Λέξεις για φιγούρα και για τρικλοποδιές

[Alexandra]

Φυσικά, το ακριβές (που ορίζεται και από τους οικείους κανονισμούς αρκετών αθλητικών ομοσπονδιών που έχω γνώση) είναι ότι οι διαιτητές επιβάλλεται να μην είναι οι πρωταγωνιστές...

Εδώ, αγαπητέ μου δόκτορα, μας είπαν ότι οι κανόνες του υποτιτλισμού είναι υποκειμενικοί. Του λες ότι ο υπότιτλος πρέπει να βοηθάει τον θεατή, όχι να τον εμποδίζει να απολαύσει την ταινία, και σου λέει "προσωπική σου γνώμη, κράτα την για τον εαυτό σου". Τι άλλο θ' ακούσουμε; Ή μάλλον, μαντεύω τι θα μπορούσαμε ν' ακούσουμε από κάποιον που πάσχει από παραλήρημα μεγαλείου: "Οι υπότιτλοι πρέπει να καλύπτουν όλη την εικόνα, για να εκτιμούμε στον μέγιστο βαθμό το τεράστιο ταλέντο του τιτανοτεράστιου μεταφραστή που γράφει δικό του σενάριο αντί να αποδίδει το κείμενο του σεναριογράφου".

 

[SBE]

Βρε ολιγοδρανισμένα αμνοερίφια, μήπως μπορείτε να μου πείτε τί σημαίνει ολιγοδρανισμένος, γιατί βαριέμαι να ανοίγω λεξικό; (δέχομαι παντως ότι είμαι, κι ας μην ξέρω τί σημαίνει).

 

[AoratiMelani]

Εγώ δεν ξέρω, αλλά θα κάνω μια εκπαιδευμένη μαντεψιά εύλογη υπόθεση.
Αν έχει να κάνει με τη δράνα, μήπως σημαίνει αυτά που δεν έχουν βοσκήσει πολύ, τα ισχνά, τα κακομοιριασμένα;

Μόλις συνειδητοποίησα ότι χάσαμε τον τέλειο συμπαίκτη για το παιχνίδι με το λεξικό. Τέτοιο λεξιλόγιο δεν το 'χει ο πάσα ένας.

 

[sarant]

Εγώ δεν ξέρω, αλλά θα κάνω μια εκπαιδευμένη μαντεψιά εύλογη υπόθεση.
Αν έχει να κάνει με τη δράνα, μήπως σημαίνει αυτά που δεν έχουν βοσκήσει πολύ, τα ισχνά, τα κακομοιριασμένα;

Μόλις συνειδητοποίησα ότι χάσαμε τον τέλειο συμπαίκτη για το παιχνίδι με το λεξικό. Τέτοιο λεξιλόγιο δεν το 'χει ο πάσα ένας.

ολιγοδρανισμένος = αμήχανος, απαθής.
Τη λεξη τη χρησιμοποιεί ο Γρυπάρης σε μεταφραση του ΠρομΔεσμώτη.

 

[Palavra]

Βρε ολιγοδρανισμένα αμνοερίφια [...]

Άντε να χαθείς, μ' έπνιξες

 

[crystal]

Θέλω μόνο να μοιραστώ μαζί σας πως, όταν είδα πέρσι το καλοκαίρι την Αντιγόνη σε μετάφραση που είχε κάνει ο Δημήτρης Μαρωνίτης λίγο πριν φύγει, έμεινα έκθαμβη. Η γλώσσα ήταν τόσο μεστή, τόσο "σοφοκλική" και συνάμα τόσο άμεση και απλή, που ξεπερνούσε οποιονδήποτε διεκπεραιωτικό χαρακτήρα της μετάφρασης. Ήταν αριστούργημα. Πιστεύω πραγματικά πως εκεί οφειλόταν η μισή επιτυχία της παράστασης, το γεγονός ότι η Επίδαυρος ήταν ασφυκτικά γεμάτη αλλά δεν άκουγες ούτε κιχ.

Αν θέλουμε να κοιτάμε τις κορυφές, ορίστε μία εξαιρετικά δύσκολη, για πραγματικά πολύ λίγους και εκλεκτούς: να φέρεις ένα δύσκολο κείμενο δυόμισι χιλιάδων ετών στη γλώσσα του σήμερα, να γίνεις η γέφυρα για να πατήσουν καλοί καλλιτέχνες και να κόψουν την ανάσα 12.000 θεατών, και να μην το καταλάβει κανείς. Να μην καταλαβαίνει κανείς ότι έχεις κάνει κάτι μεγαλειώδες, γιατί πουθενά δεν έχεις κλείσει το μάτι στον εαυτό σου. Να φτιάξεις κάτι υπέροχο με τα πιο απλά υλικά, μ' αυτές τις περιφρονημένες καθημερινές λέξεις που, ωστόσο, μπορούν να καταλάβουν οι πάντες.

 

[Marinos]

Εάν σας ενδιαφέρει, υφίσταται και έτερος κήνσορας, ο οποίος κατόρθωσε να καταγράψει περισσότερες.
http://critics-point.gr/ἀποτρόπαιο-γλωσσικὸ-ἔγκλημα-στὸν-ὑ/

Εφόσον δεν υπάρχει δυνατότητα απάντησης, εγώ δεν θα συνεχίσω αυτή τη συζήτηση. Ήθελα μόνο να πω ότι η κριτική του Λεωτσάκου, στην οποία μας παρέπεμψε ο Ελκεσίπεπλος, είναι κι αυτή διαμάντι επίδειξης εγκυκλοπαιδικών γνώσεων και βερμπαλισμού. Να τα λέμε αυτά. (Α, και στις ακατανόητες για τον Λεωτσάκο λέξεις συγκαταλέγονται ο καθημαγμένος και το σκύβαλο. Μα τελικά, ένα ζήτημα με τη γλώσσα το έχουν οι φιλόμουσοι!)

 

[Marinos]

Να πω επίσης για τους εδώ φιλόμουσους ότι απόψε η ΕΡΤ3 έχει τη Λούλου του Άλμπαν Μπεργκ, έξοχη όπερα για εξασκημένα αυτιά (δωδεκάφθογγη ή μάλλον σειραϊκή) και με υπότιτλους για την πλέμπα.

 

[SBE]

Και με το γράψιμο φαινεται να έχουν πρόβλημα: Τρεις σελίδες μπλα μπλα μέχρι να μπει στο ζουμί. Αλλά δεν είναι λίγο ειπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα;
Παρεμπιπτόντως, το εδαφοχτύπι μ'αρέσει. Και ειναι και το μόνο που καταλαβαινω αμέσως από τη λίστα.

 

[Palavra]

Νομίζω κι εγώ ότι θα ήταν καλύτερα να μην απευθυνόμαστε απευθείας στον χρήστη Elkesipeplos καθώς δεν μπορεί να απαντήσει.

Θα σημειώσω ωστόσο πως το ότι δεν μπορεί να απαντήσει οφείλεται αποκλειστικά σε δικές του πράξεις. Ζητώ επίσης συγγνώμη για το αυτοποστάρισμα, αλλά θα ήθελα να ξαναπώ τα παρακάτω:

Δεν υπάρχει «γνώμη» και «άποψη» για πράγματα τα οποία έχουν αντικειμενική υπόσταση και ευρύτερη συναίνεση. Επομένως, όχι, δεν έχουν όλες οι γνώμες την ίδια βαρύτητα, ούτε το γεγονός ότι κάποιος είναι ελεύθερος να πει την άποψή του σημαίνει πως η άποψή του είναι σωστή. Ούτε χωρεί συζήτηση για το «αντικειμενική υπόσταση» και το «ευρύτερη συναίνεση» επειδή κάποιος πιστεύει στη μεταμοντέρνα αντίληψη πως όλα είναι υπό αμφισβήτηση, ακόμα κι αν ο αμφισβητών δεν έχει εμπειρία στο θέμα πάνω στο οποίο τοποθετείται. Ελευθερία της έκφρασης σημαίνει να μπορείς να λες την άποψή σου χωρίς να υφίστασαι διωγμούς από το επίσημο κράτος. Δεν σημαίνει ότι ο συνομιλητής σου δεν είναι ελεύθερος να σου υποδείξει πως αυτό που λες δεν είναι σωστό ή και να το χαρακτηρίσει αρνητικά.

Οπότε, το «υπερασπίζομαι το δικαίωμά σου να λες αυτό που λες» δεν σημαίνει «δεν έχω το δικαίωμα να σου πω ότι λες ανακρίβειες». Ούτε σημαίνει πως δεν έχω δικαίωμα να σε τιμωρήσω επειδή αυτό που είπες δεν συνάδει με το χώρο στον οποίο το εξέφρασες και το κοινό στο οποίο το απηύθυνες. Η ελευθερία του λόγου δεν είναι χωρίς συνέπειες.

 

[sarant]

Εφόσον δεν υπάρχει δυνατότητα απάντησης, εγώ δεν θα συνεχίσω αυτή τη συζήτηση. Ήθελα μόνο να πω ότι η κριτική του Λεωτσάκου, στην οποία μας παρέπεμψε ο Ελκεσίπεπλος, είναι κι αυτή διαμάντι επίδειξης εγκυκλοπαιδικών γνώσεων και βερμπαλισμού. Να τα λέμε αυτά. (Α, και στις ακατανόητες για τον Λεωτσάκο λέξεις συγκαταλέγονται ο καθημαγμένος και το σκύβαλο. Μα τελικά, ένα ζήτημα με τη γλώσσα το έχουν οι φιλόμουσοι!)

Χωρίς διάθεση να κάνω τον δικηγόρο του Λ., και συμφωνώντας στα περί βερμπαλισμού, να παρατηρήσω ότι, όπως το κατάλαβα εγώ, δεν επισημαίνει τις λέξεις αυτές ως ακατανόητες αλλά θεωρεί (όχι άδικα, θα έλεγα) αδόκιμη τη σύναψη "καθημαγμένο αστέρι", όπως και τον χαρακτηρισμό "σκύβαλο" για κάποιον ανθρωπο.
Στο δεύτερο δεν έχει δίκιο.

 

[Neikos]

Εγώ δεν ξέρω, αλλά θα κάνω μια εκπαιδευμένη μαντεψιά εύλογη υπόθεση.
Αν έχει να κάνει με τη δράνα, μήπως σημαίνει αυτά που δεν έχουν βοσκήσει πολύ, τα ισχνά, τα κακομοιριασμένα;

Μόλις συνειδητοποίησα ότι χάσαμε τον τέλειο συμπαίκτη για το παιχνίδι με το λεξικό. Τέτοιο λεξιλόγιο δεν το 'χει ο πάσα ένας.

Μου κόλλησε κι εμένα αυτή η λέξη. Όντως, μόνο στη μετάφραση του Γρυπάρη τη βρίσκω, όπως λέει κι ο Sarant πιο πάνω. Να σχηματίζεται άραγε από το ολίγος + δραίνω "δρω", όπως το αδρανής (α + δραίνω "δρω"). Αυτός που παρουσιάζει ελάχιστη δράση, άρα απαθής όπως προαναφέρθηκε. Προς τα εκεί κλίνω.

 

[Neikos]

Χωρίς διάθεση να κάνω τον δικηγόρο του Λ., και συμφωνώντας στα περί βερμπαλισμού, να παρατηρήσω ότι, όπως το κατάλαβα εγώ, δεν επισημαίνει τις λέξεις αυτές ως ακατανόητες αλλά θεωρεί (όχι άδικα, θα έλεγα) αδόκιμη τη σύναψη "καθημαγμένο αστέρι", όπως και τον χαρακτηρισμό "σκύβαλο" για κάποιον ανθρωπο.
Στο δεύτερο δεν έχει δίκιο.

Έτσι το βλέπω κι εγώ, η σύναψη των λέξεων τον ενοχλεί μάλλον, αλλά πέρα από το σκύβαλο που έχει σίγουρα άδικο ο Λ. (χρησιμοποιείται άραγε κι αλλιώς σήμερα;), ακόμα και το καθημαγμένο αστέρι δεν νομίζω ότι ανήκει στα αποτρόπαια γλωσσικά εγκλήματα του τίτλου.
Μάλλον είναι από αυτό το σημείο του λιμπρέτου :
TUTTI fuorché ARMIDA e RINALDO
Un astro di sangue
Dall'etra s'affaccia;
Ogni alma già langue,
L'agghiaccia il dolor....

Ούτε εμένα μου αρέσει βέβαια, αλλά σε σχέση με τα άλλα που διαβάσαμε αυτό είναι πταίσμα που θα μπορούσε και να το παραλείψει μου φαίνεται.

 

[Earion]

Για το ολιγοδρανισμένος σκέφτομαι μήπως το δεύτερο συνθετικό του προέρχεται από το ρήμα αντρανίζω ή αντραλίζω, αντρανίζομαι : ζαλίζομαι.

Αντράλα (και ντράλα) είναι η ζάλη, η σκοτοδίνη, ο ίλιγγος. Ακούγεται περισσότερο στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά είναι λέξη σχεδόν πανελλήνια. Το ρήμα είναι αντραλίζομαι και προέρχεται από το μεσαιωνικό τραλίζομαι (π.χ. στον Πτωχοπρόδρομο), που σημαίνει επίσης «ζαλίζομαι, σκοτίζομαι» και που ο Κοραής το είχε ετυμολογήσει από το τραυλός.

Ο Καζαντζάκης χρησιμοποίησε συχνά στην Οδύσσειά του την αντράλα, και μάλιστα σε επιστολή του στον Κακριδή υπερασπίστηκε τη χρήση αυτής της «καθαρότατα δημοτικής» λέξης. Στο δημοτικό του «Κάστρου της Ωριάς», ο μεταμφιεσμένος Τούρκος παρακαλεί την κυρά να μην τον ανεβάσει με τον σάκο: «Μη κυρά τον σάκκο κι αντραλίζομαι»· έτσι αυτή ανοίγει την πόρτα του κάστρου. Υπάρχει και η αστεία παροιμία «Κρεμάστε τον αδερφό μου γιατί εγώ αντραλίζομαι», που τη χρησιμοποίησε στη Βουλή πριν από μερικά χρόνια ο Φ. Χατζημιχάλης, βουλευτής Λάρισας.
Η αντράλα μπορεί να οφείλεται σε πείνα: «Αντραλίζομαι, πεινώ», παρακαλεί ο κυρ Μέντιος του Βάρναλη για να πάρει την απάντηση ότι θα φάει στον ουρανό· μπορεί και σε έρωτα: στο τραγούδι Μη γαρίφαλο μου (Μ. Λοΐζος - Λ. Παπαδόπουλος), ο τραγουδιστής παραπονιέται ότι «κλαίω κι αντραλίζομαι, πέφτω και τσακίζομαι κι αυτή δεν με προσέχει». Αντράλα είναι και η ζάλη μετά το μεθύσι. Σίγουρα δεν έπρεπε να λείπει από τα νεότερα λεξικά μας.

http://www.periergos.gr/erotiseis/ti-einai-antrala

​

 

[sarant]

Για το ολιγοδρανισμένος σκέφτομαι μήπως το δεύτερο συνθετικό του προέρχεται από το ρήμα αντρανίζω ή αντραλίζω, αντρανίζομαι : ζαλίζομαι.

Βασικά είναι αρχαίο, από το δραίνω που σημαίνει "είμαι έτοιμος να κάνω κάτι / έχω τη δύναμη να κάνω κάτι" (φυσικά από το δρω).
Από εκεί ο ολιγοδρανής που δεν επέζησε, όμως επέζησε ο αδρανής.

Ο Γρυπάρης τόλμησε να μεταφέρει τη λέξη στα νέα ελληνικά, αλλά δεν ξέρω αν του βγήκε.

 

[drsiebenmal]

Ο Γρυπάρης τόλμησε να μεταφέρει τη λέξη στα νέα ελληνικά, αλλά δεν ξέρω αν του βγήκε.

Αναρωτιέμαι αν είναι καν δόκιμη η μεταφορά από τον Γρυπάρη. Λέγαμε ή, έστω, δοκίμασε ποτέ κάποιος τα αδρανίζω/αδρανισμένος στη θέση του αδρανώ/αδρανών, είμαι αδρανής; Επειδή δεν είναι κακή ιδέα μια λέξη με απλώς μειωμένη αδράνεια (που είναι λίγη δράση, αλλά ας το αφήσω αυτό) αλλά στον συγκεκριμένο τύπο ολιγοδρανισμένος πώς φτάνει κανείς; Με αδρανής > ολιγοδρανής > ολιγοδρανισμένος; Δεν είναι προφανές ότι πρόκειται για αποτυχημένο πείραμα;

 

[nickel]

Δεν θυμάμαι αν το έχω ξαναπεί, αλλά μια από τις λέξεις που πρέπει να βγάλουμε από το λεξιλόγιό μας γιατί μπερδεύει τον κόσμο και στο τέλος δεν ξέρουμε τι θέλει να πει αυτός που τη χρησιμοποιεί είναι το σεμνύνομαι. Έχει μια μακρινή ετυμολογική σχέση με τον σεμνό, αλλά δεν έχει πια καμιά σχέση με τη σεμνότητα. Σημαίνει «καυχιέμαι, καμαρώνω, υπερηφανεύομαι», π.χ. (από κείμενο που αναδημοσιεύσαμε) «Μερικές χώρες σεμνύνονται για την εισαγωγή νέων όρων».

Όταν ο Γ. Πρετεντέρης έγραψε χτες «Ηταν η πολιτική εκδοχή της συμβουλής “ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε...” — και προφανώς σεμνύνομαι για τη συνέχεια...», δεν πιστεύω ότι ήθελε να πει ότι καμαρώνει για το «ό,τι αρπάξει ο κώλος μας». Και σ' αυτή την περίπτωση το λάθος το καταλαβαίνουμε εύκολα. Σε άλλες;

Έχω απόδειξη ότι ο Γιάννης Πρετεντέρης δεν μας διαβάζει. Να, χτες είχε ένα διασκεδαστικό κομμάτι, του είδους «Με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια» (όπου τα τρυγόνια είναι ο Ευάγγελος Αντώναρος και ο Θύμιος Λυμπερόπουλος — άσχετο αυτό με το γλωσσικό μας σχόλιο).

Γράφει λοιπόν εκεί ο Γ.Π.:
«Έτσι οι διεργασίες αναμένεται να συνεχιστούν και με άλλες χαρωπές περιπτώσεις συμμετεχόντων, τις οποίες σεμνύνομαι να κατονομάσω διότι εμπίπτουν στην κατηγορία των απόρρητων ιατρικών δεδομένων.»

Φαίνεται λοιπόν και από τη δεύτερη αυτή χρήση ότι πιστεύει ότι το σεμνύνομαι σημαίνει ντρέπομαι, αισχύνομαι.

 

[Zazula]

Νομίζω κάποιοι μάθαν ή ακούσανε το «αποτροπαϊκός» κι άρχισαν να το χρησιμοποιούν ως λογιότερη εκδοχή των αποτροπιαστικός ή αποτρόπαιος — φυσικά δεν έχασε την ευκαιρία να την πατήσει και ο Τάκης Θεοδωρόπουλος (γράφει: «Αυτό σημαίνει ότι θα αλλάξουν οι πληροφορίες, όμως η σχέση του μαθητή με το βιβλίο θα παραμείνει εξίσου αποτροπαϊκή»)· με μια μικρή επιφύλαξη, ωστόσο: Είναι τόσο στρυφνός ο τρόπος που γράφει, που κάλλιστα μπορεί να ισχυριστεί οτιδήποτε αν στριμωχθεί.

 

[sarant]

Η σχέση του μαθητη με το βιβλίο δεν μπορεί να είναι αποτροπιαστική. Δεν είναι τόσο σίγουρο ότι την πάτησε.

 

[Zazula]

Εδώ ο μόνος τρόπος να βγάλω εγώ νόημα είναι ότι ο μαθητής θεωρεί αποτρόπαια τη σχέση του με το βιβλίο· με κανέναν τρόπο δεν μπόρεσα να καταλήξω σε επεξήγηση που να 'χει την κανονική σημασία του «αποτροπαϊκός» και να στέκει. Επειδή όμως πρόκειται για τον ΤΘ και τον τρόπο που γράφει, περιμένω να δω μήπως κάποιος έχει τρόπο επεξήγησης χωρίς παρανόηση για το «αποτροπαϊκός» απ' τον οποίο να βγαίνει νόημα.