old-timer

[Earion]

Μήπως ο γεράκος του παραδείγματος ήταν παλιός στρατιώτης; Γιατί υπάρχει κι αυτή η διάσταση (βλ. εδώ).

 

[drsiebenmal]

Για τα στρατιωτικά ταιριάζουν νομίζω καλά οι αποδόσεις παλιά καραβάνα, βετεράνος, παλιός που είδαμε πιο πάνω. Και πάλι, όμως, σε προσφώνηση στα ελληνικά χάνουμε αυτή την ευελιξία (εκτός ίσως από το «έλα ρε παλιέ»). Υποθέτω ότι αν ο αγρότης του παραδείγματος ήταν π.χ. γνωστός παλιός στρατιωτικός (ή πολιτικός ή κάτι ανάλογο), θα τον αποκαλούσαμε στα ελληνικά σε κάθε περίπτωση και πάλι «κύριε» ή με τον βαθμό ή το αξίωμά του.

Για να συνοψίσω, σε προσφώνηση οι διαθέσιμες επιλογές είναι:

Γέρο ή γερο-
Γέροντα
Παππού
Κύριε, σκέτο ή ενισχυμένο: κύριε πρόεδρε, κύριε λοχαγέ
Παλιέ: παρεΐστικο, στρατιωτικό
Τα μπάρμπα, θείο θα έλεγα ότι χρησιμοποιούνται πάντα χωρίς σεβασμό, άρα συνήθως δεν είναι χρήσιμα για την απόδοση του old-timer.

Μου ξεφεύγει κάτι;

 

[daeman]

Καλημέρα.

Μια μικρή ένσταση για τον μπάρμπα. Σκέτο μπορεί να δείχνει έλλειψη σεβασμού, σε όλες τις πτώσεις (Αυτόν μου προξενεύουν; Αυτός είναι μπάρμπας! Τι λέει ο μπάρμπας; Άσε μας, ρε μπάρμπα!), όχι απαραίτητα όμως. Ανάλογα με το ύφος και το συγκείμενο βέβαια, ιδίως όταν ακολουθεί το όνομα (Τι γίνεται, μπάρμπα-Μήτσο; Γεια σου, μπάρμπα-Κώστα! Άνοιξε τη βάνα, μπάρμπα.;)) νομίζω ότι δεν είναι υποτιμητική η χρήση του, ακόμα και στις μέρες μας (επισημαίνω τις εμφανίσεις του μπάρμπα στο slang.gr, όχι όλες έγκυρες ή διαδεδομένες, αλλά ενδεικτικές). Γιατί παλιότερα συνήθως δεν είχαμε τέτοιες επιφυλάξεις, πιστεύω:

Προσθήκη:
Α ναι, και το λήμμα του ΛΚΝ για τον μπάρμπα:

μπάρμπας ο [bárbas] O4 : (λαϊκότρ.) 1. ο θείος. ΦP το Θεό μπάρμπα να ΄χεις, (με αρνητική πρόταση) για κτ. που δεν πρόκειται να γίνει: Δε γλιτώνεις, το Θεό μπάρμπα να ΄χεις. έχει μπάρμπα στην Kορώνη, έχει μεγάλα μέσα. ρώτα τον μπάρμπα μου τον ψεύτη*. 2. (οικ.) ιδίως ως προσφώνηση ή αναφορά σε άντρα πολύ μεγαλύτερης ηλικίας για εκδήλωση σεβασμού: Δώσε κι εμένα μπάρμπα, ως διαφήμιση εμπορεύματος από μικροπωλητή. μπαρμπούλης ο YΠOKOP. [μσν. μπάρμπας < παλ. ιταλ., βεν. barba -ς· μπάρμπ(ας) -ούλης]​

Όσο για τον θείο, στην κλητική τέτοιο πρόβλημα νομίζω πως έχει η μορφή "θείο" (παραθείο στον καφέ θα σου ρίξω, που θα με πεις "θείο"!), όχι όμως το "θείε". Τουλάχιστον εγώ τα ανίψια μου δεν τα αγριοκοιτάζω όταν καμιά φορά με προσφωνούν "θείε", αν και τους έχω μάθει να με λένε με τ' όνομά μου.

 

[Alexandra]

Ναι, το "θείο" ως κλητική εννοούμε.

 

[SBE]

Νομίζω δεν αναφέραμε το "παλιόφιλε", που δεν είναι μεν το ίδιο, αλλά μπορεί ο αστυνομικός να πει στον ηλικιωμενο "όλα καλά, παλιόφιλε;"

 

[drsiebenmal]

Νομίζω δεν αναφέραμε το "παλιόφιλε", που δεν είναι μεν το ίδιο, αλλά μπορεί ο αστυνομικός να πει στον ηλικιωμενο "όλα καλά, παλιόφιλε;"

Αυτή είναι ωραία ιδέα {είναι το old chap, σωστά;}, αλλά ισχύει άραγε α) όταν υπάρχει διαφορά ηλικίας και β) διαφορά στάτους ή μόνο μεταξύ συνομηλίκων και περίπου κοινωνικά ίσων;

 

[UsualSuspect]

Η απόδοση του old-timer στα ελληνικά, για μένα, πρέπει να δίνει όχι μόνο τη σημασία του μεγάλου ανθρώπου αλλά να δίνει και την πρέπουσα αναγνώριση σ' αυτόν για τις κακουχίες που πέρασε. Μου πάει το γερόλυκος...

 

[FunkSoulBrother]

Παλιέ: παρεΐστικο, στρατιωτικό
Τα μπάρμπα, θείο θα έλεγα ότι χρησιμοποιούνται πάντα χωρίς σεβασμό, άρα συνήθως δεν είναι χρήσιμα για την απόδοση του old-timer.

Κι όχι μόνο παρεΐστικο/στρατιωτικό. Θα λέγαμε "Οι παλιοί θυμούνταν και μας έλεγαν πώς ήταν το χωριό πριν την κατοχή".
Αλλά νομίζω ότι δεν θα λέγαμε εξίσου εύκολα "Στον καφενέ κάθονταν τρεις παλιοί", αν επρόκειτο
για συγκεκριμένα άτομα. Κάνω λάθος;

Το δεύτερο θα μπορούσε να ήταν "Στον καφενέ κάθονταν τρεις μπαρμπάδες/γέροντες/γεροντάκια",
ανάλογα με το σεβασμό που θέλει η δείξει η αφήγηση.

Συμφωνώ με το παράδειγμά σου στο #12, drsiebenmal.

 

[FunkSoulBrother]

Να προσθέσω στη συζήτηση και τη λέξη "μπαγιάτης", αν και νομίζω ότι τα βασικά έχουν καλυφθεί από τους όρους που προτάθηκαν.

http://www.slang.gr/lemma/show/mpagiatis_5318:μπαγιάτης

Ο παλιός, ο βέρος Σαλονικιός. Το Σαλονικιό αντίστοιχο του Αθηναίου γκάγκαρου.