metafrasi banner

printmaker

S

Silentarius

New member
Είναι ποτέ δυνατόν ένας σημαντικός, καθημερινής χρήσης ξένος όρος, που αναφέρεται όχι σε κάποια δύσκολη, αφηρημένη έννοια αλλά σε χειροπιαστό αντικείμενο, να αδυνατεί ουσιαστικά να μεταφρασθεί σε άλλη γλώσσα; Ακούγεται παράλογο. Και όμως, ένας τέτοιος όρος παραμένει πεισματικά αμετάφραστος, βασανίζοντας δεκαετίες τώρα όσους προσπαθούν να γράψουν για την τέχνη στα ελληνικά. Αναφέρομαι, φυσικά, στον αγγλικό όρο print και στο παράγωγό του, printmaker.

Ως γνωστόν, print είναι το χαρακτικό. Είναι η μεταξοτυπία. Είναι η φωτογραφία. Είναι η λιθογραφία. Είναι η γκραβούρα. Και πάει λέγοντας... Χωρίς να υπάρχει ένας γενικός όρος για την έννοια «έργο μη μοναδικό, απόρροια εκτύπωσης δια συμπιέσεως επί (συνήθως) χάρτου μήτρας ποικίλης κατασκευής και τεχνολογίας φέρουσα χρώμα, μελάνι ή άλλο τι μέσον». Παρακάμπτοντας, βέβαια, τις μονοτυπίες. Διότι ο/η printmaker μπορεί κάλλιστα να εργάζεται με όλες τις τεχνολογίες που ανέφερα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να στριμωχτεί στους όρους etcher, lithographer, silk-screener κ.λπ.

Η σκέψη αυτή μου (επαν)ήλθε όταν κάθισα να μεταφράσω ένα παιδαριωδώς απλό κείμενο που άρχιζε “As a fine art printmaker, her prints are always immediately recognisable…” - και αμέσως πάτησα την πεπονόφλουδα. Και επαναλαμβάνω: δεν μπορούμε, επιτέλους, να επιβάλουμε έστω βίαια (by brute force!) μια λύση στο τόσο εκνευριστικό αυτό πρόβλημα, προτείνοντας και χρησιμοποιώντας, σε πείσμα των διορθωτών κειμένων, έναν νεολογισμό που να κόβει τον Γόρδιο δεσμό;

Αναμένω προτάσεις.
 
S

Silentarius

New member
Σίγουρα χρήσιμο είναι το εκτυπώσεις, αλλά ουσιαστικά μόνο για τις πιο τεχνολογικές εφαρμογές: φωτογραφίες, μελανοτυπίες, ψηφιακές εκτυπώσεις, giclée και τα συναφή. Αλλά και «εκτυπωτής» για το “printmaker” - προπάντων τη στιγμή που έτσι βαπτίσαμε το μηχάνημα εκτύπωσης;
 
AoratiMelani

AoratiMelani

¥
Σε πρώτη φάση, θα ήταν χρήσιμο να αλλάξει ο τίτλος του νήματος σε "printmaker" ώστε να αντικατοπτρίζει το πραγματικό ερώτημα, το οποίο είναι "πώς να αποδώσουμε τον όρο printmaker στο συγκεκριμένο συγκείμενο.

Εγώ θα ρωτούσα τι prints ακριβώς κάνει η συγκεκριμένη κυρία στο κείμενό σου, για να δούμε μήπως μπορούμε να πάμε σε πιο συγκεκριμένο όρο, π.χ. "χαράκτρια", διαφορετικά θα έβαζα "ως δημιουργός καλλιτεχνικών εκτυπώσεων [χαρακτικών, λιθογραφιών κ.λπ.], τα έργα της είναι άμεσα αναγνωρίσιμα..."

Και φυσικά δεν είναι δυνατόν να "μη μπορεί" να μεταφραστεί κάποιος όρος. Τα πάντα μπορούν να μεταφραστούν, με κάποιον τρόπο. Αρκεί να θυμηθούμε ότι στη μετάφραση περνάμε από μια γλώσσα σε μια άλλη γλώσσα κι επομένως δεν μπορούμε να περιμένουμε απόλυτη αντιστοιχία των όρων.
 
S

Silentarius

New member
AoratiMelani said:
Σε πρώτη φάση, θα ήταν χρήσιμο να αλλάξει ο τίτλος του νήματος σε "printmaker" ώστε να αντικατοπτρίζει το πραγματικό ερώτημα, το οποίο είναι "πώς να αποδώσουμε τον όρο printmaker στο συγκεκριμένο συγκείμενο.

Εγώ θα ρωτούσα τι prints ακριβώς κάνει η συγκεκριμένη κυρία στο κείμενό σου, για να δούμε μήπως μπορούμε να πάμε σε πιο συγκεκριμένο όρο, π.χ. "χαράκτρια", διαφορετικά θα έβαζα "ως δημιουργός καλλιτεχνικών εκτυπώσεων [χαρακτικών, λιθογραφιών κ.λπ.], τα έργα της είναι άμεσα αναγνωρίσιμα..."

Και φυσικά δεν είναι δυνατόν να "μη μπορεί" να μεταφραστεί κάποιος όρος. Τα πάντα μπορούν να μεταφραστούν, με κάποιον τρόπο. Αρκεί να θυμηθούμε ότι στη μετάφραση περνάμε από μια γλώσσα σε μια άλλη γλώσσα κι επομένως δεν μπορούμε να περιμένουμε απόλυτη αντιστοιχία των όρων.
Click to expand...

Αυτό έκανα βέβαια – πληροφορήθηκα τι ακριβώς είδος δουλειάς κάνει η κυρία, έμαθα πως αν και καταπιανόταν με διαφορετικές τεχνικές, θα την κάλυπτε το «χαρακτικά» και μετέφρασα «Ως χαράκτρια, τα χαρακτικά της...», χωρίς όμως να με ικανοποιεί η κάπως «ζαβολιάρικη» αυτή λύση.

Και φυσικά συμφωνώ πως δεν μπορούμε να περιμένουμε «απόλυτη αντιστοιχία των όρων». Πόσες όμως φορές δεν φάνηκε δυνατόν να επινοηθεί ικανοποιητικός ελληνικός όρος για ξένη λέξη χωρίς ελληνική αντιστοιχία – παράδειγμα, η απόλυτα πετυχημένη απόδοση του μηχανήματος “scanner” ως «σαρωτής». Γιατί όχι και για τα “print” και “printemaker”;
 
SBE

SBE

¥
Θεωρώ απίθανο το να μην μπορεί να μεταφραστεί όρος που έχει σχέση με την τέχνη και την καλλιτεχνία. Απλά εμείς δεν ξέρουμε πώς να το πούμε, αλλά σίγουρα στη σχολή Καλών Τεχνών ξέρουν.
Και επειδή όλες οι τεχνικές ξεκινάνε με κάποιον που σκαλίζει ενα σχέδιο πάνω σε κάτι που θα χρησιμοποιηθεί σαν σφραγίδα, νομίζω το "χαράκτης" καλύπτει όλες σχεδόν τις περιπτώσεις.
 
pontios

pontios

Well-known member
Τι ψάχνουμε εδώ ... το ισοδύναμο του printmaker ή του artist printmaker;
I thought the query was if there was an equivalent term in Greek that covers all the techniques, processes (including the media) that the term printmaker covers in English?
 
cougr

cougr

¥
Correct. I totally misread the whole thing. I think that "printmakers" are generally referred to as "χαράκτες" in Greek but you could also further differentiate as to whether they are "καλλιτέχνες χαράκτες" or "χαράκτες παραγωγής". Sometimes the latter are referred to as "ερμηνευτές χαράκτες".
 
Last edited:
pontios

pontios

Well-known member
AoratiMelani's δημιουργός καλλιτεχνικών "εκτυπώσεων"(because it has to do with"printing" and "printmaking" in general and covers all techniques- not just lithography, screen printing, engraving, etchings, etc...) ... καλό, νομίζω ή στη σωστή κατεύθυνση.
 
Last edited:
AoratiMelani

AoratiMelani

¥
Δεν θεωρώ ότι υπάρχουν "ζαβολιάρικες" λύσεις διότι ο μόνος κανόνας του παιχνιδιού είναι να μεταφερθεί το νόημα και όχι να ευρεθεί ή να επινοηθεί σε κάθε περίπτωση ένας όρος που να αποδίδει αμφιμονοσήμαντα κάθε όρο του πρωτοτύπου.

Τώρα αν θέλουμε να επιχειρήσουμε να επινοήσουμε έναν νέο όρο για το printmaker, θα έλεγα ότι εμείς εδώ λίγες πιθανότητες έχουμε να το πετύχουμε. Θα χρειαζόμασταν τη συνδρομή των καθ' ύλην αρμοδίων, δηλαδή των καλλιτεχνών. Επιπλέον, αν χρησιμοποιηθεί επινοημένος όρος σε μια μετάφραση, μάλλον δεν θα επιτευχθεί ο στόχος που είναι η μεταφορά του νοήματος, εκτός αν ο νέος όρος είναι απολύτως διαφανής ως προς τη σημασία του.

Παρακολουθώ πάντως με ενδιαφέρον και καταθέτω την πληροφορία που προφανώς όλοι ήδη ξέρουμε, ότι δηλαδή το λεξικό αποδίδει το printmaker ως "χαράκτης" και άρα "καλλιτέχνης χαράκτης" μοιάζει να είναι μια ικανοποιητική λύση.
 
nickel

nickel

Administrator
Staff member
Από τους περιπάτους μου στο χάος:

Το WordReference είναι το μοναδικό αγγλοελληνικό λεξικό (έντυπο ή ψηφιακό) με τον όρο printmaker. Η προτεινόμενη απόδοση είναι «χαράκτης, χαράκτρια». Η ίδια απόδοση προτείνεται για τους αγγλικούς όρους engraver, etcher και inscriber.

Στο λήμμα List of printmakers της Wikipedia, υπάρχει δίπλα σε κάθε δημιουργό και ένδειξη των ειδικοτήτων που κατέκτησε:

En = Engraver (includes Drypoint), Et = Etcher, Wo = Mezzotint, Mo = Monotype, Aq = Aquatint, Li = Lithography, We = Wood engraving, Sc = Screen-printing, St = Stipple, Di = digital.

List of printmakers - Wikipedia

en.wikipedia.org en.wikipedia.org

Στον τόπο printmaking.cy (Μουσείοv Χαρακτικής Χαμπή) διαβάζουμε:
Νέος αυτοδίδακτος ζωγράφος και χαράκτης, ο Χαμπής συναντιέται με τον Α. Τάσσο, ο οποίος του χαρίζει τα πρώτα του μαθήματα χαρακτικής. Μετά τις σπουδές του στη Μόσχα, αφιερώνει όλη την καλλιτεχνική του ζωή στη χαρακτική, δημιουργώντας ξυλογραφίες, λιθογραφίες, οξυγραφίες αλλά προπάντων λινογραφίες και μεταξοτυπίες.

Χαμπής – Hambis Printmaking Museum

printmaking.cy printmaking.cy

Θα μπορούσε να υπάρξει παρεξήγηση σε ορισμούς όπως στο επίτομο της Οξφόρδης:
printmaker
A person who makes pictures or designs by printing them from specially prepared plates or blocks.
www.lexico.com

Dictionary.com | Meanings & Definitions of English Words

The world's leading online dictionary: English definitions, synonyms, word origins, example sentences, word games, and more. A trusted authority for 25+ years!
www.lexico.com www.lexico.com

Όμως δεν είμαι printmaker αν πάρω την πλάκα που έφτιαξε ο χαράκτης και αρχίσω να τυπώνω γκραβούρες. Στη Βικιπαίδεια διαβάζω:

Τον 15ο αιώνα ανακαλύφθηκε η χαλκογραφία και τον 18ο αι. η λιθογραφία. Με τη λιθογραφία είναι δυνατή η ανατύπωση ολόκληρων ζωγραφικών έργων και η χρήση της εξαπλώθηκε κατά τον 20ό αι., καθώς αυξήθηκε η ζήτηση για ζωγραφικά έργα υπογεγραμμένα από διάσημους καλλιτέχνες. Ο κίνδυνος να εκφυλιστεί η τέχνη της χαρακτικής σε συστηματική εξαπάτηση του κοινού, οδήγησε τους Γάλλους χαράκτες να δώσουν το 1964, τον ακόλουθο ορισμό του χαρακτικού:

«Ως χαρακτικά θεωρούνται οι πρωτότυπες εστάμπες και λιθογραφίες που έχουν τυπωθεί από μια ή περισσότερες πλάκες, με οποιαδήποτε τεχνική, εκτός από τις μηχανικές και φωτομηχανικές μεθόδους, εφόσον το σχέδιο, η χάραξη και η εκτύπωση αποτελούν έργο του ίδιου καλλιτέχνη. Μόνο τα χαρακτικά που πληρούν αυτούς τους όρους έχουν το δικαίωμα να ονομάζονται πρωτότυπα.».
el.wikipedia.org

Χαρακτική - Βικιπαίδεια

el.wikipedia.org el.wikipedia.org

Η εστάμπα είναι από τη γαλλική estampe (αγγλικό print).

Στο κείμενο του Χάρου (σύνδεσμος αμέσως παραπάνω) υπάρχει και ο όρος καλλιτέχνης-χαράκτης.
 
S

Silentarius

New member
nickel said:
Το WordReference είναι το μοναδικό αγγλοελληνικό λεξικό (έντυπο ή ψηφιακό) με τον όρο printmaker. Η προτεινόμενη απόδοση είναι «χαράκτης, χαράκτρια». Η ίδια απόδοση προτείνεται για τους αγγλικούς όρους engraver, etcher και inscriber.
Click to expand...
Εξαιρετική αναδρομή στο θέμα, από την οποία φαίνεται να προκύπτει πως ιστορικά τουλάχιστον (δίνω ιδιαίτερο βάρος στην άποψη του Βασίλη Χάρου), θα πρέπει να ικανοποιηθούμε από την απόδοση του “printmaker” ως «χαράκτης/χαράκτρια» - αν και συνεχίζει να με ενοχλεί η ανακρίβεια στην οποία θα οδηγεί η μετάφραση αυτή, όταν λ.χ. πρόκειται για «λιθογράφο» και όχι στην κυριολεξία «χαράκτη». Και δεν είναι νομίζω τυχαίο το γεγονός ότι με μοναδική εξαίρεση το WordReference, όλα τα υπόλοιπα αγγλοελληνικά λεξικά αποφεύγουν επιμελώς να πάρουν θέση!

Ας όψεται. Έχουμε όμως ξεφύγει λίγο από το πρώτο σκέλος της αρχικής μου ερώτησης, που αφορά τη μετάφραση του γενικού όρου “print” – γιατί εδώ τουλάχιστον νομίζω πως δεν ικανοποιεί η χρήση του πολύ συγκεκριμένου όρου «χαρακτικό».
 
nickel

nickel

Administrator
Staff member
Οι εστάμπες δεν συνδέονται μόνο με τον Β. Χάρο.

Να τι λέει ο αγαπημένος μας Φασιανός:
«Η έννοια της δημιουργίας σε περισσότερα από ένα, ήταν πάντα επιθυμία από παλιά», μας λέει ο Αλέκος. «Οι Κινέζοι και οι Ιάπωνες έφτιαξαν εστάμπες με ξύλο. Εγώ σκέφτηκα να κάνω με κομμένα χαρτονάκια σε σχήματα και χρωματίζοντάς τα να αφήνουν το αποτύπωμά τους. Μετά επεμβαίνω έχοντας την αρχική μορφή».
www.kathimerini.gr

Αυτός ο Φασιανός, ο ανεξάντλητος! | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Σήμερα το μεσημέρι ο Αλέκος Φασιανός που και δουλειά έχει, και ποτέ δεν σταματά να ζωγραφίζει, να γράφει, να ταξιδεύει, να μας σεργιανά στον κόσμο του, με τον χαρταετό της ζωγραφικής του, θα είναι στης Ελένης Καλλιγά, στην Αίθουσα Σκουφά, Σκουφά 4, στο Κολωνάκι, για να παρουσιάσει τα χειροποίητα...
www.kathimerini.gr www.kathimerini.gr
 
nickel

nickel

Administrator
Staff member
Ετοιμαζόμασταν για την κηδεία την ώρα που βρήκα τη συνέντευξή του. :(
 
You must log in or register to reply here.
Top