Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)
There once was a journo from Zuma
Who smiled as he rode on a puma
They came back from the ride
With the journo inside
And a smile on the face of the puma
There once was a journo from Zion
Who smiled as he rode on a lion
At least that's what he thought
But a mane it had not
While he was devoured by the scion
Jah will make a way - Mountain Lion
Χρησιμοποιείται, αλλά συχνά με άλλη σημασία πια: cougar / cougarlicious.
Usually with an impressive mane and colored claws.
Gilgamesh
Member
Γιατί έλεος; μια χαρά είναι. Βέβαια θα το προτιμούσα ως χρωματισμό σε λογοτεχνικό κείμενο και όχι τόσο στην «καθημερινή» χρήση.
Όχι απλώς δεν χρειάζεται, δεν πρέπει να τον δημιουργήσουμε. Αλίμονο αν αρχίσουμε τις λεξιπλασίες εκεί που έχουμε ήδη λέξεις καταγεγραμμένες και στα λεξικά της ελληνικής γλώσσας, όπως το πούμα.
Με αυτήν την λογική, αν μεταφράζαμε κάνα ισπανόφωνο ντοκιμαντέρ και βλέπαμε pájaros bobos θα έπρεπε να τα πούμε χαζοπούλια αντί για πιγκουίνους.
Και γιατί να σταματήσουμε εκεί; Να λέμε και τεμπέλικο χαϊβάνι, φαλακρό ποντίκι, θέλω θέλω, γουρούνι του φράχτη και αλίμονό μας έτσι και χρειαστεί να μεταφράσουμε ποτέ τη γαλοπούλα
Gilgamesh
Member
Σίγουρα. Γι αυτό έκανα και την αρχική δημοσίευση.
Τι γίνεται όμως όταν μεταφράσουμε ένα λογοτεχνικό κείμενο; Μια ιστορία της αμερικανικής ενδοχώρας ή της νοτιοαμερικανικής ζούγκλας;
Πούμα, όπως στη νοτιοαμερικανική ζούγκλα θα έγραφα για ιαγουάρο (ή τζάγκουαρ, αν κρινόταν σκόπιμο αναλόγως με το πρωτότυπο, το ύφος του και τους αποδέκτες του). Γιατί τα ζώα (και τα φυτά κ.ά.π.) έχουν κοινές ονομασίες, όχι μόνο γενικές, ερμηνευτικές περιγραφές όπως το «λιοντάρι των βουνών» που μπορεί να ήταν κατάλληλο σαν επεξήγηση μιας από τις κοινές ονομασίες του στα Αγγλικά, αλλά όχι για κοινή ονομασία στα Ελληνικά, αφού υπάρχει το καθιερωμένο πούμα.
Όπως δεν θα λέγαμε τον ελέφαντα «παχύδερμο με χαυλιόδοντες».
Grey as a mouse,
Big as a house,
Nose like a snake,
I make the earth shake,
As I tramp through the grass;
Trees crack as I pass.
With horns in my mouth
I walk in the South,
Flapping big ears.
Beyond count of years
I stump round and round,
Never lie on the ground,
Not even to die.
Oliphaunt am I,
Biggest of all,
Huge, old, and tall.
If ever you'd met me
You wouldn't forget me.
If you never do,
You won't think I'm true;
But old Oliphaunt am I,
And I never lie.
Oliphaunt*, J.R.R. Tolkien (The Lord of the Rings, The Two Towers, "The Black Gate is Closed")
Για να μην καταλήξουμε όπως Οι τυφλοί και ο ελέφαντας:
MORAL.
So, oft in theologic wars
The disputants, I ween,
Rail on in utter ignorance
Of what each other mean,
And prate about an Elephant
Not one of them has seen!
* Ολίφαντας.
Last edited:
Ο φίλτατος Ανδρέας Παππάς επανήλθε την Κυριακή που πέρασε, στο Βήμα [εδώ], στα μικρά γλωσσικά που μου έδωσαν πριν από ένα μήνα [εδώ] την ευκαιρία [εδώ] να διαφωνήσω μαζί του σε όλα σχεδόν τα σημεία — και έτσι ακριβώς θα γίνει και με τα πιο πρόσφατα.
Γράφει ο Παππάς: «Ευκαιρία λοιπόν να επισημάνω, ή μάλλον να επαναλάβω, ότι η συντομογραφία για τα δισεκατομμύρια είναι δισ. (με κανονικό, όχι τελικό σίγμα, και με τελεία να ακολουθεί). Το δις είναι επίρρημα και σημαίνει δύο φορές («συναντήθηκαν δις», «του έχει προταθεί δις» κ.λπ.).»
Παππάς: «Ανεβαίνει κάποιος στον Όλυμπο, ανεβαίνει η στάθμη του Σηκουάνα, ανεβαίνει η πίεσή μου όταν ακούω τον Κατρούγκαλο να μιλάει, αλλά το έργο, η παράσταση κ.λπ. ανεβάζεται από κάποιον/ους».
Ο Παππάς ζητά να λέμε τις βιβλικές εκφράσεις έτσι που τις γράφει η Βίβλος, π.χ. «εν χορδαίς και τυμπάνω», όχι «εν χορδαίς και τυμπάνοις».
Παππάς: «Ξεχάστε λοιπόν, έστω προς στιγμήν, τη Μάρθα και θυμηθείτε ότι ο φίλος σας ο Κώστας, ας πούμε, “περί πολλά τυρβάζεται”».
Παππάς: «Δεν υπάρχει έκφραση/διατύπωση επί τούτου, όπως τη χρησιμοποιούμε συνήθως (με την έννοια: για αυτόν ειδικά τον σκοπό, αλλά και σκόπιμα, επίτηδες)». Και λοιπά.
Τέλος, για τα διδιάστατος και τριδιάστατος:
Γενικότερα:
Χρειάζεται όχι απλώς γλωσσική προσέγγιση σ’ αυτά τα προβλήματα, αλλά γλωσσολογική, με καλύτερη κατανόηση τού πώς προέκυψαν αυτά που θεωρούμε λάθη και πώς δεν έχει νόημα να θέλουμε να αντιστρέψουμε τη ροή των ποταμιών.
Γράφει ο Παππάς: «Ευκαιρία λοιπόν να επισημάνω, ή μάλλον να επαναλάβω, ότι η συντομογραφία για τα δισεκατομμύρια είναι δισ. (με κανονικό, όχι τελικό σίγμα, και με τελεία να ακολουθεί). Το δις είναι επίρρημα και σημαίνει δύο φορές («συναντήθηκαν δις», «του έχει προταθεί δις» κ.λπ.).»
Πράγματι, σε σοβαρό κείμενο, μελέτη κτλ πρέπει οπωσδήποτε να γράψουμε «δισ.». Αντιθέτως, δεν είναι απαραίτητο να βάζουμε την τελεία στην καταγραφή του καθημερινού λόγου, ιδίως τώρα που τα δις κατάντησαν πετσετάκια.
Ενδιαφέρον έχει ότι το λεξικό της Ακαδημίας έχει πρώτο αυτό το προφορικό δις (δις1 ουσ. (ουδ). {άκλ.} (προφ.): δισεκατομμύριο: δεκάδες δις. Ένα δις ευρώ. [<σύντμηση του δισ(εκατομμύριο)]) και ακολουθούν το «δύο φορές» και η «δεσποινίδα».
Ενδιαφέρον έχει ότι το λεξικό της Ακαδημίας έχει πρώτο αυτό το προφορικό δις (δις1 ουσ. (ουδ). {άκλ.} (προφ.): δισεκατομμύριο: δεκάδες δις. Ένα δις ευρώ. [<σύντμηση του δισ(εκατομμύριο)]) και ακολουθούν το «δύο φορές» και η «δεσποινίδα».
Παππάς: «Ανεβαίνει κάποιος στον Όλυμπο, ανεβαίνει η στάθμη του Σηκουάνα, ανεβαίνει η πίεσή μου όταν ακούω τον Κατρούγκαλο να μιλάει, αλλά το έργο, η παράσταση κ.λπ. ανεβάζεται από κάποιον/ους».
Άποψη αντίστοιχη με εκείνη που θέλει να λέμε ότι το βιβλίο κυκλοφορήθηκε και όχι κυκλοφόρησε.
http://lexilogia.gr/forum/showthrea...ή-Κυκλοφορήται&p=182853&viewfull=1#post182853
Και γιατί, παρακαλώ, γίνεται μισή δουλειά; Δεν πρέπει να διορθώσουμε και το άλλο;
H επιθεώρηση δεν είχε επιτυχία και κατέβηκε ύστερα από λίγες παραστάσεις. (Παράδειγμα από το ΛΚΝ.)
http://lexilogia.gr/forum/showthrea...ή-Κυκλοφορήται&p=182853&viewfull=1#post182853
Και γιατί, παρακαλώ, γίνεται μισή δουλειά; Δεν πρέπει να διορθώσουμε και το άλλο;
H επιθεώρηση δεν είχε επιτυχία και κατέβηκε ύστερα από λίγες παραστάσεις. (Παράδειγμα από το ΛΚΝ.)
Ο Παππάς ζητά να λέμε τις βιβλικές εκφράσεις έτσι που τις γράφει η Βίβλος, π.χ. «εν χορδαίς και τυμπάνω», όχι «εν χορδαίς και τυμπάνοις».
Έχουν ένα μπούμερανγκ εδώ (βλέπε μεφρισμός) μια και ο ψαλμός του Δαβίδ γράφει «εν χορδαίς και οργάνω» ή, για να χωρέσουμε και το τύμπανο, «Αινείτε αυτόν εν τυμπάνω και χορώ, αινείτε αυτόν εν χορδαίς και οργάνω», και το διαδεδομένο λάθος είναι «εν χορδαίς και οργάνοις». Προσωπικά, έτσι μάλιστα που δεν έχω καλή σχέση με τους ψαλμούς, αρπάζομαι από το λάθος και θα έλεγα ότι απ’ όλους τους συνδυασμούς θα προτιμούσα το «εν χορδαίς και τυμπάνοις». Μη μου πείτε ότι δεν δημιουργεί την πιο εναργή εικόνα στα μάτια της φαντασίας σας;
http://lexilogia.gr/forum/showthrea...-en-grande-pompe&p=13219&viewfull=1#post13219
https://books.google.gr/books?id=4KA0AQAAMAAJ&pg=PA443#v=onepage&q&f=false
http://lexilogia.gr/forum/showthrea...-en-grande-pompe&p=13219&viewfull=1#post13219
https://books.google.gr/books?id=4KA0AQAAMAAJ&pg=PA443#v=onepage&q&f=false
Παππάς: «Ξεχάστε λοιπόν, έστω προς στιγμήν, τη Μάρθα και θυμηθείτε ότι ο φίλος σας ο Κώστας, ας πούμε, “περί πολλά τυρβάζεται”».
Από παλιό δικό μου σημείωμα:
Όποιος γράφει σαν φυσιολογικός άνθρωπος και δεν θέλει να γράφει σαν τον Λουκά ή τον Δαμασκηνό, τυρβάζει και τυρβάζουν γράφει.
http://lexilogia.gr/forum/showthrea...άλλων-τυρβάζει»)&p=10639&viewfull=1#post10639
Το λεξικό της Ακαδημίας έχει το λήμμα τυρβάζω, κι εγώ θα ήθελα να προσθέσω στη συζήτηση ένα σωρό ετύρβαζε που ξέχασα στο παλιό σημείωμα.
https://www.google.gr/search?sourceid=chrome-psyapi2&ion=1&espv=2&ie=UTF-8&q=ετύρβαζε
Όποιος γράφει σαν φυσιολογικός άνθρωπος και δεν θέλει να γράφει σαν τον Λουκά ή τον Δαμασκηνό, τυρβάζει και τυρβάζουν γράφει.
http://lexilogia.gr/forum/showthrea...άλλων-τυρβάζει»)&p=10639&viewfull=1#post10639
Το λεξικό της Ακαδημίας έχει το λήμμα τυρβάζω, κι εγώ θα ήθελα να προσθέσω στη συζήτηση ένα σωρό ετύρβαζε που ξέχασα στο παλιό σημείωμα.
https://www.google.gr/search?sourceid=chrome-psyapi2&ion=1&espv=2&ie=UTF-8&q=ετύρβαζε
Παππάς: «Δεν υπάρχει έκφραση/διατύπωση επί τούτου, όπως τη χρησιμοποιούμε συνήθως (με την έννοια: για αυτόν ειδικά τον σκοπό, αλλά και σκόπιμα, επίτηδες)». Και λοιπά.
Μα τι αντίφαση κι αυτή! Αφού έτσι τη χρησιμοποιούμε συνήθως, υπάρχει και παραϋπάρχει.
Καταφεύγω πάλι στο λεξικό της Ακαδημίας, λήμμα τούτος:
επί τούτου 1. & (σπάν.-λόγ.) επί τούτω & επί τούτο: για τον λόγο ή τον σκοπό αυτό, επίτηδες: Το κάνει επί τούτου, για να με εξοργίσει. Ο νόμος έγινε επί τούτου (πβ. ad hoc). Ο διαγωνισμός διενεργείται από την επί τούτω συγκροτηθείσα επιτροπή.
Ας σημειωθεί ότι τόσο το ΛΚΝ όσο και το Χρηστικό έχουν και λήμμα με το επιτούτου σαν μία λέξη:
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=επιτούτου&dq=
https://www.google.com/search?tbm=bks&q="επιτούτου"
Καταφεύγω πάλι στο λεξικό της Ακαδημίας, λήμμα τούτος:
επί τούτου 1. & (σπάν.-λόγ.) επί τούτω & επί τούτο: για τον λόγο ή τον σκοπό αυτό, επίτηδες: Το κάνει επί τούτου, για να με εξοργίσει. Ο νόμος έγινε επί τούτου (πβ. ad hoc). Ο διαγωνισμός διενεργείται από την επί τούτω συγκροτηθείσα επιτροπή.
Ας σημειωθεί ότι τόσο το ΛΚΝ όσο και το Χρηστικό έχουν και λήμμα με το επιτούτου σαν μία λέξη:
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=επιτούτου&dq=
https://www.google.com/search?tbm=bks&q="επιτούτου"
Τέλος, για τα διδιάστατος και τριδιάστατος:
Έχει ενδιαφέρον ότι το λεξικό της Ακαδημίας δεν τα αναφέρει καν σαν εναλλακτικές γραφές και μόνο στα σύνθετα του –διάστατος κάνει μια μικρή παραχώρηση και γράφει «μονο~/δι(σ)~/τρι(σ)~».
Γενικότερα:
Χρειάζεται όχι απλώς γλωσσική προσέγγιση σ’ αυτά τα προβλήματα, αλλά γλωσσολογική, με καλύτερη κατανόηση τού πώς προέκυψαν αυτά που θεωρούμε λάθη και πώς δεν έχει νόημα να θέλουμε να αντιστρέψουμε τη ροή των ποταμιών.
Έτσι.
Παλαιότερος διάλογος για το «ανεβάζεται» (μια παράσταση):
και (31-10-2008):
και (31-10-2008):
...
«Στον χώρο επιχειρούν 18 οχήματα από όλη την Θεσσαλία, την Λαμία, την Κατερίνη, την Μακρακόμη και την Αλεξάνδρεια και 48 άνδρες, που προσπαθούν να θέσουν υπό έλεγχο τη φωτιά, καθώς ο περιβάλλον χώρος της βιοτεχνίας είναι περίπου 32 στρέμματα και γεμάτος ελαστικά.»
Από την Καθημερινή και όχι μόνο, αντιγραφή από το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Καλά, τις μετοχές τις έχετε κάψει —άλλο ο περιβάλλων, του περιβάλλοντα (ή περιβάλλοντος) κλπ. και άλλο το περιβάλλον— αλλά εκείνη η Μακρακώμη τι σας φταίει;
Μακρακώμη, η αρχαία Μακρά Κώμη, όπου κώμη είναι το χωριό. Γιατί η Μακρά Κόμη είναι μακρύ μαλλί («και στην κόμη στεφάνι φορεί» όπως στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη, που σίγουρα το διδαχτήκατε στο σχολείο). Τρίχες, δηλαδή.
κώμη η : α. κωμόπολη. β. χωριό με ανεπτυγμένη πολιτιστική και οικονομική ζωή.
[λόγ. < αρχ. κώμη `ατείχιστο χωριό΄]
κόμη η : 1. (λόγ., λογοτ.) τα μαλλιά: «Kαι στην ~ στεφάνι φορεί». || Kόμη της Bερενίκης, αστερισμός του βορείου ημισφαιρίου. 2. φύλλωμα δέντρου.
[λόγ. < αρχ. κόμη]
Τρίχες αντιγραμμένες σε πολλούς ιστότοπους σήμερα, οι οποίες φύτρωσαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Μπεεε. Είναι μακριά ακόμη η *Μακρακόμη.
Εμ, δεν φταίνε μόνο οι δάσκαλοι και οι μαθητές, φταίνε και οι κολλυβογραφιάδες.
«Στον χώρο επιχειρούν 18 οχήματα από όλη την Θεσσαλία, την Λαμία, την Κατερίνη, την Μακρακόμη και την Αλεξάνδρεια και 48 άνδρες, που προσπαθούν να θέσουν υπό έλεγχο τη φωτιά, καθώς ο περιβάλλον χώρος της βιοτεχνίας είναι περίπου 32 στρέμματα και γεμάτος ελαστικά.»
Από την Καθημερινή και όχι μόνο, αντιγραφή από το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Καλά, τις μετοχές τις έχετε κάψει —άλλο ο περιβάλλων, του περιβάλλοντα (ή περιβάλλοντος) κλπ. και άλλο το περιβάλλον— αλλά εκείνη η Μακρακώμη τι σας φταίει;
Μακρακώμη, η αρχαία Μακρά Κώμη, όπου κώμη είναι το χωριό. Γιατί η Μακρά Κόμη είναι μακρύ μαλλί («και στην κόμη στεφάνι φορεί» όπως στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη, που σίγουρα το διδαχτήκατε στο σχολείο). Τρίχες, δηλαδή.
κώμη η : α. κωμόπολη. β. χωριό με ανεπτυγμένη πολιτιστική και οικονομική ζωή.
[λόγ. < αρχ. κώμη `ατείχιστο χωριό΄]
κόμη η : 1. (λόγ., λογοτ.) τα μαλλιά: «Kαι στην ~ στεφάνι φορεί». || Kόμη της Bερενίκης, αστερισμός του βορείου ημισφαιρίου. 2. φύλλωμα δέντρου.
[λόγ. < αρχ. κόμη]
Τρίχες αντιγραμμένες σε πολλούς ιστότοπους σήμερα, οι οποίες φύτρωσαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Μπεεε. Είναι μακριά ακόμη η *Μακρακόμη.
Εμ, δεν φταίνε μόνο οι δάσκαλοι και οι μαθητές, φταίνε και οι κολλυβογραφιάδες.
Κάπως έτσι πρέπει να το σκέφτεται και ο αγαπητός κύριος Παππάς.
Πάντως «εν χορδαίς και οργάνοις» την ξέρω κι εγώ τη φράση, αν και οφείλω να ομολογήσω πως μου αρέσει κι εμένα το «εν χορδαίς και τυμπάνοις» — περιγραφή ζωντανή όσο και σύντομη.
Θυμάμαι κι εγώ που πέτυχα κάποτε την Άσσηρο ως Άσσυρο, ίσως επειδή ακουγόταν πολύ η Συρία στις ειδήσεις.
Σε άλλο άρθρο βρίσκω τώρα κάτι λίγο διαφορετικό: Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, είχε ενεργοποιηθεί η «χρωμοπαγίδα» που καταστρέφει με χρωματιστή μπογιά τα χρήματα που προορίζονταν για τον ανεφοδιασμό του ΑΤΜ.
Ίσως έτσι αποκαλούν τη συσκευή οι υπάλληλοι της χρηματαποστολής, αλλά δεν μου αρέσει το «χρωμοπαγίδα»: κλίνει ξενικό, σαν το «αρωμαθεραπεία» (που ευτυχώς παραμένει σπάνιο, προς το παρόν τουλάχιστον). Η σωστή λέξη νομίζω θα ήταν «χρωματοπαγίδα».
Φοβάμαι πως το παιχνίδι εδώ ίσως να έχει ήδη χαθεί. Οι νοικοκυρές μπορεί να μη βλέπουν ταινίες με ληστείες τραπεζών, αγοράζουν όμως τα πανάκια που παγιδεύουν το χρώμα στο πλυντήριο ώστε να μη μεταφέρεται στα άλλα ρούχα, και αυτά πωλούνται όλα ως χρωμοπαγίδες. Η λέξη σημαίνει μεν δύο πράγματα εντελώς αντίθετα μεταξύ τους, γράφεται δε με τον ίδιο τρόπο και στις δύο περιπτώσεις.
Ελπίζω να μην παρασύρω κόσμο με την κάπως σουρεαλιστική τοποθέτησή μου. Το τι θα έγραφα, στην πραγματικότητα, εξαρτάται απολύτως από το πού θα το έγραφα και ανάλογα με τις προβλέψεις για επιθέσεις λαθολόγων. Άλλωστε, εγώ είμαι αυτός που συμβουλεύει τους μεταφραστές εδώ μέσα να αποφεύγουν ει δυνατόν τους καβγάδες με τους επιμελητές. Άρα, το αν θα γράψεις το βιβλικό «εν χορδαίς και οργάνω» ή το διαδεδομένο «εν χορδαίς και οργάνοις» ή το ανύπαρκτο «εν χορδαίς και τυμπάνοις» ή θα ξεφύγεις με κάποιο καθολικά αποδεκτό συνώνυμο είναι μια απόφαση που θα απαιτήσει καλό προηγούμενο ζύγισμα.
Καλά, αν πιάσεις το τι γράφουν τα προϊόντα, θα πρέπει να γεμίσεις τα λεξικά με νέες λέξεις, όπως "ξεβαφή".
Themis†
¥
Attachments
-
GiaTwThew_small.jpg