Mario Benedetti, poemas

[drazen]

Δεκατρείς άνδρες που κοιτάζουν

Εδώ και καιρό μεταφράζω το ποιητικό έργο τού, προ τριετίας αποδημήσαντος, ουρουγουάνου ποιητή Mario Benedetti.
Δεν προτίθεμαι να αντιγραφοκολλήσω εργοβιογραφικές πληροφορίες εύκολα προσβάσιμες, ούτε να προβώ σε αποτιμήσεις της αξίας του έργου του. Στα ελληνικά υπάρχει κάποιο υλικό. Ομολογώ ότι, εδώ που ζω, μου είναι δυσπρόσιτο. Αν κάπου υπάρχει ήδη μια άλλη εκδοχή, δεν σημαίνει ότι έχω προθέσεις να την διορθώσω .
Με την άδειά σας, λοιπόν :inno:, αρχίσω την σταδιακή (και κατά χρονολογική σειρά δημοσίευσης των ποιημάτων) ανάρτηση αυτής της απόπειρας. Κατανοώ ότι τα πρωτόλειά του είναι κάπως φλύαρα, αλλά με κανέναν τρόπο ρηχά. Από την άλλη, δεν μου αρέσουν οι ανθολογήσεις.
Η ποίηση μου αρέσει, ποιητής δεν είμαι. Με το τελευταίο θέλω να πω ότι οι απόπειρες που θα δείτε είναι μεταφραστικές και μόνο. Δεν προσπάθησα καν να τηρήσω τον ρυθμό που (κάποια) έχουν, ειδικά τα πρωιμότερά του. Προτίμησα να παραμείνω πιστός στο ακριβές νόημα των εικόνων, στην “στοίχιση” των στίχων, ακόμη και στην σειρά των λέξεων, πάντα στο μέτρο του δυνατού. Τα ισπανικά βοηθούν πολύ σε αυτό, ευτυχώς.
Ο ίδιος ο ποιητής δεν χρησιμοποιεί καθόλου στίξη. Αν το τηρούσα και στην μετάφραση, πολλές φορές θα προέκυπταν αμφισημίες, ανύπαρκτες στο σώμα των ποιημάτων.
Ελπίζοντας στην επιείκειά σας :clap:, τα βγάζω από το ζεστό λίκνο του Πι-σί και τα πετάω ένα ένα στην παγωνιά του έξω ηκόσμου.
Για σήμερα το πρώτο.
Αν δεν πέσει πολλή ντομάτα, θα συνεχίσω.

Ποιήματα άλλων
1973/1974​

Δεκατρείς άνδρες που κοιτάζουν​

Δείτε τον δρόμο.
Πώς μπορείτε να είστε
αδιάφορος σ' αυτό το μεγάλο ποτάμι
από κόκαλα, σ' αυτό το μεγάλο ποτάμι
από όνειρα, σ' αυτό το μεγάλο ποτάμι
από αίμα, σ' αυτό το μεγάλο ποτάμι;
NICOLAS GUILLEN​

Άνδρας που κοιτάζει τον ουρανό

Καθώς πέφτει ο διάττοντας,
φορτώνω αυτή τη στιγμιαία ευχή
με στοίβες από βαθειές προηγούμενες ευχές,
όπως για παράδειγμα, να μην μου σβήσει ο πόνος τον θυμό,
η χαρά να μην αφοπλίσει τον έρωτά μου,
οι δολοφόνοι του κόσμου να καταπιούν
τα σκυλίσια κοφτερά τους δόντια,
έτσι που, δίκαια, να τους φάνε το συκώτι,
τα κάγκελα των κελιών
να γίνουν ζάχαρη ή να λυγίσουν από συμπόνια,
έτσι που τ' αδέρφια μου να μπορέσουν και πάλι να κάνουν
έρωτα κι επανάσταση,
όταν έρθουμε αντιμέτωποι με τον αδυσώπητο καθρέφτη,
μην καταραστούμε μήτε τους άλλους μήτε τον εαυτό μας,
να προελάσουν οι δίκαιοι,
όσο ατελείς και πληγωμένοι και να 'ναι,
να προελάσουν πείσμονες σαν κάστορες,
αλληλέγγυοι σαν μέλισσες,
σκληραγωγημένοι σαν ιαγουάροι
και ν’ αρπάξουν όλα τους τα όχι
για να χτίσουν την μεγάλη κατάφαση,
να χάσει ο θάνατος την σιχαμερή του ακρίβεια
κι η καρδιά, όταν βγει από το στήθος,
να μπορέσει να βρει τον δρόμο του γυρισμού,
να χάσει ο θάνατος την σιχαμερή του
και βάναυση ακρίβεια,
αν όμως έρθει ακριβής, μην μας πετύχει
νεκρούς από ντροπή,
να μπορέσουν όλοι ξανά ν' αναπνεύσουν τον αέρα

κι εσύ, κοριτσάκι, να συνεχίσεις χαρούμενη και πονεμένη,
αφήνοντας στα μάτια την ψυχή σου
και το χέρι σου στο χέρι μου

και τίποτε άλλο,
γιατί ο ουρανός είναι και πάλι λυσσασμένος,
δίχως αστέρια,
μ' ελικόπτερα και δίχως θεό.

Πρωτότυποι στίχοι: http://www.poemas-del-alma.com/mario-benedetti-hombre-que-mira-el-cielo.htm

 

[drsiebenmal]

Ντράζεν, ευχαριστούμε και καθόλου ντομάτες δεν θα πέσουν. :)

 

[azimuthios]

Ευχαριστούμε, Ντράζεν (Πέτροβιτς)!!! Δες και αυτό: http://bonsaistoriesflashfiction.wordpress.com/author/planodion/

Θα σε ενδιαφέρει νομίζω. ;)

 

[nickel]

Παρακολουθώ με χαρά. Μη βλέπεις, drazen, που (ενίοτε) δεν μιλάω εκεί που δεν μου πέφτει λόγος, π.χ. στα εκπαιδευτικά, όπου περιμένω κι άλλα κεράκια, ή στην ποίηση, όπου το μόνο που έχω να πω τώρα είναι ότι ρέει όμορφα στ' αφτιά μου το ελληνικό (κάτι που από μόνο του είναι σπουδαίο).

 

[bernardina]

Ντράζεν, είναι σαν να το έγραψες εσύ.
Κι αυτό από τα χείλη μιας μεταφράστριας λέει πολλά.;)
Keep up the good job, φίλε. Το 'χεις. :up:

Τι ωραίο ποίημα...

 

[drazen]

Σας ευχαριστώ όλους...

 

[drazen]

Το δεύτερο της συλλογής

Άνδρας που κοιτάζει την γη

Πώς θα ’θελ’ άλλο ριζικό γι' αυτή την φτωχή κατάξερη,
που κουβαλάει όλες τις τέχνες κι όλα τα επαγγέλματα
σε κάθε έναν από τους σβώλους της,
και προσφέρει την αποκαλυπτική της μήτρα
για τους σπόρους που ίσως ποτέ δεν θα φυτρώσουν…

Πώς θα ’θελα να ’ρχόταν να την λυτρώσει
ένα ξεχείλισμα υδάτινων όγκων,
να την μουλιάσει ώς τον κοχλασμό με τον ήλιο
ή τα κυματιστά του τα φεγγάρια,
να την διασχίσει πιθαμή προς πιθαμή,
να την κατανοήσει παλάμη προς παλάμη

ή να κατέβαινε η βροχή εγκαινιάζοντάς την
και να της άφηνε ουλές ίδιες μ' αυλάκια
και μια λάσπη σκοτεινή και γλυκειά
με μάτια σαν λιμνούλες

ή στην βιογραφία της,
καημένη κατάξερη μητέρα,
να εισέβαλλε ξαφνικά ο γόνιμος λαός
με αξίνες και λογική,
με άροτρα, ιδρώτα και καλά νέα
κι οι πρωτόφαντοι σπόροι να δέχονταν
την κληρονομιά των γέρικων ριζών…

Πώς θα ’θελα ν' ακούγονταν
η πράσινη ευγνωμοσύνη κι ο θρεπτικός της οργασμός
και να στήριζε ο φράκτης τ' αγκάθια της,
μια που, επιτέλους, θα ήταν δική μας και μία…

Πώς θα ’θελα εκείνο το ριζικό για την γη
κι εσύ, κοριτσάκι,
ανάμεσα σε μπουμπούκια ή στάχυα,
σ’ ανάσες φυτών ή μέλισσες αγγελιοφόρους,
να ξαπλωνόσουν εκεί
κοιτάζοντας για πρώτη φορά τα σύννεφα
κι εγώ να σκέπαζα αργά τον ουρανό.

Πρωτότυποι στίχοι: http://www.poemas-del-alma.com/mario-benedetti-hombre-que-mira-la-tierra.htm

 

[Themis†]

Ευχαριστώ κι εγώ για τα εξαιρετικά ποιήματα που μου γνώρισες. Όσο για τη μετάφραση, θα έλεγα ό,τι ο Νίκελ και η Μπέρνι, μια και δεν ξέρω ισπανικά. Μου φαίνεται ότι κυλάει άψογα στο πρώτο ποίημα, αλλά και ότι θα ήθελε λίγο φινίρισμα στο δεύτερο.

 

[drazen]

Σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.
Αν το δεύτερο ποίημα ακούστηκε να ρέει πιο δύσκολα, αυτό μάλλον οφείλεται στην μανία μου να τηρώ την σειρά των λέξεων, όταν μπορώ. Θέλω να πω, θεωρώ σημαντική την επιλογή του ποιητή να οδηγήσει την εικόνα μέσα από συγκεκριμένα λεκτικά και εκφραστικά μονοπάτια. Όταν αυτό δεν βιάζει την λογική των ελληνικών, το τηρώ με ευλάβεια κι ας κλειδώνει λίγο τον ρυθμό.
Πάλι σ' ευχαριστώ.

 

[azimuthios]

Ως μεταφραστής ποίησης θα πρότεινα να είσαι πιο χαλαρός στη σειρά των λέξεων. Μην ξεχνάς ότι οι λέξεις που μπήκαν έτσι στα ισπανικά υπαγορεύτηκαν και από τη σύνταξη της γλώσσας, η οποία φυσικά δεν αντιστοιχεί απόλυτα με τα ελληνικά.

Ποιήματα τέτοιου τύπου έχουν μουσική μέσα τους και μουσική=ρυθμός. Ακόμα και αν παίξεις άλλο τραγούδι στο δικό σου ποίημα, πρέπει να υπάρχει ένα τραγούδι. Και το λέω κυρίως για το δεύτερο ποίημα.

Η μετάφραση πάντως είναι πολύ καλή απ' όσο μπορώ να κρίνω με τα ισπανικά μου.

 

[drazen]

Μην ξεχνάς ότι οι λέξεις που μπήκαν έτσι στα ισπανικά υπαγορεύτηκαν και από τη σύνταξη της γλώσσας, η οποία φυσικά δεν αντιστοιχεί απόλυτα με τα ελληνικά.

Συμφωνώ, με την παρατήρηση ότι, στα ισπανικά, η σειρά των λέξεων κατά την σύνταξη απολαμβάνει μιας σχεδόν "ελληνικής" ελευθερίας. Θεωρώ ότι ο Βενεδέτι πολλές φορές είχε την δυνατότητα να στραμπουλήξει την σύνταξη, για οικονομία, ευηχία, καλύτερη μετρική ή ό,τι άλλο, αλλά δεν το έκανε, προτιμώντας να μείνει κοντά σε μια καθημερινή σύνταξη. Το 'χε πει κι ο Ρίτσος στο Καπνισμένο Τσουκάλι : "Εμείς δεν κάνουμε ποίηση για να ξεχωρίσουμε από τον κόσμο" ή κάπως έτσι (το παράθεμα από μνήμης).
Δεν θέλω να αποποιηθώ των ευθυνών μου και των ανεπαρκειών μου. Αν ζητώ κάτι, είναι να λαμβάνονται υπ΄όψη τα αξιώματα της μετάφρασης, όπως τα εξέθεσα στο δέσιμο του νήματος. Δεν θα γράψω ποτέ, για παράδειγμα, "τα παράθυρα και τα δέντρα να ονομάσω", (βλ. ποίημα που θ' ακολουθήσει) κι ας ρέει φυσικότερα από το "να ονομάσω τα δέντρα και τα παράθυρα", φυσικότερα ως προς τον ρυθμό, όχι ως προς την "κοινή" γλώσσα.
Εννοείται ότι καθένας έχει το δικαίωμα να χτενίσει τις μεταφράσεις, να τις μεταγράψει, να τις ξανατονίσει (μουσικώς τε και γραμματικώς ) και, γενικά, να τις (ή τους :devil:) κάνει ό,τι του υπαγορεύσει η αισθητική του (γλωσσική και ποιητική).
¡Gracias!
Un beso grande.

 

[drazen]

Άνδρας που κοιτάζει δια μέσου της ομίχλης

Ποτέ δεν μου κόστισε τόσο
…….να ονομάσω τα δένδρα και τα παράθυρα
…….και, ακόμη, το μέλλον και τον πόνο.
Βουβό κι αόρατο το καμπαναριό,
…….όμως, αν εκφραζόταν,
…….τα μηνύματά του
…….θα ήταν ενός μελαγχολικού φαντάσματος.

H γωνία χάνει το κοφτερό της σχήμα,
κανείς δεν θά ’λεγε πως η απονιά υπάρχει.

Το αίμα των μαρτύρων είναι με το ζόρι
…….μία ωχρή κηλίδα έχθρας.
Πόσο αλλάζουν τα πράγματα
…….μέσα στην ομίχλη!

Τ’ αρπακτικά δεν είναι άλλο
…….παρά φουκαριάρηδες βέβαιοι για τον εαυτό τους,
οι σαδιστές, το άωτο της ειρωνείας,
οι υπερόπτες, πλώρες
…….κάποιου δανεικού θάρρους,
τους ταπεινούς, αντιθέτως, δεν τους βλέπεις.

Όμως εγώ, ξέρω ποιός είναι ποιός (don’t touch the comma, please)
…….πίσω απ' την αυλαία της αβεβαιότητας,
ξέρω πού βρίσκεται η άβυσσος,
…….ξέρω πού δεν βρίσκεται ο θεός,
ξέρω πού βρίσκεται ο θάνατος,
…….ξέρω πού δεν βρίσκεσαι εσύ.
Η ομίχλη δεν είναι λησμονιά,
…….όσο πριν την ώρα της αναβολή.

Μακάρι η αναμονή
…….να μην φθείρει τα όνειρά μου,
μακάρι η ομίχλη
…….να μην μου φτάσει στα πνευμόνια
κι εσύ, κοριτσάκι,
…….ν' αναδυθείς από μέσα της,
ίδια όμορφη ανάμνηση
…….που γίνεται πρόσωπο,

κι εγώ, να μάθω επιτέλους
…….ότι εγκαταλείπεις για πάντα
…….αυτόν τον καταραμένο πυκνόν αέρα,
όταν τα μάτια σου συναντήσουν και γιορτάσουν
…….την επιστροφή μου που δεν έχει παύσεις .

Πρωτότυποι στίχοι: http://espanol.agonia.net/index.php/poetry/84408/HOMBRE_QUE_MIRA_A_TRAVÉS_DE_LA_NIEBLA
Κι ένα βίδεο: http://www.youtube.com/watch?v=YIWBIuFuVLA

 

[nickel]

Όμως εγώ, ξέρω ποιός είναι ποιός (don’t touch the comma, please)

What about the accent marks on the two «ποιος»;

 

[drazen]

Δεν είναι αυτονόητο;
Για να μην κατεβάζω πάλι ηχοδιαγράμματα κ.τ.λ., απλώς επαναλαμβάνω ότι η στοιχειώδης λογική δεν μου επιτρέπει να αφήνω ασήμαντες (δίχως σήμανση) στην κωδικοποίηση λέξεις τόσο υψηλά τονιζόμενες στην πραγματικότητα.
Όποιος δεν συμφωνεί, με γεια του με χαρά του, έχει και στο πλευρό του την συντριπτική πλειοψηφία των απλών θνητών και της αφρόκρεμας των πανεπιστημιακών προσκυνημένων (ναι, ναι, το ξέρω: "Τί ένας, ρε! Αυτοί είναι χιλιάδες").
Ας αφήσει, λοιπόν, στην άκρη το βαρύ πυροβολικό των αυθεντιών και στην ησυχία του έναν μισότρελο μεσόκοπο κι ας στοιχίσει τις γραμμές του ΕΑΜΑΛ-Σ (Ελεύθερου Αντιτονικού Μετώπου Ασύγχυστων Λέξεων - Συνεπές). Αλήθεια, ακόμη δεν έφτασε στ' αυτιά μου η ιδρυτική του διακήρυξη. Γιατί, άραγε;

 

[AoratiMelani]

Είναι ωραίο να κάνεις μια δουλειά όταν την κάνεις με αγάπη. Καλή συνέχεια. :)

 

[drazen]

Άνδρας που κοιτάζει ένα κορίτσι

Για να μην υπάρξουν ποτέ παρεξηγήσεις,
για να μην παρεμβληθεί τίποτε,
θα σου εξηγήσω την προκήρυξη του έρωτά μου.

Τα μάτια σου, που χαμηλώνουν από αμφιβολία
κι άλλοτε υψώνονται διαπεραστικά και ψυχρά,
έχουν τέτοια σημασία που κι εγώ ακόμη εκπλήσσομαι.

Τα όμορφα μαγικά σου χέρια,
που, φορές, σ’ εκφράζουν καλύτερα από τις λέξεις,
τόσο σημαντικά είναι που δεν τολμώ να τ' αγγίξω
και, αν καμιά μέρα τ΄αγγίζω, είναι μόνο
για να σου ξαναδώσω συγκεκριμένα κλειδιά.

Το σώμα σου, εκκρεμές
διστακτικό να υποδεχθεί ή να παραδοθεί,
τόσο νεανικό που διδάσκει παρά την θέλησή σου,
είναι ένα δεδομένο που τα δεδομένα του μου λείπουν
κι ωστόσο προσπαθώ να το γνωρίσω.

Τα χείλη σου, στο σχήμα του ενθουσιασμού
που σχεδιάζει λέξεις και υπόσχεται υποσχέσεις,
είναι για μένα στην εικόνα σου οι ήρωες
και μαζί ο εχθρικός άγγελος.

Στον έρωτά μου παρίστασαι όλη ή σχεδόν όλη,
μου λείπουν αριθμοί, αλλά τους υπολογίζω,
λείπουν ενδείξεις, αλλά τις ανακαλύπτω.

Αναμφίβολα, στον έρωτά μου υπάρχουν κι άλλα,
για παράδειγμα, τα όνειρα όπου μετακινώ την γη,
ο φτωχός αγώνας που έκανα και κάναμε,
τα καλά μίση, εκείνα που εξευγενίζουν,
ο συνεχής διάλογος με τους ανθρώπους μου,
η καυστική ερώτηση που μου έθεσαν,
οι σταράτες απαντήσεις που δεν έδωσα.

Στον έρωτά μου έχει ακόμη διάφορες ανδρείες
κι έναν φόβο που συχνά μάς συνοψίζει,
έχει ανθρώπους, όπως εγώ, που κοιτούν πίσω απ΄τα κάγκελα
ένα κορίτσι που θα μπορούσε να ήσουν εσύ.

Στον έρωτά μου έχει δουλειά κι ανάπαυλες,
απλές ανταμοιβές και πολύπλοκες τιμωρίες,
έχει δυο ή τρεις γυναίκες, την προϊστορία σου,
κι έχει πολλά χρόνια, πάρα πολλά χρόνια
για να επινοήσουμε χαρές και τις πιστέψουμε,
αφού πρώτα πατήσουμε γερά.

Θα ήθελα στον έρωτά μου να τά ΄βλεπες όλα τούτα
κι εσύ, κοριτσάκι,
με υπομονή και προσεκτικά,
δίχως να με πληγώσεις ή να σε πληγώσω,
ν' απολύτρωνες από εκεί το φεγγάρι, τον ποταμό,
τα τελετουργικά εμβλήματα,
τα προσχέδια για φιλιά ή αποχαιρετισμούς,
την καρδιά που, σε πείσμα όλων, αντέχει.

Πρωτότυποι στίχοι: http://www.poesi.as/mb73040.htm
Βίδεο, όπου αναγιγνώσκει ο ίδιος ο ποιητής: http://www.youtube.com/watch?v=YJga6ywbNxk

 

[nickel]

Εγώ που δεν ξέρω ισπανικά, μόνο όσα βγάζω με τη βοήθεια των άλλων λατινογενών και της ισπανικής φιλμογραφίας, νιώθω την ανάγκη να πάρω το πρωτότυπο, πλάι πλάι με τη μετάφρασή σου, να τα τυπώσω σε ευανάγνωστες σελίδες και να κάτσω κάπου ήσυχα και ειδυλλιακά και να τα μελετήσω. Είσαι πολύ καλός, αλλά σε βοηθά και το πρωτότυπο, έτσι; Πες μας όταν θα έχεις τελειώσει, να φτιάξω όμορφα αντικριστά πεντέφια, για τύπωμα ή διάβασμα σε Kindle. Αν το επιτρέπεις.

 

[drazen]

Άνδρας που κοιτάζει το ταβάνι

Έχει πάντα μιαν εργάσιμη εκτός σειράς,
οπόταν κανείς καταφέρνει να γαληνεύσει,
όμως δύσκολα θα την πεις κανόνα,
μια και η γαλήνη δεν είναι η καλύτερη
από τις πιθανές ή απίθανες καταστάσεις.

Σήμερα, για παράδειγμα, παίρνω αποστάσεις
από τα πράγματα και από μένα,
όμως, ακριβώς γι’ αυτό, δεν πετώ στην λήθη
“τί ανοησία που ήταν……...... τί κακό που ήταν
που ήμουν μέσα στην σύγχυση”.

Στο κάτω κάτω, η διάσημη
γαλήνη είναι μια νήσος
με κύρος, πώς αλλιώς;
………………….........και νόμιμη,
αν και ανελέητα περικυκλωμένη
από κρυφές συγκινήσεις.

Ακόμη νιώθω λίγο άβολα
στις απαρχές της γαλήνης μου,
όπως όταν μπαίνεις σε νέο κοστούμι
με στενές βάτες.

Όμως είναι το σώμα κι η ψυχή
ζωάκια της συνήθειας,
αύριο η ενόχληση
θα λιγοστέψει και, σε λίγες μέρες,
θα έχω συνηθίσει να είμαι ήρεμος.

Αυτό με γεμίζει, φορές, με χαρά,
είναι σαφές πως πρόκειται για μια γαλήνια χαρά
και, συνεπώς, δεν βγαίνεις να μοιράζεις αγκαλιές
ούτε να κραυγάζεις ούτε να τραγουδάς τ’ ουρανού,
το πολύ αρχειοθετείς χάδια κι άλλους προλόγους
σε απόλυτη χρονολογική σειρά.

Επί πλέον, υφίσταμαι την εισβολή της απελπισίας,
πρόκειται, όμως, για μιαν απελπισία γαλήνια
και, γι’ αυτό, δίχως ασθματικούς λυγμούς,
ούτε λέει “σκατά”
ούτε βρίζει.

Πολύ απλά,
ίδιος σεμνός μάγος
πολύβοου κυριακάτικου ή γιορτινού
…………………………….............. τσίρκου,
παίρνω τα χαρτιά του έρωτα,
τ΄ανακατεύω με προσοχή
και, κάτω απ’ τις μύτες του γέρικου κοινού,
σαν να το κάνω κάτω απ’ την δική μου μύτη,
μαγικά τα μεταμορφώνω
σε καινούργια τραπουλόχαρτα φιλίας.

Το μοναδικό παράξενο έρχεται την νύχτα,
μια και υποτίθεται πως ένας γαλήνιος
πρέπει να κοιμάται γαλήνια,
όμως, εγώ, περνώ ώρες ολάκερες
κοιτώντας το ταβάνι.

Ίσως, πάλι,
να μην ξέρω μέχρι πότε θα είμαι γαλήνιος,
γιατί η ηρεμία πλέον δεν αρκεί,
πρέπει να πιστεύεις, κι εγώ πιστεύω,
ότι δεν υπάρχει κακό που να διαρκεί
……………………………………...............εκατό χρόνια.


Πρωτότυποι στίχοι: http://www.cuentosyfabulas.com.ar/2010/01/poema-hombre-que-mira-al-techo-mario.html

 

[drazen]

Άνδρας που κοιτάζει χωρίς τα γυαλιά του

Τούτη δα την στιγμή ο κόσμος μόλις που είναι
..........μια θολή υαλογραφία,
τα χρώματα εισβάλλουν το ένα στο άλλο
και τα σύνορα ανάμεσα στα πράγματα,
..........ανάμεσα σε γη και ουρανό,
..........ανάμεσα σε δένδρο και πουλί,
είναι ξεφτισμένα κι ασαφή.

Το μέλλον είναι, έτσι, ένα καλειδοσκόπιο αμφιβολιών
και, στην παραμικρή κίνηση, η καλή πρόγνωση
..........αλλάζει σε κακόν οιωνό,
οι δήμιοι ψηλώνουν ώς να μοιάζουν
..........ανίκητοι κι αμετακίνητοι
και για μένα, που δεν είμαι και Λάζαρος,
..........η ήττα πλακώνει σαν σάβανο.

Οι σημαντικές γυναίκες αυτής της ζωής
..........στοιχίζονται, επικαλύπτονται, αναμιγνύονται,
εκείνη που στοιχημάτισε την καρδιά της αγαπώντας με
..........με μιαν αβάσταχτη πίστη,
εκείνη που με σημάδεψε με φωτιά
..........μέσα στο σπηλαιώδες καταφύγιο του φύλου της,
εκείνη που ήταν συνένοχη της σιωπής μου
..........και την ψυχανεμιζόμουν όπως τους αγγέλους,
εκείνη που απρόσμενα μού ’δωσε ένα χέρι
..........στο σκοτάδι και μετά το άλλο χέρι,
εκείνη που με νίκησε μ’ ένα μόνο επιχείρημα των ματιών της,
..........αλλά μαζεύτηκε με ειλικρίνεια στην φιλία,
εκείνη που ανακάλυψε μέσα μου το καλύτερο
..........και, όμορφη, τρυφερή και καλή, αγάπησε την αγάπη μου.

Τα τοπία κι οι γωνίες,
οι ορίζοντες κι οι καθεδρικοί ναοί,
..........που για καιρό συνέλεγα
..........στην πορεία των χρόνων και των απιστιών,
καταλήγουν τουριστικός οδηγός επίδειξης,
αφήγηση παραμυθένια για τους φίλους
και, σ’ αυτό το παραλήρημα αλαζονείας και νοσταλγίας,
είναι δύσκολο να ξέρεις τί είναι μοναστήρι και τί βλασφημία
..........τί είναι van Gogh και τί καπνιστές ρέγγες,
..........τί είναι ψηφιδωτό και τί βενετσιάνικο βρώμικο νερό,
..........τί είναι Aconcagua (1) και τί είναι καυλί (2).

Σαν νά ’ταν λίγα, οι πλησίον μαζεύονται σαν τσαμπιά
..........χαραμοφάηδες κι ευτυχισμένοι,
..........άγιοι, αδιάφοροι και προδότες,
εγγράφοντας στην προσωπική μου παιδική ηλικία
τόσες απογοητεύσεις και έχθρες,
που δεν μπορώ να διακρίνω καθαρά
..........το φεγγάρι από το ποτάμι
..........μήτε το άχυρο απ’ τον καρπό.

Αλλά έρχεται η στιγμή που ξαναβρίσκεις
..........τελικά τα γυαλιά σου
κι αμέσως ο κόσμος αποκτά
..........μιαν ανεκτή διαύγεια.

Το μέλλον μοιάζει τότε δύσκολο
..........ταυτόχρονα, όμως, ακτινοβόλο.

Οι δήμιοι συρρικνώνονται μέχρι
..........ν’ ανακτήσουν το φυσικό τους μέγεθος κατσαρίδας,
μία απ’ όλες αυτές τις γυναίκες
..........κάνει ένα βήμα μπροστά
..........και αποσπάται από τις άλλες,
..........που, αναμφισβήτητα, δεν χάνονται σαν καπνός,
από τις ταξιδεμένες πολιτείες αναδύονται,
..........θερμά και λαμπερά,
..........τέσσερα ή πέντε κρίσιμα πρόσωπα,
που σχεδόν ουδέποτε λένε μεγάλα λόγια.

Κάποιο κοριτσάκι που έπαιζε με το σκυλί της
..........σ΄έναν ερημικό μπαρόδρομο,
ένας σοφός νέγρος από την Alabama που εξηγούσε
..........γιατί το δέρμα του ήταν τελείως λευκό,
η Ella Fitzgerald να τραγουδάει
..........στην σχεδόν άδεια πλατεία
..........ενός ταπεινού θεάτρου στην Φλωρεντία
κι ο γουαχίρο (3) της ανατολής
..........που είπε ότι έχει έναν Portocarrero (4)
κι ήταν ένα κουτί μπισκότα
σχεδιασμένο απ’ τον ζωγράφο.

Από το τσαμπί των πλησίον μπορώ ν΄ανασύρω
..........δίχως δυσκολία
μια μακρά νύχτα με τον πατέρα, μια τελευταία κουβέντα,
..........σύνοψη ζωής,
..........με τον θάνατο να γυροφέρνει στον διάδρομο,
τον παλαίμαχο που παρέδιδε
..........δίχως εγωισμό και απόλαυση
..........κάποια από τα ευαίσθητα κλειδιά του.

Ο σύντροφος που σκέφτηκε επί μακρόν στο κελί
..........και υπέφερε επί μακρόν στον κύφωνα
..........και δεν έδωσε κανέναν,
ο πολιτικός που σε μια συγκέντρωση
..........απέραντης αγάπης
..........είπε σ’ ένα εκατομμύριο κόσμο “το λάθος είναι δικό μου”
..........κι ο λαός άρχισε να ψιθυρίζει fidel fidel (5)
..........κι ο ψίθυρος έγινε θορυβώδες κύμα
..........που τον αγκάλιασε και ακόμη τον αγκαλιάζει,
ο κόσμος …………..ο απλός κόσμος,
..........ο υπέροχος κόσμος της ουρουγουάης,
..........που κραύγασε στην λεωφόρο ……“τύραννοι τρέμετε” (6)
..........μέχρι που κατέληξε ίδια κι απαράλλαχτα
..........να τρέμει εξ αιτίας του τυράννου,
και το κορίτσι και τ’ αγόρι, άγνωστοί μου,
..........που άφησαν τις σκοτούρες τους
..........για ν’ απλώσουν τα χέρια και να μου πουν
.......... «εμπρός και με αξία».

Πάει, τέλειωσε.
Δεν θα ξαναχάσω πια τα γυαλιά μου,

από μιαν ασυγχώρητη έλλειψη εστίασης
μπορεί να διαπράξεις βαρύτατα λάθη.



(1) Aconcagua: κορυφή των Άνδεων (6960 μ.)
(2) Λογοπαίχνιο αδύνατο να μεταφραστεί. Callampa είναι: 1) είδος μανιταριού, 2) παραγκούπολη (ΝΑ Νότια Αμερική), 3) τσόχινο καπέλο (Εκουαδόρ) και 4) βάλανος (Χιλή). Θαρρώ πως ο ποιητής ειρωνεύεται τις περί ανέμων και υδάτων συζητήσεις μεταξύ κουλτουριάρηδων.
(3) guajiro: λευκός εργάτης της Κούβας
(4) René Portocarrero: Κουβάνος ζωγράφος (1912-1985)
(5) Λογοπαίγνιο: Fidel (όνομα/ πιστός στα λατινικά) / fiel (πιστός). Δεν μπόρεσα να βρω ιστορική βάση.
(6) “Tiranos temblad”: φράση από τον εθνικό ύμνο της Ουρουγουάης

Πρωτότυποι στίχοι: http://www.cuentosyfabulas.com.ar/2010/01/poema-hombre-que-mira-sin-anteojos.html

 

[nickel]

Δεν κατάλαβα πού βρέθηκε το fiel των υποσημειώσεων. Μήπως πρέπει να γίνει fidel;
Γιατί σου αρέσει να αφήνεις κάποια ονόματα στα αγγλικά; (Ξέρω, δεν είναι καινούργιο.) Βαν Γκογκ και Φιτζέραλντ κυκλοφορούν άνετα με ελληνικό κοστούμι, αλλά, ακόμα περισσότερο, γιατί να αναρωτηθώ, αν διαβάζω το ποίημα σε κάποιους, πώς να προφέρω τη βουνοκορφή Aconcagua;