... Εγώ έγραφα οι Μάγια, οι Ίνκα και τα πιράνχα, αλλά με διόρθωσε μια επιμελήτρια βιβλίου και έχω την απορία, άλλαξε κάτι; ...
Οι Ίνκας ή οι Ίνκα:
Το ΛΝΕΓ δίνει πληθ. Ίνκας. Εγώ αυτό δεν το καταλαβαίνω, διότι έχουμε κανόνα που θέλει τις άκλιτες λέξεις να παραμένουν αμετάβλητες στον πληθυντικό, και να μην ακολουθούν τους κανόνες σχηματισμού τού πληθυντικού στη γλώσσα προέλευσης ή σε άλλη. Άλλωστε σε κάποιες περιπτώσεις η ελληνική άκλιτη λέξη ξενικής προέλευσης μπορεί να σχηματιστεί από τον πληθυντικό κι όχι από τον ενικό (π.χ. πιροσκί). Στον Πάπυρο πάντως είναι Ίνκα, άκλιτο κι αμετάβλητο σε όλες τις πτώσεις και των δύο αριθμών.
Ο Παπούα > οι Παπούαζ; Μπα. Ο Παπούα, οι Παπούα.
Ο Μαορί > οι Μαορίζ; Μπα, λάθος και στα ελληνικά και στα αγγλικά, γιατί στα αγγλικά είναι
Μάορι. Ελληνιστί ο Μαορί, οι Μαορί.
Δεν ξέρω πώς σχηματίζεται ο πληθυντικός στη γλώσσα των Μαορί, αλλά δεν με νοιάζει κιόλας, γιατί δεν θέλω να μιλήσω Μαορί, αλλά ελληνικά. Όταν πάω στη Νέα Ζηλανδία και/ή θελήσω να μιλήσω τη γλώσσα των Μαορί, τότε να μάθω πώς είναι ο πληθυντικός εκεί.
[Λεξικό Τριανταφυλλίδη]
πιράνχας το & πιράνχα το (άκλ.) : είδος σαρκοφάγου ψαριού των ποταμών της Nότιας Aμερικής.
[λόγ. < αγγλ. piranha και πληθ. piranhas < πορτογαλ. piranha (από γλ. των Ινδιάνων της Aμερικής)]
Ή το πιράνχα > τα πιράνχα ή το πιράνχας > τα πιράνχας.
Το πιράνχα > τα πιράνχας είναι κλίση λέξης άκλιτης στα ελληνικά σύμφωνα με το κλιτικό πρότυπο της αγγλικής, άρα αχταρμάς (οι αχταρμάδες).
σεντς το (άκλ.) & (προφ.) σέντσι το : νομισματική μονάδα που είναι ίση με το 1/100 του δολαρίου.
[λόγ. < αγγλ. cent, πληθ. cents· σεντς -ι με προσαρμ. στο μορφολ. σύστημα της δημοτ.]
Το ΛΝΕΓ έχει
το σεντ, πάλι άκλιτο όμως, άρα ή το σεντ > τα σεντ (ΛΝΕΓ) ή το σεντς > τα σεντς (ή τα σέντσια) (ΛΚΝ).
τανκς το (άκλ.) : ερπυστριοφόρο άρμα μάχης με ισχυρή θωράκιση και αυτόματο οπλισμό· άρμα μάχης: Tα τανκς ισοπεδώνουν ό,τι βρεθεί μπροστά τους. Ο στρατός κατέλαβε την εξουσία με τα τανκς, με τη βία.
[αγγλ. tanks, πληθ. του tank (αρχική σημ.: `τεπόζιτο΄, επειδή κατά την κατασκευή τους στον α' παγκόσμιο πόλεμο είχαν ονομαστεί έτσι για λόγους μυστικότητας)]
Το ΛΝΕΓ έχει
το τανκ(ς), πάλι άκλιτο όμως, άρα ή το τανκς > τα τανκς ή το τανκ > τα τανκ.
μπαζούκας το (άκλ.) : φορητός εκτοξευτής πυραύλων, ιδίως αντιαρματικών.
[αγγλ. bazookas πληθ. της λ. bazooka]
Το ΛΝΕΓ έχει
το μπαζούκα(ς), πάλι άκλιτο όμως, άρα ή το μπαζούκας > τα μπαζούκας ή το μπαζούκα > τα μπαζούκα.
Το ουίσκι > τα ουίσκις; :bored: Το ουίσκι, τα ουίσκι (ή τα ουίσκια).
Το φόρουμ > τα φόρουμς; Ή το φόρουμ > τα φόρα;
ΟΧΙ. Το φόρουμ, τα φόρουμ, άκλιτο στα ελληνικά, αφού δεν υπάρχει λόγος να ακολουθήσουμε ούτε τη λατινική ούτε -πόσο μάλλον- την αγγλική κλίση. Γιατί όταν μιλάμε ελληνικά, ακολουθούμε την ελληνική γραμματική (και πρακτική αιώνων), η οποία τις λέξεις που δεν έχουν πολιτογραφηθεί με κάποια ελληνική κατάληξη ή προσαρμογή, ώστε να ενταχθούν σε κάποιο κλιτικό πρότυπο της ελληνικής γλώσσας, τις αφήνει άκλιτες σε όλες τις πτώσεις και τους αριθμούς— και όχι οποιαδήποτε άλλη.
Forums ή Fora:
Επίτρεψέ μου, για να σπρώξω τη συζήτηση, να αντιγράψω
από ένα άλλο φόρουμ:
1. Όλα τα λεξικά που ξέρω λένε ότι το «φόρουμ» είναι άκλιτο και μόνο το λεξικό του Μπαμπινιώτη κάνει μια μικρή παραχώρηση: «ακλ. (συχνά πληθ. φόρα)». Από τις λίγες φορές που το λεξικό αυτό περιγράφει και δεν προτείνει τι πρέπει να λέμε.
2. Ο κανόνας λέει ότι οι αγγλικές και όσες άλλες λέξεις από ξένες γλώσσες είναι απροσάρμοστες στην ελληνική, ή που δεν έχουν ακόμα προσαρμοστεί, μένουν αμετάβλητες.
Είναι λάθος να προσθέτουμε ένα τελικό –ς στον πληθυντικό των λέξεων από την αγγλική και να λέμε «οι σταρς», «τα φιλμς», «τα κομπιούτερς». Έχετε ακούσει κανέναν να λέει «πόσα γκολς»;
Ακόμα και λέξεις που θα μπορούσαν να ενταχθούν στο κλιτικό σύστημα της γλώσσας μας μένουν συχνά αναλλοίωτες στον πληθυντικό, π.χ. τα μαγιό, τα καγκουρό.
Άλλες απ’ αυτές βρίσκονται σε μια ενδιάμεση φάση, π.χ. τα βίντεο ή τα βίντεα, τα παλτά (συνήθως) αλλά και τα παλτό.
Αλλά να μην επεκταθώ σ’ αυτά. Το φόρουμ δεν έχει κατάληξη που να μας βάζει σε πειρασμούς. Κανένας άλλωστε δεν θα έλεγε «των φόρων» («των φόρα» λένε κάποιοι) όπως λέμε «των παλτών».
3. Στα αγγλικά η λέξη forum έχει δύο πληθυντικούς, forums και fora, αλλά μια αναζήτηση στο Γκουγκλ δείχνει ότι τα «Internet forums» είναι συντριπτικά περισσότερα από τα «Internet fora».
Βεβαίως, όταν λέμε «τα φόρα» χρησιμοποιούμε τον πληθυντικό της λατινικής λέξης και είναι η επικρατέστερη επιλογή στη φράση «στα διεθνή φόρα». Αλλά το σωστό είναι «στα διεθνή φόρουμ».
Τι κάνουμε με τις άλλες λέξεις σε –ουμ από τη λατινική;
Λέμε «τα άλμπουμ» και «τα μέντιουμ» (τα «μίντια» είναι κατευθείαν μεταφορά από το αγγλικό media).
Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και με άλλες λατινόφερτες λέξεις: τα ακουάριουμ, τα σολάριουμ και τα πόντιουμ, αλλά και τα κάμπους και τα μπόνους.
Κάποιες που λήγουν σε –ο έχουν ενταχθεί στο κλιτικό μας σύστημα: το κοντσέρτο, τα κοντσέρτα, όπως τα μαντολίνα ή τα κλαρινέτα.
#
Εμένα θα μου επιτρέψεις να διαφωνήσω, επιχείρημα προς επιχείρημα:
1. Συμβουλευόμαστε ελληνικό λεξικό για αγγλική γλώσσα;
2. Τι σημαίνει "προσαρμοσμένη στην ελληνική γλώσσα λέξη";
3. Αυτό μάλιστα, επειδή δηλαδή τα forums είναι περισσότερα από τα fora είναι λάθος το "fora";
#
1. Επικαλέστηκα τα ελληνικά λεξικά για να ξέρω (και να ξέρουν και οι άλλοι) τι λένε οι καθ’ ύλην αρμόδιοι για μια λέξη που χρησιμοποιούμε στα ελληνικά. Ελληνικό λεξικό θα χρησιμοποιήσω για να δω και τον πληθυντικό της λέξης «τσίφτης» (και όχι βέβαια τουρκικό ή αλβανικό – δίνω το συγκεκριμένο παράδειγμα, για να δείξω ότι δεν είναι πάντα ευαγγέλιο τα λεξικά: το ένα λεξικό λέει ότι η λέξη προέρχεται από την τουρκική çift = ζευγάρι, και το άλλο ότι είναι από την αλβανική qift = γεράκι).
2. Λέμε για μια ξένη λέξη ότι είναι προσαρμοσμένη στην ελληνική γλώσσα όταν:
(α) στη μορφή που μας ήρθε από την ξένη γλώσσα έχει κατάληξη που μοιάζει με τις καταλήξεις των ελληνικών λέξεων, οπότε την εντάσσουμε στο κλιτικό μας σύστημα και την κλίνουμε όπως κλίνουμε παρόμοιες ελληνικότατες λέξεις, π.χ. το «κοντσέρτο» που ανέφερα, που το κλίνουμε κανονικότατα (του κοντσέρτου, τα κοντσέρτα, των κοντσέρτων) και αδιαφορούμε για το πώς κλίνεται η λέξη στα ιταλικά. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κύρια ονόματα, γι’ αυτό φωνάζουν πολλοί (και συμφωνώ μαζί τους) ότι είναι προτιμότερο να λέμε «της Καλιφόρνιας» και «του Μεξικού» και όχι «της Καλιφόρνια» και «του Μεξικό» (εξαρτάται πάντοτε από το βαθμό εξοικείωσής μας με μια λέξη ή ένα όνομα).
(β) της έχουμε προσθέσει κατάληξη του ελληνικού κλιτικού συστήματος. Για παράδειγμα, δεν έχει σημασία από πού προέρχεται η λέξη «τσίφτης» ή πώς την κλίνουν σ’ εκείνη τη γλώσσα, αφού της προσθέσαμε την κατάληξη –ης και την κλίνουμε όπως κλίνουμε π.χ. τον μανάβη. Για παράδειγμα, εκτός από «το σινεμά», «τα σινεμά», υπάρχει και το λαϊκό «ο σινεμάς», «οι σινεμάδες». Κάποιοι λένε «ο κομπιούτορας», οπότε το κλίνουν («οι κομπιούτορες»). Το «φόρουμ» δεν έχει κατάληξη της ελληνικής γλώσσας, ούτε το έχουμε κάνει «το φορούμι» για να πούμε «τα φορούμια».
3. Τα ευρήματα στο διαδίκτυο μπορούμε συχνά να τα χρησιμοποιήσουμε ενδεικτικά και πάντοτε με πολλή προσοχή. Δεν δημιουργούν κανόνες. Αν δημιουργούσαν, θα αρκούσε να πω ότι βρίσκω στο Γκουγκλ 458.000 «στα φόρουμ», και μόνο 590 «στα φόρα». Την αναφορά του πληθυντικού του αγγλικού forum την έκανα για την εγκυκλοπαιδική πληροφορία και μόνο – ας μην αγνοούμε ωστόσο ότι πολλοί επιμένουν … αγγλικά και λένε «τα φόρουμς» (!). (Στο Γκουγκλ βρίσκεις δεκαπλάσια «στα φόρουμς» από «στα φόρα».)
Εν κατακλείδι, το «φόρουμ» είναι σαν το «μέντιουμ». Στα αγγλικά υπάρχει και ο αγγλικός πληθυντικός mediums και ο λατινικός media. Στα ελληνικά λέμε «τα μέντιουμ» (και όχι «τα μέντια»). Τα «μίντια» είναι η μεταφορά του λατινικού πληθυντικού από τα αγγλικά με την αγγλική προφορά για να δηλώσουμε αγγλοπρεπέστατα τα ΜΜΕ. Τα «φόρα» τι είδους τέρας είναι;
Συγγνώμη, πήρα φόρα και φλυάρησα…
Γιατί διαφορετικά, θα πρέπει για να μιλήσουμε και να γράψουμε ελληνικά, να ξέρουμε τη γραμματική κλίση όλων των γλωσσών από τις οποίες δανειζόμαστε λέξεις. Και προφανώς αυτό είναι άτοπο, άσκοπο, ανεδαφικό, αδιέξοδο και μας δυσκολεύει τη ζωή χωρίς να μας προσφέρει τίποτα.
Η εκτεταμένη αγγλομάθεια έχει οδηγήσει μερικούς να κάνουν τους έξυπνους πως τάχα ξέρουν τον αγγλικό πληθυντικό μιας λέξης (σιγά το δύσκολο!) και να μας τον πλασάρουν για σωστό στα ελληνικά, αλλά ας κοπιάσουν και στις λέξεις από άλλες γλώσσες, να δουν πόσα απίδια βάζει ο σάκος.
Το κοντσέρτο > τα κοντσέρτι; Μπα. Το κοντσέρτο > τα κοντσέρτα.
Το τύμπανο > τα τίμπανι; Μπα. Το τύμπανο, τα τύμπανα.
Η πινιάτα > οι πινιάτας; Μπα. Η πινιάτα, οι πινιάτες.
Η μιλόνγκα > οι μιλόνγκας; Μπα. Η μιλόνγκα, οι μιλόνγκες.
Ο νίντζα > οι νίντζας; Μπα. Ο νίντζα, οι νίντζα.
Το καριμπού > τα καριμπούζ; Μπα. Το καριμπού, τα καριμπού.
Ο σαμουράι > οι σαμουράιζ; Μπα. Ο σαμουράι, οι σαμουράι (και Οι 7 Σαμουράι).
Το σούσι > τα σούσιζ; Μπα. Το σούσι, τα σούσι.
Το τσουνάμι > τα τσουνάμις; Μπα. Το τσουνάμι, τα τσουνάμι (και τα τσουνάμια, για μερακλήδες).
Το γκολ > τα γκολς; Μπα. Το γκολ, τα γκολ.
Το Όσκαρ > τα Όσκαρζ; Μπα. Το Όσκαρ, τα Όσκαρ.
Το μπαρ > τα μπαρς ή μπαρζ; Μπα. Το μπαρ, τα μπαρ (εκτός από τον αστεϊσμό «τα μπαρς»).
Η σοπράνο > οι σοπράνι; Ή η σοπράνο > οι σοπράνος. Μπα. Η σοπράνο, οι σοπράνο (οι Σοπράνος είναι άλλο πράγμα).
Το τάνγκο > τα τάνγκοουζ ή τα τάνγκος; Μπα. Το τα(ν)γκό, τα τα(ν)γκό. Το πολύ πολύ να πούμε και το τάνγκο, τα τάνγκο, τα αργεντίνικα.
Το καγκουρό > τα καγκαρούζ;
Το καγκουρό, τα καγκουρό.
Το σινεμά > τα σίνεμαζ;
Νοτ ατ ολ, μάι ντίαρ.
Τα πιροσκί > το πιραζόκ; Μπα. Το πιροσκί, τα πιροσκί.
Οι ταλιμπάν > ο ταλέμπ; Μπα. Οι ταλιμπάν, ο ταλιμπάν.
Οι μουτζαχεντίν > ο μουτζαχίντ; Μπα. Οι μουτζαχεντίν, ο μουτζαχεντίν.
Τα ρουμπαγιάτ > το ρουμπάι; Μπα. Το ρουμπαγιάτ, τα ρουμπαγιάτ.
Είχα
γράψει κι εγώ σε (σχετικά) ανύποπτο χρόνο.
[...]
Ο μουτζαχεντίν είναι αυτός που κάνει τζιχάντ, δηλαδή ουσιαστικά είναι συνώνυμος με τον τζιχαντιστή. Εδώ να πούμε ότι η λέξη στα αραβικά είναι πληθυντικός, ο ενικός είναι μουτζαχίντ, αυτός που μάχεται. Όπως είχα γράψει σε παλιότερο άρθρο, δεν θα συμφωνούσα όμως ότι είναι «λάθος» να λέμε «ένας μουτζαχεντίν». Η λέξη πέρασε στα ελληνικά (και σε άλλες γλώσσες) στον πληθυντικό της αριθμό, αλλά εμείς την εκλάβαμε ως ενικό. Στο εξής, όπως όλες οι ξένες ασυμμόρφωτες λέξεις, ο μουτζαχεντίν παραμένει στα ελληνικά άκλιτος·
δεν είμαστε υποχρεωμένοι να γνωρίζουμε τις ιδιομορφίες της αραβικής γλώσσας και κάθε άλλης από τις οποίες περιστασιακά δανειζόμαστε λέξεις. Για τον ίδιο λόγο, λέμε «το πιροσκί», παρόλο που είναι στον πληθυντικό στα ρώσικα (ενικός πιροζόκ), ή «το ρουμπαγιάτ» (αν και ο ενικός είναι ρουμπάι στα πέρσικα) ή «ο ταλιμπάν» (κι αυτό πληθυντικός στα αραβικά, δεν θα πούμε βέβαια ‘ο ταλέμπ’ εκτός αν εννοούμε τον συγγραφέα Ν.Ν.Ταλέμπ!)
ένας παπαράτσι...
Πάντως, τέτοια «διόρθωση» δεν θα τη δεχόμουν. Και υπάρχουν πολλά και τρανά επιχειρήματα γι' αυτό, όπως φαίνεται από τα παραπάνω και από άλλα που μπορούμε να βρούμε στη συνέχεια.
