dwarf planet = πλανήτης-νάνος ή νάνος πλανήτης;

[nickel]

πλανήτης-νάνος ή νάνος πλανήτης;

Στην πρώτη περίπτωση ο νάνος είναι ουσιαστικό, τα δυο μαζί είναι παραθετικό σύνθετο και απαιτείται ενωτικό. Στη δεύτερη περίπτωση ο νάνος είναι επίθετο.

Πηγαίνω στο ΛΝΕΓ. Δεν αναφέρει ότι χρησιμοποιείται σε θέση επιθέτου (όπως κάνει το λεξικό του Πάπυρου) αλλά δίνει «νάνος φοίνικας», «νάνος χοίρος». Και στη συνέχεια... «αστέρας νάνος» (και στον αστέρα, «αστέρας γίγαντας»), χωρίς ενωτικά.

Εγώ υποστηρίζω:
νάνος αστέρας
γίγαντας αστέρας
υπεργίγαντας αστέρας
υπογίγαντας αστέρας
νάνοι πλανήτες
γίγαντες πλανήτες

 

[Elena]

Curtain number one (i.e. πλανήτης-νάνος). Noun.

:)

(In English so as to avoid greeklish :) xx from Amsterdam...)

 

[nickel]

Ξέχασα επίσης να δώσω τα:

νανοαπολίθωμα, νανοπλαγκτόν και καμιά 20αριά νανοπλανήτες.

 

[Zazula]

Ορθή χρήση του ενωτικού σε εκφράσεις (ζεύγη λέξεων που συνεκφέρονται):

Από την άλλη, όσο διαδεδομένο και να είναι ένα παραθετικό σύνθετο σαν το κράτος-μέλος, το ενωτικό πρέπει να μένει γιατί δείχνει πολύ αστείο στη γενική πτώση το κράτους μέλους (μπορείτε να σκεφτείτε κάποιο πιο αστείο παράδειγμα;).

Την έδωσες τελικά μόνος σου την απάντηση — ο αστέρας γίγαντας και ο αστέρας νάνος. Ο πρώτος μπορεί να είναι αστέρας του ΝΒΑ (Gheorghe Mureşan), ενώ ο δεύτερος o Verne Troyer.

 

[nickel]

Να μη ζητήσω την αρωγή του Νανόπουλου;

 

[Elena]

Να μη ζητήσω την αρωγή του Νανόπουλου;

Νιετ. Σου μιλάει παιδί που μεγάλωσε με κόκκινους γίγαντες κι άσπρους νάνους.
Aρωγή από Ευγενίδειο μπιλόου:

http://www.eugenfound.edu.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=165


(χχχ από Λονδίνο πλέον :))

 

[nickel]

Ίσως δεν υπήρξα αρκετά σαφής. Με νάνους (εφτά συνήθως) και με γίγαντες μεγαλώσαμε όλοι. Και όταν μεγαλώσαμε λίγο περισσότερο, καταπιαστήκαμε και με τους έγχρωμους — τους άσπρους νάνους και τους κόκκινους γίγαντες. Ξέραμε ότι είναι ουσιαστικά και ότι οι δεύτεροι δεν ήταν όντα μυθικά αλλά αστέρια. Μιλούσαμε λοιπόν για άσπρους νάνους και δεν προβληματιζόμασταν αν εννοούμε νάνους αστέρες ή αστέρες-νάνους. Σαν να μη μας έφταναν αυτοί οι νάνοι, προστέθηκαν πρόπερσι και οι dwarf planets. Που άλλοι τούς λένε πλανήτες-νάνους (με ή χωρίς ενωτικό, ας μη μας πονοκεφαλιάζει τώρα αυτό) και άλλοι νάνους πλανήτες. Πολλαπλά και σοβαρά τα ευρήματα και για τους μεν και για τους δε. Π.χ. Ο Πλούτωνας (από το 2006 θεωρείται πλέον νάνος πλανήτης) ανακαλύφθηκε το 1930...

Φυσικά δεν μπορώ να θεωρήσω λάθος το πλανήτης-νάνος όπως δεν είναι λάθος το κράτος-μέλος. Το πρόβλημα δημιουργήθηκε επειδή ακριβώς μέσα στο ίδιο κείμενο είχα αφήσει και τις δύο εκδοχές. Ταυτόχρονα θεωρώ φυσιολογική κατασκευή και το νάνος πλανήτης, αφού είναι καταγεγραμμένη στα λεξικά η χρήση του νάνος-νάνον ως επιθέτου μπροστά από ζώα και φυτά (ακόμα και η νάνος όρνιθα!). Δεν παύει να είναι περίεργο, ιδιαίτερα όταν δεν έχουμε αρσενικό. Ωραίοι δηλαδή οι νάνοι πλανήτες και οι νάνοι αστέρες, αλλά τα νάνα αστέρια είναι κάπως...

Ακόμα πιο περίεργος είναι ο γίγαντας σε θέση επιθέτου. Είναι πιο συνηθισμένος ο γίγαντας αστέρας από τον αστέρα-γίγαντα και πάντα και από σοβαρούς ή «σοβαρούς» χρήστες (μέχρι και τον Πάπυρο, την εγκυκλοπαίδεια). Οι γίγαντες αστέρες, υπερδεκαπλάσιοι από τους αστέρες-γίγαντες. Είναι όμως περίεργο, διότι δεν έχουμε συνηθίσει τον γίγαντα σε θέση επιθέτου (έχουμε τα γιγάντιος και γιγαντιαίος για αυτή τη δουλειά). Υπάρχει το πρόβλημα «γίγας ή γίγαντας;». Και βέβαια, από γένη, άσε καλύτερα. Να φταίει ο υπεργίγαντας; (Μόνο η ελληνική Wikipedia τολμάει να δώσει και εναλλακτικό αστέρας υπεργίγαντας. Όλοι μιλάνε για υπεργίγαντες αστέρες.)

Αφού λοιπόν επιχειρηματολόγησα τόσο πειστικά ενάντια στις προτιμήσεις μου, θα ψηφίσω τα φασόλια γίγαντες να γράφονται ή φασόλια-γίγαντες ή γίγαντες φασόλια.

Έτσι δεν θα υπάρχει πρόβλημα ανάγνωσης με το αστείο (μπρρρρρ!) που λέει:
— Γιατί οι Πόντιοι βάζουν ένα φασόλι γίγαντα πάνω από την τηλεόραση;
— Για να βλέπουν τηλεόραση με γιγαντοοθόνη. (Ξανά μπρρρρρ!)

 

[argyro]

Τι να σας πω; Το ίδιο πρόβλημα αντιμετώπισα κι εγώ τελευταία με τις δορυφόρους πυραμίδες ή πυραμίδες-δορυφόρους (???).

Αρχικά είχα επιλέξει το πρώτο, αλλά τελικά κατέληξα στο δεύτερο, γιατί το βρήκα έτσι στις πιο "σοβαρές" πηγές βιβλιογραφίας που μπόρεσα να εντοπίσω (δεν υπάρχουν ούτε πολλές, ούτε πραγματικά αξιόπιστες στα ελληνικά). Παρ' όλ' αυτά, αν δεν το είχα δει κάπου, θα επέμενα στην πρώτη επιλογή.

Δεν ξέρω αν αυτή η περίπτωση έχει κάποια σχέση, ωστόσο είπα να την αναφέρω.

 

[Ambrose]

πλανήτης-νάνος

+1........................

 

[anef]

Συνδέετε καθόλου το θέμα με τη γενικότερη τάση που υπάρχει να χρησιμοποιούνται ουσιαστικά σε θέση επιθέτου (υπό την επίδραση των αγγλικών);
Π.χ. σπορ ιστορίες, τζαζ μουσική, στούντιο ηχογραφήσεις (τα παραδείγματα του Ε. Πετρούνια)
ή το Samsung κινητό σου που λέει η διαφήμιση.
Μπορεί δηλ. γενικότερα να αρχίσουν να μας φαίνονται σωστοί αυτοί οι τύποι. Βέβαια προς το παρόν αυτό το φαινόμενο κυρίως αφορά ξένες (άκλιτες) λέξεις όπως στα παραδείγματα, αν και ο Πετρούνιας δίνει και το παράδειγμα 'η τρία αίθουσα' (που αφορά όμως αριθμητικό).
Πάντως εμένα -δεν ξέρω για ποιο λόγο- δεν με ξενίζει το νάνος πλανήτης. Ίσως γιατί, όπως λέει ο nickel, το νάνος χρησιμοποιείται ούτως ή άλλως σε κάποιες περιπτώσεις ως επίθετο.

 

[Ambrose]

Συνδέετε καθόλου το θέμα με τη γενικότερη τάση που υπάρχει να χρησιμοποιούνται ουσιαστικά σε θέση επιθέτου (υπό την επίδραση των αγγλικών);
Π.χ. σπορ ιστορίες, τζαζ μουσική, στούντιο ηχογραφήσεις (τα παραδείγματα του Ε. Πετρούνια)
ή το Samsung κινητό σου που λέει η διαφήμιση.

+1 (αυτή η τάση τα έχει πάρει όλα σβάρνα σαν τσουνάμι και να δω πότε και αν θα σταματήσει).

 

[curry]

Καταγγέλλω εδώ και τώρα το Gucci φόρεμα και τον Μαζωνάκη!

 

[anef]

Συμφωνώ και καταγγέλλω κι εγώ... Αλλά εξαιρώ και μερικά, π.χ. τη ροκ μουσική δεν θα την καταγγείλω (ουσιαστικά πρόκειται για το ίδιο πράγμα αλλά στο πιο παγιωμένο του).
Και η 'τάση' έχει και τα δίκια της. Άντε τώρα να πεις το κινητό Samsung σου

 

[nickel]

Αν καταλάβατε, εγώ θα προτιμούσα μονολεκτικούς όρους: νανοπλανήτες, γιγαντοαστέρες, αν και αρχίζει να γίνεται δύσπεπτο στους υπεργιγαντοαστέρες.

Όσο για τη ροκ μουσική και τα όμοια (που παραμένουν λανθασμένα και επιμένουμε να γράφουμε μουσική ποπ και μουσική ροκ), υπάρχει και άλλη διατύπωση που μπορεί να δημιουργήσει την εντύπωση της χρήσης σε θέση επιθέτου και να επηρεάσει: γίγαντας + κύριο όνομα. Δεν υπάρχει μόνο ο γίγας της Κυψέλης δηλαδή, αλλά και ο γίγας Ωρίων, ο γίγαντας... Πάγκαλος κ.ά.

 

[Ambrose]

Νάνος πλανήτης, εμένα δεν ακούγεται καλά στ΄ αυτιά μου. Νανοπλανήτης, μια χαρά...

 

[nickel]

Η πολύ ρεαλιστική προσέγγιση στο θέμα από καλό Έλληνα επιστήμονα και καλό χειριστή της γλώσσας και της ορολογίας (τον ευχαριστώ πολύ):

Αν και με ενδιαφέρει πάρα πολύ η γλώσσα, τόσο που να με ενοχλεί η τάση να χρησιμοποιούνται (ακόμη και σε επίσημα έγγραφα από νέους επιστήμονες και μηχανικούς) ουσιαστικά στη θέση επιθέτων υπό την επίδραση της Αγγλικής, δεν πονοκεφαλιάζω όσο εσείς για τέτοια ζητήματα, όταν οι εναλλακτικές λύσεις είναι εξίσου αποτελεσματικές.

Για τους πλανήτες, θεωρώ ότι η απόδοση πλανήτης-νάνος είναι ίσως «πιο ελληνική», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο νάνος πλανήτης είναι καταδικαστέος.

Με άλλα λόγια, συμφώνησε με μια διατύπωσή μου, ότι «διυλίζουμε τον κώνωπα».

[edit] Με υστερόγραφο:
Ωστόσο κατανοώ και δέχομαι ότι για έναν μεταφραστή, φιλόλογο ή γλωσσολόγο αυτά τα ζητήματα ενδεχομένως έχουν πτυχές που δεν τις καταλαβαίνει ένας φυσικός ή μηχανικός.

 

[anef]

Συμφωνώ απόλυτα με το φίλο σας, nickel.
Ωστόσο, εμένα μου φαίνονται πολύ χρήσιμες αυτές οι συζητήσεις, όχι τόσο όσον αφορά τη χρήση αλλά την τεκμηρίωσή της όταν μας διορθώνουν ή όταν διορθώνουμε εμείς, ή όταν διδάσκουμε μετάφραση/γλώσσα, χωρίς να μου φαίνεται και απαραίτητο να καταλήγουμε πάντα στο απόλυτα 'σωστό' ή το απόλυτα 'λάθος'.

 

[Ambrose]

[edit] Με υστερόγραφο:
Ωστόσο κατανοώ και δέχομαι ότι για έναν μεταφραστή, φιλόλογο ή γλωσσολόγο αυτά τα ζητήματα ενδεχομένως έχουν πτυχές που δεν τις καταλαβαίνει ένας φυσικός ή μηχανικός.

Μα, είναι ακριβώς αυτά τα επαγγέλματα που έχουν ευθύνη για τη γλώσσα, τη χρήση της και τι θα κληροδοτήσουν στους επόμενους.

 

[anef]

Συμφωνώ Abrose, ότι αυτά τα επαγγέλματα έχουν ευθύνη και παίζουν ρόλο, αλλά στην πραγματικότητα το ποια (θα) είναι η χρήση της γλώσσας το καθορίζουν όλοι οι ομιλητές της, νομίζω, γι' αυτό και την εξαίρεσα παραπάνω. Εμείς και να χτυπιόμαστε ότι κάτι είναι 'λάθος' αν επικρατήσει...
Π.χ. το γεγονός ότι η ποπ κουλτούρα βγαίνει στο google γύρω στις 5000 φορές, ενώ η κουλτούρα ποπ 80 κάτι θα πρέπει να μας πει για το τι είναι λάθος και τι σωστό, παρόλο που κι εγώ συμφωνώ ότι γενικά αυτές τις περιπτώσεις τις διορθώνουμε.

 

[Ambrose]

Συμφωνώ Abrose, ότι αυτά τα επαγγέλματα έχουν ευθύνη και παίζουν ρόλο, αλλά στην πραγματικότητα το ποια (θα) είναι η χρήση της γλώσσας το καθορίζουν όλοι οι ομιλητές της, νομίζω, γι' αυτό και την εξαίρεσα παραπάνω. Εμείς και να χτυπιόμαστε ότι κάτι είναι 'λάθος' αν επικρατήσει...
Π.χ. το γεγονός ότι η ποπ κουλτούρα βγαίνει στο google γύρω στις 5000 φορές, ενώ η κουλτούρα ποπ 80 κάτι θα πρέπει να μας πει για το τι είναι λάθος και τι σωστό, παρόλο που κι εγώ συμφωνώ ότι γενικά αυτές τις περιπτώσεις τις διορθώνουμε.

Βέβαια, αυτό είναι απόλυτα σωστό, αλλά κάθε αγέλη έχει τους αρχηγούς της που την καθοδηγούν είτε προς χλοερά λιβάδια, είτε προς όχι και τόσο χλοερά...

Έτσι όπως βλέπω εγώ τα πράγματα, οι αρχηγοί κανονικά σε αυτές τις περιπτώσεις είναι οι άνθρωποι των γραμμάτων. Δυστυχώς, σήμερα όμως έχω την εντύπωση ότι είναι οι διαφημιστές και οι άνθρωποι των ΜΜΕ που μας καθοδηγούν με γνώμονα το λάιφσταϊλ, καλώς ή κακώς...

That's reality, που έλεγε κι ένας διαφημιστής.