φέρνω / ρίχνω / πιάνω (κάποιον) στο φιλότιμο

[nickel]

Ζήτησα από το πρόγραμμα να ξαναπροσπαθήσει και προφανώς έμαθε την έννοια του λακωνικού από την επίσκεψή του σε ελληνικές σελίδες:

The Greek word "φιλότιμο" (filotimo) is a complex and deeply ingrained concept in Greek culture, and it is difficult to find a single English word that conveys its full meaning.

However, "filotimo" can be loosely translated as "love of honor," "pride," "self-respect," or "dignity." It is a sense of moral responsibility and personal integrity that involves striving for excellence, respect, and recognition, while also showing kindness and generosity towards others.

Other possible translations of "filotimo" could include "sense of duty," "sense of community," "loyalty," and "grace." Ultimately, the exact meaning of "filotimo" depends on the context in which it is used and can be difficult to capture in a single English word.

 

[nohianos]

Στον Κοραή (το λεξικό), σαν να πίστεψαν το μπλα-μπλα ότι «το φιλότιμο είναι μια λέξη που υπάρχει μόνο στα ελληνικά» και έχουν ξεχάσει να μας πουν πώς μπορούμε να φέρουμε κάποιον στο φιλότιμο. Δύο άλλα λεξικά δίνουν τις εκφράσεις:
shame someone into doing something / out of doing something, π.χ.
She shamed him into giving more money for the fund raising. (Ρίζου)
put someone on his mettle (κάνω κάποιον να βάλει τα δυνατά του, να δείξει τι αξίζει)
The loss of the first round put him on his mettle to win the match. (RHU)
Την έκφραση αυτή χρησιμοποιεί και ο Aubrey de Sélincourt όταν μεταφράζει την Αλεξάνδρου Ανάβαση του Αρριανού.
καὶ γάρ τι καὶ ὑπέρογκον ὑπὸ τῶν βαρβάρων λεχθὲν ἐς φιλοτιμίαν ξὺν ὀργῇ ἐμβεβλήκει Ἀλέξανδρον.
In point of fact the reason for his determination was something the natives had said, an offensive bit of bragging which made him angry and put him on his mettle.

Θα ήθελα να προσθέσω και μια δική μου προτίμηση, πιο κοντά στο φιλότιμο.
appeal to someone's sense of honour (justice / dignity / duty)
Μπορείτε να διαλέξετε το πρώτο, το sense of honour, που είναι και μια καλή απόδοση του φιλότιμου γενικότερα, αλλά και κάποια από τις άλλες αξίες που κουβαλάμε και μπορούν να εκμεταλλευτούν οι άλλοι για να μας βάλουν να κάνουμε ό,τι αυτοί θέλουν. :)

Φιλότιμο: ευσυνειδησία και υψηλό αίσθημα καθήκοντος και αξιοπρέπειας, ευαισθησία στην εικόνα που δίνεται προς την κοινωνία.
Δύσκολη η μονολεκτική μετάφραση και στα γαλλικά. Όσον αφορά την πραγματικότητα της λέξης, νομίζω ότι πίσω από το φιλότιμο κάποιου κρύβεται ένα αίσθημα κατωτερότητας. Απέναντι σε κάποιον που θεωρείται ως ανώτερος, το φιλότιμο καλύπτει αυτό το κενό, αυτή τη διαφορά. Η συμπεριφορά ενός μέσου έλληνα απέναντι σε ένα Άγγλο, γάλλο, γερμανό, αμερικάνο, δεν είναι η ίδια με την αντιστοιχη απέναντι σε ένα βαλκάνιο, λιβανέζο ή αρμένιο. Απέναντι στους τελευταίους, το φιλότιμο πάει περίπατο. Δεν είναι έτσι;

 

[nickel]

νομίζω ότι πίσω από το φιλότιμο κάποιου κρύβεται ένα αίσθημα κατωτερότητας. Απέναντι σε κάποιον που θεωρείται ως ανώτερος, το φιλότιμο καλύπτει αυτό το κενό

Τώρα, για να καθίσω να σκεφτώ τις χρήσεις της φιλοτιμίας και του φιλότιμου και κατά πόσο καταδεικνύουν αποκλειστικά αμυντικούς μηχανισμούς απέναντι σε κοινωνικά ανώτερους, θα με κάνει να νιώσω σαν να δίνω πάλι έκθεση σε εισαγωγικές...