(Ας το πάρω απόφαση επιτέλους ότι δεν έχω ελπίδα να κάνω τις υπερεπείγουσες δουλειές που πρέπει να κάνω σήμερα)
Θα πω απλώς ότι αισθάνομαι ως καθήκον μου να διαδηλώσω, έστω και με τον υποτυπώδη αυτό τρόπο μιας αβατάρας, τη θέση μου ότι η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει μέλος της Ενωμένης Ευρώπης. Από σήμερα και μέχρι το ευνοϊκό, όπως ελπίζω, υπέρ της θέσης μου αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος (που εκβιαστικά —για να μην πω πραξικοπηματικά— επιβάλλει στο λαό μας η κυβέρνησή του) θα κυματίζω τη σημαία της Ενωμένης Ευρώπης. Θα ονειρεύομαι όμως για πάντα, μέχρι το θάνατό μου (γιατί δεν θα ζήσω να το δω, ελπίζω όμως να το δουν οι γενιές μετά από εμάς) τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης.
Ας αρχίσω με μια σημειολογική παρατήρηση: βλέπω ότι υπάρχουν στην ανωτέρω περιγραφή η Ενωμένη Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, όχι όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση. Γι' αυτό υποθέτω μιλάει για ρομαντισμό ο Μαρίνος. Δεν θέλω όμως να αφαιρέσω τον ρομαντισμό από την πολιτική, ούτε θέλω να μιλήσω για πολιτική stricto sensu, οπότε θα περιοριστώ στο όραμα της Ευρώπης.
Φαντάζομαι ότι εδώ είμαι χρεωμένος ως αριστερός. Εγώ πάντως δεν θεωρώ τον εαυτό μου αριστερό, παρότι συμμερίζομαι θεωρητικά πολλά από τα αριστερά προτάγματα. Ένας από τους λόγους που απεκδύομαι τον αριστερό μανδύα (η πλήρης καταγραφή θα ξεστράτιζε τη συζήτηση) είναι ότι, με αφορμή ένα ελάττωμα χαρακτήρα -την παθολογική μου απέχθεια για τις συγκρούσεις- προτιμώ τις πολιτικά μη συγκρουσιακές λύσεις, ακόμη και σε περιπτώσεις που καταλαβαίνω ότι η σύγκρουση συμφερόντων νομοτελειακά οδηγεί σε συγκρούσεις. Κάνω την εισαγωγή αυτή για να εξηγήσω γιατί συμμερίζομαι το ρομαντικό όραμα της Ευρώπης. Νιώθω κι εγώ Ευρωπαίος, με όλες τις έννοιες του όρου (όπως εξάλλου και πολλοί που είναι ή δηλώνουν αριστεροί) και θα ήμουν υπό κανονικές συνθήκες πλήρως διατεθειμένος να παραβλέψω ως συγκυριακό πρόβλημα το τι είναι σήμερα η Ευρώπη για να μη θέσω σε κίνδυνο το ουτοπικό όραμα της Ευρώπης.
Δυστυχώς όμως δεν μπορούμε πλέον να αποφύγουμε το ερώτημα τι σημαίνει πλέον Ευρώπη. Ας μεταφέρω -δεν θυμάμαι αν το έχω ξανακάνει- το προσωπικό δράμα ενός ανθρώπου που σέβομαι και εκτιμώ, ο οποίος εν πολλοίς αντιπροσωπεύει την πεμπτουσία του Ευρωπαίου. Πολύ προχωρημένης ηλικίας, τόσο που πρόλαβε στα νιάτα του τον σχηματισμό του ευρωπαϊκού οράματος, πολύγλωσσος, με διπλή υπηκοότητα, με θητεία σε δυο ευρωπαϊκούς στρατούς, παντρεμένος με Ευρωπαία, περνάει τον μισό του χρόνο κι έχει τη μισή του οικογένεια στην Ευρώπη, με βαθύτατη γνώση του ευρωπαϊκού πολιτισμού σε όλες του τις εκφάνσεις, μια γνώση όχι στεγνή, αλλά διαποτισμένη με μεράκι και πραγματική μέθεξη, συντηρητικός πολιτικά, αλλά και λόγω κοινωνικών συναναστροφών, θα περίμενε κανείς να είναι ο πρώτος που θα έβαζε την Ευρώπη πάνω απ' όλα, που δεν θα διακινδύνευε με τίποτε τη συμμετοχή μας σε αυτό που νιώθει πολύ βαθιά στο πετσί του ως κοινό ευρωπαϊκό μας σπίτι. Κι όμως. Ο άνθρωπος αυτός νιώθει προδομένος από την Ευρώπη. Νιώθει προσβεβλημένος από μια Ευρώπη που ασχολείται μόνο με τους οικονομικούς δείκτες, από μια Ευρώπη σκληρή και μισαλλόδοξη, από μια Ευρώπη με μη νομιμοποιημένα κέντρα αποφάσεων. Νιώθει προσωπικά προσβεβλημένος που έχει καταρρεύσει το ευρωπαϊκό όραμα στο οποίο ανδρώθηκε. Νιώθει ταπεινωμένος που δεν μπορεί πια να νιώσει Έλληνας Ευρωπαίος όπως θεωρούσε αυτονόητο.
Θεωρώ λάθος την έξοδο από την ευρωζώνη γιατί δεν νομίζω ότι έχουμε τις οικονομικές και πολιτικές δομές για να τα καταφέρουμε με ένα νέο νόμισμα. Θεωρώ θεμιτό το επιχείρημα ότι με όλα της τα στραβά η Ευρώπη είναι τουλάχιστον μια νησίδα ειρήνης. Κατανοώ απολύτως τη λογική «ας μείνουμε μέσα και βλέπουμε, επειδή οι εναλλακτικές είναι χειρότερες». Αλλά αυτά είναι πρακτικές επιλογές. Αν θέλουμε να μιλήσουμε όχι πρακτικά, αλλά για το όραμα της Ευρώπης, δεν βλέπω πώς μπορούμε να συγυρίσουμε τα του οίκου μας χωρίς να επιδιώξουμε μια άλλη Ευρώπη, χωρίς το όραμα ενός διαφορετικού ευρύτερου οίκου. Με την έννοια αυτή, αδυνατώ να συμμεριστώ
ιδεολογικά το ευρωπαϊκό πρόταγμα στην παρούσα συγκυρία. Η απονομιμοποίηση είναι, δυστυχώς, αμφίδρομο φαινόμενο.