recharge: ανα- ή επανα-;
- Thread starter pit
- Start date
Επαναφόρτιση. Δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο ανα- και το επανα-. Απλώς κάποιες λέξεις τις φτιάξαμε με τον έναν τρόπο και κάποιες άλλες με τον άλλο. Σε ελάχιστες περιπτώσεις έχουμε σύνθετες και με ανα- και με επανα-, π.χ. ανάληψη, επανάληψη. Για το recharge η επαναφόρτιση έχει επικρατήσει, οπότε την αναφόρτιση μπορούμε, λόγω καχεξίας, να την πετάξουμε στον Καιάδα ή να τη χρησιμοποιήσουμε για να αποδώσει κάτι εντελώς διαφορετικό.
Αυτά σαν πρώτες σκέψεις.
Αυτά σαν πρώτες σκέψεις.
pit
New member
Ευχαριστώ που τέτοια ώρα καταφέρατε να μου απαντήσετε.
Πάντα διαβάζω με προσοχή τα όσα μου γράφετε!
Χαίρομαι, δε, που αυτή τη φορά συμφωνώ απόλυτα μαζί σας.
Το θέμα, βέβαια, είναι ότι τα ανάληψη και επανάληψη διαφέρουν ως προς τη σημασία, ενώ τα αναφόρτιση και επαναφόρτιση δεν διαφέρουν. Σκέψεις κάνω κι εγώ...
Πάντα διαβάζω με προσοχή τα όσα μου γράφετε!
Χαίρομαι, δε, που αυτή τη φορά συμφωνώ απόλυτα μαζί σας.
Το θέμα, βέβαια, είναι ότι τα ανάληψη και επανάληψη διαφέρουν ως προς τη σημασία, ενώ τα αναφόρτιση και επαναφόρτιση δεν διαφέρουν. Σκέψεις κάνω κι εγώ...
Στο «Χτίζω λέξεις» τα ανα- επανα-, μαζί με τα ξανα-, παλιν- και ματα- αναφέρονται όλα ως προθέματα που δηλώνουν επανάληψη.
Το ανα- δηλώνει ότι μια ενέργεια ή ένα γεγονός που είχε διακοπεί συμβαίνει πάλι από την αρχή. (σελ. 26)
Το επανα- αναφέρεται ως λόγιας προέλευσης που σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ότι κάτι που είχε σταματήσει αρχίζει ξανά από την αρχή ή από το σημείο που σταμάτησε. (σελ.58)
Το ξανα- δηλώνει ότι μια ενέργεια ή ένα γεγονός επαναλαμβάνεται ή συμβαίνει πάλι από την αρχή. (σελ. 99)
Τέλος, το ματα- αναφέρεται ως πρόθεμα σχηματισμού λαϊκότροπων λέξεων που δηλώνουν ότι ένα γεγονός επαναλαμβάνεται άλλη μια φορά. Λίγο πιο κάτω αναφέρεται επιπλέον ότι οι λέξεις με το ματά- δεν χρησιμοποιούνται στο γραπτό λόγο και σε επίσημο ύφος. Οι ίδιες λέξεις μπορούν εναλλακτικά να σχηματιστούν και με το ξανα-. (σελ. 83)
Αναφέρω τους ορισμούς, όπως έχουν περιγραφεί στο βιβλίο, γιατί μέσω αυτών φαίνεται ότι αποδίδεται και διαφορετική χροιά της επανάληψης στον καθένα (ή έτσι το αντιλαμβάνομαι). Βέβαια συμφωνώ με τον Nickel ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως αυτή του recharge = επαναφορτίζω, έχουν παγιωθεί.
Το ανα- δηλώνει ότι μια ενέργεια ή ένα γεγονός που είχε διακοπεί συμβαίνει πάλι από την αρχή. (σελ. 26)
Το επανα- αναφέρεται ως λόγιας προέλευσης που σχηματίζει λέξεις που δηλώνουν ότι κάτι που είχε σταματήσει αρχίζει ξανά από την αρχή ή από το σημείο που σταμάτησε. (σελ.58)
Το ξανα- δηλώνει ότι μια ενέργεια ή ένα γεγονός επαναλαμβάνεται ή συμβαίνει πάλι από την αρχή. (σελ. 99)
Τέλος, το ματα- αναφέρεται ως πρόθεμα σχηματισμού λαϊκότροπων λέξεων που δηλώνουν ότι ένα γεγονός επαναλαμβάνεται άλλη μια φορά. Λίγο πιο κάτω αναφέρεται επιπλέον ότι οι λέξεις με το ματά- δεν χρησιμοποιούνται στο γραπτό λόγο και σε επίσημο ύφος. Οι ίδιες λέξεις μπορούν εναλλακτικά να σχηματιστούν και με το ξανα-. (σελ. 83)
Αναφέρω τους ορισμούς, όπως έχουν περιγραφεί στο βιβλίο, γιατί μέσω αυτών φαίνεται ότι αποδίδεται και διαφορετική χροιά της επανάληψης στον καθένα (ή έτσι το αντιλαμβάνομαι). Βέβαια συμφωνώ με τον Nickel ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως αυτή του recharge = επαναφορτίζω, έχουν παγιωθεί.
Δεν μπορώ να δω διαφορά ανάμεσα σε ανα- και επανα- στη δημιουργία νέων όρων, εκτός από το ότι το επανα- θα ήταν η συνηθέστερη σημερινή επιλογή. Κοιτάζω ένα ιατρικό γλωσσάρι, πιάνω τα re- και ξεχωρίζω:
επαναπορρόφηση, επανενεργοποίηση, επανασυγκόλληση, επανασβέστωση, επανακυκλοφορία, επανασυμπίεση, επανασύνδεση κ.ο.κ.
Τα ανα- ανήκουν σε πανάρχαιες λέξεις ή κάπως παλιότερους όρους, π.χ. recognition, αναγνώριση, και ανακατασκευή, ανασύνθεση, αναδιαμόρφωση, ανακατανομή κ.λπ.
Να όμως και το ανα- στον ανασυνδυασμό (recombination), για να δείξει τροποποίηση, όχι επανάληψη. Αν θέλαμε να τηρήσουμε αυστηρά αυτήν τουλάχιστο τη διαφορά, θα λέγαμε π.χ. ότι η αναδιατύπωση είναι η διαφορετική διατύπωση και η επαναδιατύπωση η εκ νέου διατύπωση. (Δια)τηρείται η διαφορά;
Και βέβαια, δίπλα στην επαναφόρτιση το ξαναφόρτωμα, άλλο το αναπληρώνω και άλλο το ξαναπληρώνω και άλλα τέτοια ενδιαφέροντα.
Να προσθέσω και το πλαίσιο από το λήμμα ανα- του ΛΝΕΓ:
επαναπορρόφηση, επανενεργοποίηση, επανασυγκόλληση, επανασβέστωση, επανακυκλοφορία, επανασυμπίεση, επανασύνδεση κ.ο.κ.
Τα ανα- ανήκουν σε πανάρχαιες λέξεις ή κάπως παλιότερους όρους, π.χ. recognition, αναγνώριση, και ανακατασκευή, ανασύνθεση, αναδιαμόρφωση, ανακατανομή κ.λπ.
Να όμως και το ανα- στον ανασυνδυασμό (recombination), για να δείξει τροποποίηση, όχι επανάληψη. Αν θέλαμε να τηρήσουμε αυστηρά αυτήν τουλάχιστο τη διαφορά, θα λέγαμε π.χ. ότι η αναδιατύπωση είναι η διαφορετική διατύπωση και η επαναδιατύπωση η εκ νέου διατύπωση. (Δια)τηρείται η διαφορά;
Και βέβαια, δίπλα στην επαναφόρτιση το ξαναφόρτωμα, άλλο το αναπληρώνω και άλλο το ξαναπληρώνω και άλλα τέτοια ενδιαφέροντα.
Να προσθέσω και το πλαίσιο από το λήμμα ανα- του ΛΝΕΓ:
ανα-, επανα-, ξανά-: σύνθετα. Ήδη στην Αρχαία παρατηρείται η τάση να ενισχυθεί σημασιολογικά το ανα- στη σύνθεση με τη μορφή τού επανα- (< επί + ανά), ώστε να δηλώσει σαφέστερα και εντονότερα την «επανάληψη»: επαναπέμπω κοντά στο αναπέμπω, επανερωτώ αντί ανερωτώ κ.τ.ό. Διαφορετική ήταν, βεβαίως, η σχέση τού ανα-λαμβάνω έναντι τού επαναλαμβάνω, τού ανα-τέμνω έναντι τού επανα-τέμνω, όπου ava- και επανα- διέφεραν σημασιολογικώς (άλλο το αναλαμβάνω και άλλο το επαναλαμβάνω).
Τα τελευταία χρόνια η έννοια τής επανάληψης τείνει να δηλωθεί στην Ελληνική στον μεν επισημότερο / τυπικότερο λόγο με το επανα- (επαναλειτουργώ, επανασυζητώ, επανασυνδέω, επανεξετάζω, επανεμφανίζω, επαναρχίζω, επανατοποθετώ κ.λπ.) και στον καθημερινό / άτυπο λόγο με το ξανά- (ξαναβλέπω, ξαναλέω, ξαναφεύγω, ξαναπάω, ξανασηκώνω, ξαναβάζω κ.λπ.).
Τα τελευταία χρόνια η έννοια τής επανάληψης τείνει να δηλωθεί στην Ελληνική στον μεν επισημότερο / τυπικότερο λόγο με το επανα- (επαναλειτουργώ, επανασυζητώ, επανασυνδέω, επανεξετάζω, επανεμφανίζω, επαναρχίζω, επανατοποθετώ κ.λπ.) και στον καθημερινό / άτυπο λόγο με το ξανά- (ξαναβλέπω, ξαναλέω, ξαναφεύγω, ξαναπάω, ξανασηκώνω, ξαναβάζω κ.λπ.).
Και οφτοπικίζω μεν ασύστολα, αλλά μου δίνεις εξαίρετη πάσα για να την αφήσω ανεκμετάλλευτη: Με τους εκτυπωτές επιτρέπεται :), πολύ απλά, να τυπώνουμε (χωρίς εκ-).
sarant
¥
Ανασταίνω το νήμα για να δω αν τηρείται η διάκριση που δοκιμαστικά πρότεινε ο Νίκελ, δηλ. ότι το "ανα-" (θα μπορούσε να) δείχνει ότι κάτι τροποποιείται ενώ το "επανα-" ότι κάτι επαναλαμβάνεται ως έχει, εφαρμόζοντάς την στο πιο διάσημο ζευγάρι όρων που έχουμε τον τελευταίο καιρό, την (επ)αναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου. Αφού οι πολιτικοί αρχηγοί, έστω προεκλογικά, είχαν μιλήσει για αλλαγή όρων της συμφωνίας, αν τηρούσαμε τη διάκριση θα λέγαμε για "αναδιαπραγμάτευση", όμως στη χρήση είναι θαρρώ πολύ συχνότερη η "επαναδιαπραγμάτευση". Βέβαια όταν κάνεις ξανά κάτι, μπορεί να το κάνεις και διαφορετικά.
Η παραπάνω διαφορά (αναδιατύπωση - επαναδιατύπωση) μπορεί να ανιχνεύεται σε κάποια ζευγάρια, αλλά, όπως πιστεύεις κι εσύ, η χρήση δείχνει ότι οι μικροδιαφορές όχι μόνο καίγονται εύκολα, αλλά, όπως εδώ, ούτε να φυτρώσουν δεν μπορούν. Το γεγονός π.χ. ότι καθόλου δεν κάθισα να σκεφτώ γιατί να λέμε επαναδιαπραγμάτευση και όχι αναδιαπραγμάτευση σημαίνει ότι δεν υπάρχει καν καμπανάκι να σημάνει συναγερμό. Παναπεί, μόνο εσύ το σκέφτηκες, μόνο εσύ θα προβληματιστείς. Και πώς να εξηγήσουμε στους δανειστές (που καταλαβαίνουν μόνο από «ρε» — εννοώ re-) ότι εμείς κάποιες αλλαγίτσες στη βασική συμφωνία θέλουμε (αναθεώρηση των προθεσμιών), όχι νέα διαπραγμάτευση.
:)
Υπάρχει μία ξεκάθαρη περίπτωση όπου η χρήση του επανα- είναι μονόδρομος έναντι ενός δυνητικού σχηματισμού με ανα-: όταν η λέξη-βάση της παραγωγής ξεκινά ήδη από ανα-· βλ. επανανάλυση (η λ. —δυστυχώς— λείπει από το ΧΛΝΓ), επανανεούμαι (η λ. μόνο σε λεξικά της αρχαίας, οπότε όμως δόκιμη και η παράγωγη επανανέωση που έχει δικτυακές ανευρέσεις).
Το ΧΛΝΓ δίνει ακριβώς τον ίδιο ορισμό για τις δύο λέξεις (αναδιαπραγμάτευση & επαναδιαπραγμάτευση): «εκ νέου διαπραγμάτευση», χωρίς ωστόσο να κάνει στο ένα λήμμα μνεία του άλλου (μόνο στη λ. επαναδιαπραγμάτευση δίνει: «πβ. αναδιάρθρωση»).
Υπάρχει και το λαϊκοτροπότερο ξανα- γι' αυτήν την περίπτωση.
Οι όροι πάντως που είδαμε είναι λόγιοι, όπου το επανα- είναι μονόδρομος διότι κατά κανόνα το επανα- εδώ δεν χρησιμοποιείται για να δηλώσει την απλή επανάληψη που δηλώνεται με το ξανά (η επανανάλυση είναι όρος της γλωσσολογίας).
Tο ξανα- αποτελεί μια πολύ ειδική περίπτωση στη σύνθεση της ελληνικής (βλ. πηγές) και μπορεί να σχηματίσει σύνθετα με σχεδόν όλα τα ρήματα για να δείξει ότι η ενέργειά τους γίνεται ξανά· εικάζω δε ότι μπροστά από λέξη από ανα- πιθανότατα το -αα- θα μείνει: ξανααναρωτιέμαι, ξανααναφέρω, ξαναανατινάζω, ξανααναστενάζω, ξαναανατριχιάζω κ.ο.κ.
Ωστόσο πολλές φορές το ρήμα με ανα/επανα- έχει μια από μικρή αλλά διακριτή έως και τεράστια σημασιακή διαφορά με το ρήμα με ξανα-· π.χ.
πηγές για το ξανα-:
Tο ξανα- αποτελεί μια πολύ ειδική περίπτωση στη σύνθεση της ελληνικής (βλ. πηγές) και μπορεί να σχηματίσει σύνθετα με σχεδόν όλα τα ρήματα για να δείξει ότι η ενέργειά τους γίνεται ξανά· εικάζω δε ότι μπροστά από λέξη από ανα- πιθανότατα το -αα- θα μείνει: ξανααναρωτιέμαι, ξανααναφέρω, ξαναανατινάζω, ξανααναστενάζω, ξαναανατριχιάζω κ.ο.κ.
Ωστόσο πολλές φορές το ρήμα με ανα/επανα- έχει μια από μικρή αλλά διακριτή έως και τεράστια σημασιακή διαφορά με το ρήμα με ξανα-· π.χ.
- αναχωρώ — ξαναχωρώ
- ανατρέχω — ξανατρέχω
- αναβλέπω — ξαναβλέπω
- αναγράφω — ξαναγράφω
- ανατροφοδοτώ — ξανατροφοδοτώ
- επαναφέρω — ξαναφέρνω
- επαναφορτίζω — ξαναφορτίζω
πηγές για το ξανα-: