Η σωστή χρήση του κόμματος

[san_palia_zografia]

Υπάρχει μια σχολή που λέει ότι στις λεζάντες δεν βάζουμε τελεία — ακόμα κι αν η λεζάντα είναι μια πλήρης περίοδος. Έτσι, βάζουν την τελεία της πρώτης περιόδου για να τη χωρίσουν από τη δεύτερη, αλλά δεν βάζουν στη δεύτερη. Δεν θεωρώ ότι είναι λογικό — και δεν το θεωρούσα πριν διαβάσω για το πρόβλημα με τα προγράμματα για τυφλούς.

Ακριβώς. Αν είναι μία πλήρης πρόταση, φαίνεται παράλογο να μην υπάρχει τελεία στο τέλος.
Κι ακόμα πιο παράλογο, αν είναι δύο προτάσεις και υπάρχει τελεία στην πρώτη αλλά όχι στη δεύτερη.

Κι όμως, στις σημερινές εφημερίδες μπορείτε να δείτε αυτό που λέω:
https://www.naftemporiki.gr/frontpages/10/04/2022/entheta-efimeridon/real-news-real-money/full

Ο Μπαμπινιώτης γράφει στο Λεξικό των Δυσκολιών και των Λαθών στη Χρήση της Ελληνικής (Κέντρο Λεξικολογίας, 2014):
Σε ορισμένες περιπτώσεις πλήρων προτάσεων η τελεία δεν χρησιμοποιείται:
α) σε τίτλους (εφημερίδων, περιοδικών, βιβλίων, κεφαλαίων βιβλίου κ.ά.):
Έρχονται νέοι φόροι - Παραβιάζονται θεμελιώδη δικαιώματα
β) σε λεζάντες φωτογραφιών:
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ξεναγείται στην Ακρόπολη

Υ.Γ. Με απασχολεί ιδιαιτέρα γιατί σε ένα βιβλίο που επιμελήθηκα και κυκλοφόρησε το 2014, έβαλα τελεία και σε φράσεις που δεν συνιστούσαν πλήρη πρόταση και ήταν λεζάντες φωτογραφιών. Τότε, βέβαια, μόλις είχε κυκλοφορήσει και το συγκεκριμένο λεξικό του Μπαμπινιώτη και δεν είχα προλάβει να το μελετήσω και να λάβω υπόψη μου τις κατευθύνσεις που δίνει!

 

[nickel]

έβαλα τελεία και σε φράσεις που δεν συνιστούσαν πλήρη πρόταση και ήταν λεζάντες φωτογραφιών

Δεν είναι έγκλημα καθοσιώσεως. Παρόμοια συζήτηση γίνεται και στην περίπτωση που έχουμε λίστες (αριθμημένες, με τελείες κ.τ.ό.). Δεν έχουν επικρατήσει αυστηροί κανόνες, ούτε καν μετά την κυκλοφορία του Λεξικού των δυσκολιών.

 

[san_palia_zografia]

Δεν είναι έγκλημα καθοσιώσεως. Παρόμοια συζήτηση γίνεται και στην περίπτωση που έχουμε λίστες (αριθμημένες, με τελείες κ.τ.ό.). Δεν έχουν επικρατήσει αυστηροί κανόνες, ούτε καν μετά την κυκλοφορία του Λεξικού των δυσκολιών.

Μακάρι να μην είναι! Γιατί το έχω πάρει βαρέως!

Στους τίτλους φαίνεται λογικό να μην υπάρχουν τελείες και συμφωνώ.

Στις λεζάντες φωτογραφιών όμως, προσπαθώ να φανταστώ πώς θα φαίνονταν χωρίς τελείες.

Ιδίως στις περιπτώσεις που υπάρχει ολόκληρη πρόταση ή, χειρότερα, προηγείται άλλη που έχει τελεία...

 

[san_palia_zografia]

Ο Αλέξης δεν το έκανε όμως.

Μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ένας γενικός κανόνας ότι, όταν το επίρρημα βρίσκεται στο τέλος της πρότασης, δεν προηγείται κόμμα;

 

[Earion]

Το "΄όμως" δεν είναι επίρρημα.

 

[san_palia_zografia]

Μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ένας γενικός κανόνας ότι, όταν το επίρρημα ή ο σύνδεσμος βρίσκεται στο τέλος της πρότασης, δεν προηγείται κόμμα;

 

[san_palia_zografia]

Το ανέφερα ως παράδειγμα και για τους συνδέσμους, και για τα επιρρήματα!

 

[san_palia_zografia]

Δεν είμαι φιλόλογος - οπότε, συγχωρέστε μου το λάθος!

 

[Earion]

Μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ένας γενικός κανόνας ότι, όταν το επίρρημα ή ο σύνδεσμος βρίσκεται στο τέλος της πρότασης, δεν προηγείται κόμμα;

Δεν μπορώ να απαντήσω αν δεν δω παραδείγματα. Ούτε μπορώ να φανταστώ γιατί να υπάρχει «κανόνας» σε ένα θέμα που, όπως παραδεχθήκαμε όλοι, είναι αρκετά ρευστό και υπόκειται σε κατά περίπτωση λύσεις.

Δεν είμαι φιλόλογος - οπότε, συγχωρέστε μου το λάθος!

Μην έχεις ενοχές! Δεν χρειάζεται να είσαι φιλόλογος για να έχεις την αίσθηση της γλώσσας.

 

[san_palia_zografia]

Μα έδωσα ένα παράδειγμα πριν!

Να δώσω κι άλλο ένα:

Κάθε κριτική είναι δικαιολογημένη, άλλωστε.

 

[Earion]

Όχι, δεν χρειάζεται κόμμα.

 

[san_palia_zografia]

Όχι, δεν χρειάζεται κόμμα.

Είναι κάπου γραμμένος αυτός ο κανόνας;

Ότι δεν μπαίνει κόμμα πριν από τον σύνδεσμο, αν αυτός βρίσκεται στο τέλος της πρότασης;

 

[Earion]

Όχι, δεν ξέρω αν υπάρχει τέτοιος κανόνας. Και δεν υπάρχει διότι δεν χρειάζεται.
Υπάρχουν και θέματα που τα χειρίζεται κανείς με την κοινή λογική, χωρίς να αναζητά τις πλάκες του Μωυσή.

 

[nickel]

Το άλλωστε είναι επίρρημα.

Και γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε; | Κώστας Γιαννακίδης

Αν η ιστορική αποτίμηση του πολιτικού βίου του Μητσοτάκη λαμβάνει θετικό πρόσημο, είναι για τον κυνισμό του, δηλαδή την άλλη όψη της ειλικρίνειας, που επέδειξε, κυρίως κατά την περίοδο της πρωθυπουργίας του

www.protagon.gr

 

[san_palia_zografia]

Το άλλωστε είναι επίρρημα.

Και γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε; | Κώστας Γιαννακίδης

Αν η ιστορική αποτίμηση του πολιτικού βίου του Μητσοτάκη λαμβάνει θετικό πρόσημο, είναι για τον κυνισμό του, δηλαδή την άλλη όψη της ειλικρίνειας, που επέδειξε, κυρίως κατά την περίοδο της πρωθυπουργίας του

www.protagon.gr

Γι' αυτό η ερώτηση, όπως είπα προηγούμενα, αφορούσε και τους συνδέσμους, και τα επιρρήματα!

 

[san_palia_zografia]

Όχι, δεν ξέρω αν υπάρχει τέτοιος κανόνας. Και δεν υπάρχει διότι δεν χρειάζεται.
Υπάρχουν και θέματα που τα χειρίζεται κανείς με την κοινή λογική, χωρίς να αναζητά τις πλάκες του Μωυσή.

Η λογική η δική μου λέει ότι πρέπει να προηγείται κόμμα!

 

[anepipsogos]

Η λογική η δική μου λέει ότι πρέπει να προηγείται κόμμα!

Στα κάποια πολλά χρόνια που λειτούργησα ως διορθωτής/επιμελητής, πάντα έλεγα μέσα μου και διέδιδα γύρω μου: εάν έχουμε φτάσει να απαλλάξουμε ένα κείμενο από τα παντοειδή του λάθη και είμαστε στο σημείο να συζητούμε εάν θα βάλουμε κόμμα στις συγκεκριμένες περιστάσεις (όπως αυτά τα παραδείγματα, καλή ώρα), βιώνουμε την υπέρτατη πολυτέλεια που επιφυλάσσει η τυπωμένη ζωή σε συντάκτες/μεταφραστές/επιμελητές κλπ

Οπότε, προσωπικά πάντα, όσον αφορά τα κόμματα, τηρούσα τις χοντρές "κόκκινες γραμμές-κανόνες", και από εκεί και πέρα, σε πιο "γκρίζες" περιοχές, άφηνα το πράγμα απείραχτο, όπως το προτιμούσε ο συντάκτης.

 

[nickel]

Η λογική η δική μου λέει ότι πρέπει να προηγείται κόμμα!

Δεν είσαι ο μόνος που θέλει να χωρίζει με κόμμα τα αντιθετικά επιρρήματα, σε όποιο σημείο της πρότασης κι αν βρίσκονται. Αντιγράφω τρία παραδείγματα με το εξάλλου:

Αξίζει, εξάλλου, να σημειωθεί ότι με βάση τις ήδη ισχύουσες από το 2014 διατάξεις [...]​

Εξάλλου, δεν είχα και άλλες επιλογές στην κατάσταση που βρισκόμουν [...]​

Η εκδρομή θα αναβληθεί λόγω έλλειψης συνοδών καθηγητών· ο καιρός δε θα την επέτρεπε, εξάλλου.​

Θα μπορούσα να παραθέσω παρόμοια παραδείγματα χωρίς κόμμα.
Η τάση για κόμμα συμβαίνει επειδή εδώ έχουμε αντιθετικό επίρρημα και θέλουμε να το ξεχωρίσουμε από την υπόλοιπη σημασία. Κάτι που δεν θα κάναμε με ένα χρονικό ή άλλο επίρρημα. Θα έβαζες κόμμα πριν από π.χ. ένα γρήγορα;

 

[san_palia_zografia]

Δεν είσαι ο μόνος που θέλει να χωρίζει με κόμμα τα αντιθετικά επιρρήματα, σε όποιο σημείο της πρότασης κι αν βρίσκονται. Αντιγράφω τρία παραδείγματα με το εξάλλου:

Αξίζει, εξάλλου, να σημειωθεί ότι με βάση τις ήδη ισχύουσες από το 2014 διατάξεις [...]​

Εξάλλου, δεν είχα και άλλες επιλογές στην κατάσταση που βρισκόμουν [...]​

Η εκδρομή θα αναβληθεί λόγω έλλειψης συνοδών καθηγητών· ο καιρός δε θα την επέτρεπε, εξάλλου.​

Για τα δύο πρώτα παραδείγματα υπάρχει σχεδόν ομοφωνία. Για το τρίτο οι απόψεις διίστανται!

Τα συγκεκριμένα παραδείγματα προέρχονται από κάποια γραμματική ή κάποιο λεξικό;

 

[san_palia_zografia]

Η τάση για κόμμα συμβαίνει επειδή εδώ έχουμε αντιθετικό επίρρημα και θέλουμε να το ξεχωρίσουμε από την υπόλοιπη σημασία. Κάτι που δεν θα κάναμε με ένα χρονικό ή άλλο επίρρημα. Θα έβαζες κόμμα πριν από π.χ. ένα γρήγορα;

Δεν θα έβαζα! Ακριβώς επειδή το επίρρημα είναι αντιθετικό, μοιάζει λογικό να προηγηθεί κόμμα!