Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)

[Hellegennes]

Θα πείτε "εξεπλάγημεν"; Θα στερηθείτε ένα χρήσιμο ρήμα; Όχι, ή θα ξεφύγετε τρέποντάς το στην ενεργητική (μας εξέπληξε) ή θα πείτε "εκπλαγήκατε".

Ποιο είναι το πρόβλημα με την χρήση μόνο μιας φωνής;

 

[Hellegennes]

Σε μικρή, χάρτινη συσκευασία χυμού: ανακινήστε καλά την χρήση. Θα δοκιμάσουμε φίλε, θα δοκιμάσουμε. Αλλά αν η Χρήση ζαλιστεί από το κούνημα και κάνει εμετό; Ποιος θα τα μαζέψει μετά, ε;

 

[sarant]

Ποιο είναι το πρόβλημα με την χρήση μόνο μιας φωνής;

Καμιά φορά μπορεί να μη βολεύει. Άλλωστε, στο "παρεξετράπητε" δεν υπάρχει ούτε η διέξοδο της αλλαγής φωνής. Κι έτσι, παρεκτραπήκατε.

 

[Hellegennes]

Καμιά φορά μπορεί να μη βολεύει. Άλλωστε, στο "παρεξετράπητε" δεν υπάρχει ούτε η διέξοδο της αλλαγής φωνής. Κι έτσι, παρεκτραπήκατε.

Μα και "εκπλαγήκαμε" λέμε αλλά όχι "εκπλάγηκα". Άλλωστε μπορείς πάντα να το αποφύγεις με έναν παρακείμενο ή υπερσυντέλικο, ανάλογα τι χρόνο θέλεις να εκφράσεις.

 

[sarant]

Όχι, δεν μπορείς. Χτες παρεκτράπηκα όταν άκουσα τον Χ. να λέει ότι...

 

[Themis†]

Σχεδόν όλα μπορούμε να τα αποφύγουμε. Αλλά τα κενά δεν παύουν να είναι κενά, η γλώσσα δεν παύει να απεχθάνεται τα κενά, και το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη συμπλήρωσή τους δεν παύει να είναι ο λογιοτατισμός και, κατ' επέκταση, ο κοινωνικός ρατσισμός (ή ταξισμός, αν θέλετε).

 

[Hellegennes]

Όχι, δεν μπορείς. Χτες παρεκτράπηκα όταν άκουσα τον Χ. να λέει ότι...

Εδώ Νίκο βλέπεις το δέντρο και χάνεις το δάσος. Όπου το δέντρο είναι το "παρεκτράπηκα" (το οποίο όμως λέμε, σε αντίθεση με το "εκπλάγηκα") και το δάσος είναι η λεπτή διάκριση υπερσυντέλικου-αορίστου και παρακειμένου-ενεστώτα. Όπως ξέρεις πολύ καλά, οι διακρίσεις και τα δάση έχουν ένα κοινό: καίγονται. Και η αδυσώπητη αλήθεια είναι ότι το "εκπλάγηκα" δεν το λέει σχεδόν κανείς ενώ την μείξη των χρόνων...

 

[Alexandra]

Πάντως, στους υποτίτλους παρακάμπτω το "εκπλάγηκα" αντικαθιστώντας το με το "ξαφνιάστηκα".

 

[nickel]

Εκρήχθηκε ή εκράγηκε;
Στο ιστολόγιο του Σαραντάκου.

Εγώ αυτό το ερώτημα εξακολουθώ να το απαντάω με το εξερράγη (ή με τσαλίμι) αλλά το επίθετο ο απολωλός, η απολωλή, το απολωλό σκέφτομαι να το υιοθετήσω. (Και μην πείτε «Αυτός απολωλάθηκε!».)

 

[Elsa]

[...] αλλά το επίθετο ο απολωλός, η απολωλή, το απολωλό σκέφτομαι να το υιοθετήσω. (Και μην πείτε «Αυτός απολωλάθηκε!».)

Η γιαγιά μου, έλεγε το περίεργο επίθετο απαλαό για κάποιον που τα έχει χάσει, αλλού πατά κι αλλού βρίσκεται, δεν ξέρει τι του γίνεται. Θεωρούσα πάντα ότι είχε παρακούσει το απολωλό(ς).

 

[nickel]

...Παρότι κυνηγούσαμε τον Καρατζαφέρη για τα απολωλά πρόβατα (αντί για απολωλότα πρόβατα):

https://sarantakos.wordpress.com/2010/10/21/apolwla/

 

[Hellegennes]

Η γιαγιά μου, έλεγε το περίεργο επίθετο απαλαό για κάποιον που τα έχει χάσει, αλλού πατά κι αλλού βρίσκεται, δεν ξέρει τι του γίνεται. Θεωρούσα πάντα ότι είχε παρακούσει το απολωλό(ς).

Μάλλον από το απαλαβός<παλαβός.

 

[bernardina]

Η γιαγιά μου, έλεγε το περίεργο επίθετο απαλαό για κάποιον που τα έχει χάσει, αλλού πατά κι αλλού βρίσκεται, δεν ξέρει τι του γίνεται. Θεωρούσα πάντα ότι είχε παρακούσει το απολωλό(ς).

Και στο χωριό του πατέρα μου λένε παλdαρός (παλαβός). Έχουν και μια χαριτωμένη παροιμία: Ο παλdαρός στ' ανήφορο ή τραγουδά ή τρώει.

 

[sarant]

Μάλλον από το απαλαβός<παλαβός.

Το οποίο παλαβός κατά μία άποψη, ίσως την επικρατέστερη, είναι από το απολωλός, μέσω του καταγραμμένου μεσαιωνικού πελελός (πελλός στα σημερινά κυπριακά).

 

[Elsa]

Το οποίο παλαβός κατά μία άποψη, ίσως την επικρατέστερη, είναι από το απολωλός, μέσω του καταγραμμένου μεσαιωνικού πελελός (πελλός στα σημερινά κυπριακά).

Άρα, σωστή η γιαγιά! :)

 

[nickel]

Πολλοί λένε ή γράφουν «υπό τη σκεπή», αλλά η σκεπή, που προήλθε από τη σκέπη με κατέβασμα του τόνου, δεν έχει κανονικά τη μεταφορική σημασία. Τουλάχιστον τα λεξικά διατηρούν τη διάκριση. Με τη σημασία της προστασίας λέμε υπό τη σκέπη, κάτω από τη σκέπη. Με τη σημασία της στέγης: κάτω από τη σκεπή.

●

Στη μετάφραση ενός μάλλον στενάχωρου άρθρου του Γκόρντον Μπράουν (Τα Νέα, 18/9/2012) διαβάζω: «Χρειάζεται ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών ύψους 200 δισ. ευρώ και να εγγυηθούν οι καταθέσεις».

Τι να εγγυηθούν οι καταθέσεις; Μπορούν οι καταθέσεις να δώσουν εγγύηση για κάτι; Άλλο ένα ρήμα που θέλουν να το κάνουν σαν το διαπραγματεύομαι. Ας δώσουμε λύσεις, να μην υπάρχουν δικαιολογίες:
να δοθούν εγγυήσεις / να υπάρχουν εγγυήσεις για τις καταθέσεις
να εγγυώνται [κάποιοι] τις καταθέσεις

●

Η Βένα Γεωργακοπούλου τα βάζει με τον Απόστολο Διαμαντή σε ένα apostrophic κείμενο με τίτλο «Το θέατρο αλλάζει, κύριε Διαμαντή». (Όπως είδαμε, apostrophic είναι ο λόγος όταν απευθύνεται στο δεύτερο πρόσωπο σε κάποιον απόντα ή σε κάτι προσωποποιημένο — έχει σχέση με την αποστροφή του λόγου και όχι με την αποστροφή που μας προκαλεί κάποιος. Το επίθετο αποστροφικός δεν έχει περάσει ακόμα σε εμάς.)

Κοίτα να δεις που και οι προσφιλείς σας αρχαίοι, που τόσο θέλετε να τους προστατεύσετε από τον Λούκο και τον Χουβαρδά, είχαν κι αυτοί τον χαβά τους. Δεν ήταν αγιόπαιδες, να προσκυνάνε τα ιερά και τα όσια.

Ψείρισμα: έχουμε συνήθως αγιόπαιδα και αγιοπαίδια. Αυτό το «αγιόπαιδες» σαν άκουσμα έχει να κάνει περισσότερο με τα αγυιόπαις, πληθ. αγυιόπαιδες, που είναι τα αλητόπαιδα.

 

[pidyo]

Εκπρόσωπος βιομηχάνων, προ ολίγου:

«... έχουν εκπεφρασθεί...»

Πώς το λέμε αυτό το φαινόμενο, παρακειμενοπαρακείμενο;

 

[MelidonisM]

του ρήματος εκπεφράζομαι μάλλον το αντιλαμβάνονται ως πέρα για πέρα έκφραση

 

[sarant]

Είναι παρόμοιο με το "πώς υπογεγραμμίζουμε" που ρώτησε κάποιος σε μια ομάδα πολυτονιατών.

 

[daeman]

...
- Ρε παλικάρι, ακόμα να τετηγανιστούν εκείνες οι πατάτες; Έχουν λελυσσάξει τα παιδιά...
- Συγγνώμη, κύριε, σας παρακεκαλώ να εκπεφράζεστε καλύτερα. Και με όλο το θάρρος, το σωστό είναι «να εκπεφρυχθούν».
Τι εκπεπεσμός, να σεσερβίρω βαρβάρους, να εξυπεπηρετώ αδαείς. Θα τα παρατετήσω όλα, θα τα βεβροντήξω κάτω και θα πάω μετανάστης, θα εκπεπατριστώ.