Σας τα 'παν άλλοι;

[daeman]

Έστω κι αν σας τα 'παν άλλοι, εδώ θα τα πούμε καλύτερα, με μεγαλύτερη ποικιλία, όλοι μαζί...
Και χωρίς να χρειαστεί να ξηλωθούμε για την "καλή χέρα"*.

Γιορταστικό το νήμα αυτό, για να θυμηθούμε την εποχή που τριγυρνούσαμε στα σοκάκια (με κοντά παντελονάκια) τραγουδώντας τα κάλαντα, να ανταλλάξουμε ευχές, να μοιραστούμε μουσικές, να συγκεντρώσουμε έθιμα, ζωντανά και περασμένα, να σκαλίσουμε τις λέξεις και τα νοήματα, να κεράσουμε και να κεραστούμε ό,τι σχετικό μ' αυτές τις χρονιάρες μέρες, το δωδεκαήμερο που ξεκινάει σήμερα.

Μέχρι να φύγουν οι καλικάντζαροι, κάνουμε εδώ τις σκανταλιές μας! :)

*Στην Κρήτη, συνηθίζεται να δίνεται ένα χρηματικό ποσό σαν δώρο σε παιδιά που θα επισκεφτούν κάποιο σπίτι την Πρωτοχρονιά. Συνήθως πρόκειται για τα εγγόνια ή τα ανίψια. Μερικές δεκαετίες παλιότερα, η «καλή χέρα» ήταν το μόνο δώρο που έπαιρναν τα παιδιά την Πρωτοχρονιά και σε πολλές περιπτώσεις ήταν απλά ένα κέρασμα μια και ούτε χρήματα υπήρχαν πολλά, αλλά ούτε μαγαζιά με παιγνίδια.

---

Περιεχόμενα (κυρίως βιντεάκια αλλά όχι μόνο. μέχρι το ποστ #130) εδώ.

 

[tsioutsiou†]

Daeman, χρωστάω κέρασμα κάποια ώρα (μην το ρίξουμε και στα ηλεκεράσματα)
Χρόνια πολλά σε όλους

 

[nickel]

Καλικάντζαροι

Διαβάζω στον Ριζοσπάστη:

Ο Νικόλαος Πολίτης, στην περισπούδαστη πραγματεία του «Οι Καλικάντζαροι», έχει τη γνώμη ότι η συνήθεια να μασκαρεύονται από τα Χριστούγεννα ως τα Φώτα «παρέχε το ενδιαφέρον εις την φαντασίαν του λαού να πλάσει τους Καλικάντζαρους. Ο τρόμος ον ενέπνεον εις τα παιδιά μεν πάντοτε, πολλάκις δε εις τους ενήλικας, προσέδιδε δαιμονιώδη φύσιν εις τους οχληρούς και ταραχώδεις εκείνους πανηγυριστάς των Καλανδών, μέχρις ότου παντελώς συνέχισε και αφομοίωσεν αυτούς προς τα παντοία δείγματα των δεισιδαιμόνων παραστάσεων».
Ο Ν. Πολίτης μας πληροφορεί ακόμα, πως οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι Καλικάντζαροι είναι βρικόλακες Ατσιγγάνων. Έτσι εξηγείται και η ονομασία τους. Το πρώτο συνθετικό «Κάλι» είναι ονομασία Ατσιγγάνων. Το δεύτερο συνθετικό είναι ονομασία των Ατσιγγάνων της Αιγύπτου, που ήρθαν στην Ελλάδα τον 14ο αιώνα. Ονομάζονταν «Γαντζάροι». Οι Καλι-Γαντζάροι έγιναν Καλι-Καντάροι με αφομοίωση, που άλλαξε το Καλίγι σε Καλίκι.​

Την παραπάνω ετυμολόγηση (τη δεύτερη παράγραφο) δεν την είδα πουθενά αλλού. [Αν την έχετε δει κάπου γραμμένη, πείτε μας κι εμάς.] ΛΚΝ και ΕΛΝΕΓ θεωρούν πιθανότερη την περίπτωση να προέρχεται η λέξη από καλίκι (< caliga «είδος υποδήματος», βλέπε καλιγώνω τον ψύλλο, Καλιγούλας) + άντζα «κνήμη». Η ερμηνεία αυτή βασίζεται στο είδος των υποδημάτων των καλικαντζάρων, όπως αυτά περιγράφονται σε διάφορες λαϊκές παραδόσεις.

Τα κάλαντα προέρχονται από τις ρωμαϊκές καλένδες, την πρώτη κάθε σεληνιακού μήνα του ρωμαϊκού ημερολογίου (αντίστοιχη με την ελληνική νουμηνία). Τότε έπρεπε κι οι οφειλέτες να πληρώσουν τα χρέη τους, όπως ήταν καταγραμμένα στα καλαντάρια (calendaria).

Για την έκφραση «στις (ελληνικές) καλένδες» έχει χορταστικό σημείωμα ο Σαραντάκος εδώ.

Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια:

Στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία Καλένδες κλήθηκαν οι κατά την 1η Ιανουαρίου εορτές και πανηγύρεις υπό των "Εθνικών" πολλές των οποίων διατηρήθηκαν και από τους Χριστιανούς. Όμως το 662 η συγκροτηθείσα στη Κωνσταντινούπολη Στ' Οικουμενική Σύνοδος καταδίκασε τις εορτές και ευωχίες αυτές με το 62ο Κανόνα της όπου ορίζεται: «Τας ούτω καλουμένας Καλάνδας και τα λεγόμενα Βοτά και τα καλούμενα Βρουμάλια και την εν πρώτη του Μαρτίου επιτελουμένην πανήγυριν, καθάπαξ εκ της των πιστών πολιτείας περιαιρεθήναι βουλόμεθα».
Προ αυτού του κινδύνου να διακοπεί το έθιμο που πιθανώς να τάραζε την επιβληθείσα κατάνυξη σε όλους τους τομείς δραστηριότητας οι "πιστοί" εισήγαγαν δημοτικά ευχητικά τραγούδια επί των ταυτόσημων χρονικά θρησκευτικών εορτών και έτσι το έθιμο συνεχίζει και σήμερα με την από τότε νέα ονομασία "Κάλαντα".​

Μα και τα carols ελληνικά;

Μια πιθανή προέλευση του αγγλικού carol, την οποία αναφέρει και η Wikipedia, είναι, μέσω Γαλλικής, η λατινική choraules, από την ελληνική χοραύλης (= μουσικός που συνοδεύει τον χορό με τον αυλό, αυλητής).


Μέχρι να φύγουν οι καλικάντζαροι θα ανεβάζω την ιστορία κάποιας επίκαιρης λέξης, ανάλογα με την έμπνευση και το χρόνο (που δεν αφήνουν και πολύ αυτές οι μέρες).


Άλλο ένα χριστουγεννιάτικο από τις (φάση είναι, θα περάσει)

 

[drsiebenmal]

Μια συλλογή από συνώνυμα (ή περίπου) του καλικάντζαρου (που εμφανίζεται με τρεις μορφές στον πληθυντικό: καλικάντζαροι, καλικαντζάροι, και καλικαντζαραίοι):

καλικάντζαρος: βαβουτζικάριο, γούµπερο, καλιτσάγγαρος, καρκαντσέλι (-τζέλι), κάης (ή κάος), κακανθρώπισµα, καλισπούδης, καλκατζόνι, κατσικοπόδης (-όδαρος), καλιβρούσηδες, καρκάντζαρος, καρτσάγγαρος, κατσικάς, κωλοβελόνης, λυκοκάντζαρος,λάμπασμα, µαντρακούκος (ο αρχηγός των καλικαντζάρων), παγανός, παρωρίτης, πλανήταρος, σιφώτης (σιφωτής), σκατζάρι, τσιλικρωτό, χρυσαφέντης​

Από την πραγματεία του Νίκου Πολίτη για τους καλικάντζαρους και από το λεξικό συνωνύμων του Πέτρου Βλαστού)

 

[daeman]

Μια προβλέψιμη συνέχεια στα κάλαντα με το αντιπολεμικό τραγούδι που έγινε εμβληματικό των Χριστουγέννων σε όλο τον κόσμο:

Happy Christmas (War Is Over) - John Lennon, Yoko Ono and the Plastic Ono Band​

Vocals: John Lennon, Yoko Ono and the Harlem Community Choir
Guitar and bass guitar: Hugh McCracken, Chris Osborn, Teddy Irwin, Stuart Scharf
Keyboards, chimes and glockenspiel: Nicky Hopkins
Drums and sleigh bells: Jim Keltner

 

[daeman]

...
Mια άλλη ματιά στο πνεύμα των ημερών. Πρώτα το παλιό από το Living In The Past του 1969:

A Christmas Song - Jethro Tull

​

και το πολύ μεταγενέστερο ταίρι του:

Another Christmas Song - Jethro Tull

​

μαζί με την άποψη του Ίαν Άντερσον για τα Χριστούγεννα:
My views on Christmas? Well, I’m not exactly a practising paid-up Christian but I have grown up and lived with a so-called Christian society for 55 years and still feel great warmth for the nostalgia, festive occasion and family togetherness, so much a part of that time of year. Maybe without Christmas we would have that much less to celebrate and enjoy in this troubled old world. But it’s really all the Winter Solstice and the re-birth of nature overlaid with the common sense and righteous teachings of Mr. C.
A Christmas in this modern world should, in my view, accommodate the leisure needs and affections of Muslims, Hindus, Buddhists, atheists and agnostics, as well as Fido the family dog and Felix the cat. Throw in a few lost cousins and that dreadful man from next door and you have it! Sip the sloe gin, pull a cracker (so long as she’s not the daughter of that dreadful man from next door), kiss and cuddle under the mistletoe, toss Vegan disciplines aside, gobble the turkey (steady on, now) and have a therapeutic respite from the rigours of daily life.
Christmas – an aspirin for the soul or cold-turkey celebration of the birth and life of Christ? It has to be a measured bit of both, doesn’t it?
And, if you can cope with it, a Happy New Year.

 

[Elsa]

Και για τη συνέχεια:

 

[Elsa]

Και κάτι πιο άγριο:

Καλές γιορτές σε όλους!

 

[daeman]

Και κάτι για τον άγριο, ακαταπόνητο γαλιδέα του Ζάζουλα :):

Christmas Tree - Lady Gaga

 

[daeman]

Father Christmas - The Kinks

 

[daeman]

...
Christmas Card From a Hooker in Minneapolis - Tom Waits

με μπόνους το Silent Night​

 

[daeman]

...
Christmas Celebration - B.B. King

 

[daeman]

..
Here Comes Santa Claus - The Ramsey Lewis Trio

​

 

[daeman]

Αντιγράφω εδώ και μια σχετική ανάρτηση από εκείνο το νήμα, μια ευγενική χορηγία της Έλσας, πριν από έναν χρόνο. :)

Δώστε τις ευχές σας σε διάφορες γλώσσες, από εδώ!

 

[Elsa]

ᖱᒣᖳᒐᒉᑊᖿᒪᔪᖱᖽᐧᒡᒧᐧᖾᒍ (i'taamomahkatoyiiksistsikomi), λοιπόν, σε όλους!

 

[daeman]

...
Το τροπάριο της ημέρας, υπόδειγμα για ψάλτες :):​

Τροπάριο Χριστουγέννων - Νίκος Ξυλούρης

και για να θυμηθώ τα κοντά παντελονάκια και τα κερασμένα ξεροτήγανα:

Καλήν Εσπέραν, Άρχοντες (Παραδοσιακά Κάλαντα της Κρήτης) - Μιχάλης Τζουγανάκης

Καλήν εσπέραν, άρχοντες
κι ας είν' ο ορισμός σας
πάντοτε ο καλύτερος
κι ο όρος ο δικός σας. ;)

Μες στη γλυκιά τη θαλπωρή
Χριστούγεννα να 'ρθούνε
κι αγαπημένους όλους σας,
γαλήνιους να βρούνε. :)

Καλοκάμωτα, καλοφάγωτα, καλόπιοτα και καλόχαρα να 'ναι όσα θα απολαύσετε αυτές τις γιορτές!

Δαιμάνιος Καλικαντζαράκης

 

[Zazula]

The Ramones - Merry Christmas (I Don't Want To Fight Tonight)

 

[Zazula]

Cyndi Lauper - Early Christmas Morning

 

[daeman]

...
Αλλιώτικα κάλαντα.

Τα κάλαντα - Νικόλας Άσιμος

​

 

[drsiebenmal]

Καλήηηηηηηήν ημέρα άρχοντες και αρχόντισσες!
από το ραδιόφωνο που δεν κάνει διακρίσεις, ΜπετλFM 04!
Στο μικρόφωνο γι' άλλο ένα πρωινό, ο Ζάχος και τα κορίτσια του
σας φέρνουν τις ειδήσεις της ημέρας με μια διαφορετική ματιά

Και πάμε γρήγορα στο πρώτο μας ρεπορτάζ...
--Σάρα, μας ακούς;
--Καλημέρα, Ζάχο. Είμαι εδώ...
--Καλημέρα Σάρα. Μισό λεπτό.

Αγαπητοί ακροατές και ακροάτριες (εμείς δεν κάνουμε διακρίσεις), η Σάρα έχει μαζί της σήμερα τρεις ενδιαφέρουσες προσωπικότητες από το εξωτερικό.

-- Τι ακριβώς είναι οι καλεσμένοι μας, Σάρα, είπες; Κυνηγοί Άγνωστων Ιπτάμενων Αντικειμένων; Και είναι τόσο καλοί που τους λένε μάγους στο αντικείμενό τους; (χεχε)

--Ε,περίπου, Ζάχο. Να ρωτήσουμε τον πρώτο, τον κύριο Κάσπερ. Κύριε Κάσπερ, είσαστε κυνηγοί UFO; Και πώς σας βγήκε το παρατσούκλι Φάντασμα;

--Ευχαριστώ Σάρα. Το Φάντασμα βγήκε από τα αγαπημένα μου κόμιξ. Όμως, στην πρώτη σου ερώτηση, όχι εμείς δεν...

--Σάρα, Σάρα, από το κοντρόλ με ρωτάνε, γιατί λένε τον δεύτερο Κόμη;

--Συγγνώμη Κάσπερ, αλλά από το στούντιο ρωτάνε, γιατί λένε τον Μπαλτάζαρ Κόμη;

--Μα, δεν πρόλαβα να πω ότι εμείς... δεν.. UFO...

--Μισό λεπτό Κάσπερ. Πες μας λοιπόν Μπαλτάζαρ, οι ακροατές και οι ακροάτριες (γιατί είμαστε ο σταθμός που δεν κάνει διακρίσεις) ρωτάνε: Έχεις πραγματικά αριστοκρατική καταγωγή; Είναι αλήθεια ότι ο παππούς σου ήταν βοηθός αντιβασιλιάς των Βόρειων Ινδιών;

--Ε, χμμμ, εγώ... από μικρός μου άρεσαν οι ξένες γλώσσες και... δηλαδή... εμείς παρακολουθούμε ουράνια αντικείμενα, όχι UFO...

--Σάρα, Σάρα, και ο τρίτος της παρέας; το κοινό μας ρωτάει αν και το όνομα του τρίτου της παρέας είναι Μελ και το Χρωμ είναι το δικό του παρατσούκλι. Αλλά εμείς δεν κάνουμε διακρίσεις, είμαστε ο ΜπετλFM 04 και δεν κάνουμε διακρίσεις...

--Μελχρώμ, το κοινό ρωτάει...

--Ε, αμάν πια! Όχι, δεν με λένε Μελ Χρωματιστό, την βαρέθηκα αυτή την ερώτηση. Και επιτέλους, αστρονόμοι είμαστε, κομήτες παρακολουθούμε, όχι UFO... αφήστε επιτέλους να ολοκληρώσουμε μια σκέψη...
--Σάρα, ρώτα τους φίλους μας, είναι αλήθεια ότι θα βρουν πού προσγειώθηκε το UFO και πού θα γεννηθεί ο βασιλιάς τους;
--Συγγνώμη Μελχρώμ, αλλά από το στούντιο ρωτάνε...

--Ξέρω, ξέρω. Αν θα βρούμε το βασιλιά των εξωγήινων. Όχι, όχι, αστρονόμοι είμαστε και...

--Ευχαριστώ Κάσπερ, αλλά δεν έχετε εξηγήσει στο κοινό γιατί κυκλοφοράτε με δώρα, χρυσαφιά πακέτα, αρώματα, σακούλες...

--Μα γιατί κανείς δεν μας αφήνει ποτέ να τελειώσουμε μια πρόταση. Είναι παραγγελίες από τις γυναίκες μας...

--Πολύ ενδιαφέρον, Σάρα. Ευχαριστούμε για το ρεπορτάζ. Καλή αναζήτηση ευχόμαστε στους καλεσμένους σου από το στούντιο και καλή σας ημέρα.

Και πάλι μαζί ακροατές και ακροάτριες. Είμαι ο Ζάχος, από τα στούντιο του ΜπετλFM 04, και μετά από ένα μικρό μουσικό διάλειμμα και τα απαραίτητα μηνύματα από τους χορηγούς μας, θα επιστρέψουμε με ειδήσεις χωρίς διακρίσεις, από την άλλη, τη δική μας οπτική.

Ακούστε τώρα την επιτυχία της ημέρας και θα είμαστε σε λίγα λεπτά μαζί. Ο φοίνικας, ο φοίνικας, πόσο πολύ μ' αρέσει. (Μα πού τους βρίσκουν τους τίτλους, και γίνονται και επιτυχίες). Πάμε...