Κατευόδιο στους εργάτες του λόγου

nickel

Administrator
Staff member
Τον Ανδρέα Μπελεζίνη τον γνώρισα πριν από 37 χρόνια σχεδόν. Κοινές παρέες και φίλοι μάς έφεραν αρκετές φορές γύρω από τα ίδια τραπέζια σε ταβέρνες. Ήμουν νέος, με ενδιέφεραν πράγματα διαφορετικά από εκείνα που άρεσαν στον Μπελεζίνη. Όμως τον άκουγα πάντοτε κρεμασμένος από τα χείλη του, όπως πιστεύω πρέπει να συνέβαινε με τους πάμπολλους μαθητές που δίδαξε και που αποκλείεται να τον έχουν ξεχάσει. Το πάθος του για τη λογοτεχνία και η θεατρική του φωνή σε έκαναν να θες να μοιραστείς τα ενδιαφέροντά του. Το 1976 έφυγα, χαθήκαμε, τον παρακολουθούσα ελάχιστα από τα γραφτά του. Πού και πού μάθαινα νέα του από κοινούς φίλους. Χτες έφυγε αυτός για πάντα.


Ο χαρισματικός δάσκαλος και δραστήριος μέχρι τέλους μελετητής της λογοτεχνίας Ανδρέας Μπελεζίνης «έφυγε» το απόγευμα της Τετάρτης, στα 81 χρόνια του, στην Εντατική Μονάδα του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός» όπου νοσηλευόταν τον τελευταίο ενάμιση μήνα.

Γεννημένος στην Πάτρα στις 28 Οκτωβρίου του 1929, μεγάλωσε στη συνοικία του Αγίου Ανδρέα και στην Αρόη. Τελείωσε το τότε οκτατάξιο γυμνάσιο στη Μέση Σχολή και τις δύο τελευταίες τάξεις στο Δ΄ Αρρένων Πατρών. Φοίτησε στο Τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών και συνέχισε, για ένα μικρό διάστημα, με μεταπτυχιακά στην ιστορία. Δίδαξε σε φροντιστήριο και για πέντε χρόνια σε δημόσιο σχολείο. Παραιτήθηκε το 1966, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και στράφηκε στην ιδιωτική εκπαίδευση. Το φροντιστήριό του στην οδό Κωλέττη, όπου τον θυμούνται λογοτέχνες και φίλοι, ήταν σημείο συνάντησης για χρόνια.

«Προαγωγός εις ποίησιν», όπως σημείωνε χαρακτηριστικά ο ίδιος, είπε πολλά, έγραψε λιγότερα και δημοσίευσε ελάχιστα. Εξέδωσε και συνδιηύθυνε τα περιοδικά «Όστρακο» (στην Πάτρα) και «Σπείρα» (στην Αθήνα). Ιδρυτικό μέλος του Συμποσίου Ποίησης στην Πάτρα, ήταν επίτιμος πρόεδρός του.

Χάρη στον φιλόλογο Παναγιώτη Γκίνη, καθηγητή του των Νέων Ελληνικών στη Μέση Σχολή, αγάπησε τη λογοτεχνία και ζητούσε από τον πατέρα του, τον υποδηματοποιό Ιωάννη Μπελεζίνη, να του φέρει βιβλία «πότε έναν από τους τρεις τόμους του “Λυρικού βίου” του Άγγελου Σικελιανού, μέσα στη διετία 1946-47, πότε, με πιέσεις και παρακάλια ώσπου να φτάσει στην Πάτρα ένα από τα αριθμημένα τριακόσια αντίτυπα, την “Κίχλη” του Γιώργου Σεφέρη το 1947, κι άλλοτε τη συλλογή “ΕΛΕΥΣΙΣ” του Νίκου Εγγονόπουλου», έλεγε ο ίδιος σε συνέντευξή του το 2007 στο ηλεκτρονικό λογοτεχνικό περιοδικό poeticanet.com.

Μελετητής με τεράστιο φιλολογικό υπόβαθρο και εντυπωσιακές γνώσεις, στράφηκε στην κριτική από πολύ νωρίς. Τον Σεπτέμβριο του 1947, νεοεισακτέος στη Φιλολογία, παίρνει το βάπτισμα του πυρός όταν αντικαθιστά τον Γκίνη σε μια ομιλία στην αίθουσα επιμελητηρίου στη Μεγάλη Πλατεία στην Πάτρα, με θέμα «Άγγελος Σικελιανός – Κώστας Καρυωτάκης: δύο αντίποδες». Άφησε εκατοντάδες δημοσιεύσεις και τόμους με κριτικά κείμενα, σχεδόν αποκλειστικά για την ποίηση, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους ποιητές του υπερρεαλισμού: «Εύσημοι και άσημοι λόγοι» (1986),«“Η νεολιθική νυχτωδία στην Κροστάνδη” του Νίκου Καρούζου. Κριτική ανάγνωση» (1987), «Κριτικό τρίπτυχο» (1991), «Ο όψιμος Ελύτης» (1999),«Παρουσιάσεις ποιητών» (2004), «Για τον Νίκο Εγγονόπουλο και τον υπερρεαλισμό: Ένα διακειμενικό δοκίμιο και άλλα μελετήματα» (2008), «Νίκος Φωκάς: Ένας "αναφορικός" ποιητής» (2009).

Τα τελευταία χρόνια, περιορισμένος σε αναπηρικό καροτσάκι λόγω του αυχενικού συνδρόμου που τον ταλαιπωρούσε, ζούσε μεταξύ Αμαρουσίου και Ωρωπού γράφοντας και δημοσιεύοντας αδιάλειπτα. Συνεργάστηκε ως κριτικός με εφημερίδες και περιοδικά («Αντί», «Διαβάζω», «Νέα Εστία», «Ο Πολίτης», «Σήμα», «Τομές», «Υδρία» κ.ά.).

Η κηδεία του θα γίνει την Παρασκευή 21 Ιανουαρίου, στις 13.30, από την εκκλησία του Αγίου Λαζάρου στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.

Από το Βήμα
 
«Προαγωγός εις ποίησιν», όπως σημείωνε χαρακτηριστικά ο ίδιος, είπε πολλά, έγραψε λιγότερα και δημοσίευσε ελάχιστα. [...] Άφησε εκατοντάδες δημοσιεύσεις και τόμους με κριτικά κείμενα, σχεδόν αποκλειστικά για την ποίηση,

So which one is it?
 
Με τον Αντρέα Μπελεζίνη βγάλαμε μαζί το περιοδικό «Σπείρα» για τη γλώσσα και την ποίηση το 1975. Κυκλοφόρησαν 8 τεύχη. Αργότερα, στη δεκαετία του ’80, η Σπείρα κυκλοφόρησε ξανά με διαφορετική εκδοτική ομάδα στην οποία, εκτός από τον Μπελεζίνη, συμμετείχαν η Άννα Καφέτση, ο Σωτήρης Σόρογκας και ο Γιώργος Αριστηνός.
Πέρα από το κριτικό του έργο, ο Μπελεζίνης μετέφρασε την Υπερκάλυψη του Ούγκο Φόσκολο. Για πολλούς μελετητές η Υπερκάλυψη είναι το πρότυπο για τη Γυναίκα της Ζάκυθος του Σολωμού. Από τη σκοπιά των μεταφραστικών σπουδών, είναι ενδιαφέρον ότι ο Μπελεζίνης μεταφράζει την Υπερκάλυψη (το «αρχικό» κείμενο) με βάση τη Γυναίκα της Ζάκυθος (το «δευτερογενές» κείμενο), μιμούμενος τη σολωμική γλώσσα και το ύφος. Αν λάβουμε υπόψη ότι η Υπερκάλυψη γράφτηκε όχι στα ιταλικά αλλά στα λατινικά (Hypercalypseos Liber Singularis), το πράγμα περιπλέκεται. Έχουμε δηλαδή ένα κείμενο γραμμένο το 1816 σε νεκρή γλώσσα, ένα κείμενο που μιμείται το προηγούμενο αλλά γραμμένο το 1829 σε ζώσα δημοτική της εποχής του, και ένα κείμενο (το μετάφρασμα) γραμμένο στα τέλη του εικοστού αιώνα όχι σε σύγχρονη γλώσσα αλλά στη γλώσσα του δεύτερου κειμένου. Θέμα για κλειστό σεμινάριο μεταφραστικών σπουδών.
 

Earion

Moderator
Staff member
Για τον Ανδρέα Μπελεζίνη, κριτικό της λογοτεχνίας, εραστή της μοντέρνας ποίησης και παρουσία της ελληνικής πνευματικής ζωής μίλησαν και θα μιλήσουν άλλοι, αρμοδιότεροι από εμένα. Εγώ, που τον συνάντησα ως δάσκαλο, θα ήθελα να συνεισφέρω το δικό μου ελάχιστο σε μια ιχνογράφηση της προσωπικότητάς του: λίγες αναμνήσεις, σύντομες μεν --γεννημένες στη διάρκεια ενός σχολικού χειμώνα-- αλλά έντονες. Γνώρισα τον Μπελεζίνη στο φροντιστήριό του, όπου φοίτησα για να προετοιμαστώ για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο. Ήταν μια εποχή βεβαιοτήτων και αναμονής, καθώς η δεκαετία του ’70 προχωρούσε προς το τέλος της. Βεβαιοτήτων, γιατί αρκετά πράγματα ήταν δεδομένα: το σχολείο είχε την αξία του, οι σπουδές στο πανεπιστήμιο οδηγούσαν σ’ ένα πτυχίο και αυτό ήταν αρκετό για μια εργασιακή πορεία ζωής. Αναμονής, γιατί το μέλλον σίγουρα θα έφερνε κάτι ποθούμενο. Αρκετοί περίμεναν την επανάσταση, πολύ περισσότεροι περίμεναν την Αλλαγή, λιγότεροι περίμεναν απλώς τον επόμενο δίσκο των Τζέθρο Ταλ. Η χώρα είχε αφήσει πίσω της μια πνιγηρή επταετία και το να κάθεται μια παρέα δεκαοχτάρηδων στο ζαχαροπλαστείο του Μουσείου και να τραγουδά αντάρτικα τραγούδια (Θεέ μου, πόσο ντεμοντέ ακούγεται σήμερα...) ήταν πράξη επαναστατική. Στο φροντιστήριο πηγαίναμε όχι για να υποκαταστήσουμε το σχολείο αλλά για να συστηματοποιήσουμε μια ορισμένη γνώση. Αισθανόμαστε τη σιγουριά μιας μηχανής που μπαίνει με ασφάλεια στις ράγες (ήμουν σε τμήμα «καλών μαθητών»). Είχαμε δασκάλους με μεταδοτικότητα, ανθρώπους που μας δημιουργούσαν αυτό το αίσθημα ασφάλειας. Σ’ αυτό ειδικά ο Μπελεζίνης ίσως να μην κατείχε την πρώτη θέση· ακούγαμε να λένε ότι από τους συνεταίρους του ο Σταύρος Πάντος ήταν ο ανεκτίμητος στυλοβάτης, ο Κωνσταντίνος Ανδρακάκος η πιο στιβαρή προσωπικότητα, ο Ορφέας Μυτιληναίος άνθρωπος των ελασσόνων τόνων αλλά γνώστης πραγμάτων. Ο Μπελεζίνης κρατούσε για τον εαυτό του το ρόλο του πρωταγωνιστή. Είχε τους προβολείς στραμμένους επάνω του, ήταν η ατραξιόν της βραδιάς· το ήξερε και το χαιρόταν. Είχαμε μάθει να περιμένουμε σε κάθε συνάντηση και μιαν αμίμητη ατάκα. Κρεμόμασταν από τα χείλη του για το επόμενο ξέσπασμα θεατρικότητας, σημειώναμε με θέρμη τις παρεκβάσεις από τη διδασκαλία... Αχ αυτές οι παρεκβάσεις! Πετούσε απροειδοποίητα στίχους από Εγγονόπουλο και Καρυωτάκη και με άφθαστη ευκολία γεφύρωνε Ευριπίδη και Σαραντάρη. Από αυτόν ακούσαμε για Γκάτσο και Εμπειρίκο (αυτούς τους είχαμε ακουστά), για Τζόυς και Έζρα Πάουντ και Ανδρέα Μπρετόν (αυτούς πρώτη φορά τους ακούγαμε). Αν η παιδαγωγική διατείνεται ότι η πράξη της διδασκαλίας είναι εντέλει μια παράσταση, ο Μπελεζίνης ήταν ολόκληρος η ενσάρκωση της ηθοποιίας. Τι μας μετέδωσε; Κάτι όχι εύκολο να το αναγνωρίσει κανείς· κάτι περισσότερο από γνώσεις: την αίσθηση ότι ήμασταν μέρος ενός συνόλου, μιας ομάδας σε απογείωση· αυτό που τα εγχειρίδια αποκαλούν «πνεύμα μονάδος». Κάθε φορά που έμπαινε στην τάξη υποκλινόταν --από σεβασμό, μας εξηγούσε ο ίδιος, προς τους μελλοντικούς ηγέτες της κοινωνίας. Λίγες μέρες πριν τις εξετάσεις έμπαινε στην τάξη θριαμβευτικά κραδαίνοντας μια σκούπα και φώναζε «Θα σαρώσουμε». Αμάθητοι εμείς (γιατί δεν ξέραμε ότι αυτό το έκανε σταθερά κάθε χρόνο), είχαμε προ πολλού παραδοθεί στα κόλπα του...

Μεγαλώνοντας έμαθα πως δεν ήταν εύκολος ως χαρακτήρας. Τον έλεγαν αμετακίνητο στις απόψεις του, ίσως κι εριστικό. Ποια λέξη θα έβρισκα εγώ να τον χαρακτηρίσω, αν ήμουν υποχρεωμένος να εκφραστώ μονολεκτικά; Νομίζω αυτήν: ήταν εμπνευστικός.

Σαν τελευταία συμβολική χειρονομία αποχαιρετισμού επιτρέψτε μου, αντί στεφάνου στη μνήμη του, να ανασύρω από τα χαρτιά μου κάτι ευτελές, με τον ίδιο τρόπο που ανέσυρα τις θύμησες από ένα παρελθόν κάμποσο μακρινό. Είναι στιγμιότυπα της παρουσίας του στην τάξη αποτυπωμένα στο χαρτί· ένα χαρτί που έκανε το γύρο των θρανίων. Είναι γεμάτο υπονοούμενα που δεν θα καταλάβετε, αλλά αρκεστείτε σε τούτο: έχει γεννηθεί από ένα παράδοξο είδος θαυμασμού...


 

nickel

Administrator
Staff member
ήταν εμπνευστικός
Κι εσύ είσαι συγκινητικός. Δύσκολα θα μπορούσα να φανταστώ εναργέστερη περιγραφή του Μπελεζίνη, αλλά το σκίτσο ήταν η πιο όμορφη καταληκτική νότα. Ο Μπελεζίνης δεν ήταν διαφορετικός στις παρέες του, αλλά αναμφίβολα η αίθουσα διδασκαλίας ήταν η σκηνή του και ίσως όλος ο κόσμος του.
 
Συγχαρητήρια, earion, για τη θαυμάσια νεκρολογία για τον Αντρέα.

Όσοι τον γνωρίζατε, θα απολαύσετε μια συνέντευξη που είχε δώσει ο Μπελεζίνης εδώ:

http://poeticanet.com/news.php?suba...9150&archive=&start_from=&ucat=11&show_cat=11

Για να σας ανοίξω την όρεξη σας δίνω ένα δείγμα:

"Ήμουν τόσο ανορθόγραφος που μια μέρα στην τρίτη του τότε μεταξικού, οκτατάξιου Γυμνασίου, ο φιλόλογος που δίδασκε – και την ώρα εκείνη έτυχε να μας κάνει ιστορία, όχι γλωσσικό μάθημα – με σήκωσε στον πίνακα, μου ζήτησε επιτακτικά να πάρω την κιμωλία στο χέρι και να γράψω τη λέξη «ψωμί». Μάταια παραπονέθηκα ότι «κύριε καθηγητά, δεν έχουμε γραμματική, ιστορία διδάσκετε…» «Ναι, πράγματι» έδειξε να συμφωνεί, «ιστορία διδάσκω και – πρόσθεσε κατεβάζοντας τον τόνο της φωνής του – τις φοβερές συνέπειές της στον ψυχισμό και στο μυαλό των παιδιών…» Και εγώ χωρίς να είμαι βέβαιος ότι ο φιλότιμος εκπαιδευτικός υπαινισσόταν την ανώμαλη λειτουργία των σχολείων κατά την κατοχή και έτσι αλάφρυνε κάπως την προσωπική μου ευθύνη, πήρα την κιμωλία στο χέρι και έγραψα με έντονα γράμματα και σχεδόν τελετουργικά τη λέξη «πσωμί», μόνο που την έγραψα έτσι, με «πει» και «σίγμα»."

Το περιστατικό αληθεύει, δεν είναι πλάκα, ούτε έκανε πλάκα ο ίδιος στον καθηγητή του. Μου το είχε διηγηθεί ο ίδιος εδώ και πολλά χρόνια και το ήξεραν και το αφηγούνταν πολλοί από το ευρύτερο σόι του Μπελεζίνη στην Πάτρα.
 
Τον Ανδρέα Μπελεζίνη είχα κι εγώ δάσκαλο στο φροντιστήριο το '69-'70. Aπό τους δεκάδες δασκάλους και καθηγητές που με δίδαξαν από το δημοτικό μέχρι το Πανεπιστήμιο δεν θυμάμαι κανέναν απολύτως, ούτε ονόματα ούτε φυσιογνωμίες. Μόνον αυτόν είχα και έχω ολοκάθαρα στην μνήμη μου: το πρόσωπό του, τις εκφράσεις του, τον τρόπο που μιλούσε, πώς κινούσε τα χέρια του και το κεφάλι του την ώρα της διδασκαλίας, σαν ποιητής, σαν ηθοποιός. Έτσι, όπως με απόλυτη ακρίβεια περιγράφει ο Earion.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Βρήκα ένα εμότικον (μάλλον κλαιμότικον) γι' αυτό το νήμα, οπότε το πετάω έτσι στο άσχετο:
 

nevergrown

New member
Maître Capello : Décès du roi des mots fléchés22-03-2011 - 09h59
http://tele.premiere.fr/News-Tele/Maitre-Capello-Deces-du-roi-des-mots-fleches/(gid)/2663541
Jacques Capelovici, plus connu sous le pseudonyme de Maître Capello, est décédé dimanche à l'âge de 88 ans. Il aura été connu pour avoir participé aux Jeux de 20 Heures et avoir rédigé les grilles de mots fléchés dans Télé 7 Jours.
Il se sera battu toute sa vie contre les dérives de la langue française, traquant impitoyablement les fautes d'orthographe et de grammaire tous azimuts. Dimanche, à l'âge de 88 ans, Maître Capello a tiré sa révérence.
Ce linguiste polyglotte d'exception - agrégé d’anglais, il est aussi professeur certifié d’allemand, licencié d’italien et diplômé de scandinave ancien ! - a mis sa vie au service de la langue française. On lui doit les mots fléchés en France qu'il a importés en 1969, mais il doit sa grande popularité à son rôle de professeur je-sais-tout dans les Jeux de 20 heures sur FR3 de 1976 à 1987.
Il fut l'un des piliers des pages jeux du magazine Télé 7 Jours dont il rédigea les grilles de mots fléchés jusqu'en décembre 2010.


Δημοφιλής τηλεοπτικός γλωσσολόγος και ο 'βασιλιάς' του σταυρόλεξου. Αλήθεια πώς θα αποδίδατε το cruciverbiste; Σταυρολεξόφιλος; :eek:
Αντίο Μέτρ!
 
Έφυγε από τη ζωή, σήμερα το μεσημέρι, ο σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλλης.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης υπήρξε ο σημαντικότερος θεατρικός συγγραφέας της μεταπολεμικής γενιάς, ανοίγοντας ουσιαστικά το δρόμο για τη σύγχρονη θεατρική δημιουργία στη χώρα μας.
 

nickel

Administrator
Staff member
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_100057_06/07/2011_448199
Στους εργάτες του λόγου (και με την ευρύτερη σημασία της λέξης) ανήκε και ο Μάρκος Δραγούμης, ένα λαμπρό πνεύμα που γνώρισα ελάχιστα όταν έμενα στο Λονδίνο. Τον θάνατό του τον πληροφορήθηκα από προσθήκη του Νίκου Δήμου στη στήλη του στο Lifo, αφιερωμένη —οποία σύμπτωση— στον φιλελευθερισμό. Σε σχέση με τη δεύτερη έκδοση (2010) του βιβλίου του Μάρκου Δραγούμη Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό, είχα βρει ενδιαφέρουσα την παρουσίαση από τον Γιώργο Παγουλάτο στην Athens Review of Books.
 
Τον είχα προϊστάμενο στο μεταφραστικό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για ενάμιση χρόνο περίπου -μετά πήρε σύνταξη. Πράγματι, λαμπρό πνεύμα. Ήξερε άριστα αγγλικά και του άρεσε να το δείχνει, έκανε ωραία λογοπαίγνια. Το δακτυλόγραφο του βιβλίου του το είχε πάντα μαζί του και το διόρθωνε -κι εγώ το είχα κοιτάξει.
 
Πέθανε ο Νίκος Κοεμτζής, ετών 73. Βέβαια 'εργάτης του λόγου' δεν ήταν, αλλά πάντως είχε γράψει ένα βιβλίο με επεισόδια από τη ζωή του (παιδικάτα, νιάτα, έγκλημα, φυλακή ώς τη μετατροπή της θανατικής ποινής του σε ισόβια).
 
Top