Ντρεζιέν και ντρεζίνα: από το ποδήλατο στον σιδηρόδρομο

[Zazula]

Ο Γερμανός βαρόνος Καρλ Ντράις μπορεί να θεωρηθεί ως ο πατέρας τής σύγχρονης μορφής των δικύκλων (ποδήλατα, μοτοποδήλατα και μοτοσικλέτες). Παρότι είχε προηγηθεί ήδη από το 1791 ο ταχυφόρος (σελεριφέρ) του κόμη ντε Σιβράκ, η ντρεζιέν (ντραιζιέν στον Πάπυρο και π.χ. εδώ, «ντραιζίνα» στη Βικιπαιδεία κ.α.) του Ντράις ήταν καταλυτική για την εξέλιξη του ποδηλάτου κι αποτέλεσε τη βάση για τη μετέπειτα εξέλιξή του:

Η ντρεζιέν (draisienne, από τα γαλλικά) έγινε γνωστή με τις ονομασίες Laufmaschine (όπως τη βάφτισε ο ίδιος ο Ντράις) στα γερμανικά (ο Πάπυρος, που δεν τηρεί τον νόμο τής τρισυλλαβίας, την μεταγράφει λάουφμασινε), και dandy horse στα αγγλικά (ντάντυ-χορς στον Πάπυρο, που όταν το πρωτοείδα αναρωτήθηκα: «Daddy horse?» ).

Ο τύπος στη Γερμανία όμως (δηλ. παρά το βαφτιστικό της όνομα Laufmaschine) την αποκάλεσε Draisine, και η λέξη πέρασε αναλλοίωτη και στα γαλλικά (draisine), όπου όμως σταδιακά άλλαξε σημασία και έφτασε να δηλώνει αποκλειστικά τα ελαφρά οχήματα που κινούνταν σε ράγες με τη μυϊκή δύναμη των εποχουμένων. Οι πρώτες ντρεζίνες ήταν χειροκίνητες ή ποδήλατες, αλλά στη συνέχεια απέκτησαν κινητήρα κι έτσι έγιναν και μηχανοκίνητες.

Η λέξη draisine χρησιμοποείται και στην αγγλική γλώσσα, όπου λειτουργεί ως υπερώνυμο, με τις ακόλουθες κατηγορίες:

• Η χειροκίνητη και (καταχρηστικά και) η ποδήλατη ντρεζίνα αποκαλείται handcar, pump trolley, pump car ή (αργκό, μη αυστηρώς περιορισμένος όρος) jigger.
  • H ποδήλατη ντρεζίνα αποκαλείται και rail cycle.
  • Ειδικότερα η τρίκυκλη ποδήλατη ντρεζίνα αποκαλείται velocipede.
• Η μηχανοκίνητη ντρεζίνα αποκαλείται speeder, railway motor car ή (αργκό, μη αυστηρώς περιορισμένος όρος) putt-putt.

Στα ελληνικά, εκτός από το ντρεζίνα (που επισήμως, σύμφωνα με τον Βοσταντζόγλου, καλείται τροχήλατον) έχουμε και το (προϊόν υπεραστισμού) δρεζίνα, καθώς επίσης και τα τερεζίνα και τροιζίνα που ανακάλυψε ο sarant σε κείμενα όπως αυτό εδώ.

Όταν ο τρόπος κίνησης μιας ντρεζίνας είναι το σπρώξιμο, τότε μπορούμε να μιλήσουμε γενικά για χειράμαξα (αγγλ. handcart), καθώς επίσης και να χρησιμοποιήσουμε το αλλοτινών εποχών μπαλαντέζα, όπως έχει παλαιότερα αποδείξει ο nickel:

Διαβάστε επίσης:
Το άρθρο της αγγλικής Βικιπαιδείας για την ντρεζίνα
Το νήμα μας για τα μέσα σταθερής τροχιάς
Κι αυτά μπορεί να κινούνται σε ράγες...
Σε ράγες κι ο τροχιόδρομος (τραμ)
Motorcars, Speeders & Handcars

 

[Ambrose]

Η επίσημη απόδοση στα Αγγλικά που δίνει το τρίγλωσσο λεξικό σιδηροδρομικών όρων της UIC (o επίσημος διεθνής φορέας όσον αφορά αυτά τα ζητήματα) είναι track car. Όλοι όμως το λένε draisine.

 

[Zazula]

To βρήκα track motor car (draisine σε γαλλικά και γερμανικά), οπότε μάλλον εννοεί μόνο τη μηχανοκίνητη εκδοχή.

 

[SBE]

Από την εικόνα εγώ θα το έλεγα πατίνι με κάθισμα

 

[drsiebenmal]

Εγώ τερεζίνα την ήξερα (τρέχα γύρευε από πού), οπότε ντάνκεσεν Ζαζ για τη γνωριμία με το βαρόνο Ντράις... :)

 

[Zazula]

Στα ελληνικά, εκτός από το ντρεζίνα (που επισήμως, σύμφωνα με τον Βοσταντζόγλου, καλείται τροχήλατον) έχουμε και το (προϊόν υπεραστισμού) δρεζίνα, καθώς επίσης και τα τερεζίνα και τροιζίνα που ανακάλυψε ο sarant σε κείμενα όπως αυτό εδώ.

To τροχήλατον του Βοσταντζόγλου επιβεβαιώνεται και από τον Πάπυρο, όπως αναφέρεται εδώ:

τροχήλατος = [...] | (σύμφωνα με τον Πάπυρο) τροχήλατο: «μικρό τετράτροχο όχημα που κινείται πάνω σε σιδηροτροχιές, ντρεζίνα» = handcar, pump trolley.

 

[drsiebenmal]

Έκθεση στην Καρλσρούη αφιερωμένη στον εφευρέτη του δίκυκλου (Zweirad) Καρλ Ντράις για τα 225 χρόνια από τη γέννησή του.

Ιστότοπος εδώ, φυλλάδιο της εκδήλωσης σε pdf εδώ. Διάφορες εκδηλώσεις (με πολύ ποδήλατο), πρόγραμμα εδώ. Όλοι οι σύνδεσμοι στα γερμανικά.

Αναμνηστική οδοσήμανση με το σύνθημα μπροστά με έναν τροχό μήκος

 

[drsiebenmal]

Ένα ποδήλατο…στην Cebit

Το ποδήλατο στην έκθεση πληροφορικής Cebit προξενεί εντύπωση στους επισκέπτες, αλλά και τους εκθέτες. Τι θέλει ένα ποδήλατο μεταξύ υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων και ρομπότ; Ο προσεκτικός θα παρατηρήσει όμως μετά από λίγο ότι από το ποδήλατο απουσιάζουν…τα φρένα στο χέρι και οι απαραίτητες ντίζες. Το ποδήλατο φρενάρει από απόσταση και ασύρματα!

Ο καθηγητής Χόλγκερ Χέρμανς και η ομάδα του φιλοδοξούν με τη βοήθεια του ποδηλάτου να αλλάξουν τη μορφή των σιδηροδρόμων

Ο καθηγητής Χόλγκερ Χέρμανς από το Πανεπιστήμιο Ζαρμπρίκεν και η ομάδα του φιλοδοξούν με τη βοήθεια του ποδηλάτου να αλλάξουν τη μορφή….. των σιδηροδρόμων όπως τους γνωρίζουμε σήμερα. Το ποδήλατο είναι απλά ένα πρωτότυπο, το οποίο δείχνει ότι τα τρένα του μέλλοντος θα μπορούσαν να φρενάρουν εξ αποστάσεων με μια απλή εντολή.

Μια σιδηροδρομική επανάσταση

Τι όμως σημαίνει αυτό; Ο Γερμανός καθηγητής εξηγεί: «Η απόσταση τροχοπέδησης για ένα τραίνο αποτελεί συνήθως 800 μέτρα. Τα ασύρματα φρένα μας επιτρέπουν στα τραίνα να κινούνται σε απόσταση ακόμα και ενός χιλιομέτρου το ένα από το άλλο. Αν το πρώτο τραίνο φρενάρει, τότε ταυτόχρονα μπορούν να επιβραδύνουν και τα τρένα που ακολουθούν. Αυτό συνεπάγεται περισσότερα τραίνα στις γραμμές και ίσως μείωση του εισιτηρίου για τους επιβάτες», λέει ο Χόλγκερ Χέρμανς, ο οποίος κατέχει την έδρα Αξιόπιστων Συστημάτων και Προγραμμάτων στο Πανεπιστήμιο Ζαρμπρίκεν.

Πολλές ώρες για την κατασκευή

Αν γίνουν τελικά πράξη όλα αυτά όμως απαιτείται χρόνος. Ενάμιση χρόνο χρειάστηκε η ομάδα του Πανεπιστήμιου Ζαρμπρίκεν μόνο για να κατασκευάσει τον πομπό και το δέκτη τροχοπέδησης στο ποδήλατο.

Ο Χόλγκερ Χέρμανς λέει ότι το ποδήλατο δεν ήταν ο στόχος, αλλά το μέσο: «Αν μου πουλούσαν ένα τέτοιο ποδήλατο δεν θα το αγόραζα», λέει. Στην έκθεση πληροφορικής Cebit όμως διαφημίζει το πρωτότυπο ποδήλατο διότι όπως εξηγεί «η καινοτομία δεν είναι το ποδήλατο, αλλά το ασύρματο φρένο». Ούτως ή άλλως το κόστος δοκιμών σε πραγματικά τραίνα θα ήταν υπέρογκο. Το ποδήλατο αποτελεί την ιδανική εναλλακτική και προπαντός φθηνή λύση.

Πηγή: Σκάι από Deutsche Welle

 

[Zazula]

Πολύ περισσότερα σιδηροδρομικά στο σημερινό άρθρο του Νίκου Σαραντάκου: Τα τρένα που φεύγουν κι οι λέξεις που αφήνουν.

 

[drsiebenmal]

Και μια σύγχρονη ντρεζίνα (άρθρο στα ελληνικά, εδώ). Έχει νόημα; (Δείτε το βιντεάκι.)

 

[bernardina]

Και μια σύγχρονη ντρεζίνα (άρθρο στα ελληνικά, εδώ). Έχει νόημα; (Δείτε το βιντεάκι.)

Ίσως και το κράνος που θα τη συνόδευε;

Για τις παραγγελίες σας, εσείς οι ποδηλάτες και ποδηλάτισσες, εδώ. Τσιμπάει, βέβαια, λιγάκι στην τιμή, αλλά είναι αρχή ακόμα. ;)

 

[Earion]

Ζάζουλα, ίσως να σ' ενδιέφεραν αυτές εδώ οι φωτογραφίες:

Θωρακισμένες ντρεζίνες του γερμανικού στρατού, στη σιδηροδρομική γραμμή Κατερίνης-Θεσσαλονίκης, Μάιος 1944, όπως βεβαιώνεται χειρόγραφα στην πίσω όψη:

Άλλη θωρακισμένη ντρεζίνα, στην Αλεξανδρούπολη:

Και, τέλος, σχεδιαστική αποτύπωση θωρακισμένης ντρεζίνας, με λεζάντες στα γαλλικά
(σύγχρονη εργασία, υπό κλίμακα 1:72, για μοντελιστικούς σκοπούς):

Έχουν πυργίσκο πολυβόλου μπρος και πίσω.

 

[Earion]

Γάλλος αξιωματικός ποζάρει μπροστά από μια ντρεζίνα στη Μακεδονία, κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

 

[AoratiMelani]

Εγώ τερεζίνα την ήξερα (τρέχα γύρευε από πού)

Ομοίως.
Κάπως σαν να θυμάμαι κάτι σχετικό με κάποιο Λούκυ Λουκ.
Πάντως η εκδοχή "τερεζίνα" υπάρχει στο Βικιλεξικό.