1ος ισχυρισμός: Τα γκρίκλις καταστρέφουν την ελληνική γλώσσα (λόγω των λατινικών χαρακτήρων)
Σίγουρα είναι πολύ κουραστικότερο να διαβάζεις ένα μακροσκελές κείμενο όταν αυτό είναι γραμμένο με λατινικούς χαρακτήρες, σε σχέση με όταν αυτό είναι γραμμένο με σωστά ελληνικά (δηλ. με βάση τις ισχύουσες ορθογραφικές συμβάσεις). Εξίσου κουραστικό, φυσικά, είναι το να διαβάσουμε ένα μακροσκελές κείμενο όταν δεν ακολουθούνται οι προαναφερθείσες ισχύουσες ορθογραφικές συμβάσεις (κι ας κατά τ' άλλα χρησιμοποιείται ελληνική γραφή) —όπως είναι όταν απλογραφούνται όλα τα ομόηχα γράμματα ή συνδυασμοί αυτών, ή όταν το κείμενο είναι ακραία ανορθόγραφο κ.ο.κ.—, διότι τις ορθογραφικές συμβάσεις τις έχουμε γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο: προκειμένου να είναι ευχερέστερη, ταχύτερη και ενιαία η διαδικασία τής πρόσληψης του νοήματος και της αποκωδικοποίησης. Ωστόσο, οφείλουμε επ' αυτού να προβούμε σε δύο καίριες παρατηρήσεις:
Πρώτον, η λέξη-κλειδί στην προλεχθείσα διατύπωση είναι το επίθετο «μακροσκελές»· διότι όλοι θα συμφωνήσουμε ότι λιγόλεξες προτάσεις είναι εύληπτες ασχέτως του τρόπου γραφής τους (γι' αυτό άλλωστε κι όταν χάσουμε μια πινακίδα στον δρόμο, δεν κάνουμε όπισθεν αλλά συνεχίζουμε κανονικά μέχρι να βρούμε την αντίστοιχή της που είναι γραμμένη με λατινικά στοιχεία, το περιεχόμενο της οποίας κατανοούμε παρότι κινούμαστε με κάποια ταχύτητα). Όμως τα γρίκλις ποτέ δεν είχαν σκοπό να αντικαταστήσουν καθ' ολοκληρίαν την ελληνική γραφή, αλλά μόνον να αποτελέσουν μια συμπληρωματική μορφή κωδικοποίησης για συγκεκριμένες συνθήκες γραπτής επικοινωνίας (για ανταλλαγή σύντομων μηνυμάτων, εν προκειμένω). Ο λόγος που συνεχίζουν να τα χρησιμοποιούν ορισμένοι είναι ακριβώς επειδή τους διευκολύνουν
στη συγκεκριμένη μορφή επικοινωνίας και μόνο, και η πράξη αποδεικνύει ότι τα ίδια άτομα χρησιμοποιούν την ελληνική γραφή για όλες τις υπόλοιπες επικοινωνιακές τους ανάγκες.
Δεύτερον, η γραφή με λατινικά γράμματα ούτε εκφύλισε ποτέ την ελληνική γλώσσα ούτε στέρησε ποτέ τη δυνατότητα από τους ανθρώπους να μαθαίνουν σωστά ελληνικά, όπως αποδεικνύουν αφενός μεν το γεγονός ότι εμβληματικοί μας δημιουργοί όπως ο Χορτάτσης κι ο εθνικός μας ποιητής Σολωμός έγραφαν σε λατινικό αλφάβητο,
αφετέρου δε το ότι οι παλαιότεροι διαβάζαμε τα σήματα στον στρατό και τα τέλεξ στη δουλειά μας σε λατινικό αλφάβητο — αλλ' ουδόλως επηρεαστήκαμε αρνητικά εξ αυτού τού γεγονότος.
Το ότι υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν ορθογραφικά λάθη είναι σαν να λέει κάποιος ότι υπάρχουν άνθρωποι εν γένει· καθότι όλοι μας, σε κάποιον βαθμό ο καθένας, κάνουμε ορθογραφικά (και συντακτικά και γραμματικά και πραγματολογικά και σημασιολογικά και εννοιολογικά και υφολογικά) λάθη. Φυσικά εδώ θα ήταν χρήσιμη μια διαχρονική μελέτη για τα ποσοστά των ανορθογραφούντων, αλλά πριν από αυτό θα χρειαζόταν ένας κοινά αποδεκτός ορισμός των ορθώς γραφόμενων λέξεων, ένα εγχείρημα που θα αποτύγχανε ακόμη και σήμερα (για να μην πω
ιδίως σήμερα· πρβλ. τη διαφοροποίηση του Κέντρου Λεξικολογίας από τη διδασκόμενη στα σχολεία ορθογραφία) διότι η ορθογραφία είναι κάτι το σχετικό και δυναμικά μεταβαλλόμενο (αρκεί απλώς κάποιος να διαβάσει κείμενα από διαφορετικές περιόδους τής ελληνικής γραμματείας· συχνά κείμενα που απέχουν και μόλις ένα τέταρτο του αιώνα μεταξύ τους είναι εντελώς διαφορετικά σε ορθογράφηση). Και τέλος, ακόμη κι αν ποτέ επιτυγχανόταν ο ουτοπικός στόχος να καταλήξουμε όλοι σε κοινά αποδεκτές γραφές για όλες τις λέξεις, πάλι θα έπρεπε να βρεθεί στατιστικώς σημαντική συσχέτιση μεταξύ τού βαθμού διείσδυσης των γκρίκλις στη γραπτή επικοινωνία και της αυξητικής μεταβολής στην ανορθογράφηση, με ταυτόχρονη απόδειξη αποκλεισμού οποιουδήποτε άλλου επιδραστικού παράγοντα. Ξερωγώ, και πάνχλομο έως πανδύσκολο και ψιλομάταιο μου φαίνεται... οπότε μάλλον για πολύ καιρό ακόμη θα είμαστε αναγκασμένοι να ακούμε τον συγκεκριμένο αφορισμό, αλλά δυστυχώς αναπόδεικτα.
Για να μην παρεξηγηθώ, εγώ δεν εισηγούμαι την υιοθέτηση του λατινικού αλφαβήτου για την ελληνική γλώσσα — αν και κάτι τέτοιο δεν θα έπρεπε να βρίσκει αντίθετους τους θιασώτες τής συνέχειας της ελληνικής γλώσσας, καθότι και το λατινικό αλφάβητο ελληνικό είναι κατ' ουσίαν (πρόκειται για το δυτικό ελληνικό αλφάβητο). Εκείνο που λέω είναι ότι ανάγουμε σε κίνδυνο για τη γλώσσα κάτι για το οποίο αυτό δεν επιβεβαιώνεται από τα μέχρι τώρα έγκυρα στοιχεία. Η ελληνική γλώσσα έχει να επιδείξει κατά τη μακρόχρονη ιστορία της χρήση πληθώρας συστημάτων γραφής, τα οποία καθόλου δεν ανάσχεσαν την πρόοδο και την ανάπτυξη της γλώσσας (βλ. σχετ.
Η ελληνική γλώσσα και η γραφή της, περίληψη ομιλίας του Γ. Παπαναστασίου, επίκ. καθ. Ιστορικής Γλωσσολογίας στο ΑΠΘ και Δντή τού ΙΝΣ — με εξαιρετικές φωτογραφίες ώστε να δείτε το πώς έχει
πραγματικά γραφτεί κατά καιρούς η ελληνική).
2ος ισχυρισμός: Τα γκρίκλις καταστρέφουν την ελληνική γλώσσα (λόγω της εκτεταμένης χρήσης συντμήσεων)
Ο εν λόγω αφορισμός ακούγεται ευρέως σε παγκόσμια κλίμακα, και στο στόχαστρο βρίσκονται η εσεμεσόγλωσσα, η τσατόγλωσσα, η τουιτερόγλωσσα και κάθε μορφής σύγχρονη κωδικοποιημένη γλώσσα για «στενογραφική», θα μπορούσε να πει κάποιος, επικοινωνία. Ο γλωσσολόγος David Crystal έχει γράψει ότι «
Txtng is gr8 4 language»· τα κύρια σημεία των θέσεών του (τα οποία, θυμίζω, είναι τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία ενάντια στην οργή
των αγγλόφωνων για την εσεμεσόγλωσσα) μπορείτε να τα διαβάσετε στη συζήτηση με τίτλο Όχι πως φταίνε μόνο τα γκρίκλις αλλά..., όπου γίνεται αναφορά και σε έρευνα που διενεργήθηκε στην Κοζάνη κι έβγαλε το συμπέρασμα ότι οι μαθητές γίνονται πιο ανορθόγραφοι εξαιτίας των γκρίκλις (το σχετικό θέμα
όταν συζητήθηκε στο insomnia, κλειδώθηκε τελικά στο 276ο σχόλιο). Ωστόσο η συγκεκριμένη έρευνα, παρόλο που προσφέρει ενδιαφέροντα και χρήσιμα στοιχεία σχετικά με τη χρήση των γκρίκλις στον εν λόγω πληθυσμό, δεν αναφέρει κανένα στοιχείο σύγκρισης με το πώς ήταν η κατάσταση πριν από την έλευση των εσεμές, ούτε χρησιμοποιεί ομάδες ελέγχου ώστε να είναι δυνατή η σύγκριση των επιδόσεων στην ορθογραφία και τη γραμματική μεταξύ μαθητών που χρησιμοποιούν γκρίκλις και εκείνων που δεν χρησιμοποιούν. Το μόνο στοιχείο που είδα να παρατίθεται είναι
η αίσθηση των διδασκόντων αναφορικά με την επιδείνωση των εν λόγω επιδόσεων αφότου οι μαθητές αρχίζουν να γράφουν γκρίκλις. Δεν μπορώ να γνωρίζω πόσοι έχετε έστω και την παραμικρή σχέση με έρευνα, αλλά το να μην υπάρχει απομόνωση όλων των επιδραστικών παραγόντων και η εξέταση καθενός χωριστά, το να μην υφίστανται ομάδες ελέγχου, το να μην γίνεται σύγκριση διαχρονικά με την πορεία εξέλιξης των ορθογραφικών και γραμματικών επιδόσεων, το να μην συσχετίζεται ο χρόνος χρήσης των γκρίκλις με τον μετρούμενο αντίκτυπό τους κ.τ.ό. αποτελούν μείζονα ολισθήματα για οποιαδήποτε μελέτη θέλει να θεωρείται επιστημονικά τεκμηριωμένη. Σε κάθε άλλη περίπτωση, μια τέτοια έρευνα δεν είναι απλώς πρόχειρη — δυστυχώς εξυπηρετεί στο να περιαφεί τον επιστημονικό (επιστημονικοφανή, καλύτερα) τύπο ένα προεξοφλούμενο και εξ αρχής επιδιωκόμενο συμπέρασμα. Για μια αναδρομή στην πλημμυρίδα των συντμήσεων που χρησιμοποιούνταν από τους βυζαντινόπαιδες, που θα έπρεπε να τους χαρακτηρίσουμε κι αυτούς «τεμπέληδες και γλωσσοκτόνους» όπως αποκαλούμε σήμερα όσους γράφουν γκρίκλις, βλ.
Τα γκρίκλις φταίνε (και) για την Άλωση! Φίλοι μου, συντμήσεις στην ελληνική γλώσσα είχαμε απ' αρχαιοτάτων χρόνων, και η γλώσσα μας δεν απειλήθηκε ούτε κατ' ελάχιστο. Και δυο αιώνες τώρα η δημόσια διοίκηση, η νομοθεσία και οι ένοπλες δυνάμεις —μ' άλλα λόγια οι γλωσσικά συντηρητικότερες δυνάμεις τού έθνους— χρησιμοποιούν πλήθος απροσμέτρητο από συντμήσεις (και μάλιστα κλιτικώς κανονικά ενταγμένων —τον Υ/δντή, οι Δνσεις, των αφών—, όπως συνέβαινε και στο Βυζάντιο), χωρίς ποτέ να φοβηθούν ότι έτσι θέτουν την ελληνική γλώσσα σε κίνδυνο. Γιατί ειδικά τώρα μας πιάνει πρεμούρα για τις συντμήσεις δλδ και τπτ; Πόσο διαβρωτικότερες για τη γλώσσα είναι από τα κλπ και κοκ; Και για ποιον λόγο; Επειδή αυτές οι συντμήσεις ξεκίνησαν από απλούς, νέους ανθρώπους, κι όχι από μεγαλόσχημους ακαδημαϊκούς; Όσο και να προσπαθώ, αδυνατώ να εντοπίσω επαρκή κι εύλογη αιτιολόγηση.