Lexoplast επειδή όπως πολύ σωστά παρέθεσες υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο sex και στο gender, και το gender είναι πολύ πιο χαρακτηριστικό για την προσωπικότητα ενός ανθρώπου από ό,τι το φύλο στο οποίο τον/την κατέταξαν στη γέννηση, η δική μου λύση είναι να σέβομαι τον αυτοπροσδιορισμό του ανθρώπου και όχι την υποκειμενική μου "ανάγνωση" της εξωτερικής του εμφάνισης.
Το παράδειγμα που φέρνεις, για το άτομο Χ που έχει σώμα άνδρα και αισθάνεται γυναίκα είναι ένα στάδιο το οποίο πέρασα στη ζωή μου, ως τρανς γυναίκα που είμαι. Όταν γεννήθηκα με κατέταξαν ως άρρεν, μεγαλώνοντας ένιωσα ότι το φύλο μου δεν είναι άρρεν, και η πρώτη (και μόνη) παρέμβαση που μπορούσα να κάνω για πολύ καιρό ήταν να κυκλοφορώ με γυναικεία ρούχα. Αυτό που θεωρείς μπέρδεμα, για μένα ήταν η δική μου αλήθεια, και καθόλου δε θα εκτιμούσα τότε να μου πεις ότι είμαι cross-dresser, απ'τη στιγμή που τα γυναικεία ρούχα για μένα ήταν συνέχεια του gender μου, και για το "αντρικό σώμα" μου δεν ευθυνόμουν. Αν το cross έχει σχέση με το sex και όχι το gender, τότε πώς κρίνεις ποιό είναι το sex ενός ανθρώπου; Οι intersex άνθρωποι είναι άρρενες ή θήλεις; Τα αγόρια με σύνδρομο kleinefelter και τα κορίτσια με σύνδρομο Turner; Τα κορίτσια που γεννιούνται με ΧΥ χρωμοσώματα αλλά το σώμα τους δεν αναγνωρίζει την τεστοστερόνη των εσωτερικών τους όρχεων, και συνεπώς μεγαλώνουν με πολύ τυπικό γυναικείο gender και γυναικείο sex, εκτός αν ανακαλύψουν σε τυχαίο έλεγχο ότι δεν έχουν μήτρα και ωοθήκες (complete androgen insensitivity); Ένα τρανς άτομο που δε "φαίνεται" το φύλο που το κατέταξαν στη γέννηση; Ένα μη τρανς άτομο που μοιάζει ανδρόγυνο ούτως ή άλλως; Πώς θα τα ορίσεις ως cross, αφού η εμφάνιση δε σε βοηθάει;
Τα φύλα (sexes) δεν είναι μόνο δυο, και πολλοί πιστεύουν ότι είναι χρήσιμη μεν, αλλά υπεραπλουστευτική γενίκευση εκ μέρους των γιατρών και των στατιστικολόγων να μην το αναγνωρίζουν. Στην ιατρική που σπούδασα, όλοι οι καθηγητές και οι καθηγήτριες θεωρούσαν ότι αν ένας άνθρωπος έχει όρχεις είναι άντρας και στρέιτ, ενώ αν έχει ωοθήκες είναι γυναίκα και στρέιτ. Η πολυμορφία την οποία προσπαθούμε να συμπεριλάβουμε σ'αυτό το νήμα μπαίνει απ'το ένα τους αυτί και βγαίνει απ'το άλλο.
Το τί θεωρείται αντρικό σώμα και τί όχι, χωράει πολλή συζήτηση, και όντως γίνεται πολλή συζήτηση σε φεμινιστικούς και τρανσφεμινιστικούς κύκλους. Για μένα (και για πολλούς φεμινισμούς του Τρίτου Κύματος) το σώμα μου είναι γυναικείο επειδή ανήκει σε γυναίκα, και ήταν για μένα γυναικείο ακόμα και όταν είχα πέος. Όταν μια γυναίκα έχει το τάδε ή το δείνα χαρακτηριστικό (π.χ. γαμψή μύτη) αυτό θα έπρεπε να επεκτείνει το σύνολο των χαρακτηριστικών που μπορούν να θεωρούνται γυναικεία και όχι να γίνεται αιτία σεξιστικών χαρακτηρισμών (π.χ. 39 νούμερο παπούτσι είναι τρομακτικό για κινέζες γυναίκες, θα ήταν όμως τεράστιος κόπος να πείσουμε τις Δυτικές γυναίκες ότι έχουν "αντρικές πατούσες"). Για μένα και ένα πέος είναι γυναικείο χαρακτηριστικό, όπως και ένα μουνί αντρικό χαρακτηριστικό ανάλογα σε ποιόν/ποιάν ανήκουν. Ή αλλιώς, δε μου είναι περίεργες οι φράσεις "είμαι άντρας με μουνί" και "είμαι γυναίκα με πούτσο". Δεν είναι η νόρμα, αλλά δεν είναι και φοβερός κόπος για μένα να δεχτώ διαφορετικούς τρόπους να βλέπει κανείς το σώμα και το φύλο του.
Καταλαβαίνω ότι δεν είναι δημοφιλής άποψη, αλλά απ'τη στιγμή που δε δέχομαι ότι οι αρρενωπότητες και οι θηλυκότητες είναι θέσφατα και κωδικοποιημένες στα γονίδιά μας συμπεριφορές, αλλά κοινωνικοί ρόλοι τους οποίους ασπαζόμαστε, δε μπορώ παρά να οδηγηθώ σ'αυτό το συμπέρασμα: το φύλο ως sex, ως σώμα, είναι λιγότερο σημαντικό από το gender, επειδή το sex είναι ένα σωματικό χαρακτηριστικό για το οποίο δεν ευθύνεσαι, και δε θα έπρεπε να υφίστασαι ρατσισμό γι'αυτό, ακριβώς το ίδιο με την αριστεροχειρία, την οποία θα ξαναπιάσω παρακάτω.
Γιατί θεωρώ οτι οι έμφυλοι ρόλοι δεν είναι ισχυρά κωδικοποιημένοι στα γονίδια αλλά κατασκευασμένοι κοινωνικά; Γιατί οι άντρες στην Αναγέννηση ήταν υποχρεωμένοι να φοράνε πούδρα και περούκες, το γαλάζιο ήταν ως το 1930 το χρώμα των κοριτσιών (επειδή για τους καθολικούς συμβόλιζε την Παναγία) και το ροζ ήταν το χρώμα των αγοριών, επειδή θεωρείτο απόχρωση του κάργα αρρενωπού (για κάποιον αυθαίρετο λόγο) κόκκινου. Η αρρενωπότητα και η θηλυκότητα του τότε δεν είναι η αρρενωπότητα και η θηλυκότητα του σήμερα, και πολλοί άνθρωποι νιώθουν άβολα στα περιορισμένα κουτάκια ακόμα και του σημερινού, ανεκτικότερου, έμφυλου δυϊσμού. Η έμφυλη ταυτότητα, αυτό που νιώθουμε για τους εαυτούς και τις εαυτές μας μοιάζει (λένε οι έρευνες) να είναι αρκετά αμετάβλητο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας, με έδρα τον εγκέφαλο (και όχι τα γεννητικά όργανα φυσικά). Οι έμφυλοι ρόλοι απ'την άλλη μοιάζει να είναι κοινωνικές κατασκευές που άγονται και φέρονται ανάλογα με την εποχή και τη γεωγραφική περιοχή.
Μιας και το ανέφερες πάντως, ναι, εγώ θεωρώ ότι με ανάγκαζαν να κάνω cross-dressing από το προνήπιο. Το πώς θα το αποτυπωνες αυτό σε ένα κείμενο που μιλάει για μένα, τη Χριστίνα, έχει να κάνει με το πόσο σεβαστικός θέλεις και σου επιτρέπει η γλώσσα να είσαι. Όροι όπως τραβέλι, τραβεστί, cross-dresser, άντρας που το παίζει γυναίκα, άντρας που μεταμορφώθηκε σε γυναίκα, άντρας που υποκρίνεται την γυναίκα, κλπ δεν αντικατοπτρίζουν τη δική μου εμπειρία, αλλά την εμπειρία ανθρώπων που βλέπουν με άλλο πρίσμα τον κόσμο, και δικαίωμά τους. Αλλά μιλάμε για registers, που λέει και ο Nickel, οπότε έχουμε φτάσει να συζητάμε λεπτές αποχρώσεις νοημάτων, και δε νομίζω ότι συζητάμε ακόμα για τόσο χοντροκομμένα στερεότυπα.
Συμφωνώ να μην περιορίζουμε τη χρήση λέξεων, εφόσον δε βλάπτουν κανέναν και επιδέχονται επανοικειοποίησης. Το "βαριά ψυχοπαθητική διαταραχή" που γράφουν ακόμα έλληνες ψυχίατροι ως... διάγνωση(!) για γκέι άντρες, εν έτει 2011, και ενώ η ομοφυλοφιλία έχει σταματήσει να θεωρείται αρρώστια από όλους τους σοβαρούς φορείς και οργανώσεις παγκοσμίως, δεν είναι επανοικειοποιήσιμο. Ούτε το "τραβέλι", ούτε το "πούστης" έχουν ή θα αποκτήσουν ποτέ εντελώς θετική ή έστω ουδέτερη σημασία παρά τις γενναίες προσπάθειες επανοικειοποίησης. Ούτε το "παρενδυσία" μπορεί να αποβάλλει την τουλάχιστον 50 ετών χρήση του για να υποδηλώσει ψυχιατρική νόσο, διαστροφή και εγκληματικότητα. Δεν υπάρχει και κοινότητα ανθρώπων που να τη χρησιμοποιεί ως αυτοπροσδιορισμό, και οι ψυχίατροι που είναι οι μόνοι που τη χρησιμοποιούν επειδή ακόμα υπάρχει στα εγχειρίδια, δεν ενδιαφέρονται και δεν είναι δουλειά τους να βοηθήσουν στην επανοικειοποίησή της.
Επανοικειοποιήσιμοι δεν είναι ούτε και οι παλιότεροι μειωτικοί όροι για τους αριστερόχειρες, που έχουν πέσει σε αχρηστία επειδή ακριβώς ήταν ρατσιστικής έμπνευσης και συνεπώς δεν είχαν χώρο να υπάρξουν όταν άλλαξε το schema μας για την αριστεροχειρία.
Το υποθετικό σου παράδειγμα για τους αριστερόχειρες, που νιώθω ότι βοηθάει πολύ τη συζήτηση, μπορεί να γίνει πολύ πιο απτό: Οι γιατροί, οι μάγοι και η λαϊκή σοφία, παλιότερα, *όντως* θεωρούσαν την αριστεροχειρία το ίδιο σημαντικό πρόβλημα όσο θεωρείται σήμερα το να μη συμβιβάζεται η έμφυλη έκφρασή σου με το κοινωνικώς αναμενόμενο.
Αν ζούσες λοιπόν σε εκείνη την κοινωνία, όλα αυτά δε θα σήμαιναν για σένα οτι θα είχες υποχρέωση να λες κάπως αλλιώς έναν αριστερόχειρα όταν τον έβλεπες. Όχι. Αλλά απ'την άλλη αν ήθελες να τον μειώσεις, θα είχες πλήθος επιλογών, και η κοινωνική πίεση θα σε έπειθε ότι οι μειωτικοί όροι είναι ασφαλείς και δικαιούσαι να τους χρησιμοποιείς.
Σήμερα έχουμε ένα πλήθος επιλογών αν θέλουμε να μειώσουμε ένα τρανς άτομο ή ούτε καν ένα τρανς άτομο, αλλά ένα μη-τρανς άτομο του οποίου ο έμφυλος ρόλος μας κάνει να νιώθουμε άβολα. Ένας άντρας που παίρνει το επώνυμο της συζύγου του "δεν είναι άντρας", "είναι γιαλαντζί", "τον σέρνει απ'τ'αρχίδια", κλπ, για κάποιους στη σημερινή Ελλάδα. Μια γυναίκα που έχει πολλούς γκόμενους είναι τσούλα, πουτάνα, και λοιπά ευχάριστα, ενώ ένας άντρας που έχει πολλές γκόμενες είναι play-boy. Η εντύπωσή μου είναι ότι η γλώσσα γράφεται από τους ισχυρούς.
Ως μειωτικούς όρους για αριστερόχειρες σκεφτόμουν το "ζερβοχέρης" (ζερβός, ζαβός, γνωρίζω ότι υπάρχει σύνδεση) και το "sinister" ως κακός και περίεργος, αλλά μια γρήγορη ματιά στη Βικιπαίδεια (λήμμα: Αριστεροχειρία ) έβγαλε θησαυρό, που υποστηρίζει το επιχείρημά μου.
Μικρό απόσπασμα:
"Υπάρχουν αρκετοί λαϊκοί όροι που χρησιμοποιούνται για να υποδηλώσουν ένα αριστερόχειρα, όπως «ζερβοχέρης /-έρα / -έρικο», «ζερβός» (και «ζερβής»), κ.ά.. ("southpaw" στα αμερικανικά αγγλικά). Μερικοί από αυτούς είναι απλώς ουδέτερες λέξεις της καθομιλουμένης, αλλά οι περισσότεροι είναι μειωτικοί ή και προσβλητικοί, είτε ως συνδηλώσεις, είτε ετυμολογικά. Π.χ. η παραπάνω λέξη ζερβός ετυμολογείται από το «ζαρβός» και αυτό από το «ζαβός» = στρεβλός, λοξός, ανάποδος, ανάπηρος, ιδιότροπος. Σε πιο λόγια γλώσσα, τα πράγματα δεν διαφέρουν: οι λόγιες αγγλικές λέξεις sinistral και sinistrality, συνώνυμες των «αριστερόχειρας» (left-handed) και «αριστεροχειρία» (left-handedness), προέρχονται από τη λατινική sinestra = αριστερός, από την οποία ετυμολογείται και η αγγλική λέξη sinister = δυσοίωνος, μοχθηρός, απαίσιος, απειλητικός. Στην εραλδική, sinister = αριστερός και bar sinister = ένδειξη νόθου καταγωγής επί ασπίδων, εμβλημάτων κλπ.
Η χειραψία με το αριστερό χέρι είναι σημείο ελλείψεως σεβασμού. Στην εβραϊκή γλώσσα και σε άλλες αρχαίες σημιτικές και μεσοποτάμιες γλώσσες, ο όρος «χέρι» ήταν σύμβολο ισχύος. Το αριστερό χέρι συμβόλιζε τη δύναμη ταπεινώσεως της κοινωνίας και υποδήλωνε μεταφορικά την κακοτυχία, το φυσικό κακό ή τη θεϊκή τιμωρία. Αυτή η μεταφορική χρήση επεβίωσε της αρχαιότητας και ενσωματώθηκε στον Χριστιανισμό, από τους πρώτους Δυτικούς θεολόγους όπως τον Αμβρόσιο μέχρι νεότερους Προτεστάντες θεολόγους όπως τον Καρλ Μπαρθ για την απόδοση του φυσικού κακού στον Θεό, στην ερμηνεία της παντοδυναμίας του. Το σημείο του Σταυρού γίνεται από τους Χριστιανούς με το δεξί χέρι, ενώ οι αναφορές στην Ιερά Παράδοση είναι για την «παντοδύναμον Δεξιάν» του Κυρίου.
"
(Αυτός είναι ο λόγος που δεν ξεκινάω συζητήσεις για το φύλο σε fora. Είμαι υπερβολικά φλύαρη, και βρίσκομαι αντιμέτωπη με υπερβολικά πολλές παραδοχές που είναι "κοινός τόπος" για πολύ κόσμο, αλλά πρέπει έστω και στα γρήγορα να ανασκευάσω, για να αρχίσουν να βγάζουν νόημα όσα λέω. Πείτε μου να σταματήσω όταν κουραστείτε).