Χαμηλάκης, Γ. 2012.
"Νοσταλγία για το όλον: Τα μάρμαρα του Παρθενώνα (ή ελγίνεια)". Από το "'Εθνος και τα Ερείπιά του". Μετ. Ν. Καλαντζής. Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου. Σελ. 271-315. (academia.edu)
Η μετάφραση είναι πολύ όμορφη, σε ένα δύσκολο κείμενο. Να επισημάνω ωστόσο δύο σημεία:
1.
«Τι ακριβώς θέλουν αυτοί; Έχασαν τα μάρμαρά τους!»*
* «They ’ve lost their marbles!» Έκφραση που κατά λέξη σημαίνει «έχουν χάσει τα μάρμαρά τους», αλλά ως ιδιωματισμός έχει την έννοια «έχουν χάσει το μυαλό τους, έχουν τρελαθεί». Η έκφραση αυτή έχει χρησιμοποιηθεί συχνά με σκωπτική και επικριτική διάθεση σε δημοσιεύματα του βρετανικού Τύπου αναφορικά με τις ελληνικές προσπάθειες επαναπατρισμού των μαρμάρων του Παρθενώνα. (Σ.τ.Μ.)
Εγώ υποθέτω πως στην έκφραση αυτή η λέξη marbles αφορά τους (μαρμάρινους, άλλοτε) βώλους και νομίζω συνεπώς ότι εδώ ο μεταφραστής στη σημείωσή του έπρεπε να πει πως η έκφραση μεταφράζεται κατά λέξη "έχουν χάσει τους βώλους τους", και όχι "έχουν χάσει τα μάρμαρά τους". Και να επισημάνει έπειτα ότι οι βώλοι στα αγγλικά λέγονται marbles, οπότε προκύπτει λογοπαίγνιο κλπ. Παρεμπιπτόντως, την έκφραση αυτή δεν την έχει η έκδοση του OED που έχω, ούτε στο λήμμα marble ούτε στο λήμμα lose!
2.
Στις σελ. 313-314, όπου, κλείνοντας το κεφάλαιο, ο συγγραφέας κάνει μια ανακεφαλαίωσή του, υπάρχουν μια σειρά παρακείμενοι ενώ θα έπρεπε να είναι αόριστοι. Το αγγλικό είχε βέβαια παρακειμένους, αλλά, ακριβώς, άλλη η λειτουργία του παρακειμένου στα αγγλικά και άλλη στα ελληνικά:
Στο παρόν κεφάλαιο έχω επιχειρήσει να δείξω κάποια από τα παράδοξα, τις αμφισημίες και τις ειρωνείες που διέπουν τον πολιτισμικό και αισθησιακό βίο αυτής της ομάδας μνημείων του υλικού πολιτισμού: (...)
Έχω επίσης δείξει το δίλημμα της εθνικής αφήγησης, η οποία πασχίζει να συμβιβαστεί με την ιδέα ότι (...)
Έχω υποστηρίξει ότι (...)
Έχω υποστηρίξει σε αυτό το κεφάλαιο ότι (...)
Όλοι αυτοί οι παρακείμενοι αναφέρονται σε πράγματα που είπε ο συγγραφέας παραπάνω, στο ίδιο αυτό κεφάλαιο, και όχι σε άλλα γραφτά του που έχουν δημοσιευτεί παλιότερα. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση ο παρακείμενος θα έστεκε, όπως στέκει αμέσως παρακάτω, στο υστερόγραφο (επίσης σ. 314):
Έχω ασχοληθεί με ζητήματα που άπτονται της κοινωνιοπολιτικής του παρελθόντος επί σειρά ετών και πάντα αντιστεκόμουν στον πειρασμό να γράψω για τα ελγίνεια μάρμαρα.
Παρακείμενος θα έστεκε επίσης (εναλλακτικά προς τον αόριστο) ακόμη και σε αναφορά στο ίδιο κεφάλαιο, αλλά σε συμφραζόμενα εξελισσόμενης πραγμάτευσης και όχι κατακλείδας, π.χ.: "
Όπως έχω υποστηρίξει παραπάνω, ....", που θα μπορούσε να είναι και
"Όπως υποστήριξα παραπάνω,...."
Αλλά σε ανακεφαλαίωση ο αόριστος επιβάλλεται, κατά τη γνώμη μου.