέρα.
Ισχύει το ότι βλέπουμε να παραλείπεται το κόμμα στην περίπτωση που η κύρια πρόταση έρχεται μετά από μια σύντομη δευτερεύουσα, αλλά δεν είναι ανάγκη.
Μόλις έρθει θα ξαναφύγει.
Δεν βλάπτει να κρατήσουμε τον κανόνα:
Μόλις έρθει, θα ξαναφύγει.
Και είναι απαραίτητο να μπει το κόμμα ακόμα και σε σύντομες διατυπώσεις αν πρέπει να αποσαφηνιστεί πού ανήκει ένας προσδιορισμός, π.χ. ένα επίρρημα:
Αν έρθει αύριο, μεθαύριο θα ξαναφύγει.
Και μένουμε σε όσα έγραψα στο #226 για τις επιρρηματικές δευτερεύουσες, εκείνες που λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί (χρονικές, υποθετικές, αιτιολογικές κλπ). Τα παραδείγματα που δίνει το παραπάνω Συντακτικό χρησιμοποιούν σωστά το κόμμα αλλά δεν στηρίζουν τη θεωρία που αναφέρεις. Το πρώτο παράδειγμα έχει σύντομη χρονική πρόταση, αλλά δεν αφαιρεί το κόμμα. Μια χαρά είναι εκεί, να χωρίζει τα δύο ρήματα. Όσο για τη σύμπτυξη σε επιρρηματική έκφραση (αν ξεχάσουμε ότι κάθε επιρρηματική δευτερεύουσα είναι, κατά κάποιον τρόπο, μια επιρρηματική έκφραση), αυτές οι δευτερεύουσες θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από εμπρόθετο προσδιορισμό ακόμα κι αν είναι στην αρχή της περιόδου. Π.χ.
Όταν τον επαινούν, κολακεύεται. Όταν τον επικρίνουν, θυμώνει.
Από τους επαίνους κολακεύεται και με τις επικρίσεις θυμώνει.
Καλύτερα να ξεχάσουμε αυτή τη βοήθεια λοιπόν.
Ισχύει το ότι βλέπουμε να παραλείπεται το κόμμα στην περίπτωση που η κύρια πρόταση έρχεται μετά από μια σύντομη δευτερεύουσα, αλλά δεν είναι ανάγκη.
Μόλις έρθει θα ξαναφύγει.
Δεν βλάπτει να κρατήσουμε τον κανόνα:
Μόλις έρθει, θα ξαναφύγει.
Και είναι απαραίτητο να μπει το κόμμα ακόμα και σε σύντομες διατυπώσεις αν πρέπει να αποσαφηνιστεί πού ανήκει ένας προσδιορισμός, π.χ. ένα επίρρημα:
Αν έρθει αύριο, μεθαύριο θα ξαναφύγει.
Και μένουμε σε όσα έγραψα στο #226 για τις επιρρηματικές δευτερεύουσες, εκείνες που λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί (χρονικές, υποθετικές, αιτιολογικές κλπ). Τα παραδείγματα που δίνει το παραπάνω Συντακτικό χρησιμοποιούν σωστά το κόμμα αλλά δεν στηρίζουν τη θεωρία που αναφέρεις. Το πρώτο παράδειγμα έχει σύντομη χρονική πρόταση, αλλά δεν αφαιρεί το κόμμα. Μια χαρά είναι εκεί, να χωρίζει τα δύο ρήματα. Όσο για τη σύμπτυξη σε επιρρηματική έκφραση (αν ξεχάσουμε ότι κάθε επιρρηματική δευτερεύουσα είναι, κατά κάποιον τρόπο, μια επιρρηματική έκφραση), αυτές οι δευτερεύουσες θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από εμπρόθετο προσδιορισμό ακόμα κι αν είναι στην αρχή της περιόδου. Π.χ.
Όταν τον επαινούν, κολακεύεται. Όταν τον επικρίνουν, θυμώνει.
Από τους επαίνους κολακεύεται και με τις επικρίσεις θυμώνει.
Καλύτερα να ξεχάσουμε αυτή τη βοήθεια λοιπόν.
Nickel, σε ευχαριστώ πάρα πολύ που μπαίνεις στον κόπο να μου απαντήσεις κάθε φορά. Με βοηθάς πολύ.
Αυτό το πράγμα, όμως, με τη θεωρία του κόμματος και το τι κυκλοφορεί τόσο σε σελίδες του ίντερνετ όσο και σε βιβλία είναι κάτι που με εκνευρίζει αφάνταστα. Πολλές φορές νιώθω ότι το ένα αναιρεί το άλλο! Λες και οι γλωσσολόγοι είναι συνεχώς σε μια διαρκή διαμάχη μεταξύ τους. Μόνο εγώ το νιώθω έτσι ή όντως έτσι συμβαίνει;
Αυτό το πράγμα, όμως, με τη θεωρία του κόμματος και το τι κυκλοφορεί τόσο σε σελίδες του ίντερνετ όσο και σε βιβλία είναι κάτι που με εκνευρίζει αφάνταστα. Πολλές φορές νιώθω ότι το ένα αναιρεί το άλλο! Λες και οι γλωσσολόγοι είναι συνεχώς σε μια διαρκή διαμάχη μεταξύ τους. Μόνο εγώ το νιώθω έτσι ή όντως έτσι συμβαίνει;
Δηλαδή, οι επιστήμονες των άλλων επιστημών τα έχουνε βρει μεταξύ τους; :)
Σας παρακαλώ, ας μου πει κάποιος πού μπαίνουν κόμματα σε αυτή την πρόταση... Παιδεύομαι μισή ώρα!
"Πιθανότατα, το πιο κοντινό στο οποίο πολλοί μπορούν να έρθουν, για να μάθουν πώς, ίσως, μοιάζει αυτό, είναι μία τέτοια εμπειρία, όπου υπάρχουν σκιές που τρεμοπαίζουν, και δεν μπορούν να τις ερμηνεύσουν και έχουν τον φόβο τους που δημιουργεί συνεχώς πράγματα και βλέπουν μία φιγούρα ή ένα πρόσωπο αρκετά ζωντανά."
"Πιθανότατα, το πιο κοντινό στο οποίο πολλοί μπορούν να έρθουν, για να μάθουν πώς, ίσως, μοιάζει αυτό, είναι μία τέτοια εμπειρία, όπου υπάρχουν σκιές που τρεμοπαίζουν, και δεν μπορούν να τις ερμηνεύσουν και έχουν τον φόβο τους που δημιουργεί συνεχώς πράγματα και βλέπουν μία φιγούρα ή ένα πρόσωπο αρκετά ζωντανά."
Δεν θα έλεγα ότι η πρότασή σου διεκδικεί βραβείο σαφήνειας. Ας προσπαθήσω ωστόσο:
Πιθανότατα το πιο κοντινό στο οποίο πολλοί μπορούν να έρθουν για να μάθουν πώς ίσως μοιάζει αυτό είναι μια τέτοια εμπειρία, όπου υπάρχουν σκιές που τρεμοπαίζουν, και δεν μπορούν να τις ερμηνεύσουν, και έχουν τον φόβο τους που δημιουργεί συνεχώς πράγματα, και βλέπουν μια φιγούρα ή ένα πρόσωπο αρκετά ζωντανά
Πιθανότατα το πιο κοντινό στο οποίο πολλοί μπορούν να έρθουν για να μάθουν πώς ίσως μοιάζει αυτό είναι μια τέτοια εμπειρία, όπου υπάρχουν σκιές που τρεμοπαίζουν, και δεν μπορούν να τις ερμηνεύσουν, και έχουν τον φόβο τους που δημιουργεί συνεχώς πράγματα, και βλέπουν μια φιγούρα ή ένα πρόσωπο αρκετά ζωντανά
