Επειδή, Θεόδωρε, αναλώνεις χρόνο και φαιά ουσία στη θεωρία σου, θέλω να καταθέσω μερικές απλές σκέψεις, με τις οποίες πιστεύω ότι θα συμφωνούσαν όλα τα μέλη του φόρουμ, και πες μου με ποιες απ’ αυτές διαφωνείς. Τις αριθμώ:
- Ο άνθρωπος άρχισε να μιλάει πολύ πριν αρχίσει να γράφει.
- Όταν μιλάμε, μεταχειριζόμαστε λέξεις, οι οποίες σχηματίζονται από φθόγγους. Τα γράμματα είναι τα γραπτά σημάδια που παριστάνουν τους φθόγγους. (Πρώτη σελίδα της Νεοελληνικής Γραμματικής)
- Τα γράμματα ήρθαν αργά στη ζωή του ανθρώπου, πολύ αργότερα από τις λέξεις και τους φθόγγους.
- Όταν μπήκαν τα γράμματα στη ζωή του ανθρώπου, ο άνθρωπος επικοινωνούσε ήδη με τους συνανθρώπους του με λέξεις. Για όλα τα άτομα μιας ομάδας με κοινό σύστημα επικοινωνίας (κοινή γλώσσα) κάθε λέξη είχε την ίδια σημασία ή σημασίες.
- Οι φθόγγοι από τους οποίους σχηματίζονται οι λέξεις δεν μπορούν να δημιουργήσουν σύστημα σημασιοδότησης, γιατί τι να σου κάνουν οι 20-30 φθόγγοι που έχει μια γλώσσα. Και τα ζώα ακόμα (πολύ περισσότερο οι πρόγονοί μας) έχουν βασικές έννοιες (κοντά–μακριά, κρύο–ζέστη, φίλος–εχθρός, μαλακό–σκληρό κ.λπ.) περισσότερες από τους φθόγγους.
- Εδώ παρουσιάζονται με δυο λόγια κάποιες από τις θεωρίες για τη δημιουργία των γλωσσών, με τα προβλήματα της καθεμιάς. Εμένα μου άρεσε η bowwow, τουλάχιστον για τη δημιουργία των πρώτων (ηχοποίητων) λέξεων, έτσι που μου την εξηγούσε κάποτε ο φίλος μου ο Γιώργος: Βγαίναν οι δύο σοφοί άνθρωποι (Homini sapienti) για κυνήγι και ξαφνικά έλεγε ο ένας στον άλλο «Ααα!», χαμηλόφωνα, με γουρλωμένα μάτια και δείχνοντας κάτι. Αυτό σήμαινε «Προσοχή, σμιλόδους στα 200 μέτρα!». Ο άλλος τον κοίταζε με απορία, οπότε ο πρώτος έλεγε πάλι: «Ααα!», με περισσότερη ένταση και ελαφρώς πιο στριγκή φωνή και τα μάτια καρφωμένα στα δέκα μέτρα, που σήμαινε «Σμιλόδους ακριβώς από πίσω σου, σου λέω!». Ο άλλος ο κακόμοιρος, θες που δεν είχε συνηθίσει τις νέες μεθόδους επικοινωνίας, θες που ήταν λίγο αργόστροφος, δεν ανταποκρινόταν εγκαίρως στις προειδοποιήσεις του άλλου «σοφού» και… τάιζε τον σμιλόδοντα. Οπότε ο πρώτος έλεγε: «Ααα!», μακρόσυρτο, θλιμμένο, με μάτια χαμηλωμένα, με την έννοια τού «Πάει, κρίμα, τον έφαγε!».
- Σε αυτό το αστείο παράδειγμα επικοινωνίας έχουμε φθόγγους (έστω, έναν φθόγγο), χρωματισμό της φωνής (επιτονισμό), γλώσσα του σώματος, δηλαδή τα βασικά συστατικά της προφορικής επικοινωνίας. Κανένα γράμμα.
- Όταν πολλοί σοφοί άνθρωποι είχαν πέσει θύματα άγριων ζώων, αντιλήφθηκαν ότι δεν γίνεται δουλειά με έναν φθόγγο και προχώρησαν σε πιο σύνθετες μεθόδους επικοινωνίας. Όχι, δεν αναπτύσσω τώρα καμιά θεωρία, αλλά όσο κι αν θέλουμε να δούμε ότι το «λ» είναι υγρό, είναι υποτιμητικό να εξισώνουμε την ευελιξία της άρθρωσής μας με την ευελιξία της σκέψης μας. Οι φθόγγοι είναι ελάχιστοι, οι σημασίες άπειρες.
- Η γραφή και τα γράμματα εμφανίστηκαν όταν οι άνθρωποι είχαν πλήρη συστήματα επικοινωνίας, γλώσσες με λέξεις με σημασίες. Τα γράμματα ήταν μια σύμβαση — σύμβαση διαφορετική σε κάθε γλωσσική ομάδα. Στα δικά μας, ας πούμε, το γράμμα Α ήταν, λένε, η αναπαράσταση της κεφαλής ενός βοδιού, που για τους βορειοσημίτες από τους οποίους το πήραμε δήλωνε έναν γλωττιδικό ήχο. Εμείς δεν είχαμε αυτόν τον ήχο, ήχο συμφώνου, και κρατήσαμε το σύμβολο για το φωνήεν [α]. Στη γλώσσα μας, όταν γράψαμε το πρώτο Α, όπως το γράψαμε, είχαμε ήδη πολλές λέξεις με τον φθόγγο «α». Οι λέξεις είχαν σημασίες, ο φθόγγος «α» δεν είχε καμιά σημασία και το γράμμα Α επίσης καμία σημασία. (Εκτός όταν γινόταν σύμβολο αρίθμησης.)
- «Τότε τι είναι τα γράμματα; Η γλωσσολογία δεν έχει δώσει απάντηση για το τι είναι γράμμα.» Έγραψες αυτό το πράγμα πιο πάνω, Θεόδωρε. Μα πώς το λες αυτό; Πολύ εύκολα ακυρώνεις το λόγο σου με τέτοια τσιτάτα. Τα γράμματα είναι μια σύμβαση, πράγμα που φαίνεται από τις τεράστιες διαφορές που έχουν τα γράμματα της μιας ομάδας από τα γράμματα της άλλης.
- Το ότι υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα ως προς τη δημιουργία των γλωσσών δεν σημαίνει ότι μπορούμε να καταφύγουμε σε θεωρίες - αποκυήματα των πιο αχαλίνωτων δυνάμεων της φαντασίας μας. Δεν μπορούμε, π.χ., να πούμε ότι έκανε ένα αμπρακαντάμπρα ο Θεός ή κάποιος εξωγήινος και άρχισαν να μιλάνε γλώσσες οι άνθρωποι. Καλύτερα να μην έχουμε καμιά θεωρία παρά να έχουμε μια αστήρικτη και παράλογη μπούρδα για θεωρία.
- Επανάληψη: Άλλο οι φθόγγοι, άλλο τα γράμματα. Σημασίες έχουν οι λέξεις, όχι οι φθόγγοι ή τα γράμματα. Υπήρχαν πολλές λέξεις και ακόμα περισσότερες σημασίες πολύ πριν σοφιστούμε τα γράμματα για να γράφουμε τις λέξεις.
- Αν έχεις κάποια θεωρία που μπορεί να ξεκινήσει από το παραπάνω, έχει καλώς. Αν δεν στηρίζεται στα παραπάνω (12), τότε ανήκει στα αποκυήματα της φαντασίας (11). Και θα σε συμβούλευα φιλικά, φιλικότατα, να μη χάνεις τον καιρό σου με τέτοια αβάσιμα πράγματα. Όλο και με κάποιο πιο χρήσιμο διάβασμα θα μπορούσες να γεμίσεις την ώρα σου. Μπορούμε, αν θέλεις, να προτείνουμε κάποια καλά βιβλία για τη γλώσσα, βιβλία που μπορεί να μη δίνουν απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα, όπως άλλωστε αναπάντητα ερωτήματα έχουν όλες οι επιστήμες, αλλά ανήκουν στα βιβλία που ερευνούν σε σωστή κατεύθυνση και που για τα πράγματα που ξέρουμε με σιγουριά δεν λένε παραμύθια.
Τα όσα γράφεις είναι το γνωστό αβάσιμο παραμύθι του τίποτε. Τίποτε από τα παραπάνω ποτέ δεν αποδείχθηκαν με καμιά μέθοδο. Όλα όσα ξέρουμε είναι μόνο υποθέσεις. Το πότε μίλησε και έγραψε ο άνθρωπος, κανείς μέχρι τώρα δεν το ξέρει, ούτε αποδείχτηκε. Όσο για τι λένε οι γραμματικές, είναι υποθέσεις αυτών που τις σκαρφίστηκαν. Απλά, τα επαναλαμβάνουμε γιατί μας τα δίδαξαν. Τα θεωρούμε σωστά γιατί έτσι τα βρήκαμε, ιστορικά.
Το να λέμε ότι ο άνθρωπος πρώτα μίλησε και ύστερα έγραψε, ποιος το αποδεικνύει; Οι υποθέσεις εμπεδώθηκαν και έγιναν "αλήθειες". Το λέει αυτός που είπε ότι ο άνθρωπος προήλθε από τον πίθηκο. Και αν δεν είναι έτσι; Πότε βρέθηκε ο "χαμένος κρίκος" του homo erectus με τον homo Sapiens;
Γιατί τα γράμματα σαν σχήματα να μην είναι σύμβολα εννοιακά;
Αφού οι έννοιες είναι συμβατές, τότε γιατί έχουμε ομόηχες λέξεις με διαφορετικές έννοιες;
Γιατί το Ο να σημαίνει μιαν οντότητα, εν πράγμα (εν-ικό) και όταν κοντά του γράψουμε το σύμβολο του πλήθους (ι) σαν ΟΙ , η έννοια να μεταφέρεται από τον ενικό αριθμό στον αριθμό του πλήθους (ι);
Γιατί οι Θεοί κρατούσαν τα σύμβολά τους; Η Αθηνά κρατούσε την γλάυκα για να δείχνει την σοφία της ή έφερε πανοπλία για να δείχνει ότι πολεμούσε. Η Άρτεμις έφερε τόξο και βέλη επειδή κυνηγούσε. Ο Ήφαιστος κρατούσε σφυρί και αμόνι επειδή με αυτά δούλευε. Ο Ερμής που ήταν αγγελιαφόρος τι κρατούσε σαν σύμβολο για να δείχνει ότι δουλειά του ήταν να μιλάει; Κρατούσε το κηρύκειο που ήταν τα σύμβολα Ι στην βάση, το Ο από πάνω και το V από πάνω. Αυτά τα τρία συμβολα είναι τα σύμβολα /σχήματα από τα οποία σχηματίζονται όλα τα γράμματα του αλφαβήτου (στα κεφαλαία. Η μικρογραφή έκανε την εμφάνηση της τον 7ο μ.Χ. αιώνα). Γράψε όλα τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου για να δεις ότι γράφονται με μόνο αυτά τα τρία σύμβολα.
Γιατί μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ. η γραφή γραφόταν μόνο με κεφαλαία γράμματα και χωρίς κενά, δηλαδή δεν υπήρχαν οι λέξεις; Απλά, επειδή οι χρήστες της γραφής έβγαζαν τις έννοιες από τα
ΓΡΑΜΜΑΤΑ. Ξέρεις ότι όλα τα όσα γράφτηκαν στην αρχαιότητα γράφτηκαν με κεφαλαία γράμματα; Βρήκες καμιά επιγραφή χωρισμένη σε λέξεις; Επειδή γνώριζαν τις σημασίες των γραμμάτων, ξεχώριζαν που να σταματήσουν, ομιλούσαν χωρίζοντας τις έννοιες και όχι τις λέξεις και οι έννοιες "έβγαιναν "από τα γράμματα. Ούτε τόνοι υπήρχαν. Αυτά δεν σας βάζουν σε υποψίες; Επειδή βρέθηκε κάποιος Ferdinand de Saussure που είπε ότι οι λέξεις είναι σχήματα ασυνάρτητα, και δεν έχουν σχέση με τις σημασίες τους, έπρεπε να τον πιστέψουμε;
Καλά να τον πιστέψουν οι ξένοι! Εμείς που έχουμε τόσες επιγραφές και όλες με κεφαλαία χωρίς χωρισμούς σε λέξεις, δεν διερωτηθήκαμε για ποιες λέξεις μιλάει ο Σωσσύρ; Η όλη φιλοσοφία της θεωρίας του συμβατού του Σημείου, στηρίζεται στην ύπαρξη των ανύπαρκτων λέξεων. Αυτό δεν μας προβληματίζει;
Ο κ.Γ.Μπαμπινιώτης σε ομιλία του στο Αιγινίτειο νοσοκομείο στις 15 Δεκ. 2007 για τον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι την σχέση νόηση και γλώσσα, υποστηρίζει όσα και ο Σωσσύρ, λέγοντας ότι "η λέξη έχει δυο πλευρές, μιαν εσωτερική και μιαν εξωτερική. Η εσωτερική είναι όσα έχουμε στο μυαλό (έννοια, σημασία) και εξωτερική όσα φαίνονται (μορφή, ήχος, αντικείμενα) κλπ. κλπ.
Και η μεγάλη ερώτηση: για ποια λέξη και ποια μορφή μιλάτε κύριοι, όταν τότε που η γλώσσα μεγαλουργούσε σε έννοιες που ακόμα διδάσκονται σε όλη την υφήλιο, δεν υπήρχαν λέξεις σε μορφές,
παρά μόνο γράμματα αχώριστα σε σειρές εννοιακές; Λέτε οι σοφοί εκείνοι νόες να μην ήξεραν τι έκαναν, και έξυπνοι είμαστε εμείς;
Άστε φίλοι μου τα τετριμμένα που μας ήλθαν έξωθεν. Ακούστε τον Κοραή που είπε..."για να βρούμε τις αληθινές σημασίες των λέξεων πρέπει να τις φέρουμε κοντά στον λύχνο της Σοφίας". Και εγώ τονίζω ότι σοφία ήταν τότε. Εμείς, από τα αλεξανδρινά χρόνια και εντεύθεν, το μόνο που κάνουμε είναι "σκοτώνουμε" την γλώσσα.
Για να βρούμε την αλήθεια πρέπει να δουλέψουμε και υπάρχει ο τρόπος.
ΦΙΛΙΚΑΚΑΙΜΕΣΕΒΑΣΜΟ
