civil = πολιτικός, αστικός | ευγενικός — και άλλα

[nickel]

Η συζήτηση για το civil society αναδεικνύει τα προβλήματα της μετάφρασης του civil. Καταθέτω εδώ κάποια γνωστά και λιγότερο γνωστά και κάποια που ακόμα δουλεύονται και κάποια που μπορεί να μη σας αρέσουν, για να φέρουμε μια τάξη στις μεταφράσεις της λέξης. Το επίθετο civil προέρχεται από το λατινικό civilis, δηλ. «πολιτικός, των πολιτών», αλλά συχνά βοηθάει να καταλαβαίνουμε ποιο είναι το αντίθετό του.

civil action = αστική αγωγή (ANT. criminal action)
civil authority = πολιτική αρχή (ANT. military authority)
civil aviation = πολιτική αεροπορία (ANT. military aviation)
civil code = αστικός κώδικας (ANT. criminal code)
civil courts = αστικά δικαστήρια (ANT. criminal courts)
civil defence = πολιτική άμυνα (ANT. military defence)
civil disobedience = αντίσταση κατά της αρχής, απείθεια κατά της αρχής πολιτική ανυπακοή
civil engineer = πολιτικός μηχανικός
civil guard = πολιτοφυλακή (ANT. military guard)
civil law = αστικό δίκαιο (ANT. criminal law)
civil liberties = πολιτικές ελευθερίες, ελευθερίες του πολίτη
civil marriage = πολιτικός γάμος (secular marriage, ANT. religious ceremony)
civil procedure = πολιτική δικονομία (ANT. criminal procedure)
civil rights = πολιτικά δικαιώματα, δικαιώματα του πολίτη
civil servant = δημόσιος υπάλληλος
civil service = δημόσια διοίκηση, δημοσιοϋπαλληλικό σώμα
civil society = κοινωνία (των) πολιτών (αλλά δείτε και εδώ)) (ANT. state)
civil union, civil partnership = συμφωνία ή σύμβαση συμβίωσης (σύμφωνο συμβίωσης, ένωση αστικού χαρακτήρα, αστική ένωση, ένωση ομοφύλων) (ANT. religious union)
civil unrest, civil disorder = ταραχές, λαϊκή εξέγερση
civil war = εμφύλιος πόλεμος
civil works = έργα πολιτικού μηχανικού
civil year = ημερολογιακό έτος (ANT. astronomical / natural / solar year)

Με τη σημασία του «ευγενικός», δηλώνει συχνά ψυχρή και τυπική ευγένεια, την ελάχιστη απαιτούμενη απόσταση από το να είναι κάποιος rude.

Κάποια απ' αυτά θα θέλετε μάλλον να τα σχολιάσετε...

 

[Rogerios]

Εξαιρετικό ποστ, ως συνήθως, δεν θα έπρεπε, όμως, η "civil action" να αποδοθεί ως "πολιτική αγωγή" και όχι ως αστική;

 

[nickel]

Εξαιρετικό ποστ, ως συνήθως, δεν θα έπρεπε, όμως, η "civil action" να αποδοθεί ως "πολιτική αγωγή" και όχι ως αστική;

Πρόσεξε γιατί ρίχνω άδειες για να πιάσω γεμάτες εκεί όπου οι αμφιβολίες μου είναι πιο πολλές από τις γνώσεις μου (για να μην πω ότι το σκοτάδι περισσότερο από το ημίφως).

Πώς διακρίνουμε την αγωγή (πολιτική; αστική;) που καταθέτουμε από την πολιτική αγωγή που ένα λεξικό μου μεταφράζει civil plaintiff in a criminal prosecution; Δώστε και σώστε!

 

[Themis†]

Νομίζω σκέτο "αγωγή" (δεν υπάρχει "ποινική αγωγή"!). Η "πολιτική αγωγή" αποκτά προσδιορισμό επειδή βρίσκεται στο πλαίσιο ποινικής δίκης. Ένα άλλο πρόβλημα σοβαρό και συχνό είναι το "civil rights", το οποίο συναντιέται όχι σπάνια δίπλα στο "political rights". Η απόδοση "ατομικά δικαιώματα" θα έπρεπε ίσως να μπει τουλάχιστον σαν δεύτερη εκδοχή. Αντίστοιχα και για τις "ελευθερίες".

 

[nickel]

Νομίζω σκέτο "αγωγή" (δεν υπάρχει "ποινική αγωγή"!).

Δεν είναι άσχημο σαν ιδέα το σκέτο. Με αντίθετο την «ποινική δίωξη».

Ευχαριστώ και για τα «ατομικά» και συμφωνώ.

(Όλα τα σχόλια θα ενσωματωθούν κάποια στιγμή στο αρχικό μήνυμα.)

 

[Themis†]

Επίσης, το civil disobedience νομίζω ότι σημαίνει ειρηνική (μη βίαιη) ανυπακοή και είναι πολιτική έννοια, όχι ποινική όπως τα: αντίσταση κατά της αρχής, απείθεια κατά της αρχής.

 

[nickel]

Επίσης, το civil disobedience νομίζω ότι σημαίνει ειρηνική (μη βίαιη) ανυπακοή και είναι πολιτική έννοια, όχι ποινική όπως τα: αντίσταση κατά της αρχής, απείθεια κατά της αρχής.

Είναι από εκείνα για τα οποία θα ήθελα να γίνει κουβέντα, όπως και η «μη θρησκευτική ένωση».

 

[Rogerios]

Πρόσεξε γιατί ρίχνω άδειες για να πιάσω γεμάτες εκεί όπου οι αμφιβολίες μου είναι πιο πολλές από τις γνώσεις μου (για να μην πω ότι το σκοτάδι περισσότερο από το ημίφως).

Πώς διακρίνουμε την αγωγή (πολιτική; αστική;) που καταθέτουμε από την πολιτική αγωγή που ένα λεξικό μου μεταφράζει civil plaintiff in a criminal prosecution; Δώστε και σώστε!

Η αγωγή είναι σκέτη αγωγή, εκτός από την περίπτωση που έχει ασκηθεί στο πλαίσιο ποινικής δίκης, οπότε πρέπει οπωσδήποτε να προσδιορισθεί ως πολιτική. Η civil action είναι ακριβώς αυτό. Συνεπώς, δεν μπορεί να αποδοθεί απλώς ως αγωγή (η οποία είναι κατά κανόνα η "lawsuit").

 

[Zazula]

Μια που βρήκαμε νομικούς εύκαιρους, να δώσουμε και την απόδοση του civil commotion; Και πώς διακρίνεται από άλλες μορφές ταραχών; Αρκεί το λαϊκή εξέγερση (το βρήκα πάντως και πολιτικές ταραχές);

Επίσης civil protection = πολιτική προστασία.

Για τα civil day, civil time και civil year βρίσκω και αποδόσεις με το πολιτικός ή το συμβατικός (Νίκελ: ημερολογιακός), ενώ στο Teleterm: civil timekeeping = αστική ώρα.

Επειδή δεν δίνεται αντίθετο για την κατανόηση του civil engineer, να πούμε ότι ο όρος δημιουργήθηκε σε αντιδιαστολή με το military engineer, καθότι οι πρώτοι μηχανικοί ήταν αυτοί τού Μηχανικού (δηλαδή του στρατού). Κι είναι αξιοσημείωτο ότι ο όρος, αν και «πολιτικός», επέστρεψε και στις Ένοπλες Δυνάμεις· κι έτσι The Civil Lord (of the Admiralty) = ο Διευθυντής Ναυτικών Έργων.

 

[Rogerios]

Μια που βρήκαμε νομικούς εύκαιρους, να δώσουμε και την απόδοση του civil commotion; Και πώς διακρίνεται από άλλες μορφές ταραχών; Αρκεί το λαϊκή εξέγερση (το βρήκα πάντως και πολιτικές ταραχές);

Τώρα Ζαζ βάζεις τα δύσκολα (και όχι κατ' ανάγκη νομικά). Για το civil commotion πιστεύω ότι η ιδανική απόδοση θα ήταν ο αρχαιοελληνικός όρος "στάσις" με το σημασιολογικό περιεχόμενο που του αποδίδει λ.χ. ο Πολύβιος (δηλ. της πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής στο πλαίσιο της πόλης-κράτους). Χρωστώ παραπομπές, ή έστω παραπομπή, αλλά είμαι εντελώς πτώμα για να το ψάξω απόψε:). Δυστυχώς η σημασία της λέξης άλλαξε τόσο που σήμερα η χρήση της θα ήταν απρόσφορη.
Το "λαϊκή εξέγερση" δεν το θεωρώ ακριβές: δεν είναι απαραίτητο ότι πρόκειται για εξέγερση και πάντως δεν είναι απαραίτητα λαϊκή (μπορεί να έχει προκληθεί από μια αριστοκρατία ή ελίτ). Τέλος, οι "πολιτικές ταραχές" μου φαίνονται άστοχες sur toute la ligne. Τί πάει να πει "πολιτικές" εδώ; Νομίζω ότι σχετικά ικανοποιητική απόδοση θα ήταν το "κοινωνική αναταραχή", με όλα τα μειονεκτήματά της.

ΥΓ: Ευτυχώς υπήρχε εδραιωμένη απόδοση κι έτσι κανείς δεν διανοήθηκε να μεταφράσει το civil war ως "πολιτικό πόλεμο"!

 

[Costas]

Το civil guard πολιτοφυλακή πέφτει πάνω στο militia. Π.χ., στην Ισπανία του 1937 η Guardia Civil ανήκε στο ένα στρατόπεδο και οι milicianos στο αντίπαλο στρατόπεδο (εντός του αντιφρανκικού στρατοπέδου και οι δύο) [θα μου πεις, μήπως οι columnas δεν συγκρούστηκαν με τη Falange; ]. Σκέφτομαι πώς να τα βάλω, ίσως πολιτοφυλακή/πολιτοφύλακες τη milicia και πολιτοφρουρά/πολιτοφρουρούς την Guardia Civil. Μάλιστα κάποια στιγμή σκεφτόμουν να βάλω την Guardia Civil "Καραμπινιέροι", αλλά διαπίστωσα ότι υπήρχαν και Carabineros τότε στην Ισπανία! Ο Τάσος Δαρβέρης στο Προσκύνημα στην Καταλωνία του Όργουελ (εκδ. Διεθνής Βιβλιοθήκη, 1974) την Guardia Civil την άφησε έτσι στα ξένα και τους Civil Guards τους έβαλε Πολιτικούς Φρουρούς.

Επίσης στα civil rights/liberties δεν παίζει το αστικά/ές;

 

[Zazula]

Τώρα Ζαζ βάζεις τα δύσκολα (και όχι κατ' ανάγκη νομικά). Για το civil commotion πιστεύω ότι η ιδανική απόδοση θα ήταν ο αρχαιοελληνικός όρος "στάσις" με το σημασιολογικό περιεχόμενο που του αποδίδει λ.χ. ο Πολύβιος (δηλ. της πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής στο πλαίσιο της πόλης-κράτους). Χρωστώ παραπομπές, ή έστω παραπομπή, αλλά είμαι εντελώς πτώμα για να το ψάξω απόψε:). Δυστυχώς η σημασία της λέξης άλλαξε τόσο που σήμερα η χρήση της θα ήταν απρόσφορη.
Το "λαϊκή εξέγερση" δεν το θεωρώ ακριβές: δεν είναι απαραίτητο ότι πρόκειται για εξέγερση και πάντως δεν είναι απαραίτητα λαϊκή (μπορεί να έχει προκληθεί από μια αριστοκρατία ή ελίτ).

Όπως σωστά αναφέρεις για τη στάση, έχει όντως πρόβλημα στη σημερινή χρήση της. Σύμφωνα με τον Ν. 2287/1995 (Άρθρο 46 κ.ά.) η στάση μπορεί να είναι ένοπλη ή χωρίς όπλα. Για το civil commotion όμως δεν γνωρίζω κατά πόσον μπορεί να είναι ένοπλη (με την κλασική σημασία τού «ένοπλος») — και σε κάθε περίπτωση οφείλει (λόγω του «civil») να διακρίνεται από τη στάση τού ΣΠΚ.

Πάντως οι σχετικοί ορισμοί που βρίσκω την τοποθετούν μεταξύ ταραχών και επανάστασης, γι' αυτό και μου φάνηκε εύλογη απόδοση η «εξέγερση».

 

[buccaneer]

Όμως Ρογήρε (ΥΓ 10) μπορεί ο εμφύλιος πόλεμος να είναι εδραιωμένη απόδοση αλλά τάχει κι αυτή τα προβληματάκια της - τουλάχιστον για όσους δυστροπούν στην ενότητα, ή και στην έννοια, της "φυλής" (με οποιαδήποτε έννοια αυτή).
Εστιάζει υπερβολικά, θέλω να πω, στο ανώμαλο, το συναισθηματικό, ή και το τραυματικό/δραματικό του πράγματος ("αδερφοφάγωμα") και παραβλέπει, ακριβώς, την πολιτική διάσταση. Η οποία είναι, νομίζω, εμφανής στο λατινογενή όρο.
(Θεωρητικά μιλάμε, έτσι;)

 

[buccaneer]

Ε, τ' ορκίζομαι, εγώ ερωτηματικό (και κλείσιμο παρένθεσης) είχα βάλει, δεν ξέρω πώς βγήκε αυτό το στρουμφάκι...

 

[Zazula]

Πρέπει να επιλέγεις το Disable smilies in text.

 

[Rogerios]

Όμως Ρογήρε (ΥΓ 10) μπορεί ο εμφύλιος πόλεμος να είναι εδραιωμένη απόδοση αλλά τάχει κι αυτή τα προβληματάκια της - τουλάχιστον για όσους δυστροπούν στην ενότητα, ή και στην έννοια, της "φυλής" (με οποιαδήποτε έννοια αυτή).
Εστιάζει υπερβολικά, θέλω να πω, στο ανώμαλο, το συναισθηματικό, ή και το τραυματικό/δραματικό του πράγματος ("αδερφοφάγωμα") και παραβλέπει, ακριβώς, την πολιτική διάσταση. Η οποία είναι, νομίζω, εμφανής στο λατινογενή όρο.
(Θεωρητικά μιλάμε, έτσι;)

Μπουκάν, τόχεις το δίκιο σου, αλλά πώς να το κάνουμε ο πολιτικός πόλεμος θα ήταν απείρως μεγαλύτερο τερατούργημα.

 

[buccaneer]

Δεν υποστήριξα τον "πολιτικό πόλεμο", είπα ότι θα ήθελα κάτι καλύτερο απ' τον εμφύλιο.

Ζαζούλα ευχαριστώ, το κατάλαβα εκ των υστέρων.

 

[tsioutsiou†]

civil rights = πολιτικά δικαιώματα, δικαιώματα του πολίτη

Βασικό και το αντίθετο, που ξεχνάμε: civil duties

Και το "λατινικό" civil upatras

 

[Palavra]

civil partner

Civil partnerships in the United Kingdom, granted under the Civil Partnership Act 2004, give same-sex couples rights and responsibilities identical to civil marriage. Civil partners are entitled to the same property rights as married opposite-sex couples, the same exemption as married couples on inheritance tax, social security and pension benefits, and also the ability to get parental responsibility for a partner's children,[1] as well as responsibility for reasonable maintenance of one's partner and their children, tenancy rights, full life insurance recognition, next-of-kin rights in hospitals, and others. There is a formal process for dissolving partnerships akin to divorce.​

Σε κάποιες σελίδες της ΕΕ το civil partnership αναφέρεται ως «σύμφωνο συμβίωσης». Πρόκειται ουσιαστικά για ένωση όμοια με τον πολιτικό γάμο αλλά μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών. Πώς θα λέγαμε ωστόσο τον civil partner;

 

[Zazula]

Πώς θα λέγαμε ωστόσο τον civil partner;

έτερον συμβιώντα