insight, insightful > εναισθησία, εναισθητικός | διεισδυτική ματιά

[antongoun]

Καλησπέρα,
Το "insight" είναι ο ένας από τους 4 βασικούς όρους στο βιβλίο που μεταφράζω, "ψυχολογικού" περιεχομένου που απευθύνεται σε γονείς.
Η επιμελήτριά μου -κλινική ψυχολόγος- θέλει να αποδοθεί ως "εναισθησία", όρος που, όπως με πληροφορεί, πλέον χρησιμοποιείται και πέραν του παθολογικού πλαισίου (συνειδητή αναγνώριση και κατανόηση από το άτομο της προέλευσης, της φύσης και των μηχανισμών [ψυχοδυναμικών κλπ.] της στάσης του και των συμπτωμάτων της δυσπροσαρμοστικής συμπεριφοράς του).

Περάσαμε και από τις αποδόσεις ενόραση, διαίσθηση, διορατικότητα, αυτοπαρατήρηση κ.ά. και τις απορρίψαμε.

Insight στο βιβλίο, σημασία:
"Simply put, it’s the ability to look within and understand ourselves, then use what we learn to be more in control of our emotions and circumstances."

Ερώτηση: Υπάρχει κάποιος ισχυρός λόγος, κατά τη γνώμη σας, για να μην αποδοθεί έτσι; Γλωσσικός ίσως;
Ακόμα πιο μπελαλίδικη ερώτηση: Το επίθετο θα είναι "εναισθητικός"; Μπορεί να δικαιολογηθεί το "εναισθητικός"; Ή πρέπει να είναι "εναίσθητος";
Η αντιπαραβολή με άλλες τέτοιες λέξεις, π.χ. αναισθησία, ευαισθησία κτλ μου λέει ότι θα έπρεπε να είναι "εναίσθητος", ρηματικό επίθετο.

Παραδείγματα:
...Building an insightful brain. / Χτίζοντας έναν εναισθητικό/εναίσθητο εγκέφαλο
...in new and more insightful ways... /...και πιο εναισθητικούς/εναίσθητους τρόπους...
...plus a stronger and more insightful sense of self. /Παράλληλα με μια πιο δυνατή και πιο εναισθητική/εναίσθητη αίσθηση του εαυτού


Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων, έχω σπαζοκεφαλιάσει.

 

[nickel]

Δυστυχώς, η εναίσθηση χρησιμοποιείται κυρίως σαν συνώνυμο της ενσυναίσθησης (empathy). Θα ζήσω μερικά χρόνια μες στη σύγχυση…

Και ναι, βλέπω και από ιατρικό λεξικό μου ότι η εναισθησία κυκλοφορεί εδώ και μερικά χρόνια σαν όρος της ψυχιατρικής, για το «awareness by a mentally ill person that their mental experiences are not based in external reality» (ODE).

Μου αρέσει η χρήση του νεολογισμού και στα παραδείγματα που αναφέρεις, και μάλιστα στον ενεργητικό τύπο εναισθητικός, όπως λέμε και κιναισθητικός.

Βέβαια, σε καθημερινά κείμενα όπου το insight σημαίνει «accurate and deep understanding» θα συνεχίσω να γράφω απλούστερα πράγματα.

 

[antongoun]

Ευχαριστώ, Nickel.
Κι εγώ τον ενεργητικό τύπο θέλω να χρησιμοποιήσω. Υπάρχει κάποιο επιχείρημα που να λέει ότι το "εναισθητικός" με αμετάβατη σημασία είναι λάθος και ότι υποχρεωτικά θα έπρεπε με αμετάβατη σημασία να είναι "εναίσθητος" και "εναισθητικός" μόνο με μεταβατική; (όπως τα αναλγητικός, αναισθητικός).

 

[nickel]

Το εναισθητικός σαν απόδοση του insightful θα σήμαινε «having or showing an accurate and deep understanding; perceptive». Δεν καταλαβαίνω τον υπόλοιπο προβληματισμό σου. Άλλος είναι ο δικός μου προβληματισμός από τα παραδείγματα που διαβάζω: ότι πολλά εναισθητικά βγαίνουν από την εναίσθηση (empathy; empathetic) και η ικανότητα κατανόησης γίνεται έτσι ταύτιση με την ψυχική κατάσταση του άλλου, με πλήρη απομάκρυνση από την ψυχιατρική σημασία της εναισθησίας.

 

[antongoun]

Στο βιβλίο άλλη κεντρική έννοια είναι το empathy, που πέχουμε αποδώσει με το "ενσυναίσθηση" και επίθετο "ενσυναισθητικός". Νομίζω ότι δεν υπάρχει κανένα σημείο (στο συγκεκριμένο βιβλίο) που το "εναισθητικός" να μπορεί να θεωρηθεί ότι μεταφράζει το "empathic". Δηλαδή έχουμε περιβάλλοντα τέτοια:

"Η εναισθησία είναι ένα κομβικό στοιχείο της κοινωνικής και συναισθηματικής νοημοσύνης [...] Εάν θέλετε μια τέτοια ζωή για τα παιδιά σας, διδάξτε τα πώς να είναι εναισθητικά".

Και τώρα που έχει ήδη χρησιμοποιηθεί το "εναισθητικός" βγαλμένο από την "εναίσθηση" (ως άλλη απόδοση του empathy), αυτό σημαίνει κάτι σαν ότι τα χέρια μου είναι δεμένα κι ότι δεν μπορώ να βγάλω κι εγώ το ίδιο επίθετο από το "εναισθησία"; Δηλαδή να τα αποδώσω όλα με περιφράσεις; (δεν είναι πολλά, αλλά σε 2-3 σημεία χρειάζομαι οπωσδήποτε επίθετο...)

 

[nickel]

Και τώρα που έχει ήδη χρησιμοποιηθεί το "εναισθητικός" βγαλμένο από την "εναίσθηση" (ως άλλη απόδοση του empathy), αυτό σημαίνει κάτι σαν ότι τα χέρια μου είναι δεμένα κι ότι δεν μπορώ να βγάλω κι εγώ το ίδιο επίθετο από το "εναισθησία"; Δηλαδή να τα αποδώσω όλα με περιφράσεις; (δεν είναι πολλά, αλλά σε 2-3 σημεία χρειάζομαι οπωσδήποτε επίθετο...)

Αφού στο βιβλίο σου υπάρχουν και οι δύο όροι και εξηγούνται επαρκώς και σχηματίζουν σωστά τα επίθετά τους, μπορείς να αγνοήσεις τις παρεκκλίνουσες χρήσεις εκεί έξω στο μέγα ιντερνετικό υπερπέραν.

 

[nickel]

"Η εναισθησία είναι ένα κομβικό στοιχείο της κοινωνικής και συναισθηματικής νοημοσύνης [...] Εάν θέλετε μια τέτοια ζωή για τα παιδιά σας, διδάξτε τα πώς να είναι εναισθητικά".

Δηλαδή, στα αγγλικά λέει insightful; Διότι το απόσπασμα θα μπορούσε άνετα να μιλάει για empathy. Έχει να πέσει πολύ μπέρδεμα μια και στα ελληνικά η διαφορά είναι μια πρόθεση...

 

[antongoun]

Ναι:
"If that’s the kind of life you want for your kids, teach them to be insightful".

Έχει ένα ολόκληρο κεφάλαιο για την "εναισθησία", όπου και απαντάται το επίθετο "εναισθητικός" (όπως το έχω αποδώσει τώρα). Insight - insightful.
Κι ένα επόμενο κεφάλαιο για την "ενσυναίσθηση", όπου και απαντάται το επίθετο "ενσυναισθητικός". Empathy - empathic.

 

[nickel]

Ευχαριστούμε πολύ για αυτή τη συζήτηση. Γηράσκω αεί κλπ.

 

[antongoun]

Εγώ ευχαριστώ, nickel.

 

[antongoun]

(Δεν βρίσκω άλλο νήμα για το "insight", οπότε βάζω κι αυτή την περίπτωση εδώ, κι ας μην έχει σχέση με την εναισθησία.)

Mήπως μπορείτε να βοηθήσετε με την παρακάτω πρόταση;

[...] Still, there are no exact parallels, especially post-404, to the privileged insights of the Cinadon or Sphodrias narratives: the imaginative engagement with Athenian politics in 6.3.3-17 is not quite the same.

Χοντρά χοντρά, αναφέρεται στο ότι στα Ελληνικά ο Ξενοφώντας ασχολείται κυρίως με τη Σπάρτη, και όχι με την Αθήνα. Δλδ. δεν υπάρχουν σημεία όπου να θεματοποιεί τόσο αναλυτικά κάποια αθηναϊκή περίπτωση, όχι στον βαθμό που το έχει κάνει με περιπτώσεις που αφορούν Σπαρτιάτες.

"privileged insight" ?:s

 

[nickel]

Στο λήμμα ενόραση το ΛΝΕΓ δίνει πρώτη σημασία «η σε βάθος αντίληψη ή κατανόηση (ενός πράγματος)». Το βιβλίο του Alberto Villoldo, The Four Insights, αποδόθηκε στα ελληνικά με τον τίτλο Οι τέσσερις ενοράσεις.

Στο διαδίκτυο βρίσκουμε αρκετούς πληθυντικούς, ενοράσεις ή ενοράσεων, μερικές σε βιβλία. Νομίζω ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε την ενόραση για να αποδίδουμε το insight με τη σημασία «βαθιά και σαφής αντίληψη» (ODE: An accurate and deep understanding).

Στο επίλογο μιας μετάφρασης τού Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα ο μεταφραστής γράφει:
Όσο για εκείνους τους απατεώνες που ισχυρίζονται πως έχουν προνομιακές ενοράσεις και βαθιές, σχεδόν μυστικές, εμπειρίες (βλ. «Για τους ποιητές»), δεν είναι παρά αναμασητές έτοιμων ιδεών (βλ. «Για τους σοφούς»).

 

[antongoun]

Δηλαδή εδώ θα πρότεινες κάτι σαν "...δεν υπάρχουν ακριβείς αντιστοιχίες ... με τις προνομιακές ενοράσεις των αφηγήσεων/ιστοριών του Κινάδωνα ή του Σφοδρία" / "...με τις προνομιακές ενοράσεις που συναντάμε στις/που εμποτίζουν τις αφηγήσεις για τον Κινάδωνα ή τον Σφοδρία"; Κάτι τέτοιο; Σου αρέσει η φράση στο συγκεκριμένο συγκείμενο;

Εμένα με ξενίζει νομίζω, αλλά ποιος ξέρει... Ίσως να δουλέψει το σύστημα με τον καθρέφτη. :) Έχω λίγο καιρό ακόμα.

 

[nickel]

Ναι, ζητάω να κάνεις ένα βήμα προς μια σημασία που προβλέπω ότι κάποια στιγμή θα είναι διαδεδομένη — δηλαδή, θα σταματήσουμε να αναζητάμε περίεργους τρόπους να αποδώσουμε το insight. Οπότε εδώ:

...δεν υπάρχουν ακριβείς αντιστοιχίες ... με τις προνομιακές ενοράσεις που συναντάμε στις αφηγήσεις για τον Κινάδωνα ή τον Σφοδρία


ΥΓ. Ίσως δεν χρειάζεται η επανάληψη στον καθρέφτη. Ίσως φτάνει η ανάγνωση των ευρημάτων με πληθυντικούς που ανέφερα.

 

[antongoun]

Ευχαριστώ, Νίκελ!