Κ. Αλεξανδράκη: «Πρωτογενές πλεόνασμα 1,5% σημαίνει κούρεμα»
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΛΛΙΣ (Καθημερινή)
Αν οι Ευρωπαίοι συμφωνήσουν σε ετήσιο πρωτογενές πλεόνασμα 1,5%, αυτό θα σημαίνει ουσιαστικά «κούρεμα» του χρέους σε όρους καθαρής παρούσας αξίας, τονίζει σε συνέντευξή της στην «Κ» η Κατερίνα Αλεξανδράκη, αντιπρόεδρος της Lazard Asset Management (που είναι ανεξάρτητη από τη συμβουλευτική πλευρά της εταιρείας) και πρώην στέλεχος του ΔΝΤ. Η κ. Αλεξανδράκη, που δεν μιλάει εκ μέρους της εταιρείας, χαρακτηρίζει «ιστορική ανωμαλία» την απαίτηση της τρόικας για πλεόνασμα 4,2%, αλλά, παράλληλα, υπογραμμίζει την ανάγκη να μην ανατραπούν τα δύσκολα μέτρα που έχουν εφαρμοσθεί.
– Σε ποια ζητήματα πρέπει να εστιάσει η Ελλάδα στο Eurogroup;
– Στη βιωσιμότητα του χρέους, στην επιλογή και υλοποίηση συγκεκριμένων μέτρων για την εξασφάλιση των δημοσιονομικών στόχων και στην εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
– Είναι βιώσιμο το ελληνικό χρέος;
– Η Ελλάδα έχει αναμφισβήτητα δίκιο όταν ζητεί περαιτέρω ελάφρυνση χρέους διότι δεν είναι βιώσιμο. Επιχειρήματα περί του αντιθέτου βασίζονται σε υποθέσεις που δεν έχουν ιστορικό προηγούμενο, όπως ότι η Ελλάδα μπορεί να διατηρήσει μεσοπρόθεσμα πρωτογενές πλεόνασμα 4,2%. Ελάχιστες χώρες κατάφεραν να διατηρήσουν τόσο υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα.
– Αυτές πώς το πέτυχαν;
– Στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν εξαγωγείς βασικών προϊόντων που επωφελήθηκαν από μια έκρηξη των τιμών των εμπορευμάτων τους. Δηλαδή, τα πλεονάσματα δεν προέκυψαν από λιτότητα, αλλά από μια περίοδο εξωγενούς τύχης. Στις λίγες χώρες όπου τα πρωτογενή πλεονάσματα ήταν αποτέλεσμα ενεργού δημοσιονομικής εξυγίανσης (π.χ. Βέλγιο, Ιταλία ή Τουρκία), η νομισματική πολιτική ήταν τότε ανεξάρτητη και επέτρεψε την υποτίμηση του νομίσματος και την τόνωση της ανάπτυξης του ονομαστικού ΑΕΠ μέσω πληθωρισμού και εξαγωγών. Στα πρώτα πέντε έτη της δημοσιονομικής προσαρμογής στο Βέλγιο και στην Ιταλία, η ετήσια αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ ήταν κατά μέσον όρο 6%-7%, ενώ στην Τουρκία ήταν 26%. Στην Ελλάδα ήταν αρνητική κατά -4,6% ετησίως, δυσκολεύοντας δραματικά τη δημοσιονομική προσαρμογή. Η σχετική απαίτηση της τρόικας είναι μια ιστορική ανωμαλία, που πρέπει να αναγνωριστεί και να διορθωθεί. Μια μέση λύση της τάξης του 1,5% του ΑΕΠ είναι πολύ πιο εφικτή, αρκεί να παρουσιαστούν συγκεκριμένα και στοιχειοθετημένα μέτρα για τη συνεχή υλοποίησή του.
– Αρα, είναι αναγκαία η απομείωση του ελληνικού χρέους.
– Αυτό που μετράει είναι το μέγεθος του πρωτογενούς πλεονάσματος που η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει. Εάν συμφωνήσουν π.χ. σε 1,5% του ΑΕΠ, αυτό αυτομάτως σημαίνει ουσιαστικό «κούρεμα» σε όρους καθαρής παρούσας αξίας (NPV), καθώς το πρωτογενές πλεόνασμα κατανέμεται σε τόκους και αποπληρωμή δανείων. Οσο πιο μεγάλοι είναι οι τόκοι ή οι ετήσιες αποπληρωμές, τόσο πιο μεγάλο πρέπει να είναι το πρωτογενές πλεόνασμα, ώστε να μην πρέπει η χώρα να δανειστεί και άλλο. Η συμφωνία για μικρότερα πρωτογενή πλεονάσματα είναι αυτομάτως συμφωνία για χαμηλότερους τόκους και αποπληρωμές ετησίως. Το ουσιαστικό «κούρεμα» σε NPV μπορεί να γίνει με νέα επέκταση των δανείων και περαιτέρω μείωση επιτοκίου.
– Θα κάνει ο Γερμανός φορολογούμενος παραχωρήσεις στην Αθήνα;
– Σε κάθε χρεοκοπία γίνεται κατανομή του βάρους μεταξύ δανειζόμενου και δανειστών. Εάν, μάλιστα, οι δανειστές δεν επιβαρυνθούν, χάνεται σιγά σιγά η αυτοπειθαρχία της αγοράς. Στην περίπτωση της Ελλάδας, μέχρι στιγμής η κατανομή των ζημιών υπήρξε εξαιρετικά άνιση. Η Ελλάδα αγωνίζεται, ενώ οι ξένοι φορολογούμενοι δεν έχουν χάσει ούτε ένα ευρώ.
– Τι εννοείτε;
– Στο «κούρεμα» του 2012 τα ομόλογα που κατείχε η ΕΚΤ αποπληρώθηκαν στο σύνολό τους, δηλαδή οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι δεν είχαν καμία απώλεια. Αντιθέτως, οι ελληνικές τράπεζες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία έχασαν 43 δισ. ευρώ, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να δανειστεί ακόμη περισσότερα χρήματα από την τρόικα για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Οι ξένοι ιδιώτες επενδυτές μπορεί να υπέστησαν ένα «κούρεμα» 70%, αλλά πολλοί από αυτούς πρόλαβαν και ξεπούλησαν τα ομόλογά τους (50 δισ.) νωρίτερα σε πολύ πιο ευνοϊκές τιμές. Και αυτό διότι η τρόικα δάνεισε στην Ελλάδα 70 δισ. κατά το 2010-11, ουσιαστικά διευκολύνοντας αυτή τη φυγή κεφαλαίων. Επιπλέον, η αποφυγή του Grexit και του «ντόμινο» που θα επακολουθούσε στις άλλες χώρες της περιφέρειας διέσωσε όλη την Ευρώπη από την αυτοκαταστροφή. Τίθεται, λοιπόν, θέμα πιο δίκαιης κατανομής του βάρους της ελληνικής κρίσης. Από την άλλη, η Ελλάδα πρέπει να αποδείξει ότι δεν θέλει άλλο ένα «κούρεμα» για να επανέλθει στις σπάταλες και λαϊκίστικες πολιτικές που την οδήγησαν στη χρεοκοπία.
– Τι πρέπει να περιλαμβάνει το πρόγραμμα διαρθρωτικών αλλαγών;
– Από την εμπειρία μου στο ΔΝΤ γνωρίζω ότι ένα πρόγραμμα, για να πετύχει, πρέπει να αποτελεί «ιδιοκτησία» της κυβέρνησης που το υπογράφει. Η κυβέρνηση πρέπει να παρουσιάσει τις δικές της προτάσεις. «Ιδιοκτησία», όμως, δεν σημαίνει ανατροπή των δύσκολων μέτρων για να μη χαθούν ψήφοι. Επίσης, δεν σημαίνει αδιαφορία για τους κανόνες που διέπουν τους διεθνείς οργανισμούς όπου μετέχει η Ελλάδα (επωφελώς) ή για τις πολιτικές ευαισθησίες άλλων κρατών-μελών.
– Ποιες μεταρρυθμίσεις θεωρείτε καίριας σημασίας;
– Μέτρα για την ισχυρότερη επικράτηση του κράτους δικαίου, βελτίωση της φορολογικής διαχείρισης, που οπισθοδρόμησε από πέρυσι, όπως και περαιτέρω διεύρυνση της φορολογικής βάσης ώστε να μειωθεί το κόστος στους ήδη φορολογουμένους.
– Πώς αποτιμάτε την πρόθεση περιορισμού των ιδιωτικοποιήσεων;
– Η νέα κυβέρνηση δείχνει να θέλει ένα μεγαλύτερο ρόλο για το κράτος, π.χ. προάγοντας τον «αναπτυξιακό» ρόλο των τραπεζών ή ανατρέποντας τις ιδιωτικοποιήσεις. Θεωρητικά μπορούν να υπάρξουν κρατικές εταιρείες που να λειτουργούν παραγωγικά, με διαφάνεια και χωρίς δημοσιονομική επιβάρυνση ή να γίνονται εργαλεία για συλλογή ψήφων. Ομως, στην πράξη η παγκόσμια εμπειρία δείχνει ότι αποτελούν εξαίρεση. Η κυβέρνηση θα πρέπει να πείσει ότι η Ελλάδα, με το αδύναμο θεσμικό της πλαίσιο και ένα παρελθόν κακής δημοσιονομικής διαχείρισης, μπορεί να αποτελέσει την εξαίρεση αντί για τον κανόνα.
Παράλληλα, ο Βαρουφάκης
δήλωσε (Καθημερινή):
Παράλληλα, υπάρχουν ζητήματα τριβής όπως τα εργασιακά και
των ιδιωτικοποιήσεων, στις οποίες θέλουμε να περάσουμε από τη λογική εκποίησης σε εξευτελιστικές τιμές στη λογική της ανάπτυξής τους, σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα και ξένους επενδυτές, που θα έχει στόχο όχι μόνο την αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας, αλλά και τη δημιουργία μόνιμων ροών που θα χρηματοδοτούν φορείς όπως τα ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία επλήγησαν βάναυσα τόσο από την κρίση όσο και από το «κούρεμα» του δημόσιου χρέους το 2012.
Ελλάδα μέλος του ΟΠΕΚ κλπ.
