Στο νέτι βρήκα ότι μεταφράσεις του Βερν είχαν κυκλοφορήσει τη δεκαετία του 1920 από τις εκδόσεις Σιδέρη, αλλά δεν βρήκα αν ανάμεσά του ήταν και τα τέκνα του πλοιάρχου Γκραν, όπως ήταν γνωστός ο τίτλος, γαλλιστί.
tattoo = τατουάζ, δερματοστιξία | τυμπανοκρουσία | ταμπούρλο με τα δάχτυλα
- Thread starter nickel
- Start date
-
- Tags
- vocabulary
(1) Έχεις δίκιο για το «Γκραν». Έτσι ήταν και στην κλασική έκδοση του Αστέρα.
(2) Τατουάζ υπάρχουν και στον Δεκαπενταετή πλοίαρχο. Και έχουμε και παλιά μετάφραση, του 1917 (χωρίς εμφανές όνομα μεταφραστή).
Εκεί βλέπουμε:
(Πρωτότυπο Wikisource)
En outre, si la nature a donné des dents aux indigènes, n’est-ce pas pour s’arracher les incisives médianes du haut et du bas, pour les limer en pointes, pour les recourber en crochets aigus comme des crochets de crotales ? Si elle a planté des ongles au bout des doigts, n’est-ce pas pour qu’ils poussent si démesurément que l’usage de la main en soit rendu à peu près impossible ? Si la peau, noire ou brune, recouvre la charpente humaine, n’est-ce pas pour la zébrer de « temmbos » ou tatouages, représentant des arbres, des oiseaux, des croissants, des pleines lunes, ou de ces lignes ondulées dans lesquelles Livingstone a cru retrouver des dessins de l’ancienne Égypte ? Ce tatouage des pères, pratiqué au moyen d’une matière bleue introduite dans les incisions, se « cliche » point pour point sur le corps des enfants, et permet de reconnaître à quelle tribu ou à quelle famille ils appartiennent. Il faut bien graver son blason sur sa poitrine, quand on ne peut pas le peindre sur les panneaux d’une voiture !
Πλην τούτου, εάν, η φύσις εδώρησεν οδόντας εις τους ιθαγενείς, δεν έπρεπε να αποσπώσι τους μεσαίους τομείς τους άνω και τους κάτω, να τους ρινίζωσιν εις αιχμάς, να τους κυρτώσιν εις οξέα αρπάγια; Εάν εφύτευσεν όνυχας εις τας άκρας των δακτύλων, δεν έπρεπε να αυξάνωσι τοσούτον υπερμέτρως, ώστε η χρήσις της χειρός να καθίσταται περίπου αδύνατος; Εάν το δέρμα, μέλαν ή μελάγχρουν, καλύπτη τον ανθρώπινον σκελετόν, δεν έπρεπε να ποικίλλεται υπό στιγμάτων, παριστώντων δένδρα, πτηνά, ημισελήνους, πανσελήνους ή γραμμάς κυματοειδείς, εις τας οποίας ο Λίβιγγστων ενόμισεν ότι επανεύρε ζωγραφήματα της αρχαίας Αιγύπτου; Ο στιγματισμός ούτος των πατέρων γινόμενος διά τινος κυανής ύλης εισαγομένης εις τας εντομάς, εκτελείται εις διάφορα μέρη του σώματος των παιδιών, επιτρέπει να αναγνωρίζωντο εις ποίαν φυλήν ή εις ποίαν οικογένειαν ανήκουσι. Πρέπει να χαραχθή καλώς το οικόσημον επί του στήθους, αφού δεν είναι δυνατόν να ζωγραφηθή επί των πλευρών αμάξης.
(2) Τατουάζ υπάρχουν και στον Δεκαπενταετή πλοίαρχο. Και έχουμε και παλιά μετάφραση, του 1917 (χωρίς εμφανές όνομα μεταφραστή).
Εκεί βλέπουμε:
(Πρωτότυπο Wikisource)
En outre, si la nature a donné des dents aux indigènes, n’est-ce pas pour s’arracher les incisives médianes du haut et du bas, pour les limer en pointes, pour les recourber en crochets aigus comme des crochets de crotales ? Si elle a planté des ongles au bout des doigts, n’est-ce pas pour qu’ils poussent si démesurément que l’usage de la main en soit rendu à peu près impossible ? Si la peau, noire ou brune, recouvre la charpente humaine, n’est-ce pas pour la zébrer de « temmbos » ou tatouages, représentant des arbres, des oiseaux, des croissants, des pleines lunes, ou de ces lignes ondulées dans lesquelles Livingstone a cru retrouver des dessins de l’ancienne Égypte ? Ce tatouage des pères, pratiqué au moyen d’une matière bleue introduite dans les incisions, se « cliche » point pour point sur le corps des enfants, et permet de reconnaître à quelle tribu ou à quelle famille ils appartiennent. Il faut bien graver son blason sur sa poitrine, quand on ne peut pas le peindre sur les panneaux d’une voiture !
Πλην τούτου, εάν, η φύσις εδώρησεν οδόντας εις τους ιθαγενείς, δεν έπρεπε να αποσπώσι τους μεσαίους τομείς τους άνω και τους κάτω, να τους ρινίζωσιν εις αιχμάς, να τους κυρτώσιν εις οξέα αρπάγια; Εάν εφύτευσεν όνυχας εις τας άκρας των δακτύλων, δεν έπρεπε να αυξάνωσι τοσούτον υπερμέτρως, ώστε η χρήσις της χειρός να καθίσταται περίπου αδύνατος; Εάν το δέρμα, μέλαν ή μελάγχρουν, καλύπτη τον ανθρώπινον σκελετόν, δεν έπρεπε να ποικίλλεται υπό στιγμάτων, παριστώντων δένδρα, πτηνά, ημισελήνους, πανσελήνους ή γραμμάς κυματοειδείς, εις τας οποίας ο Λίβιγγστων ενόμισεν ότι επανεύρε ζωγραφήματα της αρχαίας Αιγύπτου; Ο στιγματισμός ούτος των πατέρων γινόμενος διά τινος κυανής ύλης εισαγομένης εις τας εντομάς, εκτελείται εις διάφορα μέρη του σώματος των παιδιών, επιτρέπει να αναγνωρίζωντο εις ποίαν φυλήν ή εις ποίαν οικογένειαν ανήκουσι. Πρέπει να χαραχθή καλώς το οικόσημον επί του στήθους, αφού δεν είναι δυνατόν να ζωγραφηθή επί των πλευρών αμάξης.
...που δυστυχώς, δεν υπάρχει στη βιβλιοθήκη μου, ανάμεσα στα βιβλία της σειράς του Αστέρα (αν και νομίζω ότι αυτό το είχα διαβάσει σε σειρά με χρωματιστό εξώφυλλο --του Παπαδημητρίου ή της Άγκυρας).
Μα τι φοβερό πράγμα η επιστροφή στα παιδικά αναγνώσματα! Ένας κόσμος που έχει περάσει ανεπιστρεπτί στη λήθη. Με την κομψευόμενη καθαρεύουσά του, που πάσχιζε να καθρεφτίσει τους λεπτούς γαλλικούς τρόπους, πώς να φερόμαστε με γαλατική ευγένεια προς τις κυρίες, πώς να αποστομώνουμε τους προπετείς μ’ έναν αφορισμό που σπάει κόκαλα…
Η ορθογραφία με τις υποτακτικές της, με τις παλιομοδίτικες εμμονές:
Εποχές που αποκαλούσες τους συνομιλητές σου με τον πρέποντα τίτλο:
— Λοιπόν, εξάδελφε Βενέδικτε, είπεν η κυρία Βέλδων, μη εύχεσθε να καταβροχθισθώμεν εξ έρωτος προς την επιστήμην.
— Δεν εύχομαι τίποτε, εξαδέλφη Βέλδων, απεκρίθη ο ορμητικός εντομολόγος
Και η (αναπόφευκτη) μεταφραστική παρατήρηση:
— Κύριε, απεκρίθη ξηρώς ο εξάδελφος Βενέδικτος, μάθετε ότι ο σιορ Τζων Φραγκλίνος ελυπείτο να φονεύση το ελάχιστον έντομον έστω και αν ήτο κώνωψ αμερικανικός, του οποίου αι προσβολαί είναι πλειότερον επίφοβοι ή αι του ψύλλου, και εν τούτοις δεν θα διστάσετε να συνομολογήσετε ότι ο σερ Τζων Φραγκλίνος ήτο θαλασσινός όσον ουδείς άλλος.
— Βεβαίως, είπεν ο πλοίαρχος Χουλ προσκλίνων.
— Και ημέραν τινά, αφού φρικωδώς κατεφαγώθη υπό τινος διπτέρου, εφύσησεν επ’ αυτού και το απεδίωξε λέγων, χωρίς μάλιστα να τω ομιλήση εις τον ενικόν αριθμόν, «Υπάγετε! Ο κόσμος είναι αρκούντως μέγας δι’ υμάς και δι’ εμέ!»
— Α! είπεν ο πλοίαρχος Χουλ.
— Ναι, κύριε.
— Λοιπόν, κύριε Βενέδικτε, απήντησεν ο πλοίαρχος Χουλ, άλλος πολύ προ του Τζων Φραγκλίνου είπε τούτο.
— Άλλος!
— Ναι, και αυτός ο άλλος είναι ο θείος Τωβίας.
— Εντομολόγος; ηρώτησε ζωηρώς ο εξάδελφος Βενέδικτος.
— Όχι, ο θείος Τωβίας της Στερνής, και ο καλός εκείνος θείος είπεν ακριβώς τας αυτάς λέξεις αποδιώκων ένα κώνωπα, όστις τον ηνώχλει, αλλά τον οποίον ενόμισεν ότι ηδύνατο να προσφωνήση εις τον ενικόν αριθμόν:
«Πήγαινε, πτωχέ μου διάβολε, ο κόσμος είναι αρκετά μεγάλος διά να μας χωρέση και σε και εμέ».
— Λαμπρός άνθρωπος αυτός ο θείος Τωβίας! απεκρίθη ο εξάδελφος Βενέδικτος. Απέθανε;
— Νομίζω, ανταπήντησε σοβαρώς ο πλοίαρχος Χουλ, επειδή ουδέποτε υπήρξε.
Και όλοι εγέλασαν παρατηρούντες τον εξάδελφον Βενέδικτον.
Ποιος είναι ο Θείος Τωβίας της Στερνής;
Νά το γαλλικό κείμενο, από εδώ:
– Eh bien, monsieur Bénédict, riposta le capitaine Hull, un autre avait dit cela bien avant sir John Franklin !
– Un autre !
– Oui, et cet autre, c’est l’oncle Tobie.
– Un entomologiste ? demanda vivement cousin Bénédict.
– Non ! L’oncle Tobie de Sterne, et ce digne oncle a précisément prononcé les mêmes paroles en donnant la volée à un moustique qui l’importunait, mais qu’il crut pouvoir tutoyer : « Va, pauvre diable, lui dit-il, le monde est assez grand pour nous contenir toi et moi ! »
– Un brave homme, cet oncle Tobie ! répondit cousin Bénédict. Est-il mort ?
– Je le crois bien, riposta gravement le capitaine Hull, puisqu’il n’a jamais existé ! »
Et chacun de rire, en regardant cousin Bénédict.
Oncle Tobie de Sterne είναι ο Uncle Toby από το The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman του Laurence Sterne.
Η ορθογραφία με τις υποτακτικές της, με τις παλιομοδίτικες εμμονές:
προσεπάθησε να προχωρήση όσω το δυνατόν προς ανατολάς
Εποχές που αποκαλούσες τους συνομιλητές σου με τον πρέποντα τίτλο:
— Λοιπόν, εξάδελφε Βενέδικτε, είπεν η κυρία Βέλδων, μη εύχεσθε να καταβροχθισθώμεν εξ έρωτος προς την επιστήμην.
— Δεν εύχομαι τίποτε, εξαδέλφη Βέλδων, απεκρίθη ο ορμητικός εντομολόγος
Και η (αναπόφευκτη) μεταφραστική παρατήρηση:
— Κύριε, απεκρίθη ξηρώς ο εξάδελφος Βενέδικτος, μάθετε ότι ο σιορ Τζων Φραγκλίνος ελυπείτο να φονεύση το ελάχιστον έντομον έστω και αν ήτο κώνωψ αμερικανικός, του οποίου αι προσβολαί είναι πλειότερον επίφοβοι ή αι του ψύλλου, και εν τούτοις δεν θα διστάσετε να συνομολογήσετε ότι ο σερ Τζων Φραγκλίνος ήτο θαλασσινός όσον ουδείς άλλος.
— Βεβαίως, είπεν ο πλοίαρχος Χουλ προσκλίνων.
— Και ημέραν τινά, αφού φρικωδώς κατεφαγώθη υπό τινος διπτέρου, εφύσησεν επ’ αυτού και το απεδίωξε λέγων, χωρίς μάλιστα να τω ομιλήση εις τον ενικόν αριθμόν, «Υπάγετε! Ο κόσμος είναι αρκούντως μέγας δι’ υμάς και δι’ εμέ!»
— Α! είπεν ο πλοίαρχος Χουλ.
— Ναι, κύριε.
— Λοιπόν, κύριε Βενέδικτε, απήντησεν ο πλοίαρχος Χουλ, άλλος πολύ προ του Τζων Φραγκλίνου είπε τούτο.
— Άλλος!
— Ναι, και αυτός ο άλλος είναι ο θείος Τωβίας.
— Εντομολόγος; ηρώτησε ζωηρώς ο εξάδελφος Βενέδικτος.
— Όχι, ο θείος Τωβίας της Στερνής, και ο καλός εκείνος θείος είπεν ακριβώς τας αυτάς λέξεις αποδιώκων ένα κώνωπα, όστις τον ηνώχλει, αλλά τον οποίον ενόμισεν ότι ηδύνατο να προσφωνήση εις τον ενικόν αριθμόν:
«Πήγαινε, πτωχέ μου διάβολε, ο κόσμος είναι αρκετά μεγάλος διά να μας χωρέση και σε και εμέ».
— Λαμπρός άνθρωπος αυτός ο θείος Τωβίας! απεκρίθη ο εξάδελφος Βενέδικτος. Απέθανε;
— Νομίζω, ανταπήντησε σοβαρώς ο πλοίαρχος Χουλ, επειδή ουδέποτε υπήρξε.
Και όλοι εγέλασαν παρατηρούντες τον εξάδελφον Βενέδικτον.
Ποιος είναι ο Θείος Τωβίας της Στερνής;
Νά το γαλλικό κείμενο, από εδώ:
– Eh bien, monsieur Bénédict, riposta le capitaine Hull, un autre avait dit cela bien avant sir John Franklin !
– Un autre !
– Oui, et cet autre, c’est l’oncle Tobie.
– Un entomologiste ? demanda vivement cousin Bénédict.
– Non ! L’oncle Tobie de Sterne, et ce digne oncle a précisément prononcé les mêmes paroles en donnant la volée à un moustique qui l’importunait, mais qu’il crut pouvoir tutoyer : « Va, pauvre diable, lui dit-il, le monde est assez grand pour nous contenir toi et moi ! »
– Un brave homme, cet oncle Tobie ! répondit cousin Bénédict. Est-il mort ?
– Je le crois bien, riposta gravement le capitaine Hull, puisqu’il n’a jamais existé ! »
Et chacun de rire, en regardant cousin Bénédict.
Oncle Tobie de Sterne είναι ο Uncle Toby από το The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman του Laurence Sterne.
SBE
¥
Το φαντάστηκα ότι με την αναφορά στον τατουαρισμένο εντομολόγο θα άνοιγα το κουτί της Πανδώρας, αλλά επειδή το έχουμε ξανασυζητήσει νόμιζα ότι θα ήταν απλή, σύντομη αναφορά, εξάδελφε Εαρίωνα.
Ο θείος Τωβίας του Στερν, επομένως. Κι εδώ αντιλαμβανόμαστε πόσο ενήμερος ήταν ο Βερν στα τρέχοντα, όχι μόνο της Γαλλίας. Αλλά όχι κι ο πτωχός διάβολος που τα μετέφρασε.
(μα καλά, ποιος μιλάει έτσι; )
ΥΓ Μου άρεσε ο σιορ Τζών. Γιατί να μην επικρατήσει...
Ο θείος Τωβίας του Στερν, επομένως. Κι εδώ αντιλαμβανόμαστε πόσο ενήμερος ήταν ο Βερν στα τρέχοντα, όχι μόνο της Γαλλίας. Αλλά όχι κι ο πτωχός διάβολος που τα μετέφρασε.
(μα καλά, ποιος μιλάει έτσι; )
ΥΓ Μου άρεσε ο σιορ Τζών. Γιατί να μην επικρατήσει...
charalampos
New member
ο κοντογλου αναφερει το τατου ως αναλια
Σωστός!
Ο Καπετάν Γρίτσας
ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ ήτανε το παράνομά του, Νικόλας το βαφτιστικό του. Εγώ τον έφταξα ίσαμε εβδομήντα χρονώ. [...]
Σε καιρό που καζάντησε παράδες και παντρεύτηκε, φόρεσε σαλβάρια ραμμένα στον πιο καλόν τον ρωμηοράφτη, κι έβαλε και τσουράπια με τάκο, και παπούτσια καλά, τα λεγόμενα πάπιες. Πήρε στο σπίτι του κι έναν μάστορα Μυτιληνιό και του’ κανε ανάλια σ’ ούλο το κορμί του, δηλαδή πλουμίδια κεντημένα απάνου στο πετσί του. [...]
Και καλώς όρισες! :)
charalampos
New member
εκει που λες αλλα και αλλου, το αιβαλι η πατριδα μου, ξενοιαστα νιατα και κακα γεραματα, σελις 171, χρησιμοποιει κι εδω τον ιδιο συνδυασμο πλουμιζω (αντι στολιζω) και αναλια, "αναλια ειναι τα μαυρα σκεδια, που τα κεντουνε με μπαρουτι και με βελονα πανω στο κορμι",
καλως σας βρηκα και καλο δρομο,
καλως σας βρηκα και καλο δρομο,
