false friends, faux amis, ψευδόφιλες μονάδες, ψευδόφιλες λέξεις, ψευτοφίλες

[Palavra]

Επίσης, αν μου επιτρέπει ο sarant, οι ψευδόφιλες λέξεις είναι τα πρώτα θύματα του γιου του καφετζή με το λόουερ όταν μεταφράζει.
Και να προσθέσω κι άλλο ένα: perimeter, που ακούγεται στις αστυνομικές σειρές (Let's set up a perimeter!). Δεν είναι η περίμετρος, έχει αυτόν τον ορισμό: A fortified strip or boundary usually protecting a military position. Νομίζω ότι πρέπει να αποδίδεται περιφραστικά, αν και έτσι όπως πάμε σίγουρα η λέξη περίμετρος θα αποκτήσει κι άλλο νόημα...

 

[Rogerios]

Και για ένα γαλλικό ψευδόφιλο, κρατήστε το symptomatique: επειδή από τις "σημασίες προέλευσης" κρατά το σύμπτωμα και όχι τη σύμπτωση (όπως, κατά κανόνα, το δικό μας "συμπτωματικός") μπορεί να μεταφραστεί (με αρκετή ακρίβεια) ως "ενδεικτικός".

 

[sapere_aude]

Falsos amigos από τα ισπανικά:

plátano = μπανάνα
gamba = γαρίδα

 

[tsioutsiou†]

topical (στην κοινή χρήση) επίκαιρος

 

[nickel]

Ο ψευδόφιλος είναι η ίδια λέξη που πήρε άλλο νόημα λόγω του δανεισμού ή συντωχρόνω ή γενικώς σε ένα από τα σαράντα κύματα που πέρασε η λέξη.

Ο συνονόματος φαίνεται να θέλει να περιοριστούμε στις λέξεις με ετυμολογική συγγένεια και να μην επεκταθούμε σε λέξεις των οποίων «οι φωνολογικές μορφές είναι παρεμφερείς» (από το PDF του Λεξικού Ψευδόφιλων Μονάδων). Εμένα, προσωπικά, με ενδιαφέρουν περισσότερο οι τρικλοποδιές: οι λέξεις που λόγω της παρεμφερούς μορφής, ιδιαίτερα όταν ενισχύεται από συγγενική σχέση, παρασύρουν τον μεταφραστή σε λάθος. Είχα γράψει παραπάνω ότι το magazine είναι «ευκολάκι», και, πραγματικά, θεωρείς ότι ένας μεταφραστής δεν θα το μετέφραζε μαγαζί. Το έχουν κάνει ωστόσο μαθητές (από μαθητή έχω και την εκπληκτική μετάφραση του bullet: he was hit by a bullet = Τον χτύπησε ένα ταυράκι).

 

[sapere_aude]

he was hit by a bullet = Τον χτύπησε ένα ταυράκι

Και μια που μιλάμε για βοοειδή:
Στην Ουγγαρία κυκλοφορεί η μάλλον apocryphal ιστορία του φοιτητή που μετέφρασε το αγγλικό redox potential (στα ουγγρικά redoxpotenciál) σαν a vörös ökör nemzőképessége δηλ. η αναπαραγωγική ικανότητα του ερυθρού βοδιού.

 

[Philip]

(από το νήμα για τα ελγίνεια:
The Elgin Marbles will never return to Athens – the British Museum is their rightful home
The Greeks should erect a statue of Lord Elgin near the Parthenon to express their nation's gratitude to him for saving the Marbles. κλπ κλκπ κλπ ad nauseam
(θέγξ, Κάρυ)

Diatribe είναι, μόνο διατριβή δεν είναι.

 

[nickel]

Ω, τι πάσα είν' αυτή, sapere.

apocryphal = απόκρυφος, αποκρυφιστικός αλλά και: αμφισβητούμενης εγκυρότητας, ανακριβής, φανταστικός (πείτε και κανένα άλλο).

 

[sapere_aude]

apocryphal = απόκρυφος, αποκρυφιστικός αλλά και: αμφισβητούμενης εγκυρότητας, ανακριβής, φανταστικός (πείτε και κανένα άλλο).

αμφίβολης αυθεντικότητας/γνησιότητας
μη επιβεβαιωμένος / ανεπιβεβαίωτος
μη τεκμηριωμένος / ατεκμηρίωτος
μη επαληθευμένος
πιθανώς αναληθής
πιθανώς πλαστός

 

[Zazula]

Μια εξόχως χρήσιμη εργασία για όλους μας —η οποία εστιάζει σε ένα συγγενές φαινόμενο με τη διαγλωσσική ψευδοφιλία, την ενδογλωσσική ψευδοφιλία— είναι το βιβλίο A Collection of Confusable Phrases: False 'friends' and 'enemies' in Idioms (του Yuri Dolgopolov): http://books.google.com/books?id=wuLrTJ0wtlMC&printsec=frontcover&source=gbs_navlinks_s. Η Εισαγωγή του είναι σύντομη και αποκαλυπτική — διαβάστε την! :)

 

[Philip]

ειρωνικός more often = sarcastic
ή, αν θέλετε,
sarcastic more often = ειρωνικός

 

[drsiebenmal]

το scheme με την έννοια της ραδιουργίας...

 

[Zazula]

Το empathy δεν είναι ποτέ εμπάθεια. Αποδίδεται ενσυναίσθηση, εναίσθηση, εμβίωση, συναισθηματική κατανόηση/συμμετοχή.

 

[Ambrose]

Το empathy δεν είναι ποτέ εμπάθεια. Αποδίδεται ενσυναίσθηση, εναίσθηση, εμβίωση, συναισθηματική κατανόηση/συμμετοχή.

Κλασικό ψευδόφιλο. Σκεφτόμουν και το τσάι και συμπάθεια...

 

[sapere_aude]

pronoia = όχι πρόνοια, αλλά το αντίθετο του paranoia

Αντιγράφω από το www.worldwidewords.org του Michael Quinion:

Pronoia is the suspicion that the universe is a conspiracy on your behalf, the opposite of the popular sense of paranoia. It seems to have been invented by the sociologist Fred Goldner in an article in Social Problems in 1982, in which he defined it as “the delusion that others think well of one”, the unreasoning belief that your superiors think you are indispensable, that your colleagues adore you, and that you are doing brilliantly in your work. He was warning against the dangers of the rose-tinted view, in which an over-positive view of oneself and the world around one can lead to fatal mistakes.
[...]
Looking at these kids, it doesn’t require my usual pronoia to think that I’m glimpsing the future of this place.
(Wired, Jan. 1999)

 

[sapere_aude]

Άλλοι δύο falsos amigos, αν μου επιτρέπετε:

trigésimo
Όχι το τρις χέσιμο, αλλά το τακτικό αριθμητικό 30ός.

sexagésimo
Καμία σχέση με σεξουαλικές διαστροφές - πρόκειται για το τακτικό αριθμητικό 60ός.

 

[daeman]

το scheme με την έννοια της ραδιουργίας...

Από την πάσα του Δρ7χ:

schematic/schematics (ουσιαστικό) : διάγραμμα
schematic (επίθετο): σχηματικός, σχηματοποιημένος
αλλά συχνά διαγραμματικός, συνοπτικός

@ sapere_aude: ! Πρόσφατα συνάντησα τη λέξη pronoia και το επίθετο pronoid σε υπότιτλο, από τα χείλη του John Cleese σε σχολιασμό του Pink Panther 2...

 

[tsioutsiou†]

ειρωνικός more often = sarcastic

custody και κουστωδία

 

[nickel]

sarcastic more often = ειρωνικός

Ελπίζω ότι θα συμφωνήσετε:

it is ironic that = αποτελεί ειρωνεία το (γεγονός) ότι... (ΚΑΙ ΟΧΙ είναι ειρωνικό το ότι...).

 

[sapere_aude]

-- Baldrick, have you no idea what irony is?
-- Yeah, it's like goldy and bronzy, only it's made of iron.