transgender = διεμφυλικός

[Zazula]

Από το βιβλίο Η βιολογία της ομοφυλοφιλίας:

 

[nickel]

Πολύ ωραία, Ζαζ, και ευχαριστούμε. Αντιγράφω με OCR τη σημείωση του μεταφραστή (του Λύο Καλοβυρνά):

Δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία στα ελληνικά ως προς την απόδοση των όρων transsexual/transgender, ενώ είναι σημαντικό να γίνει η διάκριση τους. Transsexual (διεμφυλικό) είναι το άτομο του οποίου η ταυτότητα φύλου δεν συμφωνεί με τα γεννητικά του όργανα, το σωματικό του φύλο. Transgender (διαφυλικό) είναι το άτομο του οποίου το κοινωνικό φύλο (κοινωνική συμπεριφορά - κινησιολογία, ντύσιμο κ.τ.λ.) δεν συμφωνεί με τα κυρίαρχα κοινωνικά πρότυπα συμπεριφοράς που διέπουν κάθε φύλο. Υπάρχει επίσης ο όρος intersex (μεσοφυλικός) για τα άτομα στα οποία συνυπάρχουν τόσο αρσενικά όσο και θηλυκά γεννητικά όργανα (εσωτερικά ή εξωτερικά). Τέλος, ο όρος παρενδυτικός (transvestite) αναφέρεται σε άτομα κάθε φύλου που αρέσκονται να ντύνονται με ρούχα του αντίθετου φύλου. Κανένας από τους όρους αυτούς δεν έχει σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό του ατόμου, δηλαδή ένα διεμφυλικό, διαφυλικό, μεσοφυλικό ή παρενδυτικό άτομο μπορεί να είναι ετεροφυλόφιλο, ομοφυλόφιλο ή αμφιφυλόφιλο. (Σ.τ.Μ.)​

 

[AoratiMelani]

Τελικά πώς λέμε στα ελληνικά το transsexual και το transgender;

Το νήμα μοιάζει να καταλήγει ότι transsexual=διαφυλικός και transgender=διεμφυλικός.
Όμως στη μετάφραση του Καλοβυρνά βλέπω να χρησιμοποιούνται ανάποδα.
Τελικά τι είναι το "σωστό"; Τι είναι το καθιερωμένο; Ποιο είναι το σημείο αναφοράς;
Και τέλος πάντων εγώ τι να χρησιμοποιήσω;

ΕΔΙΤ: Ο ίδιος ο Καλοβυρνάς σε αυτό το άρθρο του χρησιμοποιεί το transsexual=διαφυλικός. Μύλος. Έτσι όπως τα έχουμε κάνει, δεν τολμώ πια να χρησιμοποιήσω τίποτα - ή μάλλον μπορώ να χρησιμοποιήσω ό,τι θέλω.

 

[nickel]

Τα πράγματα ήταν αρκετά ξεκαθαρισμένα στο #36 του Θέμη, όπου το διαφυλικός πήγαινε στο intersex.

Μου λένε ότι η αντίφαση που φαίνεται να υπάρχει στις απόψεις του Καλοβυρνά δεν αποκλείεται να οφείλεται σε εσωτερική επιμέλεια της ορολογίας από τους επιμελητές του εκδότη.

Εγώ θα ήθελα μια απλή αντιστοιχία που κρατά το φύλο για το sex και το έμφυλο για το gender. Αλλά δεν δουλεύω τέτοια κείμενα και δεν έχει χρειαστεί να διαμορφώσω τελική άποψη.

 

[AoratiMelani]

Στην πρόσφατη εκδήλωση της ΠΕΕΜΠΙΠ "Μετάφραση, φύλο, γλώσσα και φεμινισμός", ο Κώστας Κανάκης (Εργαστήριο Εθνογραφικών Προσεγγίσεων της Γλώσσας, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας & Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου) παρουσίασε ένα απόσπασμα μετάφρασης με ορολογία που έχει ενδιαφέρον για την παρούσα συζήτηση. Μεταφέρω εδώ τις σημειώσεις αυτής της μετάφρασης, όπου φαίνονται οι όροι. Μπορείτε να δείτε το power point της ομιλίας του εδώ ή να ακούσετε το βίντεο της εκδήλωσης που είναι αναρτημένο μαζί με άλλα εδώ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
• Μια σημείωση για την απόδοση των όρων στην αρχή του κειμένου είναι απαραίτητη:
gender-variant: ‘παρεμφυλικός-ή-ό’
trans-gender(ed): ‘διεμφυλικός-ή-ό’
cross-gender: ‘διαφυλικός-ή-ό’
trans-sexual:‘διασεξουαλικός-ή-ό’.
• Στο Imagining Transgender (Valentine 2007), γράφω μακροσκελώς για τη δική μου χρήση του όρου “transgender-identified”(=αυτοπροσδιοριζόμενος/-η/-ο-ως-διεμφυλικός/-ή/-ό) και τις πολιτικές της ίδιας της κατηγορίας “transgender” (=διεμφυλικός/-ή/-ό) ως γενικευτικού όρου για όλους τους παρεμφυλικούς ανθρώπους. Σε αυτό το κείμενο, ωστόσο, θα χρησιμοποιήσω και τους δύο αυτούς όρους χωρίς σχόλιο

 

[Palavra]

Μερικά χρόνια αργότερα, φαίνεται πως ο όρος που έχει παγιωθεί πλέον είναι τρανς/τρανς άτομα.

Και επανέρχομαι με ερώτηση γραμματικής φύσης: μπορούμε να δικαιολογήσουμε τη χρήση του ουσιαστικού ως επιθέτου σ' αυτήν την περίπτωση και να μην καταφύγουμε στο σωστότερο γραμματικά αλλά μη χρησιμοποιούμενο «άτομα τρανς»; Εγώ λέω πως ναι αλλά και ποια είμαι εγώ, οπότε έψαξα στα λεξικά. Σχετική αιτιολόγηση βρίσκω μόνο στο ΜΗΛΝΕΓ Πατάκη, που καταχωρίζει το λατινογενές τρανς ως άκλιτο επίθετο, αν και στο πεδίο «Χημεία». Σ' αυτό το πεδίο έχουμε ήδη σε χρήση κάποια σχετικά ονοματικά σύνολα, όπως τρανς λιπαρά οξέα.

Τι λέτε κι εσείς;

 

[drsiebenmal]

Νομίζω ότι ίσως θα έπρεπε να ξεκινήσουμε ένα νήμα με «άκλιτα επίθετα», να τα βγάλουμε κι αυτά από το ντουλάπι. Τρανς άτομα, ροκ συγκροτήματα, κοτλέ παντελόνια και άλλα διαχρονικά (τώρα π.χ. μου ήρθε η «εβαζέ φούστα» που έλεγε η μάνα μου).

 

[daeman]

...μπορούμε να δικαιολογήσουμε τη χρήση του ουσιαστικού ως επιθέτου σ' αυτήν την περίπτωση και να μην καταφύγουμε στο σωστότερο γραμματικά αλλά μη χρησιμοποιούμενο «άτομα τρανς»; ...

Τι λέτε κι εσείς;

... ποπ τραγούδι, τζαζ κλαμπάκι, μπλουζ μπαράκι, σόουλ μουσική, αντεργκράουντ κινηματογράφος, αβανγκάρντ τέχνη, αγκορά πουλόβερ, αλέγκρο τέμπο, αμπιγέ κουστούμι, αργκό γλώσσα, ασημί πούλιες, πορτοκαλί ήλιος, ασορτί τσάντα, ατζέμ πιλάφι, βαριετέ θέαμα, βελουτέ ύφασμα, βεραμάν χρώμα, βιτρό παράθυρα, γαλβανιζέ λαμαρίνα, γιαλαντζί ντολμάδες, γιούνισεξ ρούχα, γκάνγκστερ ραπ, γκοφρέ χαρτί, γκρενά φόρεμα, γκρι παπούτσια, γουέστερν μυθολογία, γκέι άτομο ...

Κι όλα αυτά μέχρι το γάμα μόνο, από το ΛΚΝ. Kαι τα τρανς λιπαρά οξέα: https://www.lexilogia.gr/threads/trans-fats.10040/

Προηγείται ο ζωντανός λόγος, ενώ η γραμματική (πρέπει να) τον περιγράφει, αλλά συνήθως μένει πίσω.

 

[dharvatis]

Διαφωνώ καθέτως, κατακορύφως και αναφανδόν - αυτά είναι αγγλισμοί και κακοποίηση της γλώσσας, και δεν θέλει πολύ για να πάμε από εκεί στη «Σάμσουνγκ τηλεόρασή μου» και στο «Φίατ αυτοκίνητό σου». Αυτό θέτε; Ε;
Σοβαρά όμως, ας μη συγκρίνουμε με όρους που έχουν μεταφερθεί αυτούσιοι από άλλες γλώσσες, όπως το τζαζ κλαμπ και ο γιαλαντζί ντολμάς, ούτε με τα άκλιτα χρώματα που παρασύρονται από τα κλιτά, ούτε με το trans της χημείας, του οποίου η θέση κληρονομήθηκε από τους κανόνες της IUPAC: επειδή γράφουμε «cis-/trans-εξενοϊκό οξύ», αναγκαστικά θα πούμε και «τρανς λιπαρό οξύ». Δεν νομίζω ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτό ως προηγούμενο.

 

[drsiebenmal]

Διαφωνώ καθέτως, κατακορύφως και αναφανδόν - αυτά είναι αγγλισμοί και κακοποίηση της γλώσσας, και δεν θέλει πολύ για να πάμε από εκεί στη «Σάμσουνγκ τηλεόρασή μου» και στο «Φίατ αυτοκίνητό σου». Αυτό θέτε; Ε;

Όμως, Χαρβ, σημάδεψες κέντρο. Το πρόβλημα με τη Σάμσουνγκ τηλεόραση και το λακόστ μπλουζάκι μούρλια είναι η μετατροπή των ονομάτων σε επιθετικούς προσδιορισμούς, και αυτή η χρήση είναι ο πραγματικός αγγλισμός.

 

[Palavra]

Διαφωνώ καθέτως, κατακορύφως και αναφανδόν - αυτά είναι αγγλισμοί και κακοποίηση της γλώσσας, και δεν θέλει πολύ για να πάμε από εκεί στη «Σάμσουνγκ τηλεόρασή μου» και στο «Φίατ αυτοκίνητό σου». Αυτό θέτε; Ε;
Σοβαρά όμως, ας μη συγκρίνουμε με όρους που έχουν μεταφερθεί αυτούσιοι από άλλες γλώσσες, όπως το τζαζ κλαμπ και ο γιαλαντζί ντολμάς, ούτε με τα άκλιτα χρώματα που παρασύρονται από τα κλιτά, ούτε με το trans της χημείας, του οποίου η θέση κληρονομήθηκε από τους κανόνες της IUPAC: επειδή γράφουμε «cis-/trans-εξενοϊκό οξύ», αναγκαστικά θα πούμε και «τρανς λιπαρό οξύ». Δεν νομίζω ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτό ως προηγούμενο.

Οπότε αυτό είναι το επιχείρημα, ότι μεταφέρθηκε με μερική μετάφραση αυτούσιο από τα αγγλικά, [σημειώνει το επιχείρημα, κλείνει σημειωματάριο, αχρείαστο να είναι ]