avatar = το άβαταρ, η αβατάρα

[nickel]

Από το Oxford Dictionary of English:

avatar
noun
1 chiefly Hinduism a manifestation of a deity or released soul in bodily form on earth; an incarnate divine teacher.
2 an incarnation, embodiment, or manifestation of a person or idea: he set himself up as a new avatar of Arab radicalism.
3 Computing a movable icon representing a person in cyberspace or virtual reality graphics.
ORIGIN
from Sanskrit avatāra 'descent', from ava 'down' + tar- 'to cross'.​

Η λέξη είναι σανσκριτική, είναι αβατάρα στα σανσκριτικά και σημαίνει την κατάβαση κάποιου θείου όντος στη γη, με πιο γνωστές τις καταβάσεις του Βισνού. Όταν μπήκε η λέξη στη γλώσσα των κομπιουτεράδων, από τα παιχνίδια πρώτα και από τα φόρουμ στη συνέχεια, το πιθανότερο είναι ότι δεν γνώριζαν ότι η λέξη έχει μεγάλη ιστορία και ότι στη σχετική φιλολογία ήταν ήδη καθιερωμένη σαν αβατάρα. Όχι μόνο σε νεότερες εγκυκλοπαίδειες (Πάπυρο), αλλά και στην ΜΜΕ πριν από 80 χρόνια έγραφαν: «οι βραχμάνοι ανεγνώριζον τον Βούδδαν ως αβατάραν του Βισνού». Αιτιατική και με το «ν» της!

Οι κομπιουτεράδες πάτησαν στο αγγλικό, το έκαναν «το άβαταρ» και από ουδέτερο δεν έδειξε διάθεση να εξελληνιστεί.

Τώρα ο Φαροφύλακας στη Λέσχη προτείνει να πούμε αβατάριο: «μερικές λέξεις έχουν τόσο ιδιαίτερη καταγωγή και διαδρομή μέσα από φιλοσοφίες και γλώσσες, που είναι καλύτερο απλά να εξελληνίσεις την μορφή τους αντί να δημιουργείς λεκτικά αντίστοιχα».

Συμφωνώ, αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί να πρέπει να φτιάξουμε υποκοριστικό. Επίσης δεν καταλαβαίνω γιατί να φτιάξουμε μια εντελώς διαφορετική λέξη. Το λέω γιατί η πρόταση της ΕΛΕΤΟ στο teleterm είναι προσώπημα. Με την αναμενόμενη διάδοση.

 

[Alexandra]

Με την αναμενόμενη διάδοση.

 

[tsioutsiou†]

Γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος (... ή έστω, εδώ, μετά την Alex.)

 

[EpsilonSigma]

Άβαταρ + εικονίδιο = αβαταρίδιο!
Δεν νομίζω να είναι πολλοί πρόθυμοι να λένε για αβατάρες και ματζαφλάρες…
But who knows…

 

[sarant]

Κι εγώ είχα γράψει αβατάρα μερικές φορές, και πίστευα ότι είναι αυτό το πιο διαδεδομένο, αλλά το γκούγκλισα και είδα ότι περιέργως το αβατάριο έχει κάμποσες ανευρέσεις (1100 λέει, με τη γνωστή αναξιοπιστία διότι μία προς μία βγαίνουν 22 ή κάτι τέτοιο) και δεν νομίζω να οφείλονται όλες στον Φαροφύλακα.

Είδα και πολλές αναφορές στην αβατάρα κυριολεκτικές δηλ, στη σανσκριτική έννοια.

Ξ καθαρευουσιανιά του αβαταρίου μ' ενοχλεί, όπως καταλαβαίνεις, αλλά αν έχει διάδοση;

Οπότε, μόνοι εμείς καθό τρισχιλιετείς θα έχουμε τη λεπτή διάκριση: αβατάρα για τον Βισνού, αβατάριο για το άβαταρ. Και μετάφραση για τη σημασία 2 του αγγλικού (an avatar of radicalism).

Το προσώπημα το βρίσκω μόνο σε μια σελιδα των εκδ. Λεξότυπο.

 

[EpsilonSigma]

Ε πού περίμενες να βρεις το προσώπημα; Αφού στην ΕΛΕΤΟ όλο γερόντια είναι…

 

[tsioutsiou†]

Το αβατάριο με την καθαρευουσιάνικη κοψιά προσφέρεται αν θέλουμε να το παίξουμε σοβαροί στα περί υπολογιστών και χρηστών. Εμένα μ' αρέσει η αβατάρα, έχει πλάκα, ταιριάζει στην άνεση των ..."φόρων", και μας συνδέει παράδοξα και με τον ινδουιστικό μυστικισμό: ...στην κοσμάρα μας.

Πολύ απρόσωπο το προσώπημα για να βάζουμε την εικονική φάτσα μας.

 

[Ambrose]

Στον Ινδουισμό όταν λένε ότι π.χ. ο Βούδας είναι αβατάρα του Βισνού, εννοούν ότι ο Βισνού έχει ενσαρκωθεί μέσα του, ότι είναι ενσάρκωση του Βισνού (για επικίνδυνες αποστολές). Αυτό νοείται με την κάθοδο της εκάστοτε θεότητας.

 

[sopherina]

Στον Ινδουισμό όταν λένε ότι π.χ. ο Βούδας είναι αβατάρα του Βισνού, εννοούν ότι ο Βισνού έχει ενσαρκωθεί μέσα του, ότι είναι ενσάρκωση του Βισνού (για επικίνδυνες αποστολές). Αυτό νοείται με την κάθοδο της εκάστοτε θεότητας.

Τώρα επιτέλους καταλαβαίνω... αβατάρα... θεότητα... αμνός... Κι έλεγα κι εγώ τι δουλειά έχει το αρνί στην αβατάρα! :)

 

[Ambrose]

LOL. Πρόβατο, πρόβατο που λέμε... Το συγκεκριμένο αρνί είναι από την Ιρλανδία και τη γλίτωσε το Πάσχα...

 

[La usurpadora]

Πάντως, και δεν ξέρω αν φταίει ότι οι φορουμικές μου συναναστροφές ξεκίνησαν πριν από μερικά χρόνια με άτομα που έλεγαν αβατάρα (κατά το "με όποιον δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις"), προσωπικά χρησιμοποιώ με περισσή άνεση αυτή τη λέξη ως αντίστοιχο του avatar. Μου φαίνεται στρωτή, δεν μου "χτυπάει" καθόλου.

Συμφωνώ, αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί να πρέπει να φτιάξουμε υποκοριστικό. Επίσης δεν καταλαβαίνω γιατί να φτιάξουμε μια εντελώς διαφορετική λέξη.

Για να έχουμε μαλλιά να ξάνουμε

 

[Elsa]

Όπως είχα ξαναπεί (θαρρώ στην αντίστοιχη συζήτηση του άααλλου φόρουμ) η λέξη άβαταρ μου φαίνεται λιγάκι κακόηχη και αταίριαστη για κάτι τόσο μικρό* (σαν μαξιλάρα, αδερφάρα, ποδάρα κλπ) και είχα προτείνει το αβατάρι (που δεν είναι και τόσο "βυζαντινό" σαν το αβατάριο).
Ο γούγλης έχει 1.728 αποτελέσματα για αβατάρι (αν δεν λαθεύει, βέβαια).

* Ο Νικελ έχει επιχειρηματολογήσει βέβαια πολύ πειστικά (όπως πάντα) επ' αυτού:

Να καταργηθούν αμέσως από τη γλώσσα μας:
η αγκινάρα, η καρδάρα, η κρησάρα, η μπάρα, η σχάρα, η τιάρα, η τσατσάρα και η χαντζάρα
η αμπάρα, η δεκάρα, η καμάρα, η κιθάρα και η κουκουνάρα
η αντάρα, η βαρεμάρα, η βουβαμάρα και η γαργάρα
η λαχτάρα, η κατάρα, η κουταμάρα, η σφαλιάρα, η σαχλαμάρα και η παπάρα
και ν’ αλλάξει το όνομά της η κουμπάρα η Βαρβάρα :-}

(λυπάμαι, έκανα κοπιπάστα, δεν μπορώ να δώσω λινκ προς τα εκεί)

 

[Zazula]

Την αβατάρα την πρωτάκουσα από τους συλλεξιλόγιους όταν ήμασταν τότε αλλού θαμώνες και, αγνοώντας πλήρως τα σανσκριτικά και τα ινδουιστικά τής υποθέσεως, το θεώρησα απλώς ευφυή και παιχνιδιάρικη προσαρμογή τού avatar με μεγεθυντικό επίθημα -άρα, ώστε να μπορούμε να κομπάζουμε για τις αβατάρες μας (όπως κάνουμε για τις αμαξάρες και τις κορμάρες μας). Τώρα όμως που (επιτέλους!) έμαθα την ιστορία τής λέξης, και δεδομένου ότι πρόκειται για λέξη που έχει ήδη ενταχθεί στην ελληνική από παλιά, θα μπορώ να τη χρησιμοποιώ κι εγώ έτσι (και μάλιστα χωρίς ενοχές ότι κομπορρημονώ).

Τη δε λογική avatar = αβατάριο ομολογώ ότι την καταλαβαίνω, δεδομένου ότι και το icon στους Η/Υ το λέμε εικονίδιο (όπως είπε κι ο ΕΣ), κι όχι εικόνα. Στο icon βλέπετε ήταν ευκολότερο να είμαστε ευαίσθητοι, διότι ακόμη κι η φουκαριάρα η μάνα μου γνωρίζει τις βυζαντινές εικόνες — ενώ την αβατάρα των Ινδουϊστών πόσοι να τηνε ξέρουν... Ίσως λοιπόν εντέλει να είναι και καλύτερα έτσι, με το αβατάριο (αφού ήδη υπάρχει το προηγούμενο του icon, κι αποφεύγεται κι η παρανόηση από άσχετους σαν και του λόγου μου που, όπου δουν επίθημα -άρα σε άγνωστη λέξη, σκέφτονται μεγεθυντικά). Στο ενδιάμεσο πρόλαβε και πόσταρε η Έλσα τόσες λέξεις σε -άρα που δεν θα έπρεπε να δικαιολογούν το πώς αντιμετώπισα την αβατάρα, αλλά εγώ πάντως έτσι την είχα αντιληφθεί εξαρχής.

 

[tsioutsiou†]

όπου δουν επίθημα -άρα σε άγνωστη λέξη, σκέφτονται μεγεθυντικά). Στο ενδιάμεσο πρόλαβε και πόσταρε η Έλσα τόσες λέξεις σε -άρα που δεν θα έπρεπε να δικαιολογούν το πώς αντιμετώπισα την αβατάρα, αλλά εγώ πάντως έτσι την είχα αντιληφθεί εξαρχής.

Αλήθεια είναι ότι το έχει μέσα του το άκουσμα... βελονάρα, μυρμηγκάρα, τριχάρα, κουκουτσάρα. Και ακριβώς και ελληνικότατη αβατάρα - "ξέρεις ποιoς είμαι εγώ, ρε;" :)

 

[nickel]

:)

Έχεις υπόψη σου από Άγιο Όρος; Ο Βισνού μπορεί να κατέβει, η θεά Κάλι αποκλείεται. Μιλάμε για αβατάρα, δικέ μου!

 

[tsioutsiou†]

:)

Έχεις υπόψη σου από Άγιο Όρος; Ο Βισνού μπορεί να κατέβει, η θεά Κάλι αποκλείεται. Μιλάμε για αβατάρα, δικέ μου!

Εξού και το άβατον

 

[Ambrose]

Και μερικές πρόσθετες πηγές για τη μεταφυσική και αρχική σημασία της λέξης:

avatar
HinduismSanskrit Avatāra

(“descent”), in Hinduism, the incarnation of a deity in human or animal form to counteract some particular evil in the world. The term usually refers to these 10 appearances of Vishnu: Matsya (fish), Kūrma (tortoise), Varāha (boar), Narasiṃha (half man, half lion), Vāmana (dwarf), Paraśurāma (Rāma with the axe), Rāma (hero of the Rāmāyaṇa epic), Krishna (the divine cowherd), Buddha, and Kalkin (the incarnation yet to come).


Κι εδώ, ένα εξαντλητικό άρθρο. Το σημείο που θέλω να τονίσω είναι ότι πρόκειται πάντα για ενσάρκωση, και όχι για προβολή ή εμφάνιση (apparition).

Επειδή τη λέξη τη συνάντησα πρώτη φορά στα Αγγλικά, δεν με χαλάει το άβαταρ. Για την ακρίβεια, το αβατάρα όταν το πρωτοείχα ακούσει, με είχε ξενίσει (παρόλο που τώρα το έχω συνηθίσει).

Αλήθεια, από τη στιγμή που η λέξη μάς έρχεται από τα Αγγλικά, εμείς πρέπει να γυρίσουμε στα Σανσκριτικά;

 

[Zazula]

Από τη στιγμή που η λέξη μάς έρχεται από τα Αγγλικά, εμείς πρέπει να γυρίσουμε στα Σανσκριτικά;

Νομίζω πως αυτό που λέει ο nickel είναι ότι η αγγλική λέξη avatar μεταφράζεται ούτως ή άλλως αβατάρα, από τις προηγούμενες σημασίες της, οι οποίες είχαν ήδη ενσωματωθεί στην ελληνική γλώσσα.

 

[Ambrose]

Μα φυσικά το κατάλαβα αυτό, αλλά εδώ έχουμε ειδική περίπτωση (μη με ρωτήσεις τον επίσημο όρο, θα σε γελάσω), όπου μία ξένη λέξη αρχίζει ουσιαστικά να διαδίδεται μέσω τρίτης ξένης γλώσσας. Πόσοι ήξεραν την σανσκριτική αβατάρα και τον Κρίσνα ως αβατάρα του Βισνού; Οπότε, τι κρατάμε;

Το άβαταρ ή αβατάρ για το εικονίδιο και την αβατάρα για τις θεϊκές ενσαρκώσεις;

 

[nickel]

Έχω «θέμα» με κάποια που γράφτηκαν εδώ και θα τα σχολιάσω σκόρπια:

• Με ενόχλησε ιδιαίτερα κάποιο σχόλιο για την ΕΛΕΤΟ: η ΕΛΕΤΟ δεν είναι «όλο γερόντια», αλλά και τα γερόντια δεν αποκλείεται να έχουν γνώσεις και φρέσκια σκέψη. Εδώ κρίνουμε την ευστοχία κάποιων όρων (της ΕΛΕΤΟ ή οποιουδήποτε) για να δούμε πόσο εξυπηρετούν τους μεταφραστές. Η ΕΛΕΤΟ έχει προσφέρει πολλούς εύστοχους όρους, που πολύ μας έχουν βολέψει, και μερικούς άστοχους (κατά τη γνώμη μας). Το προσώπημα είναι (κατά τη γνώμη μου) μια άστοχη και άσκοπη προσπάθεια να δημιουργηθεί καινούργια λέξη.
  
• Άστοχες θεωρώ και τις προσπάθειες να φτιάξουμε υποκοριστικά. Δεν το έκαναν οι ξένοι. Την avatāra την έλεγαν avatar οι Εγγλέζοι, την ίδια λέξη κράτησαν. Στα ελληνικά έλεγα η αβατάρα και οι αβατάρες πολύ πριν πιάσω κομπιούτερ στα χέρια μου. Το κακό είναι ότι δεν το έλεγαν και οι κομπιουτεράδες. Επίσης κλίνεται πολύ πιο φυσιολογικά από το αβατάρι.
  
• Μπορούμε να χρησιμοποιούμε την αβατάρα και με τη σημασία των διαφορετικών ψηφιακών «ενσαρκώσεων», των διαφορετικών «εικονικών» ταυτοτήτων (όπου το «εικονικός» αναφέρεται και στην εικόνα της αβατάρας και στο virtual, το μη ένσαρκο). Π.χ.
  Εμφανίστηκε μια πρωία με εντελώς διαφορετική αβατάρα και, αποκεί που ήταν ήρεμος και μειλίχιος, άρχισε να επιτίθεται σε όλα τα μέλη του φόρουμ.