Costas
¥
Ώστε έγραψε το Myra Breckinridge, που έγινε ταινία με την Ρακέλ Ουέλτς; :drool: (cited as one of the worst films ever made)
[September 10, 2012] Mexico's famous writer Ernesto de la Peña dies at 84
Από την πιο πάνω νεκρολογία:
De la Peña, a member of the Mexican Language Academy and the Royal Spanish Language Academy, studied 33 languages, including Sanskrit, Greek and Latin.
His most famous books include "The Stratagems of God" (1988), "The Indelible Borrelli Case" (1992), "Mineralogy for Intruders" and "The Transfigured Rose" (1999).
Βίκη (ισπανικά): http://es.wikipedia.org/wiki/Ernesto_de_la_Peña
Ανάμεσα σε άλλα, μετέφρασε (από το πρωτότυπο) τα ευαγγέλια, Αναξαγόρα και Ιπποκράτη.
Από την πιο πάνω νεκρολογία:
De la Peña, a member of the Mexican Language Academy and the Royal Spanish Language Academy, studied 33 languages, including Sanskrit, Greek and Latin.
His most famous books include "The Stratagems of God" (1988), "The Indelible Borrelli Case" (1992), "Mineralogy for Intruders" and "The Transfigured Rose" (1999).
Βίκη (ισπανικά): http://es.wikipedia.org/wiki/Ernesto_de_la_Peña
Ανάμεσα σε άλλα, μετέφρασε (από το πρωτότυπο) τα ευαγγέλια, Αναξαγόρα και Ιπποκράτη.
Ο τελευταίος της παλιάς γενιάς των ιστορικών που ερμήνευε την πορεία του ανθρώπινου γένους υλιστικά (Christopher Hill, E. P. Thompson, E.H. Carr). Πνεύμα ευρύ (να θυμηθούμε ότι είχε γράψει και βιβλίο για τη τζαζ) και χαρακτήρας ακλόνητος. Οι νεκρολογίες και τα αφιερώματα εξαίρουν το magnum opus του, την τετράτομη ιστορία της Ευρώπης (Η εποχή των επαναστάσεων 1789-1848, Η εποχή του κεφαλαίου, 1848-1875, Η εποχή των αυτοκρατοριών, 1875-1914, Η εποχή των άκρων: ο σύντομος εικοστός αιώνας, 1914-1991). Για όποιον θα ήθελε δειγματοληπτικά μια γεύση της γραφής του, έχω να προτείνω στα γρήγορα μια υποδειγματική μικρή μελέτη του για τους λουδίτες: The Machine Breakers. Νοιώθεις ότι μαζί του έφυγε, με μια δεκαετία καθυστέρηση, ο Εικοστός Αιώνας.
Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν ευτύχησε να μεταφραστεί στο ποιοτικό ύψος που του άξιζε (βλ. σημειώματα του Νίκου Σαραντάκου εδώ, εδώ, και εδώ. Και τέλος, φαίνεται πως δεν έχει επιλυθεί το πρόβλημα της μεταγραφής του ονόματός του, αφού ακόμα και στη Βρετανία δεν έχουν κατασταλάξει πώς να τον προφέρουν (βλ. εδώ).
Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν ευτύχησε να μεταφραστεί στο ποιοτικό ύψος που του άξιζε (βλ. σημειώματα του Νίκου Σαραντάκου εδώ, εδώ, και εδώ. Και τέλος, φαίνεται πως δεν έχει επιλυθεί το πρόβλημα της μεταγραφής του ονόματός του, αφού ακόμα και στη Βρετανία δεν έχουν κατασταλάξει πώς να τον προφέρουν (βλ. εδώ).
Ερρίκος ο Κόκκινος (του Παύλου Τσίμα, στο σημερινό Πρόταγκον)
Επίσης: Το άρθρο του Χομπσμπάουμ Socialism has failed. Now capitalism is bankrupt. So what comes next? στο οποίο αναφέρεται στο άρθρο του ο Π. Τσ., στον Γκάρντιαν.
Επίσης: Το άρθρο του Χομπσμπάουμ Socialism has failed. Now capitalism is bankrupt. So what comes next? στο οποίο αναφέρεται στο άρθρο του ο Π. Τσ., στον Γκάρντιαν.
Ο Τζαντ (όχι Τζουντ) ήταν μεγάλος ιστορικός, αλλά όποιος τον λέει "μεγάλο μαρξιστή στοχαστή" δείχνει μόνο άγνοια.
Παρεμπιπτόντως, στο τελευταίο του βιβλίο ο Τζαντ (Thinking the twentieth century, σε συνεργασία με τον Timothy Snyder) αναφέρεται επανειλημμένα στον Χόμπσμπομ. Τις αναφορές αυτές τις θίγει ο τελευταίος στο κείμενό After the Cold War: Eric Hobsbawm remembers Tony Judt.
LostVerse
Member
Απεβίωσε ο ποιητής Νίκος Γρηγοριάδης
Έφυγε από τη ζωή πριν από μια εβδομάδα ο ποιητής και φιλόλογος Νίκος Γρηγοριάδης. Ποντιακής καταγωγής, ο Γρηγοριάδης γεννήθηκε το 1931 στον οικισμό Κορυφή, κοντά στη λίμνη Δοϊράνη του νομού Κιλκίς. Σπούδασε κλασική φιλολογία στη Θεσσαλονίκη και εργάστηκε στην ιδιωτική και στη δημόσια Μέση Εκπαίδευση από το 1958 ως το 1982. Το 1983 προήχθη σε Σχολικό Σύμβουλο και έγινε μέλος της συντακτικής ομάδας η οποία ανθολόγησε τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, για το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Η ποίησή του, γραμματολογικά ενταγμένη στον κύκλο των ποιητών της Δεύτερης Μεταπολεμικής Γενιάς, είναι ιδιαίτερα λιτή, χωρίς ίχνος επιτήδευσης και στριφνότητας, σε σημείο που να θυμίζει καθημερινό λόγο.
Πηγή: ΑΜΠΕ
Έφυγε από τη ζωή πριν από μια εβδομάδα ο ποιητής και φιλόλογος Νίκος Γρηγοριάδης. Ποντιακής καταγωγής, ο Γρηγοριάδης γεννήθηκε το 1931 στον οικισμό Κορυφή, κοντά στη λίμνη Δοϊράνη του νομού Κιλκίς. Σπούδασε κλασική φιλολογία στη Θεσσαλονίκη και εργάστηκε στην ιδιωτική και στη δημόσια Μέση Εκπαίδευση από το 1958 ως το 1982. Το 1983 προήχθη σε Σχολικό Σύμβουλο και έγινε μέλος της συντακτικής ομάδας η οποία ανθολόγησε τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, για το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Η ποίησή του, γραμματολογικά ενταγμένη στον κύκλο των ποιητών της Δεύτερης Μεταπολεμικής Γενιάς, είναι ιδιαίτερα λιτή, χωρίς ίχνος επιτήδευσης και στριφνότητας, σε σημείο που να θυμίζει καθημερινό λόγο.
Πηγή: ΑΜΠΕ
Πέθανε στα 62 του ο Ρούσσος Βρανάς, ένας από τους καλύτερους αρθρογράφους των Νέων. Δεν υπήρξε φορά που να διάβασα άρθρο του και μην κέρδισα κάτι.
http://www.tanea.gr/ellada/article/?aid=4768390
http://www.tanea.gr/ellada/article/?aid=4768390
bernardina
Moderator
Πέθανε στα 82 του νικημένος από τον καρκίνο ο συγγραφέας Χρόνης Μίσσιος. Αυτοδίδακτος -δεν τελείωσε ούτε το δημοτικό, λόγω φτώχειας-, αγωνιστής της Αριστεράς, έμαθε να γράφει στη φυλακή και την εξορία. Μια από τις έντιμες μορφές που φώτισαν τη νιότη μας κι ας μην ήταν μεγαθήρια ή ογκόλιθοι της λογοτεχνίας.
http://www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4769178
http://www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4769178
bernardina
Moderator
Μα, φυσικά. Λυπάμαι αν φάνηκε μειωτικό, δεν ήταν καθόλου αυτή η πρόθεσή μου. Έχω μεγάλη αγάπη στους minores, πολλές φορές με συγκινούν περισσότερο από αυτούς που αποκάλεσα "ογκόλιθους", με τον ίδιο τρόπο που με συγκινεί ένα ακατέργαστο πετράδι -δίνει πολύ πιο καθαρά την εικόνα της πραγματικής του κατάστασης. Η όπως το λέει κι ο κατεξοχήν αγαπημένος μου:
Δεν θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλά,
να μου δοθεί ετούτη η χάρη.
Γιατί και το τραγούδι το φορτώσαμε με τόσες μουσικές
που σιγά – σιγά βουλιάζει
Και την τέχνη μας τη στολίσαμε τόσο πολύ
που φαγώθηκε από τα μαλάματα το πρόσωπο της
Κι είναι καιρός να πούμε τα λιγοστά μας λόγια
γιατί η ψυχή μας αύριο κάνει πανιά.
Έτσι.
Την τελευταία του πνοή άφησε το βράδυ της Δευτέρας σε κλινική της Θεσσαλονίκης, όπου νοσηλευόταν από τον Ιούνιο, με καρδιολογικό πρόβλημα, ο ποιητής, πανεπιστημιακός και συγγραφέας, Μίμης Σουλιώτης.
http://news.in.gr/culture/article/?aid=1231223922
http://news.in.gr/culture/article/?aid=1231223922
Πέθανε ο Τούρκος δημοσιογράφος Μεχμέτ Αλί Μπιράντ
Ένας δημοσιογράφος που σε σκλάβωνε με τον πολιτισμό του.
Ένας δημοσιογράφος που σε σκλάβωνε με τον πολιτισμό του.
bernardina
Moderator
Πέθανε ο Παύλος Μάτεσις
Ο ξεχωριστός θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος απεβίωσε σε ηλικία 80 ετών σε ιδιωτική κλινική όπου νοσηλευόταν μετά από εγκεφαλικό.
Ο ξεχωριστός θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος απεβίωσε σε ηλικία 80 ετών σε ιδιωτική κλινική όπου νοσηλευόταν μετά από εγκεφαλικό.
Πάει, έφυγε μια από τις καλύτερες ιντερνετικές συντροφιές μου, ο Ρότζερ Ίμπερτ. Τα τελευταία 15 χρόνια δεν έχω δει ταινία που να μην έτρεξα μετά να διαβάσω τι έχει γράψει γι' αυτήν ο Ebert (που πολλά χρόνια τον πρόφερα Έμπερτ). Πάντα ένιωθα έκπληξη πόσο πολύ συμφωνούσαν τα γούστα μας (γύρω στο 97%). Το παιχνίδι μου ήταν να προβλέψω πόσα αστεράκια είχε βάλει στην ταινία. Και πάντα λάτρευα την ευρυμάθειά του, την καθαρότητα της σκέψης του, το πόσο απολάμβανε την κάθε ταινία χωρίς ιδεολογικά γυαλιά και σνομπισμούς, το πόσο κάθε γραπτό του με έκανε καλύτερο.
Την είδηση μού την είπε ο γιος μου, που τον είχα κάνει εμπερτόφιλο κι αυτόν. Μαζί μου είπε και αυτό που τόσο εγωιστικά σκέφτηκα αμέσως, αυτό που έμαθα ότι τόσοι και τόσοι γράφουν κάτω από την είδηση: Και τώρα ποιον θα διαβάζουμε για τις ταινίες;
http://rogerebert.suntimes.com/
http://blogs.suntimes.com/ebert/
Την είδηση μού την είπε ο γιος μου, που τον είχα κάνει εμπερτόφιλο κι αυτόν. Μαζί μου είπε και αυτό που τόσο εγωιστικά σκέφτηκα αμέσως, αυτό που έμαθα ότι τόσοι και τόσοι γράφουν κάτω από την είδηση: Και τώρα ποιον θα διαβάζουμε για τις ταινίες;
http://rogerebert.suntimes.com/
http://blogs.suntimes.com/ebert/
O Έμπερτ* ήταν ο αγαπημένος μου κριτικός, άσχετα αν στις ταινίες δράσης αρκετές φορές διαφωνούσα με την άποψή του. Έχω ξαναδηλώσει την αγάπη μου για τον Έμπερτ, ειλικρινά λυπάμαι πολύ που έφυγε.
* συνήθως τον προφέρω Ίμπερτ αλλά τον γράφω Έμπερτ.
* συνήθως τον προφέρω Ίμπερτ αλλά τον γράφω Έμπερτ.
Οι τελευταίες μέρες του Έρικ Χομπσμπάουμ
Ο μεγάλος ιστορικός με τα μάτια της κόρης του
Περίπου ένα εξάμηνο μετά το θάνατο του μεγάλου μαρξιστή ιστορικού, η κόρη του, η 49χρονη Τζούλια Χομπσμάουμ, γράφει στους Φαινάνσιαλ Τάιμς, ένα εκπληκτικό κείμενο για τον πατέρα της. Ακολουθούν κάποια αποσπάσματα:
Ο πατέρας μου πέθανε στα 95 του χρόνια, με πολυάριθμες εκδόσεις των βιβλίων του σε πολλές γλώσσες, με αμέτρητες τιμητικές διακρίσεις και με την αναγνώριση ανθρώπων όλων των ηλικιών και απ’ όλες τις τάξεις.
Η τέφρα του Χομπσμπάουμ θάφτηκε στο κοιμητήριο του Χαϊγκέιτ, σε έναν τάφο πολύ κοντά στον τάφο του Καρλ Μαρξ. Ο τάφος αυτός είχε αγοραστεί πριν από αρκετά χρόνια από τη Μαρλέν, τη σύζυγο του Χομπσμάουμ -«ήταν μια σπάταλη πράξη αγάπης», εξηγεί η Τζούλια Χομπσμπάουμ.
Η μητέρα μου είναι σήμερα 81 ετών και επί 50 χρόνια ήταν η ατραγούδιστη μούσα του πατέρα μου. Φοιτητές, εκδότες, δημοσιογράφοι, κανάλια διεκδικούσαν το χρόνο του πατέρα μου κι αυτή έπρεπε να τους αντιμετωπίσει. Ταυτόχρονα, ήταν ο πρώτος γενικός αναγνώστης των έργων του.
Του πατέρα μου του άρεσε που θα κατέληγε στο Χαϊγκέιτ. Η ανατολική πτέρυγα του κοιμητηρίου είναι γεμάτη εικονοκλάστες της διανόησης. Τον φαντάζομαι, με τα γυαλιά τραβηγμένα πάνω από το ψηλό του μέτωπο, να κοιτάζει με το πρεσβυωπικό του βλέμμα τον οδηγό που έχει τυπώσει ο Όμιλος Φίλων του Κοιμητηρίου Χαϊγκέιτ και να διαβάζει το δικό του βιογραφικό…
Για κάποιον που διάβαζε διαρκώς και δεν άφησε ούτε μία ημέρα της ζωής του να περάσει χωρίς ανάγνωση (του άρεσε η ποίηση του Γ.Χ. Όντεν και τα μυθιστορήματα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και του Κάρλος Φουέντες, καθώς και τα θεωρητικά κείμενα πολιτικής οικονομίας), φαίνεται ταιριαστός αυτός ο τόπος ανάπαυσης ανάμεσα σε συγγραφείς και πολιτικούς αγωνιστές με τους οποίους είτε είχε κάνει παρέα ενόσω ζούσε είτε θα έκανε ευχαρίστως παρέα αν είχαν γνωριστεί.
Η Τζούλια Χομπσμάουμ γράφει για το πόσο κοινωνικός ήταν ο πατέρα της και περιγράφει το πώς, στη δεκαετία του ’70, μαζεύονταν κάθε Χριστούγεννα στο σπίτι τους ακαδημαϊκοί από όλο τον κόσμο οι οποίοι, όπως έλεγε η μητέρα της, «δεν είχαν πουθενά αλλού να πάνε μέχρις ότου ξανανοίξει το Βρετανικό Μουσείο». Αργότερα, στο εξοχικό τους, φιλοξενούνταν συγγραφείς και διανοητές όπως ο οικονομολόγος Αμάρτια Σεν, καθώς και ο θεατρικός συγγραφέας Τομ Στόπαρντ που ο χαρακτήρας του Κόκκινου Πρύτανη του Κέμπριτζ στο έργο του Ροκ εν Ρολ είναι εμπνευσμένος από τον Χομπσμπάουμ.
Η αγάπη του για το διάβασμα
Στο μαιευτήριο που γεννήθηκα, το 1964, η μητέρα μου είπε στη μαία ότι για να αναγνωρίσει τον πατέρα μου αρκεί να βγει στο διάδρομο και να βρει εκείνον τον κύριο που αντί να πηγαινοέρχεται πάνω κάτω όπως όλοι, κάθεται και διαβάζει. Κάποτε, σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στη Σεβίλλη, διάβασε τον τηλεφωνικό κατάλογο κι έφτασε έως το γράμμα Η. Η περιέργειά του ήταν ακόρεστη και αυτό ευχόταν να έχουν τα εγγόνια του: περιέργεια. Διάβαζε τα πάντα και συχνά στα ισπανικά, τα ιταλικά, τα γερμανικά ή τα γαλλικά.
Για δύο χρόνια περίπου ο τάφος που είχαμε αγοράσει έμεινε αχρησιμοποίητος, αν και η ασθένεια και η προχωρημένη ηλικία έφεραν πολλές φορές τον πατέρα μου στο κατώφλι του θανάτου. Τους τελευταίους μήνες κυκλοφορούσε με αναπηρικό καροτσάκι και πηγαινοερχόταν διαρκώς από το σπίτι στο νοσοκομείο. Οι νοσοκόμες και οι γιατροί γοητεύονταν απ’ αυτόν, γιατί πάντα ρωτούσε τον καθένα ξεχωριστά από ποια χώρα ήταν, και έδειχνε ότι ξέρει πολλά οικονομικά στοιχεία για την πατρίδα τους.
Όταν είχε κάποιο ραντεβού με γιατρούς στο νοσοκομείο, πάντα είχε μαζί του ένα βιβλίο σε έκδοση τσέπης ώστε να διαβάζει σε περίπτωση που του έκαναν εισαγωγή. Χωρίς φαγητό μπορούσε να ζήσει, όχι όμως χωρίς ιδέες.
Ο Τεν Τεν και το Κορίτσι με το τατουάζ
Αν και επικοινωνούσε μέσω e-mail και χρησιμοποιούσε το Ίντερνετ, δεν έπαυε να είναι άνθρωπος του βιβλίου. Μετά το θάνατό του άρχισα να μαζεύω τα βιβλία που μου είχε χαρίσει. Όταν ήμουν εννέα ετών, μου είχε χαρίσει ένα πολύ μεγαλίστικο βιβλίο, τη Μαρία Θηρεσία, πιστεύοντας ότι ο η αυτοκράτειρα της Αυστροουγγαρίας θα ήταν το ιδανικό βοήθημα για μια σχολική εργασία με θέμα «Οι μεγάλες γυναίκες της Ιστορίας». Τότε δυσανασχέτησα, σήμερα νιώθω τύψεις. Ωστόσο, δεν ήταν ο πατέρας που υποχρεωτικά μάς τάιζε «βαριά βιβλία». Μας είχε διαβάσει μεγαλόφωνα όλα τα τεύχη του Τεν Τεν και μάλιστα μερικές φορές τού άρεσε να λέει ουρλιάζοντας τις βρισιές του Κάπτεν Χάντοκ.
Θυμάμαι τον μπαμπά και τα βιβλία του. Τον θυμάμαι πάντα έτοιμο για τα πάντα, πάντα σίγουρο ότι υπήρχε κάτι ενδιαφέρον να ανακαλύψεις. Τις στερνές του μέρες αυτή η δίψα άρχισε να υποχωρεί. Με τη χαρακτηριστική του ακρίβεια και ευγένεια, είχε ρωτήσει τότε τον αδελφό μου «Αυτό είναι το τελευταίο κεφάλαιο ή το προτελευταίο;»
Δύο χρόνια πριν πεθάνει, μου τηλεφώνησαν να πάω επειγόντως στο σπίτι για να βοηθήσω στη μεταφορά του στο νοσοκομείο --η πρώτη του πνευμονία. Φαινόταν να είναι στα τελευταία του κι έμοιαζε να το ξέρει. Με πολύ κόπο τον κατεβάσαμε στο ισόγειο. Όμως εκεί κοντοστάθηκε. Έτοιμος να πέσει, άπλωσε το χέρι του και πήρε ένα βιβλίο από το πάνω ράφι της βιβλιοθήκης στο μπροστινό δωμάτιο. Ένα κομψό δερματόδετο βιβλίο που του το είχε χαρίσει η πολυαγαπημένη του μαμά στη Βιέννη πριν 80 χρόνια.
Χάρη στα αντιβιοτικά, σε δύο μέρες συνήλθε. Του τηλεφώνησα στο κινητό του και τον ρώτησα αν ήθελε να του φέρω κάτι. Του άρεσαν τα γλυκά και περίμενα ότι θα μου ζητούσε λίγα ζελεδάκια από φρούτα ή μαύρη σοκολάτα. «Πήρα μαζί μου ένα βιβλίο, κάπως βαρύ. Μπορείς να μου φέρεις κάτι πιο ανάλαφρο;» Όπως αποδείχτηκε, το βιβλίο που είχε διαλέξει, υποθέτοντας ότι θα ήταν το τελευταίο που θα έπιανε στα χέρια του, ήταν μια γερμανική έκδοση των Αδελφών Καραμαζόφ και στη δεδομένη κατάσταση δεν ήταν ό,τι καλύτερο γι’ αυτόν. Ήξερα ότι του άρεσαν τα αστυνομικά --ένας τοίχος της βιβλιοθήκης του ήταν γεμάτος αστυνομικά σε εκδόσεις Πένγκουιν με πράσινες ράχες, τα παλιά του αστυνομικά του Εd Mcbain και, τα πιο πρόσφατα, τα μυθιστορήματα του Έλμορ Λέοναρντς. Έτσι του πήγα Το κορίτσι με το τατουάζ του Στιγκ Λάρσον. Μάλιστα αυτό προκάλεσε μια ζωηρή και πιπεράτη συζήτηση για το πόσα πολλά εξωσυζυγικά κρεβατώματα περιείχε το βιβλίο --«υπερβολικά πολλά», σύμφωνα με τον πατέρα μου.
Το τελευταίο μας αντίο σαν οικογένεια το δώσαμε σιωπηλοί, ένα κρύο πρωινό του Οκτώβρη στο Κοιμητήριο του Χαϊγκέιτ. Λίγο νωρίτερα, καθώς αγόραζα ένα μικρό μπουκέτο λουλούδια για να το αφήσω στον τάφο, ένιωσα μια ισχυρή ανάγκη να δώσω στον πατέρα μου, για τελευταία φορά, κάτι να έχει να διαβάζει --μου φαινόταν αδιανόητο το να μην έχει «ιδέες να αναπνεύσει». Αγόρασα το London Review of Books, με το οποίο συνεργαζόταν τακτικά σε όλη του τη ζωή και τώρα φιλοξενούσε τη νεκρολογία του, γραμμένη από τον φίλο του, τον Καρλ Μίλερ. Ακουμπήσαμε το τεύχος, φρεσκοτυπωμένο και διπλωμένο, πάνω στο φέρετρο και ύστερα ο νεκροθάφτης ολοκλήρωσε τη δουλειά του.
Το ελληνικό κείμενο από εδώ
Ολόκληρο το αγγλικό κείμενο, Remembering Dad, Financial Time Magazine (19 Απριλίου 2013), εδώ
Ο μεγάλος ιστορικός με τα μάτια της κόρης του
Περίπου ένα εξάμηνο μετά το θάνατο του μεγάλου μαρξιστή ιστορικού, η κόρη του, η 49χρονη Τζούλια Χομπσμάουμ, γράφει στους Φαινάνσιαλ Τάιμς, ένα εκπληκτικό κείμενο για τον πατέρα της. Ακολουθούν κάποια αποσπάσματα:
Ο πατέρας μου πέθανε στα 95 του χρόνια, με πολυάριθμες εκδόσεις των βιβλίων του σε πολλές γλώσσες, με αμέτρητες τιμητικές διακρίσεις και με την αναγνώριση ανθρώπων όλων των ηλικιών και απ’ όλες τις τάξεις.
Η τέφρα του Χομπσμπάουμ θάφτηκε στο κοιμητήριο του Χαϊγκέιτ, σε έναν τάφο πολύ κοντά στον τάφο του Καρλ Μαρξ. Ο τάφος αυτός είχε αγοραστεί πριν από αρκετά χρόνια από τη Μαρλέν, τη σύζυγο του Χομπσμάουμ -«ήταν μια σπάταλη πράξη αγάπης», εξηγεί η Τζούλια Χομπσμπάουμ.
Η μητέρα μου είναι σήμερα 81 ετών και επί 50 χρόνια ήταν η ατραγούδιστη μούσα του πατέρα μου. Φοιτητές, εκδότες, δημοσιογράφοι, κανάλια διεκδικούσαν το χρόνο του πατέρα μου κι αυτή έπρεπε να τους αντιμετωπίσει. Ταυτόχρονα, ήταν ο πρώτος γενικός αναγνώστης των έργων του.
Του πατέρα μου του άρεσε που θα κατέληγε στο Χαϊγκέιτ. Η ανατολική πτέρυγα του κοιμητηρίου είναι γεμάτη εικονοκλάστες της διανόησης. Τον φαντάζομαι, με τα γυαλιά τραβηγμένα πάνω από το ψηλό του μέτωπο, να κοιτάζει με το πρεσβυωπικό του βλέμμα τον οδηγό που έχει τυπώσει ο Όμιλος Φίλων του Κοιμητηρίου Χαϊγκέιτ και να διαβάζει το δικό του βιογραφικό…
Για κάποιον που διάβαζε διαρκώς και δεν άφησε ούτε μία ημέρα της ζωής του να περάσει χωρίς ανάγνωση (του άρεσε η ποίηση του Γ.Χ. Όντεν και τα μυθιστορήματα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και του Κάρλος Φουέντες, καθώς και τα θεωρητικά κείμενα πολιτικής οικονομίας), φαίνεται ταιριαστός αυτός ο τόπος ανάπαυσης ανάμεσα σε συγγραφείς και πολιτικούς αγωνιστές με τους οποίους είτε είχε κάνει παρέα ενόσω ζούσε είτε θα έκανε ευχαρίστως παρέα αν είχαν γνωριστεί.
Η Τζούλια Χομπσμάουμ γράφει για το πόσο κοινωνικός ήταν ο πατέρα της και περιγράφει το πώς, στη δεκαετία του ’70, μαζεύονταν κάθε Χριστούγεννα στο σπίτι τους ακαδημαϊκοί από όλο τον κόσμο οι οποίοι, όπως έλεγε η μητέρα της, «δεν είχαν πουθενά αλλού να πάνε μέχρις ότου ξανανοίξει το Βρετανικό Μουσείο». Αργότερα, στο εξοχικό τους, φιλοξενούνταν συγγραφείς και διανοητές όπως ο οικονομολόγος Αμάρτια Σεν, καθώς και ο θεατρικός συγγραφέας Τομ Στόπαρντ που ο χαρακτήρας του Κόκκινου Πρύτανη του Κέμπριτζ στο έργο του Ροκ εν Ρολ είναι εμπνευσμένος από τον Χομπσμπάουμ.
Η αγάπη του για το διάβασμα
Στο μαιευτήριο που γεννήθηκα, το 1964, η μητέρα μου είπε στη μαία ότι για να αναγνωρίσει τον πατέρα μου αρκεί να βγει στο διάδρομο και να βρει εκείνον τον κύριο που αντί να πηγαινοέρχεται πάνω κάτω όπως όλοι, κάθεται και διαβάζει. Κάποτε, σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου στη Σεβίλλη, διάβασε τον τηλεφωνικό κατάλογο κι έφτασε έως το γράμμα Η. Η περιέργειά του ήταν ακόρεστη και αυτό ευχόταν να έχουν τα εγγόνια του: περιέργεια. Διάβαζε τα πάντα και συχνά στα ισπανικά, τα ιταλικά, τα γερμανικά ή τα γαλλικά.
Για δύο χρόνια περίπου ο τάφος που είχαμε αγοράσει έμεινε αχρησιμοποίητος, αν και η ασθένεια και η προχωρημένη ηλικία έφεραν πολλές φορές τον πατέρα μου στο κατώφλι του θανάτου. Τους τελευταίους μήνες κυκλοφορούσε με αναπηρικό καροτσάκι και πηγαινοερχόταν διαρκώς από το σπίτι στο νοσοκομείο. Οι νοσοκόμες και οι γιατροί γοητεύονταν απ’ αυτόν, γιατί πάντα ρωτούσε τον καθένα ξεχωριστά από ποια χώρα ήταν, και έδειχνε ότι ξέρει πολλά οικονομικά στοιχεία για την πατρίδα τους.
Όταν είχε κάποιο ραντεβού με γιατρούς στο νοσοκομείο, πάντα είχε μαζί του ένα βιβλίο σε έκδοση τσέπης ώστε να διαβάζει σε περίπτωση που του έκαναν εισαγωγή. Χωρίς φαγητό μπορούσε να ζήσει, όχι όμως χωρίς ιδέες.
Ο Τεν Τεν και το Κορίτσι με το τατουάζ
Αν και επικοινωνούσε μέσω e-mail και χρησιμοποιούσε το Ίντερνετ, δεν έπαυε να είναι άνθρωπος του βιβλίου. Μετά το θάνατό του άρχισα να μαζεύω τα βιβλία που μου είχε χαρίσει. Όταν ήμουν εννέα ετών, μου είχε χαρίσει ένα πολύ μεγαλίστικο βιβλίο, τη Μαρία Θηρεσία, πιστεύοντας ότι ο η αυτοκράτειρα της Αυστροουγγαρίας θα ήταν το ιδανικό βοήθημα για μια σχολική εργασία με θέμα «Οι μεγάλες γυναίκες της Ιστορίας». Τότε δυσανασχέτησα, σήμερα νιώθω τύψεις. Ωστόσο, δεν ήταν ο πατέρας που υποχρεωτικά μάς τάιζε «βαριά βιβλία». Μας είχε διαβάσει μεγαλόφωνα όλα τα τεύχη του Τεν Τεν και μάλιστα μερικές φορές τού άρεσε να λέει ουρλιάζοντας τις βρισιές του Κάπτεν Χάντοκ.
Θυμάμαι τον μπαμπά και τα βιβλία του. Τον θυμάμαι πάντα έτοιμο για τα πάντα, πάντα σίγουρο ότι υπήρχε κάτι ενδιαφέρον να ανακαλύψεις. Τις στερνές του μέρες αυτή η δίψα άρχισε να υποχωρεί. Με τη χαρακτηριστική του ακρίβεια και ευγένεια, είχε ρωτήσει τότε τον αδελφό μου «Αυτό είναι το τελευταίο κεφάλαιο ή το προτελευταίο;»
Δύο χρόνια πριν πεθάνει, μου τηλεφώνησαν να πάω επειγόντως στο σπίτι για να βοηθήσω στη μεταφορά του στο νοσοκομείο --η πρώτη του πνευμονία. Φαινόταν να είναι στα τελευταία του κι έμοιαζε να το ξέρει. Με πολύ κόπο τον κατεβάσαμε στο ισόγειο. Όμως εκεί κοντοστάθηκε. Έτοιμος να πέσει, άπλωσε το χέρι του και πήρε ένα βιβλίο από το πάνω ράφι της βιβλιοθήκης στο μπροστινό δωμάτιο. Ένα κομψό δερματόδετο βιβλίο που του το είχε χαρίσει η πολυαγαπημένη του μαμά στη Βιέννη πριν 80 χρόνια.
Χάρη στα αντιβιοτικά, σε δύο μέρες συνήλθε. Του τηλεφώνησα στο κινητό του και τον ρώτησα αν ήθελε να του φέρω κάτι. Του άρεσαν τα γλυκά και περίμενα ότι θα μου ζητούσε λίγα ζελεδάκια από φρούτα ή μαύρη σοκολάτα. «Πήρα μαζί μου ένα βιβλίο, κάπως βαρύ. Μπορείς να μου φέρεις κάτι πιο ανάλαφρο;» Όπως αποδείχτηκε, το βιβλίο που είχε διαλέξει, υποθέτοντας ότι θα ήταν το τελευταίο που θα έπιανε στα χέρια του, ήταν μια γερμανική έκδοση των Αδελφών Καραμαζόφ και στη δεδομένη κατάσταση δεν ήταν ό,τι καλύτερο γι’ αυτόν. Ήξερα ότι του άρεσαν τα αστυνομικά --ένας τοίχος της βιβλιοθήκης του ήταν γεμάτος αστυνομικά σε εκδόσεις Πένγκουιν με πράσινες ράχες, τα παλιά του αστυνομικά του Εd Mcbain και, τα πιο πρόσφατα, τα μυθιστορήματα του Έλμορ Λέοναρντς. Έτσι του πήγα Το κορίτσι με το τατουάζ του Στιγκ Λάρσον. Μάλιστα αυτό προκάλεσε μια ζωηρή και πιπεράτη συζήτηση για το πόσα πολλά εξωσυζυγικά κρεβατώματα περιείχε το βιβλίο --«υπερβολικά πολλά», σύμφωνα με τον πατέρα μου.
Το τελευταίο μας αντίο σαν οικογένεια το δώσαμε σιωπηλοί, ένα κρύο πρωινό του Οκτώβρη στο Κοιμητήριο του Χαϊγκέιτ. Λίγο νωρίτερα, καθώς αγόραζα ένα μικρό μπουκέτο λουλούδια για να το αφήσω στον τάφο, ένιωσα μια ισχυρή ανάγκη να δώσω στον πατέρα μου, για τελευταία φορά, κάτι να έχει να διαβάζει --μου φαινόταν αδιανόητο το να μην έχει «ιδέες να αναπνεύσει». Αγόρασα το London Review of Books, με το οποίο συνεργαζόταν τακτικά σε όλη του τη ζωή και τώρα φιλοξενούσε τη νεκρολογία του, γραμμένη από τον φίλο του, τον Καρλ Μίλερ. Ακουμπήσαμε το τεύχος, φρεσκοτυπωμένο και διπλωμένο, πάνω στο φέρετρο και ύστερα ο νεκροθάφτης ολοκλήρωσε τη δουλειά του.
Το ελληνικό κείμενο από εδώ
Ολόκληρο το αγγλικό κείμενο, Remembering Dad, Financial Time Magazine (19 Απριλίου 2013), εδώ